x x x F= ( n) x + ( n) y = y y y x x x

Transkrypt

1 Wskaźnik fuksynowy. Oblicza się według wzoru: X1 + X2 F = n gdzie: F wskaźnik fuksynowy X1 suma wartości liczbowych zabarwionych powierzchni językowych (podniebiennych) X2 - suma wartości liczbowych zabarwionych powierzchni policzkowych(wargowych) m liczba zębów Wskaźnik fuksynowy uproszczony. W masowych badaniach higieny jamy ustnej stosuje się najprostrszą metodę, tzw. Uproszczony wskaźnik fuksynowy higieny jamy ustnej, opracowany przez Sobolewskiego. Wskaźnik ten ocenia zabarwienie powierzchni językowych i policzkowych tylko 6 zębów, po jednym zębie z każdej grupy, położonych przeciwstawnie ( a więc siekacz, przedtrzonowiec, trzonowiec ): x x x F= ( n) x + ( n) y = y y y x x x Wskaźnik oblicza się według podanego wyżej wzoru, przy czym n = 6 ( 6 zębów). Wartości liczbowe wskaźnika mogą wynosić od 0 do 6. Na podstawie obliczonej wartości ocenia się higienę jamy ustnej. Im wartości są wyższe, tym gorsza higiena: 4 6 : higiena bardzo zła 3 2 : higiena dobra 1 0 : higiena bardzo dobra Wskaźnik OHI. Inną metodą oceny stanu higieny jamy ustnej jest wskaźnik OHI ( Oral Hygiene Index ) Grena i Vermilliona. W tym wskaźniku ocenia się 6 zębów z różnych grup zębowych, położonych przeciwstawnie w szczęce i w żuchwie. Składa się on z dwóch części: wskaźnika nalotu i kamienia, w których bada się oddzielnie powierzchnie językowe i policzkowe według następującj punktacji: 0 ząb bez nalotu ( bez kamienia ), 1 pokrycie nalotem ( kamieniem ) mniej niż 1/3 korony zęba, 2 pokrycie nalotem ( kamieniem ) od 1/3 do 2/3 korony zęba, 3 pokrycie nalotem ( kamieniem) powyżej 2/3 korony zęba, Wartość wskaźnika nalotu i kamienia jest sumą uzyskanych wartości ( powierzchni policzkowych i językowych ) podzieloną przez 6 zębów. Higienę jamy ustnej ocenia się na podstawie sumy wskaźników nalotu i kamienia. Wskaźnik płytki bakteryjnej API Wskaźnik API= suma przestrzeni miedzyzębowych z płytką x 100 / suma wszystkich przestrzeni ocenianych API < 25% - higiena optymalna API = 39-25% - higiena w miarę dobra API = 70-40% - higiena do poprawy API = % - higiena niewłaściwa Zmodyfikowany wskaźnik krwawienia z kieszonki dziąsłowej SBI(%) = suma krwawiących jed. dziąsł. i brodawek dziąsł. X 100 / suma wszystkich badanych jednostek dziąsł. SBI % = ciężkie i uogólnione zapl. przyzębia SBI 50-20% = umiarkowane zapl. dziąseł wymagające intensywnego lecz. SBI 20-10% = łagodne zapl. Dziąseł SBI < 10% = przyzębie zdrowe lub stan ustabilizowany Ogólna trzystopniową ocenę stanu przyzębia (WHO)

2 brak zmian- wartość 0 zapalenie dziąsła- wartość 1 zapalenie przyzębia (destrukcyjna choroba przyzębia)- wartość 2 Wskaźnik potrzeb leczenia parodontologicznego - CPTIN Podczas badania rejestruje się trzy zasadnicze objawy chorobowe w przyzębiu: - krwawienie podczas zgłębnikowania - kamień nazębny pod- i naddziąsłowy - patologiczne kieszonki dziąsłowe głębokości 3,5 5,5 mm oraz głębsze (6 mm i więcej) Wyniki badania rejestruje się w 6 odcinkach (sekstantach) uzębienia wpisując: - KOD 0 brak wymienionych objawów - KOD 1 jeśli wystąpi krwawienie z dziąsła po delikatnym zgłębnikowaniu - KOD 2 obecność kamienia pod- i naddziąsłowego - KOD 3 obecność kieszonek dziąsłowych, głębokość 3,5 5,5 mm KOD 4 obecność kieszonek dziąsłowych, głębokość 6mm Aproksymalny wskaźnik płytki wg Langego i wsp. (1978) API - Approximal Plaque Index Umożliwia on uproszczoną ocenę kliniczną higieny jamy ustnej oraz szybką ocenę stanu faktycznego. Badanie wykonuje się w przestrzeniach międzyzębowych, które są niezmiernie istotne w ocenie i zarazem najważniejsze w zapobieganiu i leczeniu schorzeń przyzębia Związane jest to z budową makro- i mikroskopową przyzębia brzeżnego. W regionie zębów bocznych na szczycie brodawki występuje depresja (ang. col ), pokryta przez cienki, nieskeratynizowany nabłonek. Jest on mniej odporny na urazy, na oddziaływanie płytki nazębnej, enzymów, produktów przemiany materii.[19] Z drugiej strony lokalizacja sprzyja zatrzymywaniu się resztek pokarmowych i sprawia dużą trudność w oczyszczaniu tych rejonów przez pacjenta. Prostota badania API pozwala na przeprowadzanie go przez higienistki stomatologiczne podczas wizyt higienizacyjnych. Zmiany ilości złogów w przestrzeniach międzyzębowych, stanowią zatem dla lekarza jak i samego pacjenta najlepszą podstawę oceny skuteczności przeprowadzanych zabiegów higienizacyjnych. Badanie przeprowadza się naprzemiennie, w kwadrantach 1 i 3 od strony jamy ustnej właściwej, a w kwadrantach 2 i 4 od strony przedsionkowej. (rys.2) Określenie wartości wskaźnika następuje przez procentowe obliczenie występowania płytki nazębnej podczas badania. Obowiązuje tu zasada wszystko albo nic dla każdego pomiaru. Bierze się jedynie pod uwagę występowanie (+) lub brak (-) płytki nazębnej. Wartości wskaźnika powinny być zapisywane każdorazowo w karcie pacjenta. Wskaźnik oblicza się w następujący sposób [16]: suma przestrzeni międzyzębowych z płytką API = x 100% suma wszystkich punktów pomiaru

3 Interpretacja wyników: API % niewłaściwa higiena jamy ustnej API 70-40% higiena przeciętna, konieczna poprawa API 39-25% higiena jamy ustnej w miarę dobra, zwłaszcza gdy wskaźnik zbliża się do 25%; przy wartości poniżej 30% można przyjąć, że istnieją odpowiednie warunki do ochrony przed próchnicą i chorobami przyzębia. API < 25% optymalna higiena jamy ustnej Wskaźnik API Wskaźnik płytki nazębnej przestrzeni międzyzębowych API (Aproximalraum-Plague Index) do oceny stanu higieny uzębienie uwzględnia nie tylko obecność, ale i rozmieszczenie płytki nazębnej w uzębieniu i w przyzębiu, uwidaczniając przestrzenie międzyzębowe źle oczyszczone. Wskaźnik API polega na ocenie obecności lub nieobecności płytki nazębnej zgłębnikiem, wprowadzonym do przestrzeni międzyzębowej (ryc.15.27) 1) podniebiennie w kwadracie górnym prawym, 2) wargowo-policzkowe w kwadracie górnym lewym, 3) wargowo-policzkowe w kwadracie dolnym prawym, 4) językowo w kwadracie dolnym lewym Ocenia się wyłącznie obecne uzębienie stałe. Wartość API oblicza się wg wzoru uwidocznionego na ryc , dzieląc liczbę wartości dodatnich (obecność płytki nazębnej) przez liczbę badanych przestrzeni międzyzębowych i mnożąc uzyskaną wartość przez 100. Tabela wyliczeniowa ułatwia szybkie uzyskanie wartości procentowego (ryc ) O dobrej higienie uzębienia świadczy wartość wskaźnika API < 25%. Wskaźnik OHI. Inną metodą oceny stanu higieny jamy ustnej jest wskaźnik OHI (Oral Hygiene Index) Grena i Vermiliona. W tym wskaźniku ocenia się 6 zębów z różnych grup zębowych, położonych przeciwstawnie w szczęce i w żuchwie. Składa się on z dwóch części : wskaźnika nalotu i kamienia, w których bada się oddzielone powierzchnie językowe i policzkowe według następującej punktacji: 0 ząb bez nalotu (bez kamienia) 1 pokrycie nalotem (kamieniem) mniej niż 1/3 korony zęba, 2 pokrycie nalotem (kamieniem) od 1/3 do 2/3 korony zęba, 3 pokrycie nalotem (kamieniem) powyżej 2/3 korony zęba Wartość wskaźnika nalotu i kamienia jest sumą uzyskanych wartości (powierzchni policzkowych i językowych) podzieloną przez 6 zębów. Higienę jamy ustnej ocenia się na podstawie sumy wskaźników nalotu i kamienia.

4 /DMFT/ wskaźnik intensywności próchnicy określający zapadalność na próchnicę P Ząb z jednym lub kilkoma ubytkami próchnicy pierwotnej lub wtórnej na powierzchni żującej lub głądkiej zęba, dno ubytku > miękkie niż tkanki ze, miazga żywa lub martwa, z czas opatrunkiem tez, nie zależnie czy z plamami lub przebarwieniami innego pochodzenia z niedorozwojem szkliwa, U Ząb utracony lub usunięty z powodu próchnicy ( w uzębieniu mlecznym gdy brak przed okresem fizjol ) W Ząb z 1 lub większą liczbą wypełnień prawidłowo przeleczonych /bez próchnicy wtórnej/, z koroną z powodu próchnicy, PUW=P+U+W liczby mogą się odnosić do zębów lub powierzchni PUWP FP=(frekwencja próchnicy)=liczba osób z P/licza wszystkich badanych*100%, wskaźnik PUW(intensywność próchnicy)=puw/liczba osób badancyh PUW>0, średnia liczba PUW=PUW/liczba wsz.badanych (zależy od aktywności procesu próchniczego,wieku,płci,świadomości,przekonań,zachowań zdrowotnych,zaawansowania promocji zdrowia i działań zapobiegawczych,dostępności,osiągalności,akceptacji i solidności opieki stomatologicznej) PRZYROST PRÓCHNICY- w ciągu roku,3 szczyty-4-8,11-18, REDUKCJA PR- wyraża zmniejszony przyrost częstości lub intensywności próchnicy w porówaniu do gr kontrolnej. Efekt profilaktyczny=kp-lp/kp*100%(kp-żeby kontrolne z próchnicą, Lp- zęby lakowane z próchnicą) Czysty zysk=liczba pow.zębów lakowanych zdrowych i kontrolnych z próchnicą* ef prf/liczba pow zębowych zalakowanych i kontrolnych. WSKAŹNIK LECZENIA DTI-W/P+W,0- nic nie wypełnione, l-wszystko wypelnione, pośrednie wartości-różna intensywność leczenia SiC Index-100 pacjentów o segregacje PUW, puw=2,9(3lata(, 5,9(6lat) PUW=0,2(6lat),3,9(12 lat), 8(18lat),19,2(3-45lat)

5 Wskaźnik próchnicy- 1. Liczba PUWz- informuje o liczbie zębów dotkniętych próchnicą w danej populacji lub u jednej osoby z uzębieniem stałym. Jest to stosunek sumy zębów zaatakowanych próchnicą (P), zębów usuniętych z powodu próchnicy (U) oraz zębów wypełnionych (W) do liczny wszystkich badanych osób. Jest to tzw. Średnia liczba PUW dla danej populacji lub dla danej populacji lub dla danej osoby. Σ PUW PUWz = liczba badanych osób Na przykład, jeżeli u jednego dorosłego pacjenta stwierdzono 3 zęby z próchnicą, 1 ząb usunięty, 2 zeby wypełnione, to: PUWz = = 6 2. Liczba PUWp informuje o liczbie powierzchni zębów dotkniętych próchnicą w danej populacji lub u pojedynczej osoby z uzębieniem stałym. Jednostką obliczeniową jest powierzchnia zęba; przyjmuje się,że każdy ząb ma 5 powierzchni. Jest to więc stosunek sumy powierzchni zebów z próchnicą (P), zębów usuniętych (U) (ząb usunięty=5 powierzchni) i liczby powierzcgbu wypełnionych (W) do liczby badanych osób. Σ PUW PUWp = liczba danych osób Na przykład jeśli u jednego dorosłego pacjenta stwierdzono 3 powierzchnie zaatakowane próchnicą, 1 ząb usunięty, i 2 powierzchnie wypełnione to: PUWp = = 10 1 W tym miejscu należy podkreślić, że istnieje różnica między opisanymi wyżej wskaźnikami próchnicy (PUWz,PUWp) a tak zwaną średnią liczbą PUW którą oblicza się w stosunku do całej badanej populacji, niezaleznie od tego czy jest ona wolna od próchnicy czy nie. Wykonujące badania higienistki muszą też pamiętać że: P-ząb może mieć jeden lub więcej ubytków próchnicowych pierwtonych lub (i) wtórnych, miazga może być żywa lub martwa, ząb w trakcie leczenia, z opatrunkiem czasowym zalicza się też do próchnicy, plamy i przebarwienia związane z między innymi z niedorozwojem szkliwa nie są do niej zaliczane. U-ząb usunięty lub utracony z powodu próchnicy; w ogólnych badaniach epidemiologicznych zalicza się tu także zęby utracone z powodu urazu, chorób przyzębia brzeżnego i okołowierzchniowego, jak również z powodów ortodontycznych i protetycznych. W-ząb może mieć jedno lub więcej wypełnień. Bez próchnicy wtórnej; do zębów wypełnionych zalicza się

6 też zęby pokryte z powodu próchnicy koroną protetyczną. Frekwencja próchnicy jest to stosunek liczby osób dotkniętych próchnicą do liczby wszystkich osób badanych. Wyniki przedstawia się w procentach. Wskaźnik ten nie uwzględnia liczby ubytków ani liczby zębów zaatakowanych przez próchnicę, ani tez czasu w jakim atak proóchnicy następował liczba osób zaatakowanych próchnicą frekwencja próchnicy = liczba wszystkich osób badanych x 100 Na przykład jeśli w grupie 100 osób stwierdzono próchnicę u 90, a nie występowała ona u pozostałych 10, to : 90 frekwencja próchnicy = x 100 = 90% 100 Intensywność próchnicy może dotyczyć stosunku liczby zębów, liczby powierzchni zaatakowanych próchnicą lub liczby ubytków próchnicowych do liczby osób zaatakowancyh próchnicą w badanej grupie. Wszystkie wskaźniki intensywności oblicza się wyłącznie w stosunku do osób, u których próchnica występuje (a nie całej populacji) liczba zebów zaatakowanych próchnicą zębowy wskaźnik intensywności próchnicy = liczba osób zaatakowanych próchnicą Na przykład jeśli u 100 osób z próchnica stwierdzono w sumie 342 chore zeby, to: 342 intensywność = = 3,42 wskaźnik powierzchniowy liczba powierzchni zebów dotkniętych próchnicą intensywności próchnicy =