Darmowy fragment

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Darmowy fragment"

Miłosz Gajda
7 lat temu
Przeglądów:

1 ZARYS ETYKI OGÓLNEJ

2 m y ś l f i l o z o f i c z n a WPROWADZENIA PANORAMA ZAGADNIEŃ HISTORIA MYŚLI FILOZOFICZNEJ Komitet Naukowy prof. dr hab. Adam Węgrzecki ks. dr hab. Józef Bremer SJ, prof. Ignatianum A. Anzenbacher, Wprowadzenie do filozofii (wyd. III) J.W. Bremer, Wprowadzenie do logiki (wyd. II) S. Wszołek, Wprowadzenie do filozofii religii T. Ślipko SJ, Zarys etyki ogólnej (wyd. IV) T. Ślipko SJ, Zarys etyki szczegółowej, t. 1: Etyka osobowa (wyd. II) T. Ślipko SJ, Zarys etyki szczegółowej, t. 2: Etyka społeczna (wyd. II) H.-D. Mutschler, Wprowadzenie do filozofii przyrody G. Haeffner, Wprowadzenie do antropologii filozoficznej J. Grondin, Wprowadzenie do hermeneutyki filozoficznej J.F. Crosby, Zarys filozofii osoby. Bycie sobą P. Prechtl, Wprowadzenie do filozofii języka R. Ferber, Podstawowe pojęcia filozofii 1 R. Ferber, Podstawowe pojęcia filozofii 2 A. Anzenbacher, Wprowadzenie do etyki P. Prechtl (red.), Leksykon pojęć filozofii analitycznej K. Gloy, Wprowadzenie do filozofii świadomości J. Disse, Metafizyka od Platona do Hegla G. Gabriel, Teoria poznania od Kartezjusza do Wittgensteina T. Gadacz, Filozofia Boga w XX wieku. Od Lavelle a do Tischnera V. Drehsen, W. Gräb, B. Weyel, Filozofia religii od Schleiermachera do Eco G. Scherer, Filozofia śmierci od Anaksymandra do Adorno N. White, Filozofia szczęścia od Platona do Skinnera V. Zotz, Historia filozofii buddyjskiej D.H. Frank, O. Leaman, Historia filozofii żydowskiej W przygotowaniu: A. Anzenbacher, Wprowadzenie do chrześcijańskiej etyki społecznej Seria Myśl Filozoficzna poświęcona jest kluczowym dylematom nurtu ją cym od zawsze umysł i serce człowieka i stanowiącym punkty ogniskujące re fleksję filozoficzną w dziejach myśli, szczególnie za chod nio europejskiej. Jej zamiarem jest udostępnienie fachowych opracowań poszcze gólnych zagad nień filozoficznych oraz zachęcenie do podjęcia, sa mo dzielnie, przygody filozofowania. Publikacje Serii, przygotowane przez wybitnych specjalistów, adre sowane są do osób zajmujących się filozofią oraz do tych, którzy nie bę dąc profesjo nalistami w tej dziedzinie, pragną rzetelnej wiedzy oraz panoramicznego oglądu problematyki filozoficznej.

3 TADEUSZ ŒLIPKO SJ ZARYS ETYKI OGÓLNEJ Wydanie V Wydawnictwo WAM Kraków 2009

4 Wydawnictwo WAM, 2004 Koordynacja serii dr Tomasz Homa SJ Projekt ok³adki Andrzej Sochacki NIHIL OBSTAT. Prze³o ony Prowincji Polski Po³udniowej Towarzystwa Jezusowego ks. K. Dyrek SJ, prowincja³, Kraków, dnia 09 X 2002 r., l. dz. 192/02. ISBN Wydawnictwo WAM ul. Kopernika 26, Kraków tel fax wam@wydawnictwowam.pl DZIAŁ HANDLOWY tel fax handel@wydawnictwowam.pl Zapraszamy do naszej KSIÊGARNI INTERNETOWEJ tel , fax Drukarnia Wydawnictwa WAM Kraków, ul. Kopernika 26 wydawnictwowam.pl

5 SPIS TREŒCI Od Autora 17 Rozdzia³ I. Etyka chrzeœcijañska: czym jest, jej potrzeba i zadania 19 Rozdzia³ II. Etyka chrzeœcijañska a wspó³czesne kierunki filozoficzno- -etyczne 26 ELEMENTY METAETYKI Definicja etyki, jej Ÿród³a i metoda, etyka a inne nauki 35 Definicja etyki 35 a) Nauka 36 b) Filozoficzna 36 c) Ogólne zasady i szczegó³owe normatywy 36 d) Ludzkie dzia³anie 39 e) Wrodzone cz³owiekowi zdolnoœci poznawcze 39 Struktura podanej definicji Ogólne okreœlenie przedmiotu materialnego i formalnego Przedmiot materialny i formalny etyki ród³a etyki 41 Metoda etyki Historia problemu Klasyfikacja stanowisk Okreœlenie stanowiska 45 Etykaametafizykaiinnenauki 50 Etyka a metafizyka 50 Etyka a inne nauki Etyka a pozosta³e dyscypliny filozoficzne Etyka a nauki szczegó³owe Etyka a teologia moralna 52 Podzia³ etyki 53 Konkluzja 56

6 6 Spis treœci OGÓLNOFILOZOFICZNE PODSTAWY ETYKI Wprowadzenie 59 Tezy z zakresu teorii poznania 60 Tezy z zakresu filozofii cz³owieka jako osoby 62 Tezy z zakresu filozofii rozumnych dzia³añ osoby ludzkiej 66 Podstawy etyki a identyfikacja etyki 70 NAUKA O AKTACH LUDZKICH Rozdzia³ I. Podstawowe pojêcia z ogólnej teorii aktów ludzkich 73 Wprowadzenie 73 Rozwój problematyki 73 Wstêpne uœciœlenia terminologiczne 74 Pojêcie aktu rozumnego 74 Pojêcie aktu rozumnego wolnego i rozumnego koniecznego Akt rozumny konieczny Akt rozumny wolny 77 Podstawowe podzia³y aktów wolnych Akty samorodne i akty nakazane Akty w pe³ni œwiadome i akty czêœciowo œwiadome Akty zamierzone aktualnie, wirtualnie i habitualnie 80 Akty niechcenia 82 Akty zachcenia 82 Struktura aktu woli 83 Rozdzia³ II. Przeszkody ograniczaj¹ce dobrowolnoœæ aktów ludzkich 84 Pojêcie i najwa niejsze rodzaje przeszkód aktu ludzkiego 84 Przeszkody aktualne Niewiedza Uczucia Strach Przymus 89 Przeszkody habitualne B³êdne opinie i uprzedzenia Wrodzone sk³onnoœci i na³ogi Choroby psychiczne 91

7 Spis treœci 7 EUDAJMONOLOGIA CZYLI NAUKA O CELU I SZCZÊŒCIU CZ OWIEKA Wprowadzenie 97 Wstêpne za³o enia Byt uto samia siê z dobrem Dobro jest to byt doskona³y, doskonal¹cy i godny po ¹dania Cel jest to dobro zamierzone przez dany podmiot ze wzglêdu na nie samo 99 Rozdzia³ I. Geneza, historyczny rozwój oraz sformu³owanie podstawowej problematyki celu i sensu ludzkiego ycia 101 Wprowadzenie 101 Sk¹d siê bierze etyczny problem celu? Ustalenie faktu Egzystencjalne warunki d¹ enia do celu Filozoficzny opis d¹ enia do celu Sformu³owanie zagadnienia 105 Problem celu i szczêœcia w historii etyki Rozwój pogl¹dów Klasyfikacja kierunków 107 Wstêpne sformu³owanie stanowiska etyki chrzeœcijañskiej 108 NAUKA O CELU OSTATECZNYM Rozdzia³ II. Istnienie celu ostatecznego 111 Wprowadzenie 111 Analiza zjawiska d¹ enia do celu 111 Dok³adniejsze sprecyzowanie metodologicznych podstaw zagadnienia 115 Podstawowe pojêcia 117 a) Pojêcie celów bli szych, celu naczelnego oraz ostatecznego 117 b) Pojêcie szczêœcia niedoskona³ego, relatywnie najwy szego i doskona³ego 119 Istotny sens stanowiska zajêtego w zagadnieniu celu i szczêœcia cz³owieka 120 Uzasadnienie tezy 122 Objaœnienie uzasadnienia 124

8 8 Spis treœci Rozdzia³ III. Identyfikacja celu ostatecznego oraz jego wewnêtrzna konstytucja 126 Wprowadzenie 126 Kierunki rozwi¹zania 126 Objaœnienie pojêæ 128 a) Dobra przygodne 128 b) Warunek konieczny i wystarczaj¹cy szczêœcia doskona³ego 129 c) Osi¹gniêcie Boga 129 Uzasadnienie stanowiska 130 a) Stanowi warunek konieczny 131 b) Stanowi warunek wystarczaj¹cy 132 Zagadnienie wewnêtrznej konstytucji celu ostatecznego 132 NAUKA O IMMANENTNYM CELU YCIA LUDZKIEGO Rozdzia³ IV. Pe³ny rozwój osoby immanentnym celem ycia ludzkiego 137 Wprowadzenie 137 Przedstawienie stanowisk 138 Stanowisko etyki chrzeœcijañskiej 138 Ogólne wnioski Uœciœlenie terminu sens ludzkiej egzystencji Strukturalny aspekt d¹ enia cz³owieka do szczêœcia Cel a dobro moralne Ogólna charakterystyka zaprezentowanej koncepcji szczêœcia 144 Zagadnienia dodatkowe Etyczny charakter idei szczêœcia i doskonalenia siê cz³owieka Eudajmonologia a obiektywny porz¹dek moralny 150 AKSJOLOGIA ETYCZNA CZYLI NAUKA O MORALNEJ SPECYFIKACJI AKTU LUDZKIEGO I O WARTOŒCIACH MORALNYCH Wstêpne pojêcia i twierdzenia 155 Najogólniejszy podzia³ problematyki etyczno-aksjologicznej 160 NAUKA O MORALNEJ SPECYFIKACJI AKTU LUDZKIEGO Rozdzia³ I. Geneza, historyczny rozwój i sformu³owanie podstawowych zagadnieñ moralnej specyfikacji aktu ludzkiego 165

9 Spis treœci 9 Ustalenie faktu wartoœciowania moralnego 165 Filozoficzny opis zjawiska wartoœciowania 165 Historyczny rozwój pogl¹dów w sprawie moralnej specyfikacji aktów ludzkich Rozwój pogl¹dów Klasyfikacja stanowisk 170 Sformu³owanie stanowiska 171 Rozdzia³ II. Zagadnienie moralnej specyfikacji aktu prostego 173 Zakresowy obszar aktów prostych 173 Analiza zjawiska wartoœciowania aktu prostego 173 Podstawowe pojêcia 178 Uœciœlenie stanowiska 182 Uzasadnienie 184 Konkluzje Pojêcie aktu wewnêtrznie dobrego wzglêdnie z³ego Zagadnienie aktów moralnie obojêtnych 188 Rozdzia³ III. Zagadnienie moralnej specyfikacji aktu z³o onego 189 Filozoficzna analiza aktu z³o onego 189 Pojêcie aktu z³o onego 191 Sformu³owanie tezy i jej uzasadnienie 191 Celaœrodki 192 O za ywaniu przyjemnoœci 194 Egzystencjalizm i utylitaryzm w krytycznym naœwietleniu 196 NAUKA O WARTOŒCIACH MORALNYCH Rozdzia³ IV. Geneza, historyczny rozwój i sformu³owanie podstawowej problematyki wartoœci moralnych 199 Nawi¹zanie 199 Ustalenie faktu prze ycia wartoœci moralnych 199 Filozoficzny opis zjawiska wartoœci moralnych 201 Historyczny rozwój filozoficznych teorii na temat wartoœci moralnych Przegl¹d stanowisk Klasyfikacja stanowisk 206 Sprecyzowanie stanowiska etyki chrzeœcijañskiej i podstawowej problematyki 206

10 10 Spis treœci Rozdzia³ V. Istnienie obiektywnych i absolutnych wartoœci moralnych 207 Wprowadzenie 207 Filozoficzna analiza zjawiska wartoœci 207 Pojêcia 211 a) Wartoœæ moralna 211 b) Absolutne wartoœci 212 c) Obiektywne wartoœci 214 Istotny sens tezy chrzeœcijañskiej 214 Uzasadnienie tezy ród³a argumentacji Zasadniczy tok wywodu 217 Zagadnienia dodatkowe 220 Pojêcie dobra godziwego 220 Rozdzia³ VI. Zagadnienie zasady konstytutywnej obiektywnych i absolutnych wartoœci moralnych 222 Wprowadzenie 222 Zasadnicze stanowiska filozoficzno-etyczne 223 Sprecyzowanie stanowiska 225 Znaczenie terminów zasada konstytutywna i natura osoby ludzkiej integralna i celowoœciowo uporz¹dkowana 225 Transcendentny wymiar absolutnych wartoœci moralnych 230 Uzasadnienie zarysowanego pogl¹du 231 Podstawowe cechy zaproponowanej koncepcji wartoœci moralnych 231 Zagadnienia koñcowe Geneza pojêæ wartoœci Hierarchia wartoœci Cz³owiek jako byt w mo noœci do doskonalenia siê Spór o myœl œw. Tomasza w sprawie normy moralnoœci 233 Rozdzia³ VII. Etyka a konflikt wartoœci 235 Nawi¹zanie 235 Laickie ujêcie problemu 235 Pojêcie aktu wewnêtrznie z³ego 236 Konflikt psychologiczny i konflikt aksjologiczny 237 Tradycyjne ujêcie konfliktu wartoœci 238 Próba rozwi¹zania 239

Podobne dokumenty

TADEUSZ ŒLIPKO SJ ZARYS ETYKI OGÓLNEJ. Wydanie V

TADEUSZ ŒLIPKO SJ ZARYS ETYKI OGÓLNEJ Wydanie V Wydawnictwo WAM Kraków 2009 SPIS TREŒCI Od Autora 17 Etyka chrzeœcijañska: czym jest, jej potrzeba i zadania 19 Rozdzia³ II. Etyka chrzeœcijañska a wspó³czesne