RAPORT Bariery rozwoju energetyki wiatrowej

Transkrypt

1 Warszawa, sierpień 2013 RAPORT Bariery rozwoju energetyki wiatrowej Autor Patroni medialni

2 Warszawa, sierpień 2013 S t r o n a 2

3 Spis treści: Spis treści: 3 Wprowadzenie 4 Wstęp 7 Cel 7 Metoda badania 8 Próba 8 Wyniki 9 Perspektywy rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce z punktu widzenia firmy inwestującej w rozwój energetyki wiatrowej: 9 Główne bariery jakie stoją przed inwestorami w energetykę wiatrową w Polsce. Na ile ważne są następujące elementy 10 Brak Ustawy o odnawialnych źródłach energii 12 Skomplikowane procedury i długi okres uzyskiwania wymaganych zezwoleń 13 Słabe prawo dotyczące np. zagospodarowania przestrzennego 14 Brak mechanizmów umożliwiających przewidywania w dłuższym okresie cen sprzedaży energii elektrycznej 15 Brak woli politycznej wspierania energetyki wiatrowej 16 Niedostateczne ujęcie rozwoju energetyki wiatrowej w polityce energetycznej oraz w koncepcjach rozwoju 17 Konflikty ze społecznościami lokalnymi 18 Brak wypracowanych metod uniknięcia konfliktów ze środowiskami ekologicznymi 19 Niewystarczające możliwości uzyskania wsparcia z unijnych funduszy 20 Wysokie początkowe nakłady inwestycyjne związane z kosztownymi technologiami 21 Relatywnie wysokie koszty produkcji energii wiatrowej w porównaniu z energią konwencjonalną 22 Czy firma musiała rozwiązywać problemy społeczne? 23 Przyczyny konfliktów społecznych 24 Strony konfliktów społecznych 25 Wnioski końcowe 26 S t r o n a 3 Warszawa, sierpień 2013

4 Wprowadzenie Od dłuższego czasu trwa dyskusja na temat przyszłości naszego sektora. W tym kontekście słyszy się o wielu różnych barierach i trudnościach na jakie napotykają podmioty rozwijające projekty wiatrowe. W mediach napotkać można na informacje o szeregu problemów a w codziennych rozmowach z partnerami biznesowymi wspominane są niełatwe studia przypadków. Niebagatelne znaczenie mają stowarzyszenia branżowe będące profesjonalnymi organami lobbystycznymi oraz liderzy opinii i politycy, niestety nie zawsze rzetelnie podchodzący do specyfiki branży. W tym natłoku różnych, często skrajnych informacji jeden z zaprzyjaźnionych Project Managerów zapytał mnie o zdanie kooperujących z nami inwestorów i moje stanowisko w kontrowersyjnych kwestiach. Sprowokował tym samym konstruktywną dyskusję a w jej konsekwencji prace badawcze, których owoce oddajemy do Państwa dyspozycji. Zainteresowało nas szersze ujęcie problemów środowiska wiatrowego widzianych z perspektywy jej uczestników. Czy brak ustawy o OZE jest faktycznie największym problemem branży? Czy jest to realna bariera czy może tylko element walki politycznej? Jakie znaczenie ma problematyka akceptacji farm wiatrowych przez lokalne społeczności? Czy istnieją inne bariery rozwoju energetyki wiatrowej widziane oczyma praktyków? Warszawa, sierpień 2013 S t r o n a 4

5 Powyższe pytania oraz poszukiwanie odpowiedzi na nie w ujęciu ogólnokrajowym stało się motorem oraz sensem Raportu. Ambicją naszą jest, żeby Bariery rozwoju sektora energetyki wiatrowej stały się publikacją cykliczną. Chcielibyśmy okresowo poznawać anonimowe/poufne opinie naszych Kontrahentów (przedstawicieli międzynarodowych koncernów energetycznych, znaczących krajowych deweloperów oraz ogólnopolskich inwestorów) oraz zaproszonych ekspertów i praktyków branżowych. Inwentaryzacja wyzwań stojących przed szeroko pojętym sektorem energetyki wiatrowej ma stanowić element konsultacji społecznej. Jednocześnie jestem pełen nadziei, że ujednolicony głos branży będzie wartościową inspiracją dla prawodawców oraz organów prowadzących i opiniujących procedury administracyjne projektów wiatrowych. Z miejsca tego chciałbym podziękować wszystkim zaangażowanym w nasz wspólny projekt. Zdanie doświadczonych praktyków, działających na terenie całego kraju przy projektach różnej wielkości jest bardzo cenne. Dziękuję serdecznie i życzę powodzenia przy realizowanych przez Państwa projektach. Michał Kaczerowski Prezes Zarządu Ambiens Sp. z o.o. S t r o n a 5 Warszawa, sierpień 2013

6 Warszawa, sierpień 2013 S t r o n a 6

7 Wstęp Od dłuższego czasu trwa dyskusja na temat perspektyw rozwoju energetyki wiatrowej. Padają w niej różne argumenty, lecz zazwyczaj brakuje głosu tych, których dotyczy to w największym stopniu inwestorów oraz deweloperów wiatrowych Projekt zrealizowany został przez Ambiens Sp. z o.o. Partnerami medialnymi projektu są portale: reo.pl Rynek Energii Odnawialnej, Gramwzielone.pl oraz smart-grids.pl Cel Celem badania było poznanie opinii przedstawicieli firm inwestujących w rozwój energetyki wiatrowej w Polsce na temat perspektyw jej rozwoju W naszym zamierzeniu badanie ma stać się elementem szeroko rozumianej konsultacji społecznej oraz cyklicznym wskaźnikiem nastrojów społecznych w ujęciu ogólnokrajowym S t r o n a 7 Warszawa, sierpień 2013

8 Metoda badania Badanie zostało zrealizowane metodą wywiadów CAWI (ankiety online wypełniane przez respondentów) Termin realizacji badania: maj 2013 Próba Zaproszenie do wypełnienia ankiety zostało skierowane do niemalże wszystkich podmiotów reprezentujących sektor Większość badanych stanowią Project Managerowie oraz Top Management inwestorów i deweloperów, będących Kontrahentami Ambiens Sp. z o.o. oraz szereg ekspertów, praktyków branżowych Badania dotyczą szerokiego spektrum projektów wiatrowych różnej wielkości na terytorium całego kraju Do badania przystąpiły aż 122 osoby będące reprezentantami firm działających na rynku energetyki wiatrowej Warszawa, sierpień 2013 S t r o n a 8

9 Wyniki Perspektywy rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce z punktu widzenia firmy inwestującej w rozwój energetyki wiatrowej: Wykres % 20% 40% 60% 80% 100% Bardzo optymistycznie Raczej optymistycznie Raczej pesymistycznie Bardzo pesymistycznie Nastroje dotyczące przyszłości sektora wiatrowego są bardzo podzielone. 56 % ankietowanych w ciemnych barwach widzi przyszłości branży. Z drugiej jednak strony łącznie 39% respondentów jest zdania, że perspektywy rozwoju są raczej optymistyczne lub bardzo optymistyczne. Charakterystyczne jest, że tylko 5% ankietowanych nie ma w tej kwestii zdania i na pytanie o przyszłość branży odpowiada trudno powiedzieć. S t r o n a 9 Warszawa, sierpień 2013

10 Główne bariery jakie stoją przed inwestorami w energetykę wiatrową w Polsce. Na ile ważne są następujące elementy Wykres ilustruje sumę odpowiedzi ważne oraz raczej ważne. Wykres 2 Brak ustawy o odnawialnych źródłach energii 96 Skomplikowane procedury i długi okres uzyskania wymaganych zezwoleń 94 Słabe prawo dotyczące np. zagospodarowania przestrzennego Brak mechanizmów umożliwiających przewidywania w dłuższym okresie cen sprzedaży energii elektrycznej Brak woli politycznej wspierania energetyki wiatrowej Niedostateczne ujęcie rozwoju energetyki wiatrowej w polityce energetycznej oraz w koncepcjach rozwoju Konflikty ze społecznościami lokalnymi 83 Brak wypracowanych metod uniknięcia konfliktów z środowiskami ekologicznymi 77 Niewystarczające możliwości uzyskania wsparcia z unijnych funduszy ekologicznych 61 Wysokie początkowe nakłady inwestycyjne związane z kosztownymi technologiami 60 Relatywnie wysokie koszty produkcji energii wiatrowej w porównaniu z energią konwencjonalną Warszawa, sierpień 2013 S t r o n a 10

11 Najważniejszym kryterium uznanym przez ankietowanych za główną barierę rozwoju branży jest brak Ustawy o odnawialnych źródłach energii (respondenci byli w tej kwestii wręcz jednogłośni 96% odpowiedzi bardzo ważne oraz raczej ważne ). Kolejne dwie zdefiniowane trudności dotyczą regulacji prawnych oraz kwestii administracyjnych 94% odpowiedzi twierdzących dla skomplikowanych procedur oraz długiego okres wymaganych zezwoleń (w tym procedury oceny oddziaływania na środowisko) i 90% dla słabego prawa (np. zagospodarowania przestrzennego). Konflikty ze społecznościami lokalnymi znalazły się na 7 pozycji wśród ważnych barier rozwoju sektora (83% odpowiedzi bardzo ważne oraz raczej ważne ). W środkowej części jako problematyczny wskazano również brak wypracowanych metod uniknięcia konfliktów ze środowiskami ekologicznymi. Dwie ostatnie odpowiedzi (zdefiniowane jako najmniej ważne bariery spośród sugerowanych) dotyczą kwestii finansowych. Tylko 60% ankietowanych uznało, że wysokie początkowe nakłady inwestycyjne związane z kosztowymi technologiami są istotne. Co ciekawe, prawie wszystkie bariery zaproponowane wśród odpowiedzi okazały się ważnymi dla ponad połowy ankietowanych (uzyskując więcej niż 50% sumy odpowiedzi bardzo ważne i raczej ważne ). Podsumowując, respondenci uznali, iż praktycznie wszystkie bariery są istotne dla branży energetyki wiatrowej. Przy czym wśród najważniejszych uznano te dotyczące otoczenia politycznego i prawno/administracyjnego ze szczególnym podkreśleniem problematyki braku ustawy o OZE. Środkowa część ograniczeń rozpatrywanych pod kątem ważności to kwestie społeczne oraz środowiskowe. Najmniej ważne okazały się tematy finansowe (nakłady inwestycyjne oraz koszty produkcji w porównaniu z konwencjonalnymi źródłami energii). S t r o n a 11 Warszawa, sierpień 2013

12 Brak Ustawy o odnawialnych źródłach energii Wykres % 20% 40% 60% 80% 100% Wykres % 100% Brak Ustawy o odnawialnych źródłach energii okazał się najważniejszą barierą zdefiniowaną przez ankietowanych. Aż 96 % badanych uznało, że jest to istotne ograniczenie w rozwoju sektora wiatrowego. Tylko 2% uznało tą kwestię, za raczej nieważną. Taka sama ilość nie miała w tym temacie zdania wskazując odpowiedź trudno powiedzieć. Warszawa, sierpień 2013 S t r o n a 12

13 Skomplikowane procedury i długi okres uzyskiwania wymaganych zezwoleń Wykres % 20% 40% 60% 80% 100% Wykres % 80% 100% Drugą pod względem ważności barierą są skomplikowane procedury i długi okres uzyskiwania wymaganych zezwoleń. Jedną z nich jest procedura oceny oddziaływania na środowisko. 94% ankietowanych uznało, że jest to ważne ograniczenie dla branży wiatrowe (przy czym 66% barierę tą zdefiniowało jako bardzo ważną). S t r o n a 13 Warszawa, sierpień 2013

14 Słabe prawo dotyczące np. zagospodarowania przestrzennego Wykres % 20% 40% 60% 80% 100% Wykres % 60% 80% 100% Słabe prawo (dotyczące między innymi zagospodarowania przestrzennego) zostało przez 90% ankietowanych uznane za ważną barierę. 7% uznało ten czynnik za nieistotny, a 3% respondentów nie miało zdania w tym temacie i odpowiedziało trudno powiedzieć. Warszawa, sierpień 2013 S t r o n a 14

15 Brak mechanizmów umożliwiających przewidywania w dłuższym okresie cen sprzedaży energii elektrycznej Wykres % 20% 40% 60% 80% 100% Wykres % 60% 80% 100% Trudności związane z prognozowaniem cen energii elektrycznej okazały się problemem dla 87% ankietowanych. Natomiast 11% respondentów uznało, że taka potencjalna bariera nie jest dla nich istotna. Tylko 2% ankietowanych nie miało zdania w tym temacie. S t r o n a 15 Warszawa, sierpień 2013

16 Brak woli politycznej wspierania energetyki wiatrowej Wykres % 20% 40% 60% 80% 100% Wykres % 80% 100% Brak wsparcia płynącego z otoczenia politycznego 87% ankietowanych określa jako ważną barierę w rozwoju sektora. Dla 8% nie jest to kwestia istotna. Stosunkowo dużo respondentów, w porównaniu z innymi kryteriami, nie ma w tym temacie zdania. 5% udzieliło odpowiedzi trudno powiedzieć. Warszawa, sierpień 2013 S t r o n a 16

17 Niedostateczne ujęcie rozwoju energetyki wiatrowej w polityce energetycznej oraz w koncepcjach rozwoju Wykres % 20% 40% 60% 80% 100% Wykres % 60% 80% 100% Ponad 80% ankietowanych dostrzega problem w niedostatecznym ujęciu energetyki wiatrowej w polityce energetycznej kraju. Natomiast 13% respondentów ocenia takie kryterium jako nieważne dla rozwoju branży. Zdania w tym temacie nie ma 2% badanych. S t r o n a 17 Warszawa, sierpień 2013

18 Konflikty ze społecznościami lokalnymi Wykres % 20% 40% 60% 80% 100% Wykres % 60% 80% 100% 83% badanych wskazało konflikty z lokalnymi społecznościami jako barierę rozwoju sektora wiatrowego (przy czym zdecydowana większość problem ten uważa za bardzo istotny). 14% klasyfikuje to zagadnienie jako raczej nieważne. Jedynie 3% ankietowanych ocenia tematykę konfliktów społecznych jako zupełnie nie ważną lub nie ma w tym temacie zdania. Warszawa, sierpień 2013 S t r o n a 18

19 Brak wypracowanych metod uniknięcia konfliktów ze środowiskami ekologicznymi Wykres % 20% 40% 60% 80% 100% Wykres % 60% 80% 100% Blisko 80% ankietowanych uważa, że barierą w rozwoju branży jest brak wypracowanych metod uniknięcia konfliktów społecznych. Przeciwnego zdania jest 20% badanych i twierdzi, że taka bariera jest raczej nieważna lub zupełnie nieważna. Brak zdania w temacie metod unikania konfliktów społecznych ze środowiskami ekologicznymi charakteryzuje 2% respondentów. S t r o n a 19 Warszawa, sierpień 2013

20 Niewystarczające możliwości uzyskania wsparcia z unijnych funduszy Wykres % 20% 40% 60% 80% 100% Wykres % 40% 60% 80% 100% Trudności z pozyskaniem wsparcia z funduszy unijnych ok. 60% ankietowanych określa jako barierę dla sektora wiatrowego. Dla ponad 30% badanych nie jest to ważną barierą. 7% natomiast nie ma zdania w analizowanej kwestii. Warszawa, sierpień 2013 S t r o n a 20

21 Wysokie początkowe nakłady inwestycyjne związane z kosztownymi technologiami Wykres % 20% 40% 60% 80% 100% Wykres % 40% 60% 80% 100% Dla 60% ankietowanych wysokie początkowe nakłady inwestycyjne związane z kosztownymi technologiami są barierą rozwoju branży. Natomiast prawie 40% respondentów odpowiada, że nie jest to ważnym kryterium dla przyszłości sektora energetyki wiatrowej. 2% badanych nie ma w tej kwestii zdania. S t r o n a 21 Warszawa, sierpień 2013

22 Relatywnie wysokie koszty produkcji energii wiatrowej w porównaniu z energią konwencjonalną Wykres % 20% 40% 60% 80% 100% Wykres % 30% 50% 70% 90% Ankietowani uznali relatywnie wysokie koszty produkcji energii wiatrowej w porównaniu z konwencjonalną za najmniej istotną barierę rozwoju sektora spośród proponowanych kryteriów. 46% procent ankietowanych uznaje to za ważną kwestię, 48% ocenia przeciwnie, a 6% nie opowiada się za żadną ze stron. Warszawa, sierpień 2013 S t r o n a 22

23 Czy firma musiała rozwiązywać problemy społeczne? Wykres % 20% 40% 60% 80% 100% Nie Tak Na pytanie o potrzebę rozwiązywania konfliktów społecznych w przeszłości 77% ankietowanych odpowiada twierdząco. 23% badanych nie spotkało dotychczas się z takim problemem. Struktura odpowiedzi ilustruje skalę zjawiska oraz pokazuje, że brak akceptacji społecznej jest zjawiskiem powszechnym oraz częstym. Około 3/4 deweloperów, inwestorów oraz prywatnych podmiotów rozwijających projekty wiatrowe spotkało się z problemami na tle braku akceptacji społecznej. Kolejne wykresy pokazują szczegółowo charakterystykę problemu jaki napotkali badani. Istotnym elementem są najczęstsze przyczyny konfliktów społecznych oraz jego strony. S t r o n a 23 Warszawa, sierpień 2013

24 Przyczyny konfliktów społecznych Wykres 26 Obawy o zdrowie 83 Pogorszenie komfortu życia (np. hałas, efekt migotania etc.) 81 Obawy o spadek wartości nieruchomości 57 Dewastacja krajobrazu 45 Negatywny wpływ na przyrodę (ptaki nietoperze) 39 Inne Najbardziej powszechnym powodem konfliktów społecznych jest obawa o zdrowie własne oraz najbliższej rodziny (dzieci oraz osób starszych). 83% ankietowanych widzi w tym główny powód niechęci do projektów wiatrowych. Druga zdefiniowana obawa rodzi się na tle szeroko pojętego komfortu życia. 81% respondentów jest zdania, że lokalne społeczności obawiają się hałasu, efektu migotania cienia itp. zjawisk (mających zdaniem protestujących mieć negatywny wpływ na jakość ich życia). Trzecia przyczyna niechęci to obawa o spadek wartości nieruchomości (57% odpowiedzi). Kolejne miejsce wśród przyczyn konfliktów zajmuje dewastacja krajobrazu (45% odpowiedzi). Najrzadszym zdefiniowanym przez badanych przedstawicieli branży powodem niechęci do farm wiatrowych jest obawa o negatywny wpływ na przyrodę (w tym ptaki i nietoperze). Wśród odpowiedzi inne (14%) najczęściej pojawia się: chęć wykorzystania sytuacji w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, bezinteresowna zawiść/zazdrość, brak rzetelnej wiedzy na temat faktycznych oddziaływań. Warszawa, sierpień 2013 S t r o n a 24

25 Strony konfliktów społecznych Wykres 27 Ogólnie lokalna społeczności 77 Środowiska ekologiczne 39 Politycy, którzy chcą na energetyce zbić kapitał polityczny 32 Lokalne władze 21 Administracja na poziomie wojewódzkim 11 Inne Jak wynika z przeprowadzonych badań w przeważającej większości stroną w konflikcie społecznym jest szeroko pojęta lokalna społeczność. To właśnie najbliższe otoczenie planowanego projektu wskazuje 77% ankietowanych. Drugą (39%) najliczniejszą grupą są środowiska ekologiczne (stowarzyszenia, fundacje, grupy). Na trzecim miejscu plasuje się otoczenie polityczne. Jak się okazuje, według respondentów, w 39% przypadków stroną w konflikcie są politycy, którzy niejednokrotnie próbują na protestach budować swój kapitał polityczny. Około 1/5 odpowiedzi dotyczących oponentów projektów wiatrowych wskazuje na lokalne władze. Administracja na poziomie wojewódzkim według ankietowanych w 10% stanowi stronę konfliktu. Odpowiedź inne stanowi 9%, przy czym głównie wskazywano w tej odpowiedzi opisowej: sąsiadów (z bliższego oraz dalszego otoczenia), osoby, które nie wydzierżawiły swoich gruntów pod inwestycje. S t r o n a 25 Warszawa, sierpień 2013

26 Wnioski końcowe Podczas przeprowadzonego badania udało się zaangażować szerokie grono praktyków obecnych na rynku energetyki wiatrowej. Ponad 120 osób wykazało zainteresowanie tematami branży oraz wyraziło zgodę na podzielenie się swoimi doświadczeniami i opiniami. Jest to liczba imponująca, szczególnie zważywszy na fakt, że takie badania prowadzono po raz pierwszy. Udało się odpowiedzieć na wszystkie zdefiniowane pytania oraz zrealizować założone na starcie cele. Jak wykazują przeprowadzone badania ankietowe największe bariery energetyki wiatrowej dotyczą otoczenia politycznego oraz uwarunkowań prawnoadministracyjnych. Ankietowani potwierdzają problem braku Ustawy o odnawialnych źródłach energii, uznając, to za największy hamulec rozwoju branży. Wśród czołowych problemów pojawiają się również kwestie skomplikowanych i długotrwałych procedur administracyjnych oraz słabego prawa. Drugoplanowe, choć nie mniej ważne, okazują się problemy z zakresu akceptacji społecznej oraz braku ustandaryzowanych metod unikania konfliktów ze środowiskami ekologicznymi. Warszawa, sierpień 2013 S t r o n a 26

27 Najmniej ważnymi barierami, według ankietowanych są kwestie dotyczące aspektów finansowych i ekonomicznych. Blisko 80% firm podczas rozwoju projektów wiatrowych napotyka na szeroko pojęte problemy społeczne. Głównym oponentem farm wiatrowych jest najbliższe sąsiedztwo oraz środowiska ekologiczne, niejednokrotnie inspirowane przez polityków. Drugoplanowymi przeciwnikami, jak się okazuje, są lokalne władze i administracja na poziomie wojewódzkim. Głównym powodem niechęci do projektów wiatrowych są obawy o zdrowie okolicznych mieszkańców oraz strach przed pogorszeniem komfortu życia. Jak wskazują respondenci niejednokrotnie wynika to z braku rzetelnej wiedzy sąsiadów na temat faktycznych oddziaływań realizowanych przedsięwzięć. Odpowiedzi na zdefiniowane pytania oraz uzyskane opinie z całą pewnością nie wyczerpują poruszanej problematyki. Stanowić będą fundament oraz punkt wyjścia do cyklicznych inwentaryzacji barier oraz nastrojów panujących wśród uczestników rynku. Zaprezentowane statystyczne ujęcia zagadnień wskazują problemy oraz obiektywne nastroje inwestorów i deweloperów. S t r o n a 27 Warszawa, sierpień 2013

28 Warszawa, sierpień 2013 S t r o n a 28

29 Krajowy zasięg Regionalne doświadczenia / Obsługa farm wiatrowych na etapie uzyskiwania decyzji środowiskowych - Wniosek o wydanie decyzji wraz z Kartą Informacyjną Przedsięwzięcia - Analiza hałasu - Screening, Monitoring ornitologiczny oraz Monitoring chiropterologiczny - Raport o oddziaływaniu na środowisko - Analiza krajobrazowa wraz z wizualizacjami - PR i Komunikacja - konsultacje społeczne - Obsługa prawna / Strategiczna ocena oddziaływania farm wiatrowych na środowisko - Opracowanie ekofizjograficzne - Prognoza oddziaływania na środowisko / Środowiskowe Due Diligence farm wiatrowych - Analiza aspektów oraz dokumentów środowiskowych projektów wiatrowych przeznaczonych do sprzedaży / Porealizacyjna obsługa farm wiatrowych - Nadzór przyrodniczy - Porealizacyjny monitoring ornitologiczny i chiropterologiczny - Pomiary hałasu Gliwice Warszawa Wrocław facebook.com/ambiens kontakt@ambiens.pl

30