Wpływ integracji z Unią Europejską na polski przemysł spoŝywczy

Transkrypt

1 Wpływ integracji z Unią Europejską na polski przemysł spoŝywczy prof. dr hab. Roman Urban Prezentacja na Konferencji IERiGś-PIB pt. Ekonomiczne i społeczne uwarunkowania rozwoju polskiej gospodarki Ŝywnościowej po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej Pułtusk, 30 listopada 2009 roku

2 Zakres prezentacji przyspieszenie rozwoju przemysłu spoŝywczego po wejściu do UE poprawa gospodarowania głównymi czynnikami produkcji lepsze wyposaŝenie w środki trwałe wyniki i stan ekonomiczny producentów Ŝywności przemiany strukturalne przemysłu spoŝywczego konkluzje 2

3 Porównanie dynamiki rozwoju przemysłu spoŝywczego i otoczenia rynkowego Wyszczególnienie Przyrost w latach Średnie tempo rozwoju w proc. rocznie w latach w proc Produkcja przemysłu spoŝywczego 35,0 5,17 1,58 8,87 Produkcja rolnictwa: globalna towarowa 10,3 16,5 1,83 2,65-1,73 1,30 2,43 1,88 SpoŜycie Ŝywności, napojów i wyrobów tytoniowych Eksport produktów przemysłu spoŝywczego Import produktów przemysłu spoŝywczego 14,1 234,7 176,7 2,25 22,6 19,2 1,18 6,95 2,18 3,20 13,00 11,00 PKB 34,7 5,10 2,77 5,55 Produkcja przemysłowa 61,4 8,38 3,03 8,58 3

4 145 Rozwój przemysłu spoŝywczego w Polsce na tle rolnictwa w latach (w cenach stałych, średnia lat = 100) produkcja sprzedana przemysłu spoŝywczego produkcja towarowa rolnictwa produkcja końcowa rolnictwa produkcja globalna rolnictwa * wstępny szacunek * 4

5 Rozwój przemysłu spoŝywczego w porównaniu z rozwojem gospodarczym Polski w latach (w cenach stałych, średnia lat = 100) produkcja przemysłowa produkcja przemysłu spoŝywczego PKB spoŝycie Ŝywności, napojów i wyrobów tytoniowych * wstępny szacunek * 5

6 Rozwój handlu zagranicznego produktami przemysłu spoŝywczego (w mld euro) eksport import

7 Rozwój głównych działów przemysłu spoŝywczego w latach przerób wtórny cały przemysł spoŝywczy produkcja uŝywek przerób wstępny przerób główny (właściwy) * wstępny szacunek * 7

8 Średnie tempo wzrostu produkcji przemysłu spoŝywczego (w proc. rocznie) Wyszczególnienie Przemysł spoŝywczy 5,17 1,58 8,87 w tym: przetwórstwo wtórne 6,73 3,65 11,45 przerób wstępny 3,37 5,56 2,03 przerób właściwy 1,70 2,85 3,55 produkcja uŝywek 6,67 0,96 2,08 8

9 PKB Rozwój sektora Ŝywnościowego w okresie kryzysu lat (w procentach, w stosunku do tego samego okresu roku poprzedniego) Wyszczególnienie Spożycie indywidualne Nakłady na środki trwałe Produkcja przemysłowa b w tym: żywności, napojów i wyrobów tytoniowych Eksport towarów w tym: sektora żywnościowego Import towarów w tym: sektora żywnościowego II kw. 6,0 6,1 14,5 7,0 3,7 21,3 23,3 21,7 41, III kw. w tym: żywności i napojów 9,0 0,1 0,4 1,6 0,2 5,9 Sprzedaż detaliczna b 11,8 8,4 4,8 0,4 1,4 3,7 5,1 5,7 4,0 2,2-0,4 19,5 9,7 22,6 36,8 IV kw. 3,0 5,7 4,5-6,3 1,5-7,5 13,7-5,4 17,4 I kw. 0,8 3,3 1,0-10,0 3,1-22,2 4,1-28,2-4, II kw. 1,1 1,7-3,0-6,7 4,8-24,8-5,4-33,4-20,5 a lipiec i sierpień; b dotyczy tylko duŝych i średnich firm przemysłowych i handlu detalicznego III kw. -25,9 a -10,3 a -32,7 a -16,5 a ,9 4,8

10 Liczba pracujących w przemyśle spoŝywczym (tys. osób) Wydajność pracy w przemyśle spoŝywczym (ceny stałe) a) w tys. zł produkcji sprzedanej b) w tys. zł wartości dodanej

11 Wydajność pracy w przemyśle spoŝywczym na tle innych działów w 2007 roku a) w tys. zł produkcji sprzedanej b) w tys. zł wartości dodanej przemysł spoŝywczy 2 przemysł 3 budownictwo 4 gospodarka narodowa 5 rolnictwo 11

12 400 Wydajność pracy w polskim przemyśle spoŝywczym na tle innych krajów UE (w tys. euro produkcji sprzedanej w cenach porównywalnych) Polska Niemcy UE-27 UE-15 Francja Holandia 12

13 ZuŜycie czynników energetycznych w przemyśle spoŝywczym Wyszczególnienie ZuŜycie całkowite bezpośrednie energii (w tys. TJ) 94,3 128,3 92,0 88,2 wody (w hm 3 ) 180,9 133,4 98,4 101,4 Na 1 mld zł produkcji sprzedanej w cenach 2007 roku bezpośrednie energii (w tys. TJ) 1,53 1,25 0,84 0,60 wody (w hm 3 ) 2,93 1,30 0,90 0,70 13

14 Inwestycje przemysłu spoŝywczego Jednostka W mld zł w cenach bieŝących 4,88 4,74 5,71 6,76 6,19 7,15 7,21 7,60 w cenach stałych 5,80 4,87 5,71 6,60 5,99 6,81 6,82 7,15 Stopa inwestowania w proc. 8,0 6,2 6,5 7,3 6,7 7,3 7,0 6,9 14

15 Poziom inwestowania w głównych działach przemysłu spoŝywczego (w mld zł rocznie w cenach 2003 roku) Wyszczególnienie Przetwórstwo wtórne 0,69 1,29 1,15 1,33 1,42 1,82 Przetwórstwo produktów zwierzęcych 0,71 1,24 1,27 1,81 2,88 2,27 Przetwórstwo produktów roślinnych 0,67 0,98 0,65 0,87 1,32 1,22 Produkcja uŝywek 0,72 1,28 1,05 1,01 0,91 1,23 15

16 Majątek trwały przemysłu spoŝywczego Wyszczególnienie Wartość w cenach stałych 2003 roku (w mld zł) 31,1 40,5 49,8 66,7 Majątkochłonność produkcji w zł/zł 0,42 0,44 0,51 0,515 w tys. zł/1 pracownika 57,3 71,1 103,7 140,0 16

17 mld zł Wartość dodana przemysłu spoŝywczego (w mld zł) * w cenach bieŝących w cenach stałych 2003 roku udział przemysłu spoŝywczego w PKB (w proc.) * wstępny szacunek 17 %

18 Wartość dodana brutto producentów Ŝywności, napojów i wyrobów tytoniowych oraz rolnictwa i łowiectwa (w mld zł, ceny bieŝące) rolnictwo przemysł spoŝywczy * wstępny szacunek * 18

19 Wyniki finansowe przemysłu spoŝywczego Lata Zysk netto (w mln zł) ceny bieŝące ceny stałe Rentowność przychodów w proc. Płynność bieŝąca ,43 1, ,07 1, ,60 1, ,87 1, ,54 1, ,86 1, ,25 1, ,64 1,23 I-VI ,33 1,24 I-VI ,45 1,29 19

20 mld zł Stan finansowy przemysłu spoŝywczego po wejściu Polski do Unii Europejskiej * 50 % kapitał własny w mld zł * I półrocze zadłuŝenie długoterminowe (poŝyczki, kredyty) w procentach kapitału własnego środki własne w obrocie w procentach majątku obrotowego udział w obrotach firm nierentownych ROE, tj. zysk netto w procentach kapitału własnego 20

21 Struktury produkcyjne przemysłu spoŝywczego (w procentach wartości produkcji w cenach bazowych) 100% 9,8 12,3 10,8 9,8 10,3 produkcja uŝywek 80% 60% 15,1 28,9 23,8 33,4 33,4 38,5 przerób wtórny 40% 26,7 23,2 22,6 19,0 przerób główny 20% 46,2 37,2 32,6 34,2 32,2 przerób wstępny 0%

22 Liczba czynnych firm przemysłu spoŝywczego Wyszczególnienie Liczba firm w tym: mikro i małe w tym: małe średnie duże

23 100% Struktura podmiotowa przemysłu spoŝywczego (w procentach krajowej produkcji) 80% 48,5 43,5 51,5 52,1 51,5 60% 73,0 68,5 firmy duŝe 40% 20% 0% 24,0 31,0 średnie 27,6 26,0 26,7 4,5 12,0 małe 17,5 17,0 12,5 16,5 14,7 15,1 14,8 5,0 7,0 10,5 9,0 6,2 mikro 6,8 7, Polska UE-15 UE-25 23

24 Konkluzje (1) 1. Wejście do UE przyspieszyło rozwój polskiego przemysłu spoŝywczego. Jest to niewątpliwy efekt integracji, gdyŝ jej skutkiem było: otwarcie dla polskich producentów Ŝywności duŝego, zamoŝnego rynku europejskiego i dobre przygotowanie tych producentów do integracji z UE, czego wynikiem był trzykrotny wzrost eksportu, przyspieszenie rozwoju gospodarczego kraju, sprzyjające przebudowie modelu wyŝywienia w kierunku droŝszego modelu europejskiego z większym spoŝyciem białka zwierzęcego oraz Ŝywności wysoko przetworzonej i urynkowieniem tego modelu. 24

25 Konkluzje (2) 2. W okresie integrowania z UE osiągnięto dalszy znaczący postęp w zakresie sprawności i efektywności przetwórstwa rolno-spoŝywczego. Firmy sektora przyspieszyły wzrost wydajności pracy i kontynuowały proces zmniejszania zuŝycia energii i wody. Postęp w tych dziedzinach opłacono tylko nieznacznie wyŝszą majątkochłonnością produkcji. 3. Kolejne oŝywienie inwestycyjne, wywołane integracją z UE, przyspieszyło modernizację procesów produkcyjnych i infrastruktury tych procesów. Efektem tego jest dobre dostosowanie producentów Ŝywności do działania w warunkach gospodarki rynkowej i do integracji z UE oraz do konkurowania na wspólnym rynku europejskim. 25

26 Konkluzje (3) 4. Kontynuowano przemiany struktur produkcyjnych w kierunku dalszego zwiększania udziału produktów wtórnego przetwórstwa, tj. Ŝywności wysoko przetworzonej, deserów, przekąsek i napojów. Nowym zjawiskiem jest powrót procesów koncentracji, czego wynikiem jest wzmocnienie pozycji firm duŝych i silnych ekonomicznie. Struktura podmiotowa polskiego przemysłu spoŝywczego jest juŝ prawie identyczna, jak struktura tego przemysłu w Unii przed jej poszerzeniem. 5. Efektem integracji jest poprawa wyników i stanu ekonomiczno-finansowego przedsiębiorstw przemysłu spoŝywczego. Zwiększyła się wartość dodana tego sektora (o 50%), zyski przedsiębiorstw (trzykrotnie), wartość kapitału własnego (o ponad 50%) i środków własnych w obrocie, przy względnej stabilizacji zadłuŝenia długoterminowego, a stopa zysku z kapitału własnego wzrosła do ok %. 26

27 Konkluzje (4) 6. Wejście do UE zwiększyło wraŝliwość sektora Ŝywnościowego na zjawiska globalne, ale jest on dość odporny na zjawiska kryzysowe. Światowy kryzys finansowy i ekonomiczny wywołał jedynie spowolnienie rozwoju przemysłu spoŝywczego, a nie jego głębokie załamanie. Obecnie moŝna juŝ twierdzić, Ŝe najbliŝsze 2-3 lata będą okresem spowolnienia rozwoju (podobnego jak w latach ), a nie recesji. 27

28 Dziękuję za uwagę 28