PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

Transkrypt

1 WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY DLA STUDENTÓW I ROKU KIERUNEK FARMACJA Rok akademicki 2016/2017 1

2 Opracowanie edytorskie: Oficyna Wydawnicza Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Wydrukowano w Oficynie Wydawniczej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Zam. 398/2016 nakład 270 egz. tel. (22) oficynawydawnicza@wum.edu.pl 2

3 Wstęp Przewodnik dydaktyczny wprowadza studentów w tok pracy I roku na Wydziale Farmaceutycznym Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Zgodnie z programem ministerialnym, studentów obowiązują następujące przedmioty: anatomia, biologia z genetyką, botanika farmaceutyczna, biofizyka, chemia ogólna i nieorganiczna, matematyka, statystyka, przysposobienie biblioteczne, historia farmacji, język angielski, szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, wychowanie fizyczne i język łaciński. Oddany do użytku studentów I roku przewodnik dydaktyczny szczegółowo przedstawia organizację zakładów, które prowadzą zajęcia z wyżej wymienionych przedmiotów, cele i formy nauczania, regulamin oraz piśmiennictwo w zakresie podręczników i czasopism naukowych. Przewodnik dydaktyczny ma pomóc studentom I roku w poznaniu ich obowiązków i warunków studiowania. Przewodniczącą Rady Pedagogicznej I roku studiów jest Dr Zdzisława Stefanowicz z Katedry i Zakładu Chemii Nieorganicznej i Analitycznej. Dziekan Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Prof. dr hab. Piotr Wroczyński 1

4 Spis treści 1. Władze WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO Anatomia Bezpieczeństwo i Higiena Pracy Biofizyka Biologia z Genetyką Botanika farmaceutyczna Chemia ogólna i nieorganiczna Historia Farmacji Język angielski Język łaciński Matematyka Przysposobienie biblioteczne Statystyka Wychowanie fizyczne

5 Władze WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO REKTOR prof. dr hab. MIROSŁAW WIELGOŚ PROREKTOR ds. DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZYCH prof. dr hab. BARBARA GÓRNICKA PROREKTOR ds. NAUKI I WSPÓŁPRACY Z ZAGRANICĄ dr hab. JADWIGA TURŁO PROREKTOR ds. KLINICZNYCH, INWESTYCJI I WSPÓŁPRACY Z REGIONEM dr hab. WOJCIECH BRAKSATOR PROREKTOR ds. KADR prof. dr hab. ANDRZEJ DEPTAŁA DZIEKAN WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ Prof. dr hab. PIOTR WROCZYŃSKI Prodziekan ds. dydaktyczno-wychowawczych dr hab. JOANNA KOLMAS Prodziekan ds. nauki dr hab. MARCIN SOBCZAK Prodziekan ds. Oddziału Medycyny Laboratoryjnej prof. dr hab. GRAŻYNA NOWICKA DZIEKANAT WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ ul. Banacha 1, pok. 06 i 010, Warszawa tel./fax (22) , (22) , (22) , (22) , Pracownicy Dziekanatu: Kierownik Dziekanatu mgr Katarzyna Stańczyk Zastępca Kierownika Wiesław Urbanik mgr Grzegorz Wasztewicz mgr inż. Joanna Sypuła mgr Aneta Markucińska Anna Ołtuszewska mgr inż. Małgorzata Kośmider-Bucka mgr Anna Artymiuk mgr Beata Spychalska mgr Małgorzata Pyzel (Analityka Medyczna) mgr Wioleta Widłak (Analityka Medyczna) Godziny przyjęć Dziekanatu: poniedziałek, czwartek godz wtorek, środa godz piątek nieczynne 3

6 4

7 Anatomia ZAKŁAD ANATOMII PRAWIDŁOWEJ i KLINICZNEJ CENTRUM BIOSTRUKTURY Warszawa, ul. Chałubińskiego 5, tel w. 1200, bezp. tel. i fax , Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Bogdan Ciszek Odpowiedzialny za dydaktykę: lek med. Ewa Rzeźnicka Godziny przyjęć zostaną podane na tablicy inf. Zakładu na początku roku akademickiego. 1. Nazwa przedmiotu Anatomia 2. Liczba godzin Zajęcia obejmują 30 godzin w tym; 15 h wykładów i 15 h ćwiczeń. Wykłady i ćwiczenia odbywają się w pracowni dydaktycznej Zakładu wg grafiku podawanego do wiadomości przed rozpoczęciem zajęć. 3. Forma zaliczenia przedmiotu Zaliczenie ćwiczeń w formie kolokwium z całego materiału ćwiczeniowego jest jednocześnie warunkiem dopuszczenia do egzaminu testowego. Egzamin testowy obejmuje tematy ćwiczeń i wykładów. Aby uzyskać ocenę pozytywną należy odpowiedzieć prawidłowo na 65% pytań. W przypadku uzyskania na egzaminie oceny niedostatecznej egzamin poprawkowy odbywa się w sesji poprawkowej. Zgodnie z regulaminem studiów, nie zgłoszenie się na egzamin w ustalonym terminie bez usprawiedliwienia jest równoznaczne z uzyskaniem oceny niedostatecznej, którą wpisuje się do indeksu. 4. Cel nauczania 1/ zapoznanie studentów z ogólną budową ciała ludzkiego. 2/ umożliwienie posługiwania się prawidłową i jednoznaczną nomenklaturą medyczną przy opisie części ciała człowieka, narządów i tkanek. 3/ przygotowanie podstaw morfologicznych do nauki o czynności poszczególnych narządów i tkanek. 4/ zwrócenie uwagi na te elementy anatomii, których znajomość konieczna jest przy udzielaniu pierwszej pomocy przedlekarskiej. 5. Treść nauczania Treść nauczania obejmuje zagadnienia omawiane na wykładach i poznawane praktycznie na ćwiczeniach prowadzonych w pracowni dydaktycznej z użyciem modeli i preparatów muzealnych. W trakcie zajęć nacisk kładziony jest na interaktywne omówienie materiału z wykładów. Elementy anatomii prawidłowej człowieka dotyczące poszczególnych układów i narządów. Wykłady są wzbogacone obrazami radiologicznymi, USG, CT i MR oraz uzyskanymi za pomocą niektórych technik endoskopowych. W tym celu Zakład prowadzi współpracę z wieloma Zakładami i Klinikami. Wykłady i ćwiczenia są również wzbogacone metodami wizualnymi przez wykorzystanie filmów i nagrań video. 5

8 Podane niżej programy wykładów i ćwiczeń zostały określone w ogólnym i krótkim brzmieniu. Program może ulegać niewielkiej modyfikacji w zależności od układu kalendarza. Szczegółowy program wykładów i ćwiczeń zostanie podany na początku roku. 6. Tematy wykładów 1. Ogólna budowa tkanek. Płaszczyzny, osie ciała. Wybrane zagadnienia z układu ruchu. 2. Gruczoły dokrewne. 3. Układ limfatyczny limfa. 4. Skóra i narządy zmysłów. 5. Układ moczowy i rozrodczy. 7. Tematy ćwiczeń 1. Osteologia, układ mięśniowy. 2. Układ nerwowy. Narządy zmysłu. Powłoka wspólna. 3. Układ krążenia. Układ oddechowy. 4. Układ trawienny. 5. Układ moczowy. Narządy płciowe żeńskie i męskie. 8. Podręczniki i atlasy 1. Sylwanowicz W., Michajlik A., Romatowski W. Anatomia i fizjologia człowieka. Podręcznik dla średnich szkół medycznych, wyd. PZWL. 2. Aleksandrowicz R. Mały atlas anatomiczny, wyd. PZWL. 3. Sobotta Atlas anatomii człowieka, wyd. Urban & Partner. Zalecane 1. Anatomia Człowieka W.Sylwanowicz (red. Sokołowska Pituchowa) PZWL. 2. Anatomia Człowieka A. Bochenek M. Reicher T I-V PZWL (wybrane rozdziały). 9. Regulamin zajęć studenckich 1. Warunkiem zaliczenia semestru i dopuszczenia do egzaminu z Anatomii jest czynny udział w wykładach i ćwiczeniach oraz uzyskanie zaliczenia z każdego tematu ćwiczeń. UWAGA! na każdym ćwiczeniu obowiązuje znajomość materiału ze wszystkich poprzednio odbytych ćwiczeń. 2. Aby w pełni wykorzystać czas ćwiczeń student obowiązany jest przychodzić na zajęcia przygotowany teoretycznie z aktualnego materiału. 3. Dopuszczalna jest usprawiedliwiona nieobecność na nie więcej niż jednym ćwiczeniu. 4. Ćwiczenia odbywają się na terenie Zakładu Anatomii Prawidłowej i Klinicznej. Wprowadzanie osób postronnych oraz wykonywanie zdjęć, nagrań lub filmów jest niedozwolone. 5. Egzamin z Anatomii odbywa się w sesji. Jest to egzamin testowy. Aby uzyskać ocenę pozytywną należy odpowiedzieć prawidłowo na 65% pytań. 6. Termin poprawkowy jest wyznaczony w sesji poprawkowej. Jest to egzamin testowy. 7. We wszystkich pomieszczeniach Zakładu obowiązuje bezwzględne przestrzeganie zasad higieny (czystość!!) oraz zasad BHP. 8. Przypomina się, że na terenie Zakładu i całego gmachu obowiązuje zakaz palenia tytoniu. 6

9 Bezpieczeństwo i Higiena Pracy ZAKŁAD MEDYCYNY SPOŁECZNEJ I ZDROWIA PUBLICZNEGO (we współpracy z DZIAŁEM OCHRONY PRACY I ŚRODOWISKA) Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Longina Kłosiewicz-Latoszek Odpowiedzialny za dydaktykę Dr inż. Irena Kosińska Program nauczania obejmuje 4 godziny wykładów. CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU Celem nauczania jest zapoznanie studentów z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwem pożarowym w trakcie studiów w Warszawskim Uniwersytecie Medycznym, ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z odbywaniem zajęć praktycznych (laboratoryjnych) na kierunku farmacja. Przedmiot realizowany jest w ramach Rozporządzenia MNiSzW z dnia 5 lipca 2007 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach (Dz. U. Nr 128, poz. 897). Tematyka wykładów: 1. Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy (prawa i obowiązki studentów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy). 2. Zagrożenia zdrowia studentów na stanowiskach pracy./nauki w trakcie studiów (fizyczne, chemiczne i biologiczne) i ochrona przed zagrożeniami. Procedura poekspozycyjna w narażeniu na HIV, WZWB, WZWC. 3. Postępowanie w razie wypadków i w sytuacjach zagrożeń (pożar, wybuch, awaria, zagrożenie terrorystyczne, powódź itp.), zasady ewakuacji z budynków. 4. Zasady udzielania pomocy przedlekarskiej. 5. Zasady ergonomii na stanowiskach pracy. Po zakończeniu wykładów sprawdzian pisemny (test na ocenę). Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność na wykładach, rozwiązani ankiety i zaliczenie testu. Literatura obowiązkowa 1. Marcinkowski J. (Red.): Higiena, profilaktyka i organizacja w zawodach medycznych, PZWL, Warszawa Rączkowski B.: BHP w praktyce, poradnik. ODDK Gdańsk, Literatura uzupełniająca 1. Kodeks pracy. Praca zbiorowa, Wydawnictwo LexisNxis

10 Biofizyka ZAKŁAD BIOANALIZY I ANALIZY LEKÓW Warszawa, ul. Banacha 1, tel.: ; Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. Piotr Wroczyński Kierownik Pracowni: dr Marek Wasek Odpowiedzialni za dydaktykę: dr Marek Wasek Przyjęcia w sprawach studenckich: każdy piątek od ( pracownia biofizyki) Roczny wymiar zajęć: semestr letni 30 godzin Wykład z biofizyki 10 godzin. Ćwiczenia laboratoryjne 20 godz. Miejsce wykładów: aula wykładowa na Wydziale Farmaceutycznym. Miejsce ćwiczeń laboratoryjnych: Pracownia Biofizyki, blok 3, sala 01. CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU Celem nauczania jest zaznajomienie studentów z najważniejszymi zagadnieniami biofizyki będącej podstawą nauk ścisłych, a więc również nauk farmaceutycznych. Ćwiczenia laboratoryjne nauczają studentów ścisłego rozumowania, umiejętności posługiwania się podstawowymi przyrządami pomiarowymi, poprawnego przeprowadzenia doświadczeń, wyciągnięcia logicznych wniosków i właściwego matematycznego zapisu wyników. PROGRAM NAUCZANIA 1. TEMATY WYKŁADÓW Z BIOFIZYKI Metodyka pomiarów wielkości fizycznych. Rachunek niepewności pomiarów. Niepewności typu A i typu B 1 godz. Biofizyka zmysłów słuchu i wzroku 1 godz. Biofizyka układu krążenia krwi 1 godz. Wpływ promieniowania elektromagnetycznego i magnetycznego na organizm żywy. O szkodliwości promieniowania jonizującego i niejonizującego (podstawy dozymetrii jądrowej, hormeza radiacyjna) 2 godz. Podstawy biofizyczne metod diagnostycznych in vivo. Pomiar sygnałów bioelektrycznych (EEG, EKG, wektokardiografia wysokie rozdzielczości). Metody transmisyjne (ultrasonografia, metody fotodynamiczne, jądrowy rezonans magnetyczny, rentgenodiagnostyka, CT). Metody emisyjne (SPECT, PET, scyntygrafia) 3 godz. Lasery. Promieniowanie laserowe (wpływ promieniowania laserowego na tkanki, układ optyczny oka, zdolność rozdzielcza oka). Biofizyczne podstawy terapii izotopowej. Terapia hadronowa 2 godz. Sposób zaliczenia wykładów 30 pytań testowych. 8

11 2. TEMATY ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Ćwiczenia laboratoryjne trwają 3 godz. i odbywają się raz w tygodniu w grupach ok. 20 osób i trzyosobowych zespołach ćwiczeniowych. W ramach minimum programowego proponujemy wykonanie 7 ćwiczeń laboratoryjnych z biofizyki. Tematyka ćwiczeń z podziałem na godziny zawarta jest w Tabeli 1. TABELA 1. L.p Temat ćwiczeń Rachunek niepewności pomiarów. Niepewności typu A i typu B. Pomiary temperatury metodami elektrycznymi. Obserwacje i pomiary mikroskopowe. Refrakcja molekularna. Wyznaczanie współczynnika dyfuzji przez błonę Reometria cieczy newtonowskich i nienewtonowskich. Wyznaczanie charakterystyki lepkościowo-temperaturowej gliceryny wiskozymetrem rotacyjnym. Badanie własności i absorpcji światła z wykorzystaniem lasera. METODY I ORGANIZACJA PRACY 3. ĆWICZENIA LABORATORYJNE. Liczba godzin Studenci wykonują ćwiczenia w zespołach trzyosobowych. Przed przystąpieniem do zajęć asystenci sprawdzają teoretyczne przygotowanie studentów za pomocą kartkówki. Na pierwszych zajęciach studenci otrzymują instrukcje do wszystkich wykonywanych doświadczeń. Zawarte są w nich podstawy teoretyczne, sposób wykonywania ćwiczeń, ich przebieg, sposób prezentacji i obliczenia wyników końcowych. Po wykonaniu ćwiczenia studenci opracowują w ciągu tygodnia sprawozdanie. Wynik kartkówki, ocena praktycznego przebiegu ćwiczenia oraz ocena sprawozdania stanowią podstawę do wystawienia oceny końcowej z wykonanego ćwiczenia. FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA. Szczegółowe warunki zaliczenia przedmiotu oraz terminy wykonywanych ćwiczeń, kolokwium końcowego podane są na tablicy ogłoszeń Pracowni. Wszystkie materiały (wykłady, instrukcje ćwiczeń, programy obliczeniowe) podane będą w formie skryptu w wersji elektronicznej. LITERATURA OBOWIĄZKOWA. 1. Biofizyka. Podręcznik dla studentów pod redakcją Feliksa Jaroszyka, Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa. 2. Materiały do ćwiczeń z biofizyki i fizyki pod redakcją Bolesława Kędzi, PZWL Warszawa

12 Biologia z Genetyką ZAKŁAD BIOLOGII FARMACEUTYCZNEJ I BIOTECHNOLOGII ROŚLIN LECZNICZYCH Warszawa, ul. Banacha 1, tel , Kierownik Zakładu: Dr hab. n. farm. Agnieszka Pietrosiuk Konsultacje studenckie: poniedziałek Osoby odpowiedzialne za dydaktykę: Dr hab. n. farm. Agnieszka Pietrosiuk Mgr Dorota Gajdzis-Kuls Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń: 60 godz. (wykłady 15 godz., ćwiczenia 39 godz., seminaria 6 godz.). Miejsce wykładów: sala wykładowa na Wydziale Farmaceutycznym. Miejsce ćwiczeń: pracownia dydaktyczna Zakładu Biologii Farmaceutycznej i Biotechnologii Roślin Leczniczych, ul. Banacha 1, gmach III, piętro 3. Liczba punktów ECTS = 4 CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU Celem nauczania biologii i genetyki jest zapoznanie studentów z wybranymi zagadnieniami z cytologii, genetyki i parazytologii. Poznanie zagadnień z biologii i genetyki jest niezbędne do zrozumienia innych przedmiotów realizowanych w czasie studiów w modułach programowych, tj.: Biomedyczne i Humanistyczne Podstawy Farmacji; Biofarmacja i Skutki Działania Leków. PROGRAM NAUCZANIA Tematy wykładów 1. Cel i formy nauczania biologii z genetyką. Zasadnicze różnice w budowie komórek Procaryota i Eucaryota. 2. Budowa błon biologicznych. Podstawowe składniki lipidowe i rodzaje białek błonowych. 3. Sortowanie białek w komórce. Udział retikulum endoplazmatycznego i aparatu Golgiego w modyfikacji i sortowaniu białek. 4. Mechanizm transportu pęcherzykowego: kompleksy opłaszczające, adaptyny. Endocytoza, fagocytoza i egzocytoza, endosomy, lizosomy. 5. Cytoszkielet. 6. Substancja pozakomórkowa. 7. Adhezja komórek i typy połączeń międzykomórkowych. 8. Podstawy transportu substancji przez błony: dyfuzja bierna, dyfuzja ułatwiona, transport aktywny. 9. Jądro komórkowe. Struktura kwasów nukleinowych. 10. Przyczyny mutacji genowych spontanicznych i indukowanych. Wybrane mutageny chemiczne i fizyczne wpływające bezpośrednio na DNA. 11. Podstawy mechanizmów regulacji cyklu komórkowego. Wybrane białka biorące udział w regulacji cyklu komórkowego i konsekwencje mutacji kodujących je genów. 12. Starzenie się i śmierć komórek. Nekroza i apoptoza. 13. Parazytologia leki przeciwpasożytnicze. 10

13 Tematy ćwiczeń 1. Porównanie budowy komórki roślinnej i zwierzęcej. 2. Substancje zapasowe komórki roślinnej, struktury komórkowe, w których występują; Reakcje mikrochemiczne stosowane do wykrywania substancji zapasowych. 3. Elementy substancji pozakomórkowej w tkankach zwierzęcych. 4. Struktury komórkowe w mikroskopie elektronowym, 5. Podziały komórkowe a) mitoza b) mejoza c) struktura chromosomów d) przykłady kariotypów roślinnych. 6. Wpływ związków chemicznych na podziały komórkowe a) hamowanie mitozy w stadium metafazy (c-mitoza) b) hamowanie cytokinezy (statmodiereza) c) zmiany w strukturze chromosomów (aberracje chromosomowe) d) mutacje chromosomowe liczbowe u roślin (euploidy). 7. Mutageneza środowiskowa. Określanie wpływu wybranych mutagenów środowiskowych na podziały komórkowe i na chromosomy. 8. Prawidłowy i nieprawidłowy kariotyp człowieka a) chromosomy człowieka; zróżnicowanie ich budowy morfologicznej, b) aberracje chromosomów płciowych i autosomów jako przyczyna chorób genetycznych. 9. Nowotwory różnych narządów człowieka. Zmiany cytologiczne w komórce nowotworowej. 10. Morfotyczne elementy krwi człowieka. 11. Pasożytnicze pierwotniaki morfologia, fizjologia, chorobotwórczość a) Wiciowce Mastigophora (Flagellata) c) Korzenionóżki Rhizopoda d) Zarodnikowce Sporozoa e) Orzęski Ciliata f) Robaki płaskie a) Przywry wnętrzniaki Trematoda (Digenea) b) Tasiemce Cestoidea 12. Pasożytnicze robaki obłe a) Nicienie Nematoda 13. Pasożytnicze owady i pajęczaki Insecta i Arachnida Omówienie budowy, rozwoju, chorobotwórczości i metod wykrywania pasożytów. Profilaktyka. Tematy seminariów 1. Cytologia cykl życiowy komórki. 2. Parazytologia: a) klasyfikacja pasożytów na podstawie różnych kryteriów b) rodzaje współżycia organizmów zwierzęcych c) metody wykrywania i zwalczania pasożytów d) drogi i źródła inwazji pasożytów e) mechanizmy oddziaływania pasożytów na żywiciela f) morfologiczne i fizjologiczne cechy adaptacyjne pasożytów g) profilaktyka chorób pasożytniczych. 11

14 METODY ORGANIZACJI PRACY Wykłady (15 godzin dydaktycznych) odbywają się w semestrze zimowym w wymiarze jednej godziny tygodniowo. Ćwiczenia laboratoryjne są obowiązkowe i odbywają się w semestrze zimowym w wymiarze trzech godzin tygodniowo. Większość ćwiczeń stanowią ćwiczenia mikroskopowe. Materiał ćwiczeniowy do realizacji poszczególnych tematów stanowią gotowe preparaty mikroskopowe i wykonywane przez studentów oraz prezentacje multimedialne. Część preparatów została uzyskana dzięki uprzejmości różnych placówek badawczych. Praca studenta przy mikroskopach jest indywidualna. Student zobowiązany jest do: samodzielnego przygotowania się do poszczególnych zajęć; posiadania na zajęciach instrumentarium (mikroskopowe szkiełka podstawowe i nakrywkowe, żyletka, igła preparacyjna, ściereczka, ołówek, gumka) oraz fartucha laboratoryjnego; prowadzenia w trakcie zajęć dokumentacji swojej pracy w zeszycie (80-100) o gładkich kartkach. Dokumentację stanowią: temat ćwiczeń i wykonane samodzielnie rysunki z objaśnieniami oglądanych w mikroskopie preparatów. FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest: obecność na wszystkich zajęciach (w przypadku nieobecności studenta na ćwiczeniach wymagane jest przedłożenie zwolnienia lekarskiego); znajomość całości przerobionego materiału oraz aktywny udział w ćwiczeniach i seminariach; uzyskanie dostatecznej liczby punktów z pracy na ćwiczeniach, z seminariów, kartkówek, dwóch zadań pisemnych obejmujących (1) materiał ćwiczeniowy z cytologii z genetyką oraz (2) materiał ćwiczeniowy z parazytologii połączony z rozpoznawaniem pasożytów człowieka pod mikroskopem (terminy zadań i egzaminów zatwierdzane są przez Radę Pedagogiczną na początku roku akademickiego). Szczegółowy regulamin pracowni oraz system punktowy oceny pracy studenta podawany jest do wiadomości na pierwszych ćwiczeniach i wywieszony na tablicy ogłoszeń Zakładu. Egzamin z biologii z genetyką jest testowy i odbywa się w sesji zimowej w terminie zatwierdzonym przez Radę Pedagogiczną. LITERATURA OBOWIĄZKOWA 1. Alberts B., Bray D., Hopkin K Johnson A., Lewis J., Raff M., Roberts K., Walter P. Podstawy biologii komorki. PWN Warszawa Seminaria z cytofizjologii (red. J. Kawiak, M. Zabla) Elsevier & Partner Kadłubowski R., Kurnatowska A. Zarys parazytologii lekarskiej. PZWL Warszawa Reinhard E.; opracowanie Dingermann T., Kreis W., Rimpler H., Zuendorf I. Biologia Farmaceutyczna MedPharm Polska LITERATURA ZALECANA 1. Stevens A., Lowe J. Histologia człowieka. PZWL, Wyd. Medyczne Słowiński Verlag Zabel M. (red.) Histologia. Podręcznik dla studentów medycyny i stomatologii. Urban & Partner Wrocław Brown T.A. Genomy. PWN Warszawa Passarge E. Genetyka. Ilustrowany przewodnik. PZWL Warszawa Węgleński P. ( red.). Genetyka molekularna PWN Warszawa Kilarski W. Strukturalne podstawy biologii komórki. PWN Warszawa

15 7. Kłyszejko-Stefanowicz L. Cytobiochemia. PWN Warszawa Buczek A. Choroby pasożytnicze; epidemiologia, diagnostyka, objawy. Koliber, Lublin Buczek A. Atlas pasożytów człowieka. Koliber, Lublin Deryło A. (Redaktor naukowy) Parazytologia i akaroentomologia medyczna. PWN Warszawa

16 Botanika farmaceutyczna ZAKŁAD BIOLOGII FARMACEUTYCZNEJ I BIOTECHNOLOGII ROŚLIN LECZNICZYCH Warszawa, ul. Banacha 1, tel , Kierownik Zakładu: Dr hab. n. farm. Agnieszka Pietrosiuk Konsultacje studenckie: poniedziałek Osoby odpowiedzialne za dydaktykę: Dr hab. n. farm. Agnieszka Pietrosiuk Dr n. farm. Anita Śliwińska Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń: 90 godz. dydaktycznych (wykłady 30 godz., ćwiczenia 56 godz., seminaria 4 godz.). Miejsce wykładów: sala wykładowa na Wydziale Farmaceutycznym Miejsce ćwiczeń: pracownia dydaktyczna Zakładu Biologii Farmaceutycznej i Biotechnologii Roślin Leczniczych, ul. Banacha 1, gmach III, piętro 3. Liczba punktów ECTS = 6 CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU Celem nauczania botaniki farmaceutycznej jest przygotowanie studentów do zrozumienia treści nauczania przekazywanych na wyższych latach studiów z przedmiotów: farmakognozja, leki pochodzenia naturalnego, bromatologia, farmakologia, toksykologia, farmacja stosowana. Studiowanie systematyki, morfologii, anatomii i chemotaksonomii, a także biotechnologii roślin stanowiących źródła leku naturalnego oraz omówienie roślin leczniczych i użytkowych (rośliny jadalne, rośliny stosowane jako przyprawy i używki), a także roślin działających halucynogennie, teratogennie, toksycznie pozwoli studentom zdobyć wiedzę związaną z lekiem naturalnym i szeroko pojętą ochroną zdrowia człowieka i jego środowiska naturalnego. Ponadto studenci poznają tematykę naukową Zakładu w trakcie tzw. ćwiczeń otwartych, podczas których mają możliwość obejrzenia aparatury Zakładu i dyskusji naukowej z asystentami. Umiejętności nabywane przez studentów w czasie zajęć z botaniki farmaceutycznej to: 1. posługiwanie się mikroskopem świetlnym, 2. wykonywanie preparatów anatomicznych i rozpoznawanie pod mikroskopem roślinnych struktur komórkowych i tkanek w celu identyfikacji substancji roślinnych. 3. dokumentowanie obserwacji mikroskopowych w formie odręcznych rysunków, 4. określanie przynależności roślin występujących we florze Polski do poszczególnych grup systematycznych na podstawie cech morfologicznych. 5. posługiwanie się kluczami do oznaczania roślin w celu ich identyfikacji (określanie gatunku). 6. posługiwanie się nazewnictwem roślin i substancji leczniczych ze szczególnym uwzględnieniem gatunków opisanych w Farmakopei Polskiej wyd. IX i X. PROGRAM NAUCZANIA Tematyka wykładów 1. Cel nauczania botaniki farmaceutycznej. Zasady i metody klasyfikacji roślin, Jednostki systematyczne (takson) różnej rangi. Zasady nomenklatury botanicznej. Farmakopea Polska wyd. IX. 2. Źródła pozyskiwania materiału roślinnego roślin leczniczych, z których uzyskuje się surowce lecznicze. Uprawy i zbiór ze stanowisk naturalnych. Poszukiwania nowych gatunków i odmian roślin leczniczych. Systemy ochrony roślin. 3. Taksonomiczny przegląd grzybów i roślin leczniczych dostarczających surowców farma- 14

17 kopealnych: diagnostyczne cechy morfologiczne, anatomiczne, chemiczne i ekologiczne. Kolejno omawiane rośliny okrytozalążkowe, rośliny nagozalążkowe, rośliny zarodnikowe i grzyby. Wśród roślin okrytozalążkowych są gatunki należące do rodzin: Amborellaceae, Nymphaeaceae, Illiciaceae, Magnoliaceae, Aristolochiaceae, Ranunculaceae, Berberidaceae, Papaveraceae, Caryophyllaceae, Amarantaceae, Aizoaceae, Cactaceae, Droseraceae, Polygonaceae, Loranthaceae, Santalaceae, Casuarinaceae, Fagaceae, Betulaceae, Juglandaceae, Salicaceae, Cannabaceae, Urticaceae, Guttiferae, Euphorbiaceae, Hammamelidaceae, Linaceae, Brassicaceae, Rosaceae, Saxifragaceae, Crassulaceae, Vitaceae, Geraniaceae, Malvaceae, Rhamnaceae, Lythraceae, Apiaceae, Araliaceae, Ericaceae, Styracaceae Primulaceae, Boraginaceae, Lamiaceae, Verbenaceae, Oleaceae, Plantaginaceae, Scrophulariaceae, Pedaliaceae, Solanaceae, Caprifoliaceae, Valerianaceae, Gentianaceae, Rubiaceae, Apocynaceae, Menyanthaceae, Campanulaceae, Asteraceae, Liliaceae sensu lato, Amaryllidaceae, Iridaceae, Zingiberaceae, Poaceae. Wsród roślin nagozalążkowych są gatunki lecznicze z rodzin.: Ginkgoaceae, Pinaceae, Cupressaceae, Taxaceae. Rośliny zarodnikowe: widłaki, skrzypy, paprocie. Krótka charakterystyka grzybów: grzyby trujące, zagadnienie mykotoksyn, grzyby producenci leków. 4. Kierunki rozwoju biotechnologii roślin: mikrorozmnażanie, biosynteza i biotransformacja wtórnych metabolitów in vitro. Tematyka ćwiczeń 1. Morfologia grzybów (Mycota) z klasy Ascomycetes 2. Struktury tkankowe o znaczeniu diagnostycznym. 3. Morfologia i anatomia organów (liście, łodygi, korzenie, kłącza, kwiaty, owoce i nasiona). 4. Oznaczanie roślin leczniczych w pracowni. Zasady posługiwania się kluczem do oznaczania roślin. 5. Podstawy biotechnologii roślin leczniczych. 6. Zajęcia w Ogrodzie Botanicznym UW poznanie roślin leczniczych i użytkowych, polskich i obcych. Tematy seminariów 1. Cechy morfologiczne, anatomiczne i chemiczne gatunków leczniczych i użytkowych z rodzin obcych naszej florze: Myristicaceae, Monimiaceae, Lauraceae, Menispermaceae, Piperaceae, Theaceae, Mimosaceae, Punicaceae, Loganiaceae, Myrtaceae, Apocynaceae, Lobeliaceae, Sterculiaceae, Dioscoreaceae. 2. Owoce: powstawanie, budowa i klasyfikacja. Owoce charakterystyczne dla wybranych rodzin. METODY ORGANIZACJI PRACY Wykłady odbywają się w semestrze zimowym i letnim w wymiarze jednej godziny dydaktycznej tygodniowo (30 wykładów). Ćwiczenia laboratoryjne są obowiązkowe i odbywają się w semestrze zimowym i letnim w wymiarze dwóch godzin tygodniowo. Większość ćwiczeń to ćwiczenia mikroskopowe. Praca przy mikroskopach jest indywidualna. Student zobowiązany jest do: samodzielnego przygotowania się do każdych zajęć; posiadania na zajęciach instrumentarium (mikroskopowe szkiełka podstawowe i nakrywkowe, żyletka, igła preparacyjna, ściereczka, ołówek, gumka) oraz fartucha laboratoryjnego; prowadzenia w trakcie zajęć dokumentacji swojej pracy w zeszycie (80-100) o gładkich kartkach. Dokumentację stanowią: temat ćwiczeń i wykonane samodzielnie 15

18 i starannie rysunki z czytelnymi objaśnieniami oglądanych w mikroskopie preparatów. Tematy kolejnych ćwiczeń wskazane przez osobę prowadzącą ćwiczenia należy bezbłędnie przepisać z Suplementu do skryptu Materiały do ćwiczeń z botaniki farmaceutycznej do zeszytu przed ćwiczeniami. Po wykonaniu i obejrzeniu preparatów mikroskopowych należy wykonać rysunki szczegółowe i/lub schematyczne zgodnie z poleceniem prowadzącego i przedstawić je do zaliczenia. Studenci proszeni są o zachowanie porządku na stanowisku pracy. FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA W semestrze zimowym sprawdzianem wiadomości są: trzy kartkówki z wiadomości teoretycznych dotyczących materiału przerabianego na ćwiczeniach; zadanie praktyczne połączone ze sprawdzianem znajomości polskich i łacińskich nazw gatunków, rodzin i surowców, uwzględniającym materiał ćwiczeniowy i wykładowy. W semestrze letnim sprawdzianem wiadomości są: dwa zadania praktyczne, które wymagają znajomości budowy anatomicznej wegetatywnych organów rośliny, umiejętnego formułowania diagnozy, dokładnego jej uzasadnienia oraz wykonania rysunków schematycznego i szczegółowego analizowanego organu i objaśnienia poszczególnych tkanek; trzy kartkówki z wiadomości teoretycznych obejmujących materiał przerabiany na ćwiczeniach z włączeniem seminariów; dwa sprawdziany ze znajomości polskich i łacińskich nazw gatunków, rodzin i surowców uwzględniający materiał ćwiczeniowy i wykładowy. Warunkiem zaliczenia ćwiczeń w każdym semestrze jest: obecność na wszystkich zajęciach (w przypadku nieobecności studenta na ćwiczeniach wymagane jest przedłożenie zwolnienia lekarskiego); znajomość całości przerobionego materiału oraz aktywny udział w ćwiczeniach i seminariach; uzyskanie dostatecznej liczby punktów z pracy na ćwiczeniach, z seminariów, kartkówek, zadań praktycznych, i sprawdzianów ze znajomości polskich i łacińskich nazw gatunków, rodzin i surowców (terminy zadań ustalone są przez Radę Pedagogiczną). Szczegółowy regulamin pracowni oraz system punktowy oceny pracy studentów podawany jest do wiadomości na pierwszych ćwiczeniach i wywieszony na tablicy ogłoszeń Zakładu. Egzamin z botaniki farmaceutycznej odbywa się w sesji letniej, w terminie zatwierdzonym przez Radę Pedagogiczną. Obejmuje on część praktyczną z anatomii i systematyki roślin oraz test z całego materiału. Egzamin poprawkowy odbywa się we wrześniu. LITERATURA OBOWIĄZKOWA Bukowiecki H., Furmanowa M. Botanika farmaceutyczna. PZWL Reinhard E.; opracowanie Dingermann T., Kreis W., Rimpler H., Zuendorf I. Biologia farmaceutyczna MedPharm Polska Michalska Z. Materiały do ćwiczeń z botaniki farmaceutycznej. Warszawa, skrypt WUM Broda B. Zarys botaniki farmaceutycznej. PZWL Warszawa Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny Polskie. PWN Warszawa Malepszy S.(pod.red.). Biotechnologia roślin. PWN Warszawa Olszowska O., Józefowicz J. Gajdzis-Kuls D. Botanika Farmaceutyczna. Suplement do skryptu: Materiały do ćwiczeń z botaniki farmaceutycznej wraz z tematami ćwiczeń dla studentów I roku Wydziału Farmaceutycznego, kierunek Farmacja WUM Warszawa 2013/

19 LITERATURA ZALECANA 1. Kohlmünzer S. Farmakognozja. PZWL Warszawa Słownik botaniczny (red. Alicja i Jerzy Szweykowscy) Wiedza Powszechna, Warszawa Szweykowska A., Szweykowski J. Botanika. PWN Warszawa Ben-Erik van Wyk, Wink M. Rośliny lecznicze świata. MedPharm Polska Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J. (red.) Fitoterapia i leki roślinne. PZWL Frohne D. Leksykon roślin leczniczych. Przewodnik naukowy. MedPharm Polska Strzelecka H., Kowalski J. (pod red.). Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. PWN Warszawa Strasburger E. (i in.). Botanika. PWLiR. 9. Borkowski B. Zarys farmakognozji. PZWL Warszawa Malepszy S. (red) Biotechnologia roślin. PWN Warszawa Zenkteler M. (pod red.). Hodowla komórek i tkanek roślinnych. PWN Warszawa Rutkowski L. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Wyd. 2. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Flora ojczysta. System identyfikacji gatunków i atlas. Komputerowy program edukacyjny, płyta CD. Cortex Nova

20 Chemia ogólna i nieorganiczna KATEDRA I ZAKŁAD CHEMII NIEORGANICZNEJ I ANALITYCZNEJ Warszawa, ul. Banacha 1, tel Kierownik Zakładu: prof. dr hab. chem. Wacław L. Kołodziejski Godziny przyjęć w sprawach studenckich: Odpowiedzialni za dydaktykę: prof. dr hab. Wacław Kołodziejski dr Zdzisława Stefanowicz dr hab. Ewa Olędzka Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń: 180 godz. (wykł. 60, sem. 30 godz., ćwicz. 90 godz.). Miejsce wykładów sale wykładowe w gmachu Wydz. Farm. ul. Banacha 1, ćwiczeń i seminariów w Zakładzie Chemii Nieorganicznej i Analitycznej. Punkty ECTS 13 CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU Program przerabiany jest w czasie 30 tygodni dydaktycznych (cały rok akademicki). Wykłady z chemii ogólnej i nieorganicznej obejmują wiedzę z podstaw chemii i przygotowują do zrozumienia zagadnień chemicznych omawianych w trakcie studiów farmaceutycznych. Wykłady z chemii analitycznej jakościowej przygotowują do przewidzianych w programie zajęć laboratoryjnych. Zajęcia laboratoryjne z chemii analitycznej jakościowej dają możliwość poznania właściwości wielu substancji nieorganicznych, reakcji zachodzących między nimi w roztworach wodnych, uczą dokonywania obserwacji objawów reakcji, wyciągania wniosków i prawidłowego opisu w dzienniku laboratoryjnym. Celem zajęć laboratoryjnych jest też opanowanie praktycznych umiejętności przeprowadzania reakcji chemicznych, zapoznanie się z techniką i metodyką pracy analitycznej, przyswojenie zasad bhp i wykształcenie dobrych nawyków w pracy laboratoryjnej. PROGRAM NAUCZANIA 1. Tematy wykładów z chemii ogólnej i nieorganicznej prof. dr hab. W.L. Kołodziejski 1. Mechaniczno-kwantowa teoria atomu, orbitale atomowe. 2. Układ okresowy pierwiastków a budowa atomu. Izotopy promieniotwórcze. 3. Wiązania chemiczne w ujęciu klasycznym. 4. Wiązania chemiczne a orbitale molekularne. 5. Oddziaływania między cząsteczkowe. Elementy krystalografii. 6. Elementy termodynamiki chemicznej, równowaga chemiczna. 7. Układ okresowy pierwiastków a okresowość właściwości chemicznych. 8. Przegląd poszczególnych grup pierwiastków: wodór, helowce, fluorowce, tlenowce, azotowce, węglowce, borowce, berylowce, litowce, pierwiastki grup przejściowych. 18

21 2. Tematy wykładów z chemii analitycznej jakościowej dr M. Warowna-Grześkiewicz 1. Chemia analityczna jakościowa w ujęciu klasycznym rys historyczny, podstawowe pojęcia. 2. Prawo działania mas. Stała równowagi reakcji. Teoria elektrolitów mocnych Debye a i Hückela. Aktywność jonów. Wytrącanie osadów. Iloczyn rozpuszczalności. Wytrącanie frakcjonowane, wpływ wspólnego jonu i innych jonów na rozpuszczalność osadów. Roztwory koloidalne. Współstrącanie. 3. Analiza systematyczna kationów. Oddzielenie grupy kationów tworzących nierozpuszczalne chlorki. Wybór optymalnych warunków strącania. Reakcje analityczne kationów srebra, ołowiu i rtęci jedno wartościowej. Analiza systematyczna I grupy kationów. 4. Elektrolity słabe. Prawo rozcieńczeń Ostwalda. Iloczyn jonowy wody, definicja ph wg Sørensena. Oznaczanie kwasowości roztworów, wskaźniki barwne. ph nasyconego roztworu siarkowodoru. Zależność stężenia jonów siarczkowych od ph roztworu. 5. Minimalne stężenie jonów S 2- wytrącające osady kationów II i III gr analitycznej. Wybór optymalnego ph do wytrącenia siarczków II gr. Własności siarczków. Reakcje z HC1 i HNO 3. Reakcje siarczków kwasotwórczych z zasadami. Tok systematycznej analizy II grupy wg Freseniusa 6. Roztwory buforowe. ph w buforze amonowym. ph roztworu siarczku amonu. Warunki wytrącania osadu i tok systematycznej analizy III gr kationów. 7. ph roztworu węglanu amonu. Warunki wytrącania osadu i tok systematycznej analizy IV grupy. Kationy V grupy analitycznej wg Freseniusa. 8. Potencjał termodynamiczny. Przewidywanie przebiegu reakcji na podstawie wartości G 0 Potencjały ogniw elektrochemicznych. Równanie Nernsta. Tablice potencjałów standartowych półogniw. Reakcje utleniania i redukcji anionów na przykładzie redukcji KMnO 4 i I 2 oraz utleniania roztworów KI. 9. Podział anionów według Bunsena. Omówienie poszczególnych grup. 10. Identyfikacja prostych związków chemicznych. Wykrywanie związków rozpuszczających się w wodzie. Postępowanie z substancjami nierozpuszczalnymi. 3. Tematy ćwiczeń laboratoryjnych 1. Analiza kationów 1.1. I grupa kationów /srebro, ołów, rtęć (I)/, próby wstępne /mogą polegać na kontrolowanym przerobieniu reakcji poszczególnych jonów lub na identyfikacji jonów danej grupy/. analiza mieszaniny kationów I grupy IIa grupa kationów /rtęć (II), ołów, miedź, bizmut, kadm/ IIb grupa kationów /arsen, antymon, cyna/ próby wstępne IIa i IIb analiza mieszaniny kationów grupy IIa i IIb III grupa kationów /glin, chrom, żelazo (II) i (III), nikiel, kobalt, mangan, cynk/ próby wstępne, analiza mieszaniny kationów grupy III, 1.4. IV i V grupa kationów /wapń, stront, bar, magnez, sód, potas, amon/ próby wstępne, analiza mieszaniny kationów grupy IV i V. 19

22 2. Analiza anionów 2.1. I grupa anionów /Cl - Br -, I -,CN -, SCN -, [Fe(CN) 6 ] 4-, [Fe(CN) 6 ] 3-, C1O - / próby wstępne, analiza mieszaniny anionów I grupy II grupa anionów /S 2-, NO 2-, CH 3 COO - / - próby wstępne, analiza mieszaniny anionów II grupy III grupa anionów /CO 3 2-, SO 3 2-,C 2 O 4 2-,BO 2-, winiany/ próby wstępne, analiza mieszaniny anionów grupy III IV grupa anionów /PO 4 3-, AsO 3 3-, AsO 4 3-, S 2 O 3 2-, CrO 4 2-, / próby wstępne, analiza mieszaniny anionów IV grupy V grupa anionów / NO 3-, C1O 3-, C1O 4-, MnO 4- / i VI grupa anionów /SO 4 2-, F - / próby wstępne, analiza mieszaniny anionów V i VI grupy próby wstępne anionów grup I-VI. 3. Identyfikacje substancji chemicznych 8 identyfikacji pojedynczych substancji /w tym co najmniej 5 trudno rozpuszczalnych w wodzie/. 4. Tematy seminariów: 1. Zasady pracy laboratoryjnej, bhp. 2. Przypomnienie materiału m.in.: nomenklatura zw. nieorganicznych, kompleksów, rodzaje roztworów, zapis reakcji, reakcje redoks. 3. Obliczenia chemiczne związane ze stechiometrią reakcji. 4. Stężenia roztworów wyrażone w % i w mol/dm 3 obliczenia. 5. Obliczenia ph roztworów mocnych kwasów i zasad. 6. Strącanie osadów iloczyn rozpuszczalności, obliczenia. 7. Przygotowanie do wykonania zaplanowanych analiz. METODY ORGANIZACJI PRACY Ćwiczenia laboratoryjne odbywają się raz w tygodniu dla każdej grupy ćwiczeniowej. W I semestrze zajęcia trwają 5 godzin, a w II 3 godziny. Studenci I roku podzieleni są na 4 duże (ok 40-osobowe) grupy odbywające razem zajęcia w laboratorium. Każda duża grupa rozdzielona jest pod opiekę między trzy osoby, prowadzące taką małą grupę studentów przez cały semestr lub rok. Prowadzący ćwiczenia mają godziny konsultacyjne dla studentów (poza godzinami ćwiczeniowymi). FORMY KONTROLI I OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA Studenci są oceniani na podstawie pisemnych kolokwiów (po 3 w każdym semestrze) z określonego materiału, pisemnych lub ustnych sprawdzianów przed przystąpieniem do analiz (po 6 w każdym semestrze) oraz wykonanych analiz przewidzianych w programie. Kolokwia obejmują: kolokwium wejściowe z wybranych zagadnień chemii ogólnej z zakresu programu liceum oraz 5 kolokwiów z chemii analitycznej jakościowej i obliczeń chemicznych. 20

23 Warunkiem zaliczenia pracowni z chemii analitycznej jakościowej, jest przystąpienie do obowiązujących kolokwiów i sprawdzianów oraz wykonanie wszystkich przewidzianych w programie analiz. Warunkiem zaliczenia przedmiotu chemia ogólna i nieorganiczna jest zaliczenie pracowni z chemii analitycznej jakościowej i zdanie końcowego egzaminu z materiału realizowanego na pracowni oraz z wykładów z chemii ogólnej i nieorganicznej. Szczegółowe kryteria oceniania studentów zawarte są w Regulaminie pracowni z chemii analitycznej jakościowej udostępnianym studentom I roku na pierwszych zajęciach. PIŚMIENNICTWO I MATERIAŁY OBOWIĄZKOWE 1. Kołodziejski W.: Wykłady z chemii ogólnej i nieorganicznej materiały w formacie pdf dostępne na stronie internetowej Katedry i Zakładu Chemii Nieorganicznej i Analitycznej. 2. Bielański A.: Podstawy chemii nieorganicznej, Wyd.6, PWN Warszawa Żołnowski M.: Nieorganiczna chemia analityczna cz. 1 Kationy Skrypt, Warszawski Uniwersytet Medyczny Żołnowski M.: Reakcje anionów skrypt, Warszawski Uniwersytet Medyczny Żołnowski M.: Zwięzły opis chemii wybranych pierwiastków: skrypt, Warszawski Uniwersytet Medyczny Kocjan R.: Chemia analityczna, tom I i II. Wyd. 2, PZWL Warszawa Chreptowicz T.: Pomocnicze materiały multimedialne do analizy kationów wg Freseniusa materiały udostępniane na płycie CD. 7. Chreptowicz T.: Wykłady z chemii analitycznej jakościowej materiały w formacie ppt dostępne w Katedrze i Zakładzie Chemii Nieorganicznej i Analitycznej. 8. Galus Z.: Ćwiczenia rachunkowe z chemii analitycznej, Wyd. 10, PWN Warszawa PIŚMIENNICTWO UZUPEŁNIAJĄCE 1. Cotton F.A., Wilkinson G., Gaus P.L.: Chemia nieorganiczna, PWN Warszawa Lipiec T., Szmal S.: Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej, PZWL Warszawa, Minczewski J., Marczenko Z.: Chemia analityczna, T. 1 2., Wyd. 9, PWN Warszawa, Pajdowski L.: Chemia ogólna, Wyd. 10, PWN Warszawa Sołoniewicz R.: Zasady nowego słownictwa związków nieorganicznych, WNT Atkins P., Jones L.; Chemia ogólna, PWN Warszawa, Nomenklatura chemii nieorganicznej (zalecenia 1990). K. Dyrek, A. Samotus, Z. Stasicka (red.), Wiad. Chem. Biblioteka, ISBN [org. ang. Nomenclature of Inorganic Chemistry. Recommendations Blackwell, 1990]. 21

24 Historia Farmacji ZAKŁAD BIOANALIZY I ANALIZY LEKÓW Warszawa, ul. Banacha 1, tel./fax , Kierownik Zakładu: prof. dr hab. Piotr Wroczyński Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr hab. Iwona Arabas Godziny przyjęć w sprawach studenckich: poniedziałek godz Roczny wymiar wykładów: 15 godzin. Miejsce wykładów: sale wykładowe Wydziału Farmaceutycznego. Liczba punktów ECTS: 1 CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU Celem nauczania jest zapoznanie studentów z zagadnieniami związanymi z dziejami szeroko rozumianej dziedziny, jaką jest farmacja. Przedmiotem historii farmacji są więc zarówno dzieje aptekarstwa, czyli praktycznie wykonywanego zawodu, jak i powstanie dróg, które doprowadziły do odkrycia leków, czyli dzieje farmacji naukowej na przestrzeni lat. PROGRAM NAUCZANIA Tematy wykładów obejmują następujące zagadnienia: I Źródła historyczne. II Dzieje terapii farmakologicznej 1. Początki stosowania leków 2. Medycyna i farmacja w czasach Hipokratesa i Galena 3. Wkład medycyny arabskiej do rozwoju nauki o leku 4. Alchemia i jatrochemia 5. Początki leku wyizolowanego 6. Początki syntezy organicznej. Narodziny przemysłu farmaceutycznego 7. Początki chemioterapii. Sulfonamidy. Antybiotyki 8. Wprowadzenie do lecznictwa witamin i hormonów. III Dzieje aptekarstwa 1. Powstanie zawodu aptekarskiego 2. Rozwój aptekarstwa w Polsce od XIII do XVIII w. 3. Kodeksy leków farmakopee 4. Organizacja aptekarstwa w XIX w. i w pierwszej połowie XX w. IV. Dzieje nauczania farmacji 1. Nauczanie farmacji w Europie. Pierwsze szkoły farmaceutyczne 2. Nauczanie farmacji w Polsce 3. Dzieje Warszawskiego Wydziału Farmaceutycznego. Sylwetki wybitnych nauczycieli. FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA Zaliczenie z całości materiału. LITERATURA ZALECANA 1. Rembieliński R., Kuźnicka B.: Historia Farmacji, wyd. III rozsz., Warszawa Brzeziński T.: Historia medycyny, Warszawa

25 Język angielski STUDIUM JĘZYKÓW OBCYCH Warszawa, ul. Księcia Trojdena 2a, tel. (22) , Kierownik Studium Języków Obcych: dr Maciej Ganczar Godziny przyjęć w sprawach studenckich Godziny przyjęć w sprawach studenckich oraz dyżury lektorów podane są do wiadomości zainteresowanych na stronie internetowej WUM w zakładce Studium Języków Obcych oraz na tablicy ogłoszeń w Studium Języków Obcych. Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: mgr Jolanta Budzyńska Roczny wymiar zajęć: 60 godzin ćwiczeń (po 30 godzin w I i II semestrze) Miejsce zajęć: SJO, Centrum Dydaktyczne (ul. Księcia Trojdena 2a). Liczba punktów ECTS 3 Cel nauczania i zakres przedmiotu Celem lektoratu jest nauka języka specjalistycznego, czyli kształcenie sprawności językowych pozwalających na: umiejętność udzielania pacjentom informacji o produktach leczniczych w języku angielskim, rozumienie i relacjonowanie tekstów i wypowiedzi o tematyce specjalistycznej, umiejętność formułowania własnych wypowiedzi w języku angielskim na tematy zawodowe. Wymogiem wstępnym jest znajomość języka angielskiego na poziomie B1+ w odniesieniu do skali Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego (ESOKJ). Absolwent farmacji powinien posługiwać się językiem obcym na poziomie biegłości C1 wg skali ESOKJ oraz językiem obcym specjalistycznym z zakresu farmacji. Program nauczania Słowotwórstwo medyczne w języku angielskim. Praca farmaceuty: opis zawodu. Układy: budowa i funkcje. Choroby i ich objawy. Leki: grupy, postacie, drogi podania, reakcje niepożądane. Ulotka informacyjna dla pacjenta. Pytania pacjenta i odpowiedzi farmaceuty dotyczące leku. Artykuł z pisma specjalistycznego dla farmaceutów. Metody organizacji pracy Lektorat języka angielskiego obowiązuje wszystkich studentów I roku Wydziału Farmacji. Ćwiczenia odbywają się w wymiarze rocznym 60 godzin (w semestrach: zimowym i letnim, po 30 godzin lekcyjnych w każdym semestrze; 1 ćwiczenia 90-minutowe tygodniowo). 23

26 Forma kontroli i ocena wyników nauczania Podstawę zaliczenia każdego semestru stanowią: udział we wszystkich zajęciach (30h/ semestr), pozytywna ocena z testu pisemnego oraz prezentacja opracowanego samodzielnie tekstu o tematyce specjalistycznej. Student ma obowiązek zgłosić się na testy pisemne w wyznaczonym terminie w przypadku niestawienia się w wyznaczonym terminie, bądź niezaliczenia testu, studentowi przysługują dwa terminy poprawkowe. Ocena końcowa po 60 godzinach ćwiczeń: zal. (ocena) / nzal. Piśmiennictwo Zajęcia prowadzone są w systemie autorskim, z wykorzystaniem podręczników oraz materiałów własnych opracowanych na podstawie podręczników specjalistycznych, artykułów z czasopism specjalistycznych i bieżącej prasy oraz źródeł internetowych. 24

27 Język łaciński STUDIUM JĘZYKÓW OBCYCH Studium Języków Obcych, Centrum Dydaktyczne, ul. Księcia Trojdena 2a, Warszawa, tel , Kierownik jednostki: dr Maciej Ganczar Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: mgr Beata Olędzka Forma prowadzonych zajęć: Ćwiczenia 60 godzin (po 30 godzin w I i II semestrze) Liczba punktów ECTS: 2 Forma zaliczenia przedmiotu: 1. Lektorat kończy się zaliczeniem na ocenę. 1. Przedmiotem nauczania jest język specjalistyczny, dostosowany do potrzeb zawodowych przyszłych absolwentów. 2. Podstawę zaliczenia przedmiotu stanowią: udział w zajęciach, pozytywne oceny uzyskane z kolokwiów cząstkowych oraz pisemnego sprawdzianu końcowego. 3. W przypadku nieobecności: dwie nieobecności w semestrze obie należy zaliczyć w terminie do dwóch tygodni od daty nieobecności trzy nieobecności w semestrze student zobowiązany jest napisać podanie do kierownika SJO z prośbą o umożliwienie odrobienia i zaliczenia trzeciej nieobecności w trybie indywidualnym cztery i więcej nieobecności w semestrze student zobowiązany jest do powtarzania semestru (w wypadku pobytu w szpitalu student może ubiegać się o zgodę na zaliczanie nieobecności w sesji poprawkowej). 4. Student ma obowiązek zgłosić się na pisemny sprawdzian zaliczający semestr w wyznaczonym terminie. W przypadku niestawienia się, bądź niezaliczenia sprawdzianu, studentowi przysługuje jeden termin poprawkowy ustalony przez prowadzącego. Sprawdzian poprawkowy należy zaliczyć nie później niż przed rozpoczęciem sesji egzaminacyjnej. W przypadku niezaliczenia poprawy studentowi przysługuje drugi termin poprawkowy zgodnie z regulaminem studiów. Student otrzymuje wpis do indeksu od wykładowcy i potwierdza go u kierownik lub zastępcy kierownika SJO. 5. Student ubiegający się o zwolnienie z lektoratu (przepisanie oceny) powinien złożyć stosowne podanie do kierownika SJO w pierwszym tygodniu zajęć. Kryteria oceniania: 2,0 (ndst) poniżej 60% 3,0 (dost) 60%-69,99% 3,5 (ddb) 70%-79,99% 4,0 (db) 80%-85,99% 4,5 (pdb) 86%-90,99% 5,0 (bdb) 91%-100% 25

28 Cele kształcenia: Nauka języka łacińskiego ma zapewnić studentowi opanowanie podstaw gramatyki w stopniu pozwalającym na prawidłowe posługiwanie się terminami medycznymi i farmaceutycznymi oraz opanowanie określonego słownictwa w zakresie botaniki, chemii i farmakologii. Wiadomości nabyte podczas lektoratu są przydatne w późniejszej praktyce farmaceutycznej, zwłaszcza w prawidłowym realizowaniu i rozumieniu recept. Tematy zajęć: 1. Alfabet. Wymowa. Iloczas. Akcent. Ćwiczenia w czytaniu i poprawnym akcentowaniu. Deklinacja I, rzeczowniki greckie w deklinacji I. Nazwy rodzin roślin. 2. Związek zgody i rządu. Przyimki i przedrostki. 3. Czasownik. Podział na koniugacje. Indicativus, imperativus, infinitivus praesentis activi. Czasownik posiłkowy esse. Szyk wyrazów w zdaniu łacińskim. Orzeczenie imienne. 4. De plantis tłumaczenie. Przysłowia. 5. Deklinacja II. Rzeczowniki greckie w deklinacji II. Ablativus loci. Zaimki pytajne. 6. De sirupis, De oleis et unguentis praca z tekstem. 7. Indicativus, infinitivus praesentis passivi. Participium perfecti passivi. Przysłowia. 8. De medicamentis ophtalmicis, De acidis praca z tekstem. 9. De remediis. Zaimki dzierżawcze. Przysłowia. 10. Deklincja III podział na typy odmian, końcówki rodzajowe. 11. Deklinacja III typ spółgłoskowy. Nazwy nowotworów i stanów zapalnych. De seminibus. 12. Deklinacja III typ samogłoskowy. Rzeczowniki pochodzenia greckiego na sis. Przymiotniki deklinacji III. 13. Deklinacji III typ mieszany. De aquis mineralibus. Przysłowia. 14. Test sprawdzający materiał I semestru. 15. Poprawa testu. Participium praesentis activi. Ablativus temporis. Ablativus i genetivus qualitatis. 16. Powtórzenie Deklinacji III. De remediis cardiacis. 17. Wstęp do języka greckiego. Ważniejsze terminy medyczne greckie i łacińskie. 18. Ważniejsze przyrostki używane w terminologii medycznej. Tworzenie wyrazów pochodnych. 19. Coniunctivus praesentis activi et passivi. Czasownik fio, fieri. De analysi chemica. 20. Deklinacja IV. De fructibus. Przysłowia. 21. Stopniowanie przymiotników regularne i nieregularne. 22. Ablativus comparationis. Genetivus partitivus. 23. Tworzenie i stopniowanie przysłówków. 24. Deklinacja V. De elementis solidis. Przysłowia. 25. Recepta złożona De elementis fluidis. 26. Liczebniki główne, porządkowe i przysłówkowe. De elementis mollibus. 27. Tłumaczenie recept. Skróty recepturowe. 28. Tłumaczenie recept. Nazwy związków chemicznych. 29. Test zaliczający materiał z całego roku. 30. Poprawa testu. Literatura obowiązkowa: 1. Cygan Beata: Język łaciński dla studentów farmacji. Gdańsk: GUMed Literatura dodatkowa: 1. Materiały przygotowane przez lektora. 26