PL B1. Sposób otrzymywania zagęszczonych wyciągów polifenolowych z wytłoków jabłkowych, w postaci ciekłej i stałej

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: (51) Int.Cl. A23L 1/29 ( ) B01D 15/08 ( ) A23L 1/0524 ( ) C08B 37/06 ( ) (54) Sposób otrzymywania zagęszczonych wyciągów polifenolowych z wytłoków jabłkowych, w postaci ciekłej i stałej (73) Uprawniony z patentu: POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź, PL (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 16/08 (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 02/13 (72) Twórca(y) wynalazku: BOGUSŁAW KRÓL, Łódź, PL KRZYSZTOF KOŁODZIEJCZYK, Łódź, PL WITOLD PŁOCHARSKI, Skierniewice, PL JAROSŁAW MARKOWSKI, Łowicz, PL (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Ewa Kaczur-Kaczyńska PL B1

2 2 PL B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest sposób otrzymywania zagęszczonych wyciągów polifenolowych z wytłoków jabłkowych, w postaci ciekłej i stałej. Badania epidemiologiczne wskazują, że konsumpcja owoców i warzyw zmniejsza ryzyko występowania choroby niedokrwiennej serca, zawałów i niektórych typów raka. Działania prozdrowotne wykazują zwłaszcza polifenole, pektyny i błonnik, które są zawarte, między innymi, w winogronach, jabłkach i owocach kolorowych. Polifenole, a zwłaszcza glikozydy kwercetyny, wykazują silne właściwości antyoksydacyjne. Owoce, zwłaszcza jabłka, są chętnie spożywane w postaci przetworów, głównie soków i nektarów, które są produkowane z dużym udziałem enzymów w nowoczesnych wydajnych liniach technologicznych. Jednak pomimo dużego postępu biotechnologicznego i zastosowania nowoczesnych pras znaczna część polifenoli i pektyn oraz błonnik pozostaje w produkcie ubocznym jakim są wytłoki jabłkowe. Wytłoki jabłkowe zawierają polifenole w ilości od 2 do 10 g na kg s.m. oraz ponad 50% błonnika całkowitego. Wytłoki jabłkowe są surowcem niejednorodnym, złożonym z rozdrobnionych skórek owoców, miąższu, okryw nasiennych i nasion, o zmiennym ich udziale, zależnym od warunków biologicznych i technologicznych. Dotychczas surowcem do dalszego przerobu były wytłoki otrzymane bezpośrednio z procesu przetwarzania jabłek lub ziarna jabłkowe. Z opisu patentowego GB jest znany sposób produkcji pektyn z wytłoków jabłkowych, polegający na poddaniu wytłoków ekstrakcji rozcieńczonym kwasem solnym, zatężeniu ekstraktu, wytrąceniu pektyn alkoholem, wysuszeniu i rozdrobnieniu. W warunkach procesu ekstrakcji następuje jednak hydroliza glikozydów i degradacja aglikonów. Z czasopisma Innovative Food Science Emerging Technologies 4 (2003) i opisu patentowego WO A1 jest znany proces odzyskiwania pektyn i polifenoli z ekstraktów wytłoków jabłkowych zakwaszonych do ph 2,8 kwasem solnym, które poddaje się adsorpcji w złożu żywicy adsorpcyjnej (Amberlite XAD 16HP), z którego pektyny wydobywa się w drodze desorpcji wodą, zaś polifenole w drodze desorpcji metanolem. Frakcję pektynową zatęża się, pektyny wytrąca etanolem i suszy, zaś z metanolowego roztworu polifenoli oddestylowuje się rozpuszczalnik i pozostałość poddaje suszeniu liofilizacyjnemu, w wyniku którego otrzymuje się około 12% koncentratu polifenoli zawierającego około 33% florydzyny i nie mniej niż 20% glikozydów kwercetyny. Z opisu patentowego WS 2003/ A1 znany jest inny sposób otrzymywania frakcji fenolowych bogatych we florydzynę z jabłek, który polega na bardzo dokładnym rozdrobnieniu jabłek, wyekstrahowaniu z nich wodą cukrów, poddaniu wilgotnego osadu enzymatycznemu upłynnianiu, klarowaniu i ultrawirowaniu, po czym uzyskaną klarowną ciecz przepuszcza się przez adsorber zawierający żywicę polistyrenowinylobenzenową, z której desorbuje się frakcję bogatą we florydzynę z użyciem wodno-alkoholowych roztworów o stężeniu 40-70%. Alternatywnie homogenat jabłkowy pozbawiony cukrów poddaje się ekstrakcji 90% wodnym roztworem metanolu, oddestylowuje rozpuszczalnik, pozostałość ekstrahuje octanem etylu, ponownie usuwa rozpuszczalnik i po rozpuszczeniu w wodzie poddaje się suszeniu rozpyłowemu. Uzyskany produkt zawiera w s.s.(suchej substancji) 20-50% polifenoli oznaczonych metodą Folin-Ciocalteu, zawierających 30-40% folorydzyny. Użycie wodnych roztworów alkoholu etylowego o stężeniu 10-70% do ekstrakcji fitozwiązków z suchego rozdrobnionego materiału roślinnego jest znanym od wieków sposobem pozyskiwania naturalnych ziołowych substancji leczniczych. Z opisu patentowego FR znany jest sposób ekstrakcji polifenoli jabłkowych, przy użyciu do 0-90% roztworów alkoholowych w temperaturze C w czasie 1 do 24 godzin przy stosunku ekstrahenta do jabłek lub wytłoków jak 5-15 : 1, przy czym ekstrakcji poddaje się także ziarna jabłkowe. Otrzymane ekstrakty zawierają frakcję polifenolową zawierającą: 15-30% kwasów hydroksycynamonowych, 0-30% katechin, 20-30% pochodnych floretyny i 25-50% pochodnych kwercetyny. Ekstrakty suszy się w temperaturze około 60 C z użyciem maltodekstryny jako substancji pomocniczej, w związku z czym zawartość polifenoli ogółem w produkcie końcowym wynosi g na kg. Z opisu patentowego FR znany jest sposób ekstrakcji suszonych rozdrobnionych gałęzi jabłoni za pomocą polarnych lotnych rozpuszczalników i opcjonalnie reekstrakcji z użyciem glicerolu, glikolu propylenowego lub glikolu butylenowego, w wyniku czego otrzymuje się produkt zawierający najczęściej 15% florydzyny i 30% innych polifenoli.

3 PL B1 3 Sposób otrzymywania zagęszczonych wyciągów polifenolowych z wytłoków jabłkowych, w postaci ciekłej i stałej, w drodze wielostopniowej ekstrakcji wodnym roztworem etanolu o stężeniu 0,5-90%, a następnie adsorpcji polifenoli z ekstraktu w drodze przepuszczania przez kolumnę wypełnioną adsorberem, desorpcji polifenoli zatrzymanych na adsorberze wodnym roztworem etanolu i poddaniu otrzymanego eluatu zagęszczaniu, krystalizacji i liofilizacji oraz na poddaniu pozostałości po ekstrakcji wodno-alkoholowej suszeniu w temperaturze 90 C i rozdrabnianiu na cząstki o wymiarach poniżej 0,5 mm stanowiące preparat błonnika zawierający co najmniej 70% całkowitego błonnika pokarmowego, według wynalazku charakteryzuje się tym, że suche, rozdrobnione względnie frakcjonowane i rozdrobnione wytłoki poddaje się trójstopniowej ekstrakcji, w której pierwszym stopniu używa się co najwyżej 30% roztwór etanolu, a w drugim co najmniej 67% roztwór etanolu, zaś w trzecim co najwyżej 55% roztwór etanolu, po czym ekstrakt otrzymany w pierwszym stopniu ekstrakcji przepuszcza się przez kolumnę wypełnioną kationitem polistyrenosulfonowym w postaci soli potasowej, z prędkością powyżej 4 l/1 l złoża jonitowego/1 godzinę i wyciek z kolumny, bogaty w cukry i sorbitol, po filtracji z dodatkiem krzemionki i ewentualnie węgla aktywnego, zagęszcza do konsystencji syropu zawierającego co najwyżej 4 mg polifenoli/g s.s., zaś zatrzymane na kationicie polifenole, głównie flawonoidy jak glikozydy kwercetyny i kwercetynę, desorbuje się z kolumny 50-60% roztworem wodnym etanolu przepuszczanym przez złoże z szybkością poniżej 1 l/1 l złoża/godzinę, eluat otrzymany w wyniku desorpcji zagęszcza się przez oddestylowanie etanolu i zatężenie otrzymanego roztworu do stężenia s.s. co najmniej 3-15% i zawartości polifenoli 15 mg w 1 g i krystalizuje kwercetynę przez ochłodzenie do temperatury C, a roztwór macierzysty po krystalizacji poddaje liofilizacji, w wyniku czego otrzymuje się preparat zawierający ponad 60% masowych polifenoli, z czego ponad 70% stanowią glikozydy kwercetyny. Natomiast ekstrakty etanolowe po drugim i trzecim stopniu ekstrakcji, bogate w glikozydy kwercetyny, zatęża się, razem lub osobno, do stężenia minimum 15% s.s. i poddaje suszeniu liofilizacyjnemu, w wyniku czego otrzymuje się preparat stały zawierający mg polifenoli/g s.s. Wynalazek polega również na tym, że ekstrakt otrzymany w pierwszym stopniu ekstrakcji przepuszcza się przez kolumnę wypełnioną kationitem polistyrenosulfonowym w postaci soli potasowej, z prędkością powyżej 4 l/1 l złoża jonitowego/1 godzinę i wyciek z kolumny, bogaty w cukry i sorbitol, po filtracji z dodatkiem krzemionki i ewentualnie węgla aktywnego, zagęszcza do konsystencji syropu zawierającego co najwyżej 4 mg polifenoli/g s.s., zaś zatrzymane na kationicie polifenole, głównie flawonoidy jak glikozydy kwercetyny i kwercetynę, desorbuje się z kolumny 50-60% roztworem wodnym etanolu przepuszczanym przez złoże z szybkością poniżej 1 l/1 l złoża/godzinę, a otrzymany eluat łączy się z ekstraktami etanolowymi z drugiego i trzeciego stopnia ekstrakcji zawierającymi głównie glikozydy kwercetyny i zagęszcza przez oddestylowanie z całości etanolu i zatężenie otrzymanego roztworu do uzyskania stężenia s.s. co najmniej 40% i zawartości polifenoli mg/g s.s. Także zgodnie z wynalazkiem z wytłoków wyodrębnia się frakcje wyściółek komór nasiennych lub szypułek, po czym frakcje te poddaje się trójstopniowej ekstrakcji, w której pierwszym stopniu używa się co najwyżej 30% roztwór etanolu, w drugim co najmniej 67% roztwór etanolu, zaś w trzecim co najwyżej 55% roztwór etanolu, po czym ekstrakt otrzymany w pierwszym stopniu ekstrakcji przepuszcza się przez kolumnę wypełnioną kationitem polistyrenosulfonowym w postaci soli potasowej, z prędkością powyżej 4 l/1 l złoża jonitowego/1 godzinę i wyciek z kolumny, bogaty w cukry i sorbitol, po filtracji z dodatkiem krzemionki i ewentualnie węgla aktywnego, zagęszcza do konsystencji syropu zawierającego co najwyżej 4 mg polifenoli/g s.s., zaś zatrzymane na kationicie polifenole, głównie flawonoidy jak glikozydy kwercetyny i kwercetynę, desorbuje się z kolumny 50-60% wodnym roztworem etanolu przepuszczanym przez złoże z prędkością 1 l/1 l złoża/godzinę, otrzymany eluat łączy się z ekstraktami etanolowymi z drugiego i trzeciego stopnia ekstrakcji, zawierającymi głównie glikozydy kwercetyny, zagęszcza przez oddestylowanie z całości etanolu i zatężenie uzyskanego roztworu do stężenia s.s. co najmniej 15% i suszy liofilizacyjnie, w wyniku czego otrzymuje się preparat stały zawierający co najmniej 30 mg polifenoli/g s.s., w tym florydzyny co najmniej 60%. Zagęszczone wyciągi polifenolowe, w postaci ciekłej i stałej, otrzymane z wytłoków jabłkowych lub z frakcji wyściółek komór nasiennych lub szypułek tych wytłoków sposobem według wynalazku, stosuje się do wzbogacania przetworów owocowych. Zaletą sposobu według wynalazku jest możliwość otrzymywania zagęszczonych polifenolowych wyciągów z wytłoków jabłkowych w postaci ciekłej i stałej. Sposobem według wynalazku z odpadów po przetwarzaniu jabłek na sok odzyskuje się wszystkie cenne odżywcze i prozdrowotne składniki w dwóch zasadniczych frakcjach ciekłych: pierwszej zawierającej głównie cukry, sorbitol, kwasy organiczne, w tym część kwasów hydroksycynamonowych oraz florydzynę oraz drugiej zawierającej resztę

4 4 PL B1 składników węglowodanowych i glikozydy kwercetyny, którą alternatywnie przetwarza się w produkt stały przez suszenie liofilizacyjne. Zaletą sposobu według wynalazku jest również wyodrębnianie polifenoli z frakcji cukrowej z użyciem typowego kationitu polistyrenosulfonowego w postaci soli potasowej z zastosowaniem znanego procesu desorpcji, zagęszczania, krystalizacji i liofilizacji w suchy produkt zawierający ponad 60% polifenoli, w których udział glikozydów kwercetyny wynosi ponad 70%. Produkt suchy uzyskuje się bez dodatku substancji pomocniczych. Roztwór cukrowy, po przejściu przez kolumnę kationitową, jest następnie oczyszczany i zatężany do konsystencji syropu. Zaletą sposobu według wynalazku jest nadto możliwość otrzymywania zagęszczonych wyciągów polifenolowych z frakcji wytłoków złożonych z wyściółek komór nasiennych lub szypułek. Sposób według wynalazku ilustrują poniższe przykłady. P r z y k ł a d I W ekstraktorze z mieszadłem, o pojemności 10 I, umieszczono 1,5 kg wytłoków jabłkowych pozbawionych nasion i rozdrobnionych do granulacji 0,6-2,0 mm, dodano 7 I 10% roztworu etanolu i mieszano w czasie 10 minut. Po 30 minutach postoju oddzielono 5 I ekstraktu od wytłoków, dodano do nich 4,5 I 69% etanolu i pozostawiono do maceracji na 6 godzin, po czym oddzielono 3,5 I ekstraktu i do wytłoków dodano 3,8 I etanolu o stężeniu 50% i pozostawiono do maceracji na 8 godzin, po czym oddzielono 4,8 I ekstraktu i otrzymano 4,0 kg wilgotnych wytłoków, które wysuszono z odzyskiem etanolu. 1,2 kg otrzymanych w ten sposób wytłoków poekstrakcyjnych rozdrobniono do granulacji 0,2 mm z wydajnością 90%. W międzyczasie 5 I ekstraktu z pierwszej ekstrakcji przepuszczono przez kolumnę jonitową wypełnioną 250 ml kationitu polistyrenosufonowego w postaci soli potasowej, z prędkością 6 l/1 l jonitu/godzinę, po czym kolumnę przemyto 0,8 I wody. Wyciek z kolumny zatężono do 440 g i stężenia 25% s.s., odzyskując przy tym 660 ml etanolu w przeliczeniu na 100% alkohol. Zatężony roztwór przefiltrowano z dodatkiem 4 g ziemi okrzemkowej i zatężono do 69% uzyskując 105 g syropu zawierającego 3,5 mg polifenoli w 1 g s.s. Następnie do kolumny jonitowej wprowadzono 1250 ml 60% etanolu z prędkością 0,8 I/1 l złoża jonitowego/godzinę, a następnie kolumnę przemyto 0,6 I wody. Oddestylowano etanol i zatężono roztwór polifenoli do 6 Bx, uzyskując 10,3 g roztworu. Roztwór pozostawiono na 12 godzin w temperaturze 5 C do krystalizacji, po czym w drodze filtracji oddzielono kryształy kwercetyny uzyskując 9,2 g roztworu macierzystego, który poddano suszeniu liofilizacyjnemu. Otrzymano 0,59 g produktu zawierającego 68% masowych polifenoli, w których udział glikozydów kwercetyny wynosił 75%. W międzyczasie sukcesywnie oddzielano etanol z 3,5 I ekstraktu z drugiej ekstrakcji i 4,8 I ekstraktu z trzeciej ekstrakcji, po czym obydwa roztwory wodne zatężono uzyskując 325 g roztworu o stężeniu 20%. Roztwór ten poddano suszeniu liofilizacyjnemu otrzymując 112 g produktu w postaci brązowego proszku, który zawierał 29 mg polifenoli/g s.s.. P r z y k ł a d II W ekstraktorze z mieszadłem, o pojemności 10 I, umieszczono 1,5 kg wytłoków jabłkowych pozbawionych nasion i rozdrobnionych do granulacji 0,6-2,0 mm, dodano 7 I 10% roztworu etanolu i mieszano w czasie 10 minut. Po 30 minutach postoju oddzielono 5 I ekstraktu od wytłoków, dodano do nich 4,5 I 69% roztworu etanolu i pozostawiono do maceracji na 6 godzin, po czym oddzielono 3,5 I ekstraktu, do wytłoków dodano 3,8 I roztworu etanolu o stężeniu 50% i pozostawiono do maceracji na okres 8 godzin, po czym oddzielono 4,8 I ekstraktu i otrzymano 4,0 kg wilgotnych wytłoków, które wysuszono z odzyskiem etanolu. Otrzymano 1,2 kg wytłoków poekstrakcyjnych, które rozdrobniono do granulacji 0,2 mm z wydajnością 90%. W międzyczasie 5 I ekstraktu z pierwszej ekstrakcji przepuszczono przez kolumnę jonitową wypełnioną 250 ml kationitu polistyrenosufonowego w postaci soli potasowej, z prędkością 6 l/1 l jonitu/godzinę, po czym kolumnę przemyto 0,8 I wody. Wyciek z kolumny zatężono do 440 g i stężenia 25% s.s., odzyskując przy tym 660 ml etanolu w przeliczeniu na 100% alkohol. Zatężony roztwór przefiltrowano z dodatkiem 4 g ziemi okrzemkowej i zatężono do 69% uzyskując 105 g syropu zawierającego 3,5 mg polifenoli/g s.s. Następnie do kolumny jonitowej wprowadzono 1250 ml 60% roztworu etanolu z prędkością 0,8 I /1 I złoża jonitowego/godzinę, po czym przemyto kolumnę 0,6 I wody. Oddestylowano etanol i zatężono roztwór polifenoli do 6 Bx, uzyskując 10,3 g roztworu. Roztwór umieszczono na 12 godzin w temperaturze +5 C do krystalizacji, po czym przez filtrację oddzielono wydzielone kryształy kwercetyny, uzyskując 9,2 g roztworu macierzystego, który zliofilizowano otrzymując 0,6 g produktu.

5 PL B1 5 W międzyczasie sukcesywnie oddzielano etanol z 3,8 I ekstraktu z drugiej ekstrakcji i 4,7 I ekstraktu z trzeciej ekstrakcji, po czym obydwa roztwory wodne zatężono uzyskując 115 g roztworu o stężeniu 55%. P r z y k ł a d III W ekstraktorze z mieszadłem, o pojemności 10 I, umieszczono 1,5 kg wytłoków jabłkowych pozbawionych nasion i rozdrobnionych do granulacji 0,6-2,0 mm, dodano 7 I 10% roztworu etanolu i mieszano w czasie 10 minut. Po 30 minutach postoju oddzielono 5 I ekstraktu od wytłoków, dodano do nich 4,4 I 68% etanolu i pozostawiono do maceracji na 6 godzin, po czym oddzielono 3,4 I ekstraktu i do wytłoków dodano 3,9 I roztworu etanolu o stężeniu 50% i pozostawiono do maceracji na 8 godzin, po czym oddzielono 4,7 I ekstraktu i otrzymano 4,1 kg wilgotnych wytłoków, które wysuszono z odzyskiem etanolu. Otrzymano 1,15 kg wytłoków poekstrakcyjnych, które rozdrobniono do granulacji 0,5 mm z wydajnością 90%. W międzyczasie 5 I ekstraktu z pierwszej ekstrakcji przepuszczono przez kolumnę jonitową wypełnioną 250 ml kationitu polistyrenosufonowego w postaci soli potasowej z prędkością 6 l/1 l jonitu/godzinę, po czym kolumnę przemyto 0,8 I wody. Wyciek z kolumny zatężono do 440 g i stężenia 25% s.s., odzyskując przy tym 660 ml etanolu w przeliczeniu na 100% alkohol. Zatężony roztwór przefiltrowano z dodatkiem 4 g ziemi okrzemkowej i zatężono do 69% s.s., w wyniku czego otrzymano 105 g syropu zawierającego 3,5 mg polifenoli/g s.s. Następnie do kolumny jonitowej wprowadzono 1250 ml 60% roztworu etanolu z prędkością 0,8 I/1 I złoża jonitowego/godzinę, po czym kolumnę przemyto 0,6 I wody. Eluat wraz z przemywkami, w ilości 1450 ml, połączono z 8,2 I ekstraktu z drugiego i trzeciego stopnia ekstrakcji. Z połączonych roztworów oddestylowano całkowicie etanol, a roztwór wodny zatężono uzyskując 110 g roztworu o stężeniu 49,5% s.s., który zawierał 32 mg polifenoli/1 g s.s. P r z y k ł a d IV W ekstraktorze o pojemności 2 I umieszczono 210 g szypułek jabłkowych, dodano 900 ml 10% roztworu etanolu i mieszano w czasie 10 minut. Po 60 minutach postoju oddzielono 0,75 I ekstraktu od szypułek jabłkowych, dodano do nich 0,7 I 68% roztworu etanolu i pozostawiono do maceracji na 4 godziny, po czym oddzielono 690 ml ekstraktu, do szypułek jabłkowych dodano 0,7 I roztworu etanolu o stężeniu 50% i pozostawiono do maceracji na okres 12 godzin, po czym oddzielono 0,7 I ekstraktu i otrzymano 420 g wilgotnych szypułek jabłkowych, które wysuszono z odzyskiem etanolu. Otrzymano 193 g materiału poekstrakcyjnego. Następnie 0,75 I ekstraktu z pierwszej ekstrakcji przepuszczono przez kolumnę jonitową wypełnioną 250 ml kationitu polistyrenosufonowego w postaci soli potasowej z prędkością 3 l/1 l jonitu/godzinę, po czym kolumnę przemyto 0,6 I wody. Wyciek z kolumny zatężono do 10,6 g i stężenia 57% s.s.. Następnie do kolumny jonitowej wprowadzono 1250 ml 60% roztworu etanolu z prędkością 0,8 l/1 l złoża jonitowego/godzinę, po czym kolumnę przemyto 0,6 I wody. Uzyskano 1400 ml eluatu, który połączono z 690 ml drugiego ekstraktu i 700 ml trzeciego ekstraktu. Z połączonych roztworów wodnych oddestylowano całkowicie etanol i zatężono je uzyskując 61,2 g roztworu o stężeniu 18% s.s. Roztwór ten poddano suszeniu liofilizacyjnemu, w wyniku czego otrzymano 10,8 g produktu w postaci ciemnobrązowego proszku, który zawierał 68 mg polifenoli/g s.s, z czego 80% stanowiła florydzyna. P r z y k ł a d V Z jabłek odmiany Sampion wyprodukowano sok klarowny według standardowej technologii przy użyciu enzymu do miazgi Rohapect MA Plus (100 g /l, 20 C, 1 godzina) oraz enzymu do moszczu Rohapect 10L (20 ml/1000 I, 50 C, 1 godzina). Moszcz poddano filtracji płytowej z ziemią okrzemkową na filtrze Europor K7. Sok bazowy charakteryzował się zawartością związków fenolowych na poziomie 170 mg/l, wśród których zawartość glikozydów kwercetyny wynosiła zaledwie 3%. Sok bazowy wzbogacano liofilizatami wyciągów polifenoli, otrzymanych z wytłoków jabłkowych, stosując 200 mg wyciągów/i soku. Po dokładnym wymieszaniu i filtracji płytowej sok poddano pasteryzacji przepływowej (92-96 C, 30s) i rozlano do butelek o pojemności 0,25 I. Średnie straty związków fenolowych zachodzące w procesach rozpuszczania, filtracji i pasteryzacji wyniosły 10,2%. Sok poddano ocenie sensorycznej. Nie stwierdzono wpływu dodatku wyciągów na akceptowalność soków. Podobnie nie stwierdzono wpływu dodatków wyciągów na podstawowe cechy składu chemicznego, takie jak gęstość, zawartość substancji rozpuszczalnych, kwasowość miareczkowa czy zawartość kwasów organicznych. Najistotniejszym efektem dodatku wyciągów było znaczne zwiększenie się zawartości glikozydów kwercetyny w sokach wzbogaconych. Udział procentowy w ogólnej ilości związków fenolowych wzrósł z 3% do 15-24%. Procentowa zawartość glikozydów kwercetyny w stosunku do soku bazowego wzrosła 10-krotnie.

6 6 PL B1 Zastrzeżenia patentowe 1. Sposób otrzymywania zagęszczonych wyciągów polifenolowych z wytłoków jabłkowych, w postaci ciekłej i stałej, w drodze wielostopniowej ekstrakcji wodnym roztworem etanolu o stężeniu 0,5-90%, a następnie adsorpcji polifenoli z ekstraktu w drodze przepuszczania przez kolumnę wypełnioną adsorberem, desorpcji polifenoli zatrzymanych na adsorberze wodnym roztworem etanolu i poddaniu otrzymanego eluatu zagęszczaniu, krystalizacji i liofilizacji oraz na poddaniu pozostałości po ekstrakcji wodno-alkoholowej suszeniu w temperaturze 90 C i rozdrabnianiu na cząstki o wymiarach poniżej 0,5 mm stanowiące preparat błonnika zawierający co najmniej 70% całkowitego błonnika pokarmowego, znamienny tym, że suche, rozdrobnione względnie frakcjonowane i rozdrobnione wytłoki poddaje się trójstopniowej ekstrakcji, w której pierwszym stopniu używa się co najwyżej 30% roztwór etanolu, w drugim co najmniej 67% roztwór etanolu, zaś w trzecim co najwyżej 55% roztwór etanolu, po czym ekstrakt otrzymany w pierwszym stopniu ekstrakcji przepuszcza się przez kolumnę wypełnioną kationitem polistyrenosulfonowym w postaci soli potasowej, z prędkością powyżej 4 l/1 l złoża jonitowego/1 godzinę i wyciek z kolumny, bogaty w cukry i sorbitol, po filtracji z dodatkiem krzemionki i ewentualnie węgla aktywnego, zagęszcza do konsystencji syropu zawierającego co najwyżej 4 mg polifenoli/g s.s., zaś zatrzymane na kationicie polifenole, głównie flawonoidy jak glikozydy kwercetyny i kwercetynę, desorbuje się z kolumny 50-60% roztworem wodnym etanolu przepuszczanym przez złoże z szybkością poniżej 1 l/1 l złoża/godzinę, eluat otrzymany w wyniku desorpcji zagęszcza się przez oddestylowanie etanolu i zatężenie otrzymanego roztworu do stężenia s.s. co najmniej 3-15% i zawartości polifenoli 15 mg w 1 g i krystalizuje kwercetynę przez ochłodzenie do temperatury C, a roztwór macierzysty po krystalizacji poddaje liofilizacji, w wyniku czego otrzymuje się preparat zawierający ponad 60% masowych polifenoli, z czego ponad 70% stanowią glikozydy kwercetyny, natomiast ekstrakty etanolowe po drugim i trzecim stopniu ekstrakcji, bogate w glikozydy kwercetyny, zatęża się, razem lub osobno, do stężenia minimum 15% s.s. i poddaje suszeniu liofilizacyjnemu, w wyniku czego otrzymuje się preparat stały zawierający mg polifenoli/g s.s. 2. Sposób otrzymywania zagęszczonych wyciągów polifenolowych z wytłoków jabłkowych, w postaci ciekłej, w drodze wielostopniowej ekstrakcji wodnym roztworem etanolu o stężeniu 0,5-90%, a następnie adsorpcji polifenoli z ekstraktu w drodze przepuszczania przez kolumnę wypełnioną adsorberem, desorpcji polifenoli zatrzymanych na adsorberze wodnym roztworem etanolu i poddaniu otrzymanego eluatu zagęszczaniu, znamienny tym, że suche, rozdrobnione względnie frakcjonowane i rozdrobnione wytłoki poddaje się trójstopniowej ekstrakcji, w której pierwszym stopniu używa się co najwyżej 30% roztwór etanolu, w drugim co najmniej 67% roztwór etanolu, zaś w trzecim co najwyżej 55% roztwór etanolu, po czym ekstrakt otrzymany w pierwszym stopniu ekstrakcji przepuszcza się przez kolumnę wypełnioną kationitem polistyrenosulfonowym w postaci soli potasowej, z prędkością powyżej 4 l/1 I złoża jonitowego/godzinę i wyciek z kolumny, zawierający głównie cukry i sorbitol, po filtracji z dodatkiem krzemionki i ewentualnie węgla aktywnego, zagęszcza do konsystencji syropu zawierającego co najwyżej 4 mg polifenoli/g s.s., zaś zatrzymane na kationicie polifenole, głównie flawonoidy jak glikozydy kwercetyny i kwercetynę, desorbuje się z kolumny 50-60% roztworem wodnym etanolu przepuszczanym przez złoże z szybkością poniżej 1 l/1 l złoża/godzinę, a otrzymany eluat łączy się z ekstraktami etanolowymi z drugiego i trzeciego stopnia ekstrakcji zawierającymi głównie glikozydy kwercetyny i zagęszcza przez oddestylowanie z całości etanolu i zatężenie otrzymanego roztworu do uzyskania stężenia s. s. co najmniej 40% i zawartości polifenoli mg/g s.s. 3. Sposób otrzymywania zagęszczonych wyciągów polifenolowych z wytłoków jabłkowych, w postaci ciekłej i stałej, w drodze wielostopniowej ekstrakcji wodnym roztworem etanolu o stężeniu 0,5-90%, a następnie adsorpcji polifenoli z ekstraktu w drodze przepuszczania przez kolumnę wypełnioną adsorberem, desorpcji polifenoli zatrzymanych na adsorberze wodnym roztworem etanolu i poddaniu otrzymanego eluatu zagęszczaniu, krystalizacji i liofilizacji, znamienny tym, że z wytłoków wyodrębnia się frakcje wyściółek komór nasiennych lub szypułek, po czym frakcje te poddaje się trójstopniowej ekstrakcji, w której pierwszym stopniu używa się co najwyżej 30% roztwór etanolu, w drugim co najmniej 67% roztwór etanolu, zaś w trzecim co najwyżej 55% roztwór etanolu, po czym ekstrakt otrzymany w pierwszym stopniu ekstrakcji przepuszcza się przez kolumnę wypełnioną kationitem polistyrenosulfonowym w postaci soli potasowej, z prędkością powyżej 4 l/1 l złoża jonitowego/godzinę i wyciek z kolumny, bogaty w cukry i sorbitol, po filtracji z dodatkiem krzemionki i ewentualnie węgla aktywnego, zagęszcza do konsystencji syropu zawierającego co najwyżej 4 mg polifenoli/g s.s., zaś zatrzymane na kationicie polifenole, głównie flawonoidy jak glikozydy kwercetyny i kwercetynę, desor-

7 PL B1 7 buje się z kolumny 50-60% roztworem wodnym etanolu przepuszczanym przez złoże z prędkością 1 l/1 l złoża/godzinę, otrzymany eluat łączy się z ekstraktami etanolowymi z drugiego i trzeciego stopnia ekstrakcji, zawierającymi głównie glikozydy kwercetyny, zagęszcza przez oddestylowanie z całości etanolu i zatężenie uzyskanego roztworu do stężenia s.s. co najmniej 15% i suszy liofilizacyjnie, w wyniku czego otrzymuje się preparat stały zawierający co najmniej 30 mg polifenoli/g s.s., w tym florydzyny co najmniej 60%.

8 8 PL B1 Departament Wydawnictw UP RP Cena 2,46 zł (w tym 23% VAT)