WPROWADZENIE DO FILOZOFII JĘZYKA

Transkrypt

1 PETER PRECHTL WPROWADZENIE DO FILOZOFII JĘZYKA Tłumaczenie JÓZEF BREMER Wydawnictwo WAM Kraków 2007

2 SPIS TREŚCI Wprowadzenie 9 I. Problemowo-historyczne fazy filozofii języka Kontrowersja physis thesis: zgodna z naturą poprawność czy też konwencjonalność? Język myślenie rzeczywistość: vox intellectus res Zagadnienia i pojęcia filozoficzno-językowe w filozofii średniowiecznej Wkład WILHELMA OCKHAMA w rozwój filozofii języka Przejście od metafizyki do teorii poznania i filozofii języka Założenia filozoficzno-językowe 28 Dygresja na temat nauki o supozycji OCKHAMA rozwiązanie problemu uniwersaliów Empiryczne ugruntowanie języka jako środka poznania: JOHN LOCKE Szkic sztucznego języka według GOTTFRIEDA W. LEIBNIZA Nauka o pojęciu Projekt idealnego sztucznego języka Funkcje języka według JOHNA STUARTA MILLA: denotacja i konotacja Język jako ludzka aktywność Język i rozum jako aktywność: JOHANN G. HERDER Język jako organ formujący myślenie: WILHELM VON HUMBOLT i ERNST CASSIRER 64 II. Analityczna filozofia języka. Podejścia i sposób stawiania problemu Forma analizy: GEORGE EDWARD MOORE Obiektywność myśli i ich stosowne językowe przedstawienie koncepcja idealnego języka GOTTLOBA FREGEGO Przesłanki wyjaśniania naukowego rozważania teoretyczno-poznawcze Co to jest sąd? objaśnienie założeń idealnego języka Co jest nośnikiem Prawdy? Jakimi środkami językowymi jest wyrażona myśl i czym są jej logiczne części składowe? Stosunek myśli do Prawdy 90

3 6 Spis treści Znaczenie Sens i znaczenie Myśl w swoim odniesieniu do Prawdy Teoria deskrypcji określonej: BERTRAND RUSSELL Nauka o antynomiach i teoria typów Założenia teoriopoznawcze Atomizm logiczny i analiza logiczna języka Odwzorowująca funkcja języka: Traktat WITTGENSTEINA Założenia ontologiczne: świat, stan rzeczy, fakt Przedmiot i stan rzeczy Stan rzeczy i fakt Przestrzeń logiczna Atomizm logiczny Treść teoriopoznawcza: odwzorowanie myśl i znak zdaniowy Myśl i zdanie sensowne Sens zdania a problem prawdy Granice języka CARNAPA precyzacja języka potocznego i tworzenie języka naukowego Szkic systemu konstytuowania Analiza logiczno-syntaktyczna Semantyka logiczna Definicja pojęć logicznych Ekstensjonalność i intensjonalność Pojęcie rzeczywistości: pytania zewnętrzne i wewnętrzne Behawiorystycznie uzasadniona teoria znaczenia: WILLARD VAN ORMAN QUINE Język i zachowanie niezdeterminowanie tłumaczenia Teoria znaczenia Oznaczenia i kwantyfikatorowo-logiczne przedstawienie Ontologia Filozofia języka idealnego a zadania filozofii. Perspektywa krytyczna 180 III. Pragmatyczne ufundowanie znaczenia Użycie języka i znaczenie: Dociekania filozoficzne WITTGENSTEINA Krytyka założeń ontologicznych i ideału dokładności języka Nauka o znaczeniu Użycie słowa i gra językowa Postępowanie według reguły i argument języka prywatnego Analiza rozumienia 194

4 Spis treści 7 2. Filozofia języka potocznego Analiza pojęciowa conceptual analysis Analiza wyrażeń wprowadzających w błąd Pomyłka kategorialna Identyfikujące odnoszenie się: PETER STRAWSON Język jako czynność GRICE a teoria implikatur Teoria czynności mowy AUSTINA i SEARLE a 218 IV. Problemy i punkty sporne Teoria prawdy Teoria adekwatności Prawda jako zgodność TARSKIEGO semantyczna teoria prawdy Teoria redundancji Performatywna teoria prawdy Problemy teorii oznaczania Nazwy własne i oznaczenia KRIPKEGO przyczynowa teoria nazw własnych: rigid designators Zarzuty PUTNAMA Używanie znaku językowego: STRAWSONA krytyka RUSSELLA Oznaczanie jako czynność mowy Zakres oznaczania potencjał oznaczania Teoria znaczenia Semantyka warunków prawdziwości QUINE a krytyka intensji i sądu DAVIDSONA teoria znaczenia DUMMETTA pełnokrwista teoria znaczenia Pragmatyczne komponenty znaczenia 264 V. Perspektywa 267 Bibliografia 269 Wybrana literatura w języku polskim 292 Słownik wybranych terminów analitycznej filozofii języka 296 Indeks nazwisk 321

5 m y ś l f i l o z o f i c z n a WPROWADZENIA PANORAMA ZAGADNIEŃ HISTORIA MYŚLI FILOZOFICZNEJ redakcja serii ks. prof. dr hab. Tadeusz Ślipko SJ prof. dr hab. Adam Węgrzecki A. Anzenbacher, Wprowadzenie do filozofii (wyd. II) J.W. Bremer, Wprowadzenie do logiki (wyd. II) S. Wszołek, Wprowadzenie do filozofii religii T. Ślipko SJ, Zarys etyki ogólnej (wyd. IV) T. Ślipko SJ, Zarys etyki szczegółowej, t. 1: Etyka osobowa (wyd. II) T. Ślipko SJ, Zarys etyki szczegółowej, t. 2: Etyka społeczna (wyd. II) H.-D. Mutschler, Wprowadzenie do filozofii przyrody G. Haeffner, Wprowadzenie do antropologii filozoficznej J. Grondin, Wprowadzenie do hermeneutyki filozoficznej J.F. Crosby, Zarys filozofii osoby. Bycie sobą P. Prechtl, Wprowadzenie do filozofii języka J. Disse, Metafizyka od Platona do Hegla G. Gabriel, Teoria poznania od Kartezjusza do Wittgensteina T. Gadacz, Filozofia Boga w XX wieku. Od Lavelle a do Tischnera V. Zotz, Historia filozofii buddyjskiej W przygotowaniu: R. Ferber, Podstawowe pojęcia filozofii D.H. Frank, O. Leaman, Historia filozofii żydowskiej G. Scherer, Filozofia śmierci od Anaksymandra do Adorno Seria Myśl Filozoficzna poświęcona jest kluczowym dylematom nurtu ją cym od zawsze umysł i serce człowieka i stanowiącym punkty ogniskujące re fleksję filozoficzną w dziejach myśli, szczególnie za chod nio europejskiej. Jej zamiarem jest udostępnienie fachowych opracowań poszcze gólnych zagad nień filozoficznych oraz zachęcenie do podjęcia, sa mo dzielnie, przygody filozofowania. Publikacje Serii, przygotowane przez wybitnych specjalistów, adre sowane są do osób zajmujących się filozofią oraz do tych, którzy nie bę dąc profesjo nalistami w tej dziedzinie, pragną rzetelnej wiedzy oraz panoramicznego oglądu problematyki filozoficznej.