AKTY NORMATYWNE JAKO FORMA DZIAŁANIA ADMINISTRACJI

Transkrypt

1 PRAWNE FORMY DZIAŁANIA PUBLICZNEJ Pojęcie (prawne) formy działania administracji publicznej służy do opisu różnych kategorii zachowań (działań) podejmowanych przez adminsitrację publiczną Forma działalności administracji publicznej to określony prawnie typ konkretnej czynności organu administracyjnego (J. Starościak) Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji RP). W doktrynie występują zróżnicowane systematyzacje form działania administracji (niektóre zakładają dychtonomiczny podział na zewnętrzne i wewnętrzne formy działania) PRAWNE FORMY DZIAŁANIA PUBLICZNEJ Najczęściej wyodrębnia się następujące formy działania administracji publicznej: AKTYNORMATYWNE AKTYADMINISTRACYJNE UMOWY PUBLICZNOPRAWNE (niekiedy: umowy administracyjne, porozumienia administracyjne) CZYNNOŚCICYWILNOPRAWNE CZYNNOŚCIMATERIALNO-TECHNICZNE PRAWNE FORMY DZIAŁANIA PUBLICZNEJ Odmienne spojrzenie na prawne formy działań administracji zaproponował W. Dawidowicz, wskazują na konieczność rozpatrywania form w kategoriach prawa, wyróżniał on: formy stanowienia prawa, - form stosowania prawa - oraz form przestrzegania prawa. AKTY NORMATYWNE 1

2 AKTY NORMATYWNE Administracja publiczna stanowi akty normatywne (zawierające normy generalnieabstrakcyjne) o charakterze powszechnie obowiązującym, jak i o charakterze wewnętrznie obowiązującym. AKT ADMINISTRACYJNY Źródła prawa o charakterze powszechnie obowiązującym stanowione przez organy administracji to: rozporządzenia i akty prawa miejscowego. Akty normatywne a akty administracyjne W doktrynie akty normatywne i akty administracyjne uznaje się za odrębne formy działania administracji publicznej: AKTY NORMATYWNE to akty stanowienia prawa (akty o charakterze generalnie-abstrakcyjnym) AKTY ADMINISTRACYJNE to akty stosowania prawa (akty o charakterze konkretnieindywidualnym) zewnętrznych są wydawane przez organy administracji publicznej, oparte są na przepisach prawa powszechnie obowiązującego, które określają szczegółowe upoważnienie do ich wydawania (kompetencję szczegółową), kształtują sytuację prawną podmiotów organizacyjnie ani służbowo nie podległych organowi wydającemu akt (stąd nazwa AKT ADMINISTRACYJNY ZEWNĘTRZNY), są rozstrzygnięciem organu administracji wyznaczającym sytuacje prawną w sposób wiążący, mają charakter jednostronny i władczy, mają charakter konkretnie-indywidualny, tj. konkretyzuje sytuację prawną określonego podmiotu w oznaczonej sprawie (tę cechę nazywa się mianem podwójnej konkretności aktu administracyjnego). 2

3 zewnętrznych W sferze zewnętrznej przedmiotem stosowania prawa przez organy administracji publicznej mogą być wyróżniane w obrębie szeroko rozumianego prawa administracyjnego normy prawa materialnego, prawa procesowego oraz prawa ustrojowego. W konsekwencji E. Bojanowski wskazuje, że aktem (zewnętrznym) stosowania prawa materialnego jest DECYZJA ADMINISTRACYJNA, aktem stosowania prawa procesowego jest POSTANOWIENIE, a aktem stosowania prawa ustrojowego (w relacji podmiotów niepodporządkowanych wzajemnie) jest ROZSTRZYGNIĘCIE NADZORCZE. są wydawane przez organy administracji publicznej, wydawane są w sferze wewnętrznej administracji - kierowane są i obowiązują jedynie podmioty znajdujące się w pozycji podległości organizacyjnej albo służbowej w stosunku do organu wydającego akt (nie mogą kształtować sytuacji prawnej podmiotów zewnętrznych): akty w układzie relacji organ nadrzędny organ podporządkowany (podporządkowana jednostka organizacyjna); akty w układzie przełożony podwładny (między pracownikami administracji). W zależności od ujęcia traktuje się je jako podtyp aktów administracyjnych albo odrębną formę działania akty kierownictwa wewnętrznego. UMOWA PUBLICZNOPRAWNA akty wewnętrzne wydawane są na podstawie prawa lecz co do zasady nie wymagają szczegółowe upoważnienie do ich wydawania (tzw. kompetencja ogólna) 3

4 Umowa publicznoprawna umowa publicznoprawna (zwana też umową administracyjną) jest jedną z wyróżnianych w nauce prawa administracyjnego formą działania administracji publicznej poglądy na temat konstrukcji i charakterystyki tej kategorii działania administracji są niejednolite, nie została wypracowana spójna koncepcja umowy publicznoprawnej, generalnie kategorię tę wiąże się z występowaniem aktów dwu- lub wielostronnie wiążących, w których jedną ze stron jest podmiot administracji publicznej, których przedmiot dotyczy wykonywania zadań publicznych. Do kategorii tej w literaturze zalicza się m.in.: - porozumienia komunalne, - inne porozumienia administracyjne, - kontrakty wojewódzkie, - umowy partnerstwa publiczno-prywatnego - inne. W literaturze do cech umowy publicznoprawnej zalicza się : - są to umowy związane ze wspólnym wykonywaniem, przekazaniem lub powierzeniem wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej, - zawierają je organy administracji publicznej między sobą lub organy administracji publicznej inne porozumienia administracyjne - wyłączone jest rozpatrywanie sporów wynikajacych z tych umów przez sądy powszechne - umowy te są zawierane na podstawie przepis szeroko rozumianego prawa administracyjnego. (por. J. Boć, S. Błaś) CZYNNOŚCI MATERIALNO- TECHNICZNE JAKO FORMA DZIAŁANIA 4

5 Czynności materialno-techniczne czynność materialno techniczna stanowi jeden z typów form działań prawnych administracji czynności materialno techniczne nie są nastawione na wywoływanie bezpośrednich skutków prawnych (choć mogą je wywoływać pośrednio, warunkując określone ukształtowanie sytuacji prawnej), zatem w szczególności nie konkretyzują norm prawnych (tak jak akty administracyjne) czynności materialno techniczne stanowią różnorodną grupę czynności faktycznych dokonywanych w rozmaitych i swoistych formach (związanych m.in. z techniką administrowania, techniką oddziaływania administracji na stosunki prawa materialnego, przygotowujących działania prawne itd.). Czynności materialno-techniczne Czynnościami materialno-technicznymi jest: - prowadzenie ewidencji (ewidencjonowanie działalności gospodarczej) / rejestrów (np.: rejestracja pojazdów) - prowadzenie kartotek, - sporządzanie sprawozdań, statystyk,tp. - wydawanie zaświadczeń, - doręczenie, - niektóre czynności w postępowaniu egzekucyjnym (np. zajęcie nieruchomości), - itd. Czynności materialno-techniczne Czynności materialno-techniczne mogą być podejmowane zarówno w sferze zewnętrznej działania administracji (doręczenie decyzji, sporządzenie aktu stanu cywilnego) oraz w sferze wewnętrznej administracji (sporządzenie statystyk, sprawozdań). Wśród czynności materialno technicznych mieści się także duża grupa zadań wykonywanych przez administrację specjalną policję, administrację celną np.: wykonywanie czynności operacyjno rozpoznawczych, patrolowanie ulic i obiektów, kontrola ruchu granicznego, jak też przez zakłady administracyjne np.: udzielanie świadczeń zdrowotnych przez zakłady opieki zdrowotnej. CZYNNOŚCI CYWILNOPRAWNE 5

6 INSTYTUCJA MILCZENIA ORGANU PUBLICZNEJ A FORMY DZIAŁANIA Milczenie organu administracji W przeciwieństwie do bezprawnej bezczynności, milczenie organu administracji w sprawach z zakresu prawa administracyjnego, przejawiające się brakiem czynnej realizacji przysługującej organowi kompetencji, jest zachowaniem dopuszczonym przepisami prawa. Milczenie organu administracji jest instytucją prawną, która z dozwolonym w określonych sytuacjach milczeniem organu administracji wiąże powstanie określonych skutków prawnych w sferze prawa administracyjnego (skutkiem takim może być ptakże rzyjęcie określonego załatwienia sprawy lub zajęcia stanowiska w sprawie stanowiącej przedmiot postępowania administracyjnego). Bezczynność organu administracji Bezczynność organu administracji publicznej jest stanem prawnym, w którym organowi przysługuje przyznana prawem kompetencja wyrażająca możność podjęcia doniosłego prawnie działania w określonej formie, a organ administracji będący podmiotem kompetencji nie realizuje tej kompetencji w okolicznościach objętych zakresem zastosowania normy skierowanej do tego organu, która ustanawia obowiązek realizacji tejże kompetencji. 6