TRENING W WARUNKACH HIPOKSJI NORMOBARYCZNEJ
|
|
- Paulina Sadowska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 TRENING W WARUNKACH HIPOKSJI NORMOBARYCZNEJ Zbigniew Szyguła Zakład Medycyny Sportowej, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie Wybór Meksyku, miasta leżącego na wysokości 2240 m n.p.m. na miejsce IO w 1968 r. spowodował ogromne zainteresowanie wpływem środowiska wysokogórskiego i związanego tym niedotlenienia na organizm i możliwości wysiłkowe człowieka. Od tego czasu wzrosło także zainteresowanie sportowców treningiem wysokogórskim (koncepcja treningu LH-TH - live high-train high - mieszkaj wysoko-trenuj wysoko), który, jak się okazało ma wiele zalet, ale także minusów. Trening w hipoksji wysokogórskiej (hipoksja hipobaryczna) działa pobudzająco na szpik kostny, ale może być także przyczyną roztrenowania sportowca. Wykazano, że korzystniejszą formą treningu jest przebywanie na wysokości m n.p.m., ale trening na znacznie niższych wysokościach, zbliżonych do poziomu morza - koncepcja treningu LH-TL (live high train low mieszkaj wysokotrenuj nisko). W międzyczasie pojawiły się urządzenia pozwalające uzyskiwać symulowaną wysokość i warunki hipoksji bez konieczności przebywania w górach (hipoksja normobaryczna). W metodzie tej ciśnienie atmosferyczne nie ulega zmianie, natomiast zmniejsza się zawartość tlenu w powietrzu wdychanym, symulując hipoksję wysokogórską ekspozycja na hipoksję w warunkach normobarycznych. Celem niniejszej prezentacji jest dostarczenie aktualnych informacji na temat aktualnie stosowanych metod treningu w hipoksji/ekspozycji na hipoksję w warunkach normo barycznych oraz wskazań dotyczących ich stosowania. Zostanie także zwrócona uwaga na możliwe działania niekorzystne. Założenia treningu w hipoksji Trening w warunkach hipoksji naturalnej (hipobarycznej) lub sztucznej (normobarycznej), podejmowany w celu poprawy wydolności tlenowej organizmu opiera się na przesłankach naukowych, wg których obniżenie ciśnienia parcjalnego tlenu w powietrzu 52
2 oddechowym, zależne od spadku ciśnienia atmosferycznego w związku z rosnącą wysokością nad poziom morza, powoduje spadek ciśnienia parcjalnego tlenu we krwi tętniczej, co z kolei stymuluje syntezę erytropoetyny w nerkach. Erytropoetyna pobudza erytropoezę (tworzenie nowych erytrocytów) w szpiku kostnym. Efektem tego jest zwiększenie liczby erytrocytów i hemoglobiny we krwi krążącej, hemoglobiny całkowitej (hemoglobin mass) oraz masy eytrocytarnej, a tym samym możliwości przenoszenia tlenu przez krew (pojemność tlenowa krwi). Dzięki temu więcej tlenu może być transportowane z pęcherzyków płucnych do pracujących mięśni. Jest to najczęściej podkreślany efekt hematologiczny przebywania w hipoksji. Dodatkowo spodziewane są także korzystne zmiany w innych układach i narządach efekty niehematologiczne. Pobyt i trening w naturalnych warunkach wysokogórskich (LH-TH) obarczony jest szeregiem niedogodności i możliwością wystąpienia niekorzystnych zmian, które należy wziąć pod uwagę podczas planowania treningu, w przeciwnym wypadku może nawet dojść do pogorszenia możliwości wysiłkowych sportowca podczas wysiłków na poziomie morza. Dlatego też na początku lat 90-tych pojawiła się idea treningu mieszkaj wysoko-trenuj nisko (LH-TL). W chwili obecnej spotkać można wiele modyfikacji tej metody i w związku z tym pojawiły się różne interpretacje dotyczące nazewnictwa oraz stosowania poszczególnych metod. Celem wprowadzenia jednolitego nazewnictwa dla poszczególnych metod treningu wysokościowego proponuję przyjąć podział wg Wilbera (2007a), w modyfikacji Milleta i wsp. (2010) (Ryc. 1). W metodzie LH-TL wykorzystuje się przewlekłą hipoksję normobaryczną (powyżej 12 godz./dobę przez okres co najmniej 4 tygodni), symulującą wysokość ok m n.p.m., głównie w celu pobudzenia erytropoezy, oraz trening na niskiej wysokości, wykorzystując możliwość stosowania wysiłku o odpowiedniej intensywności oraz mechaniczne obciążanie mięśni (Millet i wsp., 2010; Wilber, 2007 a, b; Vogt & Hoppeler, 2010). W metodzie tej zakłada się, że zawodnicy odniosą równoczesny efekt wynikający z działania hipoksji (zwiększenie ilości erytrocytów i masy hemoglobiny) oraz treningu na poziomie morza (utrzymanie intensywności treningu). W rezultacie, obok korzystnego efektu hematologicznego, uzyskamy korzystne zmiany w metabolizmie mięśni i regulacji nerwowomięśniowej (Wilber, 2007b). Warunki symulowanej wysokości można uzyskać np. metodą rozcieńczenia powietrza (zawierającego ok. 21% tlenu i 79% azotu) 100% azotem. W wyniku tego w 53
3 pomieszczeniu uzyskujemy mieszankę zawierającą np. 15,3% tlenu i 84,7% azotu, co odpowiada hipoksji na wysokości ok m n.p.m. Innym sposobem obniżenia zawartości TRENING WYSOKOŚCIOWY LH-TH LH-TL LHTLH LL-TH NATURALNE WARUNKI SUPLEMENTACJA TLENU IHE PHE IHT ROZCIEŃCZENIE AZOTEM FILTROWANIE TLENU IHIT LH-TH (live high train high) = mieszkaj wysoko trenuj wysoko klasyczny trening wysokogórski LH-TL (live high train law) = mieszkaj wysoko trenuj nisko LHTLH (live high train law and high) = mieszkaj wysoko trenuj nisko i wysoko LL-TH (live law train high) = mieszkaj nisko trenuj wysoko IHE (intermittent hypoxic exposure) = przerywana ekspozycja na niedotlenienie w spoczynku PHE (prolonged hypoxic exposure) = przedłużona ekspozycja na niedotlenienie IHT (intermittent hypoxic training) = przerywana ekspozycja na hipoksję podczas sesji treningowej IHIT (intermittent hypoxic exposure during interval training) = przerywana ekspozycja na niedotlenienie podczas treningu interwałowego Ryc. 1. Modele treningu wysokościowego/w niedotlenieniu wg. Wilbera (2007a), w modyfikacji Milleta i wsp. (2010) 54
4 tlenu w pomieszczeniu jest odfiltrowanie części tlenu w powietrzu tłoczonym do pomieszczenia. W obu przypadkach można dowolnie regulować stężenie tlenu w pomieszczeniu, wywołując hipoksję normobaryczną, a tym samym symulować odpowiednią wysokość. Czynniki przemawiające za koncepcją treningu śpij wysoko w komorze hipoksyjnej trenuj nisko w warunkach normoksji (LH-TL) Trening w górach związany jest z szeregiem niedogodności i działań ubocznych, do których zaliczyć można: 1. Koszta i problemy logistyczne związane z wyjazdem i pobytem w ośrodku wysokogórskim. 2. Niekorzystne zmiany występujące szczególnie na początku pobytu w górach (wynik ostrego niedotlenienia), takie jak: spadek wydolności fizycznej (wyrażonej jako spadek VO 2 max) wraz z wysokością, spadek zdolności oksydacyjnej tkanek, wzrost udziału procesów beztlenowych, zmniejszenie aktywności ATPaz i upośledzenie resyntezy APT w mięśniach, zmniejszenie pojemności buforowej krwi, nasilenie przemian pirogronianu do kwasu mlekowego, wzrost kosztu energetycznego pracy mięśniowej, wzrost stresu oksydacyjnego i uszkodzeń oksydacyjnych błon komórkowych, niekorzystne działanie hipoksji na ośrodkowy układ nerwowy, odwodnienie organizmu, nasilenie metabolizmu z jednoczesnym spadkiem apetytu, prowadzące do spadku masy ciała, utrata aklimatyzacji cieplnej organizmu. Przewlekłe, kilkutygodniowe działanie hipoksji na organizm powoduje obniżenie syntezy białek mięśniowych, prowadząc do zmniejszenia wielkości włókien mięśniowych i masy mięśniowej. Zmiany te upośledzają rozwijanie wysokiej mocy podczas treningu, co uniemożliwia prowadzenie treningu z dotychczasową intensywnością, a w konsekwencji może być przyczyną względnego roztrenowania i utraty adaptacji do wysiłków szybkościowo-siłowych podczas zawodów na poziomie morza (Fulco i wsp., 2000; Pfitzinger, 2000; Rusko i wsp., 2004; Wilber, 2007 a, b; Vogt & Hoppeler, 2010). 3. Możliwość wystąpienia objawów choroby wysokościowej: bóle i zawroty głowy, drażliwość, uczucie zmęczenia, zaburzenia snu (McLean i Kolb, 2006; Rusko i wsp., 2004). 55
5 4. Możliwość wystąpienia objawów grypopodobnych, infekcji górnych dróg oddechowych oraz infekcji przewodu pokarmowego (Willber, 2004). Wymienione niedogodności i zaburzenia redukują korzyści hematologiczne wynikające z pobytu w warunkach niedotlenienia górskiego. Można tego uniknąć stosując sztuczne warunki hipoksji symulujące pobyt na wysokości w okresie odpoczynku i trenując na poziomie morza (LH-TL). Korzyści z treningu LH-TL Do najważniejszych, oczekiwanych zmian związanych z działaniem niedotlenienia należą opisane już wyżej zmiany hematologiczne - pobudzenie syntezy erytropoetyny w niedotlenionej nerce i tym samym pobudzenie erytropoezy w szpiku kostnym. W konsekwencji w krwiobiegu pojawiają się nowe erytrocyty, sprawniej przenoszące tlen z płuc na obwód. Obserwuje się zwiększenie masy hemoglobiny (Hb mass, a tym samym wzrost pojemności tlenowej krwi i VO 2 max, nawet w dobrze wytrenowanych zawodników (Robertson i wsp., 2010; Schmidt & Prommer, 2008). Do oceny efektów hematologicznych zaleca się obecnie oznaczanie masy hemoglobiny w organizmie przy pomocy metody tlenkowęglowej, opartej na oddychaniu zwrotnym niewielką objętością CO i pomiarze karboksyhemoglobiny we krwi (Gore, 2009; Schmidt, 2002; Schmidt & Prommer, 2008, 2010). Do korzystnych efektów niehematologicznych wynikających z działania niedotlenienia na organizm zaliczamy: - zmiany adaptacyjne w układzie krążenia i układzie oddechowym (zwiększenie maksymalnej dowolnej wentylacji płuc) większa odpowiedź wentylacyjna na hipoksję (Wilber, 2007b), - poprawa ekonomii biegu (Saunders i wsp., 2004), - zmiany strukturalne - zwiększenie gęstości sieci naczyń kapilarnych, koncentracji mioglobiny oraz liczby mitochondriów w komórkach (Vogt & Hoppeler, 2010), - biochemiczne - zwiększenie aktywności oksydacyjnej enzymów mitochondrialnych, poprawa wykorzystania węglowodanów, zwiększenie pojemności buforowej mięśni 56
6 szkieletowych, zwiększenie aktywności ATPazy sodowo-potasowej) w mięśniach szkieletowych (Millet i WSP. 2010; Wilber, 2007a; Vogt & Hoppeler, 2010). Zmiany te związane są z działalnością indukowanego hipoksją czynnika transkrypcyjnego HIF-1, który działa na ponad 100 różnych genów, modulując transport glukozy, aktywność enzymów glikolitycznych, odpowiedź immunologiczną i metaboliczną. Efekty jego działania w warunkach treningu sportowego zostały poznane tylko w niewielkim stopniu (Jelkmann, 2007; Wilber, 2004; Wilber i wsp., 2007; Vogt & Hoppeler, 2010). Koncepcja treningu mieszkaj nisko-trenuj wysoko (LL-TH) Model treningu LL-TH polega na tym, że zawodnicy mieszkają na poziomie morze (lub zbliżonej wysokości), w naturalnych warunkach normoksji normobarycznej, natomiast są eksponowani na krótkie okresy (5-180 min) hipoksji normobarycznej lub hipobarycznej. Hipoksja normobaryczna symulująca żądaną wysokość może być uzyskana w pomieszczeniu (komora hipoksyjna), poprzez dodawanie azotu do powietrza atmosferycznego (np. Altitrainer 200 hypoxicator) lub odfiltrowanie tlenu (np. Go2Altitude hypoxicator), lub przez oddychanie przez maskę mieszanką powietrza zubożoną w tlen. Ten typ hipoksji może być stosowany podczas odpoczynku sportowca - IHE (intermittent hypoxic exposure = przerywana ekspozycja na hipoksję), lub podczas wysiłku IHT (intermittent hypoxic training = przerywany trening w hipoksji). Jak się przypuszcza, treningu IHE/IHT zwiększa możliwości wysiłkowe zawodnika poprzez stymulację syntezy EPO i zwiększenie masy erytrocytarnej oraz poprzez wzrost gęstości mitochondriów w mięśniach szkieletowych i poprawę stosunku naczyń kapilarnych do włókien mięśniowych (Wilber, 2007 b). Ostatnio Millet i wsp. (2010) zaproponowali nową metodę treningu w niedotlenieniu LH-TL-Hi). Polega ona na kombinacji metody LH-TL (pięć nocy na symulowanej wysokości 3000 m i dwie noce na poziomie morza, trening na poziomie morza oprócz 2-3 dni w tygodniu) i sesji IHT na poziomie powyżej progu mleczanowego. 57
7 Kto odniesie korzyści z treningu w niedotlenieniu? - sportowcy startujących w zawodach odbywających się na średniej i dużej wysokości (Wilber, 2004) -sportowcy startujący na poziomie morza, ale których wysiłek startowy trwa powyżej 2 minut (Fulco i wsp., 2000; Saunders i wsp., 2004; Stray-Gundersen i wsp., 2001; Wehrlin i Marti, 2006; Wilber, 2004) - zawodnicy wrażliwi na trening w warunkach hipoksji ok. 10% zawodników w zespole należy do niewrażliwych na trening wysokościowy (Chapman i wsp., 1998; Wilber, 2004) Fizjologiczne zmiany przystosowawcze wywołane pobytem i treningiem górach przyczyniają się do zwiększenia możliwości wysiłkowych podczas wysiłków wykonywanych w górach, pytanie jednak czy poprawiają możliwości wysiłkowe na poziomie morza? Podobne pytanie można zadać, jeśli chodzi o trening LH-TL. Na podstawie dostępnej literatury, biorąc pod uwagę takie wskaźniki wydolności, jak VO 2max czy moc maksymalna nie można jednoznacznie powiedzieć, że ten model treningu daje przewagę zawodnikom startującym na poziomie morze, gdyż wyniki badań nie są jednoznaczne. O wiele mocniejsze dowody istnieją na korzystne działanie tego rodzaju treningu u zawodników startujących na wyższej wysokości (Vogt & Hoppeler, 2010). Obserwując wyniki uzyskiwane w biegach długich przez zawodników urodzonych, mieszkających i trenujących w okolicach Rift Valley na wysokości m n.p.m., można przypuszczać, że zmiany przystosowawcze umożliwiające życie i wysiłki fizyczne w warunkach niedotlenienia wysokogórskiego zwiększają także wydolność na poziomie morza. Wyniki dotychczasowych badań naukowych w tym zakresie nie pozwalają jednakże na jednoznaczną odpowiedź i konieczne są dalsze badania mające na celu określenie indywidualnej skutecznej dawki niedotlenienia. 58
8 Działająca skutecznie dawka niedotlenienia - jak niskie stężenie tlenu/po 2, czyli wysokość n.p.m.? - czas ekspozycji ile godzin/dobę, ile dni/tygodni? Wg Rusko i wsp. (2003) niedotlenienie odpowiadające wysokości m n.p.m. i trwające w sumie 400 godz. jest wystarczającym bodźcem do stymulującym erytropoezę i prowadzącym do zwiększenia masy hemoglobiny oraz masy erytrocytarnej. Wg Millet i wsp. (2010) optymalna wysokość do mieszkania w treningu LH-TL to m w celu uzyskania optymalnego pobudzenia erytropoezy oraz do 3100 m, w celu uzyskanie efektów poza hematologicznych. Minimalny okres pobytu w warunkach hipoksji w celu uzyskania efektów hematologicznych to godz./dobę w ciągu 4 tygodni, a w celu uzyskania korzystnych zmian w ekonomice wysiłku, pojemności buforowej mięśni, aktywności ATPazy sodowo/potasowej oraz właściwej reakcji wentylacyjnej na hipoksję wystarczy przebywanie w warunkach hipoksji krócej niż 12 godz./dobę przez 18 dni. Wg Wilbera, aby uzyskać korzyści hematologiczne, sportowcy powinni przebywać w naturalnych, górskich warunkach na wysokości m przez co najmniej 22 godz./dobę, przez minimum 4 tygodnie (Wilber, 2007a; Wilber i wsp., 2007). W tym modelu nie ma zbyt dużo czasu na trening na niższej wysokości (w normoksji), nawet używając suplementacji tlenem. Te same korzyści hematologiczne można uzyskać w modelu LH-TL używając przez 4 tygodnie sztucznej hipoksji ( m) przy krótszym czasie ekspozycji godz./dobę (Wilber 2007a). Poza hematologiczne korzyści pojawiają się przy ekspozycji na symulowaną hipoksję ( m) przez 8-12 godz./dobę przez dni (poprawa ekonomiki biegu, zwiększenie pojemności buforowej mięśni szkieletowych, aktywności Na + -K + -ATPazy w mięśniach oraz odpowiedzi układu oddechowego na hipoksję, (Wilber, 2007a). Wg Schmidta i Prommer (2008), zarówno konwencjonalny, jak i uzyskany w sztuczny sposób trening LH-TL może znacząco zwiększyć masę hemoglobiny tylko wówczas, gdy zostaną spełnione następujące warunki: ekspozycja na niedotlenienieo dpowiadające wysokości powyżej 2100 m będzie trwała dłużej niż 14 godz./dobę przez co najmniej 3 tygodnie. 59
9 Wydaje się, że oprócz dawki ważną sprawą może się okazać pora dnia, w której najlepiej zastosować hipoksję. Nie zostało dotychczas zbadane kiedy efekty ekspozycji na hipoksję będą największe, ale należy wziąć pod uwagę dobową rytmikę wielu procesów życiowych w organizmie, w tym wydzielania hormonów i erytropoezy. Bezpieczeństwo i legalność treningu w warunkach symulowanej hipoksji Kinsman i wsp. (2005) zwracają uwagę na możliwość wystąpienia zaburzeń snu podczas spania na symulowanej wysokości 2650 m u podatnych na wystąpienie takich zaburzeń zawodników, a Brugniaux i wsp. (2006) na możliwość negatywnego wpływu hipoksji uzyskanej metodą odfiltrowania tlenu na układ immunologiczny. Wg WADA stosowanie sztucznie indukowanych warunków hipoksji powinno być uznane za nieetyczne, ale nie jest zakazane. Mając na uwadze względy bezpieczeństwa, Międzynarodowa Federacja Medycyny Sportowej poleca monitorowanie stężenia CO 2 w urządzeniach służących do przebywania/spania w warunkach hipoksji (FIMS, 2006). Powinna być także kontrolowana wilgotność względna wewnątrz pomieszczeń. Należy także zwrócić uwagę na właściwe monitorowanie stanu zdrowia oraz zasobów żelaza zawodników poddawanych hipoksji. Zawodnicy powinni przystępować do programu treningowego w pełni zdrowia, a przeciwwskazaniem są infekcje i stany niedoboru żelaza. Konieczne jest także stosowanie właściwego żywienia zapewniającego prawidłową podaż żelaza, witaminy B oraz witamin antyoksydacyjnych E i C. Należ również pamiętać o właściwym nawodnieniu organizmu zawodników i dostarczeniu większej ilości węglowodanów. 60
10 Piśmiennictwo: Chapman R.F., Stray-Gundersen J., Levine B.D. Individual variation in response to altitude training. Journal of Applied Physiology 85(4): , FIMS Position Statement: The sleep high-train low concept as performed in altitude simulation facilities. January Fulco C.S., Rock P.B., Cymerman A. Improving athletic performance: is altitude residence or altitude training helpful? Aviation, Space, and Environmental Medicine 71(2): , Gore JC. Hematological and non- hematological effects of altitude training. Materiały z USOC International Altitude Training Symposium Hipoksja w teorii i praktyce. Modele treningu wysokościowego. Colorado Springs, Jelkmann W. Novel erythropoietic agents: a threat to sportsmanship. Medicina Sportiva 11 (2): 32-42, Kinsman T, Gore C, Hahn A, Hopkins W, Hawley J, Mckenna M, Clark S, Aughey R, Townsend N, Chow C. Sleep in athletes undertaking protocols of exposure to nocturnal simulated altitude at 2650 m. Journal of Science and Medicine in Sport 2005; 8: Millet GP, Roels B, Schmitt L, Woorons X., Richalet JP. Combining Hypoxic Methods for Peak Performance. Sports Medicine 2010; 40 (1): McLean S.R., Kolb J.C. Determinig an erythropoietin threshold is not sufficient for accelerating erythrocyte production by Julien V. Brugniaux and Aurelien Pichon. European Journal of Applied Physiology, Pfitzinger P. Highlights of the Third Annual International Altitude-Training Symposium. Sportscience 4(1), Rusko H.K., Tikkanen H.O., Peltonen J.E. Oxygen manipulation as an ergogenic aid. Current Sports Medicine Reports 2: , Rusko HK, Tikkanen HO, Peltonen JE. Altitude and endurance training. Journal of Sports Sciences 2004; 22: Saunders P.U., Telford R.D., Pyne D.B., Cunningham R.B., Gore C.J., Hahn A.G., Hawley J.A. Improved running economy in elite runners after 20 days of simulated moderate-altitude exposure. Journal of Applied Physiology 96: , Schmidt W., Prommer N. Effects of various training modalities on blood volume. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports 2008; 18(Suppl.1): SchmidtW., Prommer N. Impact of alteration in total hemoglobin mass on VO 2 max. Exercise and Sports Sciences Reviews 2010; 38(2):
11 Stray-Gundersen J., Chapman R.F., Levine B.D. Living high-training low altitude training improves sea level performance in male and female elite runners. Journal of Applied Physiology 91: , Wehrlin J.P., Marti B. Live high-train low associated with increased haemoglobin mass as preparation for the 2003 World Championships in two native European world class runners British Journal of Sports Medicine 40:e3, Wilber R.L. Current Trends in Altitude Training. Sports Medicine 31 (4): , Wilber R. Altitude training and athletic performance. Human Kinetics, Champaign, IL, Wilber R. Live high + train low: thinking in terms of an optimal hypoxic dose. International Journal of Sports Physiology and Performance 2: , 2007 a. Wilber R. Application of altitude/hypoxic training by elite athletes. Medicine & Science in Sports & Exercise 39 (9): , 2007 b. Wilber R. L., Stray-Gundersen J., Levine B. D. Effect of Hypoxic Dose on Physiological Responses and Sea-Level Performance. Medicine & Science in Sports &Exercise 39(9): , Vogt M., Hoppeler H. Is Hypoxia Training Good for Muscles and Exercise Performance? Progress in Cardiovascular Diseases 2010; 52:
Wpływ hipoksji normo- i hipobarycznej na adaptację układu krążeniowo-oddechowego u sportowców
Wpływ hipoksji normo- i hipobarycznej na adaptację układu krążeniowo-oddechowego u sportowców A. Żebrowska Katedra Nauk Fizjologiczno-Medycznych, Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki, Katowice
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE TRENINGU WYSOKOŚCIOWEGO U ZAWODNIKÓW NA POZIOMIE WYCZYNOWYM
ZASTOSOWANIE TRENINGU WYSOKOŚCIOWEGO U ZAWODNIKÓW NA POZIOMIE WYCZYNOWYM Randall L. Wilber Athlete Performance Laboratory, United States Olympic Committee, Colorado Springs, CO, USA 80909 Adres do korespondencji:
Bardziej szczegółowoFizjologia, biochemia
50 Fizjologia, biochemia sportu Krioterapia powoduje lepszą krążeniową i metaboliczną tolerancję oraz opóźnia narastanie zmęczenia w trakcie wykonywania pracy mięśniowej przez zawodników sportów wytrzymałościowych.
Bardziej szczegółowoSubiektywne objawy zmęczenia. Zmęczenie. Ból mięśni. Objawy obiektywne 2016-04-07
Zmęczenie to mechanizm obronny, chroniący przed załamaniem funkcji fizjologicznych (wyczerpaniem) Subiektywne objawy zmęczenia bóle mięśni, uczucie osłabienia i wyczerpania, duszność, senność, nudności,
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 9. Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego
Ćwiczenie 9 Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego Zagadnienia teoretyczne 1. Kryteria oceny wydolności fizycznej organizmu. 2. Bezpośredni pomiar pochłoniętego tlenu - spirometr Krogha. 3. Pułap tlenowy
Bardziej szczegółowoInstytut Sportu. Biochemiczne wskaźniki przetrenowania. Zakład Biochemii. mgr Konrad Witek
Instytut Sportu Zakład Biochemii Biochemiczne wskaźniki przetrenowania Przetrenowanie (overtraining)- długotrwałe pogorszenie się dyspozycji sportowej zawodnika, na skutek kumulowania się skutków stosowania
Bardziej szczegółowoWysiłek krótkotrwały o wysokiej intensywności Wyczerpanie substratów energetycznych:
Zmęczenie Zmęczenie jako jednorodne zjawisko biologiczne o jednym podłożu i jednym mechanizmie rozwoju nie istnieje. Zmęczeniem nie jest! Zmęczenie po dniu ciężkiej pracy Zmęczenie wielogodzinną rozmową
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE V BILANS ENERGETYCZNY
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE V BILANS ENERGETYCZNY Zagadnienia : 1.Bilans energetyczny - pojęcie 2.Komponenty masy ciała, 3.Regulacja metabolizmu
Bardziej szczegółowoFizjologia wysiłku. Marta Kaczmarska, Anna Zielińska 30 XI 2015
Fizjologia wysiłku Marta Kaczmarska, Anna Zielińska 30 XI 2015 Węglowodany (CHO) Węglowodany glikogen i glukoza są głównym źródłem energii dla skurczu mięśni podczas intensywnego wysiłku, a zmęczenie podczas
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W ujęciu fizjologicznym jest to: każda
Bardziej szczegółowoWyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia w Warszawie.
Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 14.03.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na
Bardziej szczegółowoZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów
ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCZNEGO Podręcznik dla studentów ZARYS FIZJOLOGII WYSIŁKU FIZYCIKIES Podręcznik dla studentów Pod redakcją dr n. med. Bożeny Czarkowskiej-Pączek prof. dr. hab. n. med. Jacka
Bardziej szczegółowoTIENS L-Karnityna Plus
TIENS L-Karnityna Plus Zawartość jednej kapsułki Winian L-Karnityny w proszku 400 mg L-Arginina 100 mg Niacyna (witamina PP) 16 mg Witamina B6 (pirydoksyna) 2.1 mg Stearynian magnezu pochodzenia roślinnego
Bardziej szczegółowoTrening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Powszechnego Zakład: Fitness i Sportów Siłowych Trening indywidualny w róŝnych etapach ontogenezy Osoby prowadzące przedmiot: 1. Aleksandra
Bardziej szczegółowoDieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT
Dieta ketogenna ARKADIUSZ KOGUT Odżywianie oparte na tłuszczach jest coraz częściej stosowane w sportach wytrzymałościowych. Jakie korzyści płyną ze wzrostu spożycia lipidów i kiedy można stosować taką
Bardziej szczegółowoObciąŜenie treningowe wyraŝa wysiłek wykonywany przez sportowca w
WYKŁAD III Struktura obciąŝeń treningowych Aby kierować treningiem sportowym naleŝy poznać relację pomiędzy przyczynami, a skutkami, pomiędzy treningiem, a jego efektami. Przez wiele lat trenerzy i teoretycy
Bardziej szczegółowoWyniki badań: Imię i Nazwisko: Paweł Kownacki. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 20.05.2014 w Warszawie.
Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Paweł Kownacki na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 20.05.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na
Bardziej szczegółowoStreszczenie projektu badawczego
Streszczenie projektu badawczego Dotyczy umowy nr 2014.030/40/BP/DWM Określenie wartości predykcyjnej całkowitej masy hemoglobiny w ocenie wydolności fizycznej zawodników dyscyplin wytrzymałościowych Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoWyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak. na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia w Warszawie.
Wyniki badań: Imię i Nazwisko: Piotr Krakowiak na podstawie badań wydolnościowych wykonanych dnia 08.05.2014 w Warszawie. 1 2 S t r o n a WSTĘP Realizacja założeń treningowych wymaga pracy organizmu na
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i gładkich
ĆWICZENIE 1. TEMAT: testowe zaliczenie materiału wykładowego ĆWICZENIE 2 TEMAT: FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH 1. Ogólna charakterystyka mięśni 2. Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych
Bardziej szczegółowoCzłowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu.
RUCH TO ZDROWIE Człowiek żyje życiem całego swojego ciała, wszystkimi jego elementami, warstwami, jego zdrowie zależy od zdrowia jego organizmu. P A M I Ę T A J Dobroczynny wpływ aktywności fizycznej na
Bardziej szczegółowoNieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia
Nieprawidłowe odżywianie jest szczególnie groźne w wieku podeszłym, gdyż może prowadzić do niedożywienia Niedożywienie może występować u osób z nadwagą (powyżej 120% masy należnej) niedowagą (poniżej 80%
Bardziej szczegółowoWpływ inhalacji produktem Oxywatt na możliwości wysiłkowe pływaków podczas wielokrotnie powtarzanego intensywnego wysiłku fizycznego
Wpływ inhalacji produktem Oxywatt na możliwości wysiłkowe pływaków podczas wielokrotnie powtarzanego intensywnego wysiłku fizycznego Miłosz Czuba, Jakub Chycki Zakład Teorii Sportu, Akademia Wychowania
Bardziej szczegółowoŹródła energii dla mięśni. mgr. Joanna Misiorowska
Źródła energii dla mięśni mgr. Joanna Misiorowska Skąd ta energia? Skurcz włókna mięśniowego wymaga nakładu energii w postaci ATP W zależności od czasu pracy mięśni, ATP może być uzyskiwany z różnych źródeł
Bardziej szczegółowoUKŁAD ODDECHOWY
Zadanie 1. (1 pkt). Na rysunku przedstawiono pęcherzyki płucne oplecione siecią naczyń krwionośnych. Określ znaczenie gęstej sieci naczyń krwionośnych oplatających pęcherzyki płucne.... Zadanie 2. (2 pkt)
Bardziej szczegółowoTest stopniowany przeprowadzony dnia: 2015-02-27 w Warszawie
tel. 602 349 181 e-mail: szczepan.wiecha@sportslab.pl www.sportslab.pl Imię Nazwisko: Bartłomiej Trela Test stopniowany przeprowadzony dnia: 2015-02-27 w Warszawie (bieżnia mechaniczna) SŁOWNICZEK POJĘĆ
Bardziej szczegółowoAKTYWNOŚĆ FIZYCZNA WSPARCIE DLA ZDROWIA I ROZWOJU
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA WSPARCIE DLA ZDROWIA I ROZWOJU P i o t r W r ó b l e w s k i Doradca Metodyczny m.st. Warszawy w zakresie wychowania fizycznego Zdrowie to stan pełnego, fizycznego, umysłowego i społecznego
Bardziej szczegółowoPSYCHO-HORMONALNE PRZEJAWY PRZETRENOWANIA U WYCZYNOWYCH SPORTOWCÓW. dr Zbigniew Obmiński Instytut Sportu Zakład Endokrynologii
PSYCHO-HORMONALNE PRZEJAWY PRZETRENOWANIA U WYCZYNOWYCH SPORTOWCÓW dr Zbigniew Obmiński Instytut Sportu Zakład Endokrynologii Chroniczne zmęczenie - objaw choroby lub przepracowania u zdrowych osób Zmęczenie
Bardziej szczegółowoZasady właściwego i bezpiecznego prowadzenia treningu wysokogórskiego jako elementu kształtującego zdolności kondycyjne sportowców
Kultura Bezpieczeństwa Nauka Praktyka Refleksje Nr 24, 2016 (46 73) Zasady właściwego i bezpiecznego prowadzenia treningu wysokogórskiego jako elementu kształtującego zdolności kondycyjne sportowców Rules
Bardziej szczegółowoWybrane zagadnienia dotyczące diety młodych sportowców
Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu Małgorzata Słowińska-Lisowska Zakład Medycyny Sportu i Żywienia Wybrane zagadnienia dotyczące diety młodych sportowców Źródła materiału energetycznego dla skurczu
Bardziej szczegółowo4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE. suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach
4 JUNIOR PHARMA PREZENTUJE suplementy stworzone z myślą o najmłodszych sportowcach JESTEŚ RODZICEM MŁODEGO SPORTOWCA? Czy Twoje dziecko uczęszcza na treningi minimum 2 razy w tygodniu? Zdarzyło się, że
Bardziej szczegółowoKSZTAŁTOWANIE WYTRZYMAŁOŚCI Z WYKORZYSTANIEM GIER. Kamil Michniewicz LZPN Zielona Góra
SŁUBICE 03.08.2014 KSZTAŁTOWANIE WYTRZYMAŁOŚCI Z WYKORZYSTANIEM GIER Kamil Michniewicz LZPN Zielona Góra DEFINICJE: Wytrzymałość jest to zdolność organizmu do długotrwałego wysiłku fizycznego i zachowanie
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Fizjologia KOD S/I/st/4
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Fizjologia KOD S/I/st/4 2. KIERUNEK: Sport 3. POZIOM STUDIÓW 1 : I stopień studia stacjonarne 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: II rok/iii semestr 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 5
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA KIERUNKOWE.
ZAGADNIENIA KIERUNKOWE www.ams.wroclaw.pl Trening personalny Trener personalny Kulturystyka Sporty siłowe Trening motoryczny Zajęcia funkcjonalne Wysiłek fizyczny Zmęczenie Zakwasy; glikogen TRENING PERSONALNY
Bardziej szczegółowoZnaczenie właściwego żywienia i suplementacji w sportach walki
Znaczenie właściwego żywienia i suplementacji w sportach walki dr n. zdr. inż.krzysztof Durkalec-Michalski 1,2 1 Zakład Dietetyki, Katedra Higieny Żywienia Człowieka, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Bardziej szczegółowo-Trening Personalny : -Trener Personalny: -Kulturystyka: -Sporty siłowe: -Trening motoryczny: -Zajęcia funkcjonalne: -Wysiłek fizyczny : -Zmęczenie:
-Trening Personalny : -Trener Personalny: -Kulturystyka: -Sporty siłowe: -Trening motoryczny: -Zajęcia funkcjonalne: -Wysiłek fizyczny : -Zmęczenie: -Zakwaszenie: -Glikogen: Trening personalny: Indywidualnie
Bardziej szczegółowoBiologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia. zajecia 5 :
Biologiczne mechanizmy zachowania - fizjologia zajecia 5 : 5.11.15 Kontakt: michaladammichalowski@gmail.com https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/ I gr 08:30 10:00 (s. Cybulskiego; 08.10. 19.11.) II gr
Bardziej szczegółowoMIRELA BANY studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO. Aktywność fizyczna podstawowy warunek zdrowia
MIRELA BANY studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO Aktywność fizyczna podstawowy warunek zdrowia Aktywność fizyczna - jest to dowolna forma ruchu ciała
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE 1. ĆWICZENIE Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych i
ĆWICZENIE 1. TEMAT: testowe zaliczenie materiału wykładowego ĆWICZENIE 2. TEMAT: FIZJOLOGIA MIĘŚNI SZKIELETOWYCH, cz. I 1. Ogólna charakterystyka mięśni 2. Podział mięśni; charakterystyka mięśni poprzecznie-prążkowanych
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoTemat: Charakterystyka wysiłków dynamicznych o średnim i długim czasie trwania. I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: tolerancja wysiłku
Imię i nazwisko. Data:.. Sprawozdanie nr 4 Temat: Charakterystyka wysiłków dynamicznych o średnim i długim czasie trwania. I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: tolerancja wysiłku próg beztlenowy I Cel: Ocena
Bardziej szczegółowoPROGRAM KURSU PZBad TRENER BADMINTONA
Lp. PROGRAM KURSU PZBad TRENER BADMINTONA Liczba godzin - 40 (część ogólna i specjalistyczna) + 0 (praktyki) + egzamin Przedmiot CZĘŚĆ OGÓLNA Anatomia funkcjonalna z elementami antropologii 4 Teoria Liczba
Bardziej szczegółowoMaksymalne wydzielanie potu w czasie wysiłku fizycznego może osiągać 2-3 litrów na godzinę zastanów się jakie mogą być tego konsekwencje?
Ćwiczenia IV I. Termoregulacja wysiłkowa. Utrzymanie stałej temperatury ciała jest skomplikowanym procesem. Choć temperatura różnych części ciała może być różna, ważne jest utrzymanie temperatury wewnętrznej
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM PRZYGOTOWANIA FIZYCZNEGO. pomagamy osiągnąć Twoje sportowe cele
LABORATORIUM PRZYGOTOWANIA FIZYCZNEGO pomagamy osiągnąć Twoje sportowe cele WYNIKI BADAŃ Imię i nazwisko: Maciej Bąk Na podstawie badań wydolnościowych wykonanych 24.02.2016 w Warszawie Maciej Bąk jest
Bardziej szczegółowoTrening z powiększoną przestrzenią martwą wpływa na poprawę tolerancji przez organizm wysiłków o maksymalnej intensywności.
105 Wyniki kolejnych eksperymentów z zastosowaniem dodatkowej powierzchni martwej, mówiące o korzystnym wpływie tej zmiany warunków na dyspozycje wydolnościowe organizmu sportowca, zdają się przybliżać
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM PRZYGOTOWANIA FIZYCZNEGO. pomagamy osiągnąć Twoje sportowe cele
LABORATORIUM PRZYGOTOWANIA FIZYCZNEGO pomagamy osiągnąć Twoje sportowe cele WYNIKI BADAŃ Imię i nazwisko: Katarzyna Wesołowska Na podstawie badań wydolnościowych wykonanych 24.02.2016 w Warszawie Katarzyna
Bardziej szczegółowoKuder A., Perkowski K., Śledziewski D. (red.) Kierunki doskonalenia treningu i walki sportowej. T.6, PTNKF, Warszawa 2009: 11-25.
Kuder A., Perkowski K., Śledziewski D. (red.) Kierunki doskonalenia treningu i walki sportowej. T.6, PTNKF, Warszawa 2009: 11-25. Marcin Siewierski, Paweł Słomiński, Robert Białecki Akademia Wychowania
Bardziej szczegółowoBądź aktywny fizycznie!!!
Bądź aktywny fizycznie!!! Aktywność fizyczna RUCH jest potrzebny każdemu człowiekowi. Regularne ćwiczenia wpływają na dobre samopoczucie i lepsze funkcjonowanie organizmu. Korzyści z systematycznej
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Biochemia wysiłku fizycznego KOD WF/II/st/16
KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Biochemia wysiłku fizycznego KOD WF/II/st/16 2. KIERUNEK: Wychowanie fizyczne 3. POZIOM STUDIÓW 1 : II stopień studia stacjonarne 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: I rok/i
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE. WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ Kultury Fizycznej i Ochrony Zdrowia Katedra Morfologicznych i Czynnościowych Podstaw Kultury Fizycznej Kierunek: Wychowanie Fizyczne SYLABUS Nazwa przedmiotu
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoPrzydatność najprostszych wskaźników fizjologicznych. w ocenie wytrenowania zawodnika.
Przydatność najprostszych wskaźników fizjologicznych w ocenie wytrenowania zawodnika. Przemysław Kubala Wykres orientacyjnych wartości tętna i stref pracy w zależności od wieku. W oparciu o ten wykres
Bardziej szczegółowoHomeostaza DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI
Homeostaza DR ROBERT MERONKA ZAKŁAD EKOLOGII INSTYTUT ZOOLOGII WYDZIAŁ BIOLOGII UNIWERSYTET WARSZAWSKI Różnorodność środowisk Stałość warunków w organizmie Podstawy procesów fizjologicznych Procesy zachodzące
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 105 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 15 SECTIO D 25 Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie 1, Centrum Medyczne Gallen Katowice Bieruń 2 Academy of Physical
Bardziej szczegółowoBest Body. W skład FitMax Easy GainMass wchodzą:
Gainery > Model : - Producent : Fitmax Easy GainMass - to produkt przeznaczony jest szczególnie dla sportowców trenujących dyscypliny siłowe, szybkościowo-siłowe oraz wytrzymałościowe. Doskonale dopracowany
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Sportu Zakład: Fitness i Sportów Silowych Specjalizacja trener personalnymetody treningowe w treningu personalnym Osoby prowadzące przedmiot:
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra EKONOMIKI TURYSTYKI. Kierunek: TURYSTYKA I REKREACJA
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra EKONOMIKI TURYSTYKI Kierunek: TURYSTYKA I REKREACJA SYLABUS Nazwa przedmiotu Fizjologia pracy i wypoczynku
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka - opis przedmiotu
Fizjologia człowieka - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Fizjologia człowieka Kod przedmiotu 16.1-WL-WF-FCz Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Wychowanie fizyczne Profil
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM PRZYGOTOWANIA FIZYCZNEGO. pomagamy osiągnąć Twoje sportowe cele
LABORATORIUM PRZYGOTOWANIA FIZYCZNEGO pomagamy osiągnąć Twoje sportowe cele WYNIKI BADAŃ Imię i nazwisko: Marcin Bugowski Na podstawie badań wydolnościowych wykonanych 24.02.2016 w Warszawie Marcin Bugowski
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA SPORTU WYDZIAŁ WYCHOWANIE FIZYCZNE Studia stacjonarne II stopnia I rok/2semestr. Tematyka ćwiczeń:
FIZJOLOGIA SPORTU WYDZIAŁ WYCHOWANIE FIZYCZNE Studia stacjonarne II stopnia I rok/2semestr Tematyka ćwiczeń: 1. Metody oceny kosztu energetycznego pracy mięśniowej. Metabolizm głównych substratów energetycznych
Bardziej szczegółowoAnaliza gazometrii krwi tętniczej
Analiza gazometrii krwi tętniczej dr hab. n.med. Barbara Adamik Katedra i Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Analiza gazometrii krwi tętniczej wymiana gazowa
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA WYSIŁKU FIZYCZNEGO ENERGETYKA WYSIŁKU, ROLA KRĄŻENIA I UKŁADU ODDECHOWEGO
FIZJOLOGIA WYSIŁKU FIZYCZNEGO ENERGETYKA WYSIŁKU, ROLA KRĄŻENIA I UKŁADU ODDECHOWEGO Dr hab. Andrzej Klusiewicz Zakład Fizjologii Instytutu Sportu Tematyka wykładu obejmuje trzy systemy energetyczne generujące
Bardziej szczegółowoWPŁYW ZMIAN CAŁKOWITEJ MASY HEMOGLOBINY NA POZIOM VO 2MAX
WPŁYW ZMIAN CAŁKOWITEJ MASY HEMOGLOBINY NA POZIOM VO 2MAX Walter Schmidt, Nicole Prommer Department of Sports Medicine/Sports Physiology, University of Bayreuth, Germany SCHMIDT, W. and N. PROMMER. Impact
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoBIOCHEMICZNE WSKAŹNIKI PRZETRENOWANIA
BIOCHEMICZNE WSKAŹNIKI PRZETRENOWANIA Dr hab. prof. AWF Elżbieta Hübner-Woźniak AWF, Warszawa W organizmie zawodniczek i zawodników uprawiających wyczynowo różne dyscypliny sportu dochodzi z jednej strony
Bardziej szczegółowoJak ocenić jakość białek
Jak ocenić jakość białek NPU- Net Protein Utilization = Wykorzytanie Białka Netto określa ilość azotu zatrzymanego w ustroju. NPU= Nb - Nbo Nspoż X 100% Nb-N oznaczony w tuszkach zwierząt na badanej diecie,
Bardziej szczegółowoOPIS KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA W ODNIESIENIU DO MODUŁÓW ŻYWIENIE W SPORCIE
Podstawy żywienia w sporcie Antropometria Pracownia dietetyczna I, II Fizjologia sportu Wybrane zagadnienia z metabolizmu wysiłku Diagnostyka laboratoryjna w sporcie Genetyka dietetyce i sporcie Żywienie
Bardziej szczegółowoTabela 1-1. Warunki środowiska zewnętrznego podczas badania i charakterystyka osoby badanej
Ćwiczenie 3 Klasyfikacja wysiłków fizycznych. Sprawność zaopatrzenia tlenowego podczas wysiłków fizycznych I Analiza zmian wybranych wskaźników układu krążenia i oddychania podczas wysiłku o stałej intensywności
Bardziej szczegółowoFizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Bardziej szczegółowoImię Nazwisko: Andrzej Jankowski. Test stopniowany przeprowadzony dnia: (bieżnia mechaniczna)
Imię Nazwisko: Andrzej Jankowski Test stopniowany przeprowadzony dnia: 2018-01-10 (bieżnia mechaniczna) SŁOWNICZEK POJĘĆ I SKRÓTÓW VO2max maksymalna ilość tlenu, jaką ustrój może pochłonąć w jednostce
Bardziej szczegółowobiologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski
biologiczne mechanizmy zachowania seminarium + laboratorium M.Eng. Michal Adam Michalowski michal.michalowski@uwr.edu.pl michaladamichalowski@gmail.com michal.michalowski@uwr.edu.pl https://mmichalowskiuwr.wordpress.com/
Bardziej szczegółowopowodują większe przyrosty ilości wydatkowanej energii przy relatywnie tej samej intensywności pracy. Dotyczy to wysiłków zarówno o umiarkowanej, jak
WSTĘP Wysiłek fi zyczny jest formą aktywności człowieka, wymagającą istotnych zmian czynności wszystkich niemal narządów, których funkcje dostosowywane są na bieżąco do zmiennych warunków środowiska wewnętrznego
Bardziej szczegółowoPatofizjologia - opis przedmiotu
Patofizjologia - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Patofizjologia Kod przedmiotu 12.9-WL-Lek-Pato Wydział Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu Kierunek Lekarski Profil praktyczny Rodzaj studiów
Bardziej szczegółowoStanisław Poprzęcki, Adam Zając PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE WODOROWĘGLANU SODU W SPORCIE
Stanisław Poprzęcki, Adam Zając PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE WODOROWĘGLANU SODU W SPORCIE [H + ] M 10 0 Silnie kwaśne 10-1 10-2 10-3 10-4 10-5 10-6 10-7 10-8 ph Większość żywych komórek ma wąską tolerancję
Bardziej szczegółowoSzafy, garderoby, zabudowy wnęk Rydułtowy ul. Bema 3 Turza Śląska ul.. Bogumińska 21 tel./fax (032) 451-41-29
Odżywianie w konkurencjach wytrzymałościowych..część 2 Odżywianie jest nieodłącznym elementem procesu treningowego. Pozostałe elementy to trening i regeneracja. Wszystkie te elementy są jednakowo ważne
Bardziej szczegółowoWitaminy rozpuszczalne w tłuszczach
Jaką rolę pełnią witaminy w organizmie? I dlaczego są niezbędnymi składnikami w żywieniu świń? Dowiedz się o roli poszczególnych witamin w żywieniu trzody chlewnej. Witaminy są niezbędne do prawidłowego
Bardziej szczegółowoSportowa dieta kobiet
Sportowa dieta kobiet Poradnik żywieniowy dla kobiet uprawiających kolarstwo ARKADIUSZ KOGUT Uprawianie sportów wytrzymałościowych, w tym kolarstwa, wiąże się z utratą dużej ilości energii. U kobiet prawidłowe
Bardziej szczegółowoELŻBIETA HÜBNER-WOŹNIAK AWF, WARSZAWA
ELŻBIETA HÜBNER-WOŹNIAK AWF, WARSZAWA Adaptacje wywołane treningiem, czyli efekt kompleksowych działań mających na celu poprawę wyników sportowych, pojawiają się jako konsekwencja systematycznie powtarzanych
Bardziej szczegółowoDziękuję za pełen pakiet informacji!
Dziękuję za pełen pakiet informacji! 1. Stan zdrowia jest u Ciebie w porządku, z tego co piszesz nie widać żadnych przeciwwskazań do uprawiania sportu na tym poziomie, jaki nas interesuje. Jako trener
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 543 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 543 SECTIO D 25 Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie 1, Centrum Medyczne Gallen Katowice-Bieruń 2 Academy of Physical
Bardziej szczegółowo42 Choroby wysokogórskie PORADA PORADA 42 ROBERT SZYMCZAK. Choroby. wysokogórskie
4 Choroby wysokogórskie PORADA 4 ROBERT SZYMCZAK Choroby wysokogórskie 4 4 Choroby wysokogórskie W rozdziale omówimy choroby związane ze zmniejszającą się dostępnością tlenu na wysokości: Ostrą Chorobę
Bardziej szczegółowoENTONOX to gotowa do użycia mieszanina gazów
Katalog produktów. ENTONOX to gotowa do użycia mieszanina gazów 7-14 porodu 5-10 Linde: Living healthcare. 3 Charakterystyka produktu leczniczego Przeciwwskazania Z powodu zwiększonej zdolności podtlenku
Bardziej szczegółowoNawadnianie sportowców
Nawadnianie sportowców mgr. Joanna Misiorowska Woda w organizmie 55% - wewnątrzkomórkowa 39% - płyny międzykomórkowe 6% - osocze krwi i limfa Mięśnie - 75% wody Kości - 25% wody Płuca - prawie 90% pełni
Bardziej szczegółowoŻYWIENIE A PERIODYZACJA TRENINGU Bartłomiej Pomorski
ŻYWIENIE A PERIODYZACJA TRENINGU Bartłomiej Pomorski I ZJAZD POLSKIEGO TOWARZYSTWA DIETETYKI SPORTOWEJ 2-3.10.2015 r. @bartlomiejek CELE PERIODYZACJI ŻYWIENIA 1. Zapewnienie odpowiedniej podaży kalorycznej
Bardziej szczegółowoUkład wewnątrzwydzielniczy
Układ wewnątrzwydzielniczy 1. Gruczoły dokrewne właściwe: przysadka mózgowa, szyszynka, gruczoł tarczowy, gruczoły przytarczyczne, nadnercza 2. Gruczoły dokrewne mieszane: trzustka, jajniki, jądra 3. Inne
Bardziej szczegółowoZagadnienia do egzaminu z biochemii (studia niestacjonarne)
Zagadnienia do egzaminu z biochemii (studia niestacjonarne) Aminokwasy, białka, cukry i ich metabolizm 1. Aminokwasy, wzór ogólny i charakterystyczne grupy. 2. Wiązanie peptydowe. 3. Białka, ich struktura.
Bardziej szczegółowoAstrid Osterburg, Sarah Knuth, Alexander Krämer, Joachim Mester, Ralf Roth
Teoria treningu 9 Przewaga pomiarów dokonywanych w warunkach naturalnych nad laboratoryjnymi polega na tym, że czynniki wpływające na koszt energetyczny wysiłku, takie jak temperatura, wiatr i profil terenu,
Bardziej szczegółowoOPTYMALNY POZIOM SPOŻYCIA BIAŁKA ZALECANY CZŁOWIEKOWI JANUSZ KELLER STUDIUM PODYPLOMOWE 2011
OPTYMALNY POZIOM SPOŻYCIA BIAŁKA ZALECANY CZŁOWIEKOWI JANUSZ KELLER STUDIUM PODYPLOMOWE 2011 DLACZEGO DOROSŁY CZŁOWIEK (O STAŁEJ MASIE BIAŁKOWEJ CIAŁA) MUSI SPOŻYWAĆ BIAŁKO? NIEUSTAJĄCA WYMIANA BIAŁEK
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA. Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu. Kierunek: Fizjoterapia
PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ KULTURY FIZYCZNEJ I OCHRONY ZDROWIA Katedra Fizjoterapii i Nauk o Zdrowiu Kierunek: Fizjoterapia SYLABUS Nazwa przedmiotu Fizjologia Kod przedmiotu FII_03_SS_2012
Bardziej szczegółowoBadanie profilu sportowego Fit Sport
Badanie profilu sportowego Fit Sport Talent sportowca to jedna strona medalu, Druga to ciężka praca, oparta na ocenie indywidualnych uwarunkowań organizmu. Fit Sport określa predyspozycje genetyczne niezbędne
Bardziej szczegółowoRównowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny
Równowaga kwasowozasadowa Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Krytyka pojęcia ph ph = log [H + ] ph [H+] 1 100 mmol/l D = 90 mmol/l 2 10 mmol/l D = 9 mmol/l 3 1 mmol/l 2 Krytyka pojęcia
Bardziej szczegółowoPrzewlekła obturacyjna choroba płuc w wieku podeszłym. Maria Korzonek Wydział Nauk o Zdrowiu PAM
Przewlekła obturacyjna choroba płuc w wieku podeszłym Maria Korzonek Wydział Nauk o Zdrowiu PAM Występowanie POCHP u ludzi starszych POCHP występuje u 46% osób w wieku starszym ( III miejsce) Choroby układu
Bardziej szczegółowoTrener Marcin Węglewski ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ
ROZGRZEWKA PRZEDMECZOWA W PIŁCE NOŻNEJ Na optymalne przygotowanie zawodników do wysiłku meczowego składa się wiele czynników. Jednym z nich jest dobrze przeprowadzona rozgrzewka. (Chmura 2001) Definicja
Bardziej szczegółowoPodstawy diety i wspomagania w sporcie - przedmiotowe zasady oceniania.
Podstawy diety i wspomagania w sporcie - przedmiotowe zasady oceniania. W czasie zajęć ocenie podlegają wyłącznie zaangażowanie i aktywność ucznia na zajęciach. Planowane są w semestrze: - 3 oceny z zadań
Bardziej szczegółowoZAKRES WIEDZY WYMAGANEJ PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO ZAJĘĆ:
UKŁAD NERWOWY Budowa komórki nerwowej. Pojęcia: pobudliwość, potencjał spoczynkowy, czynnościowy. Budowa synapsy. Rodzaje łuków odruchowych. 1. Pobudliwość pojęcie, komórki pobudliwe, zjawisko pobudliwości
Bardziej szczegółowoSprawozdanie nr 3. Temat: Fizjologiczne skutki rozgrzewki I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: równowaga czynnościowa. restytucja powysiłkowa
Imię i nazwisko. Data: Sprawozdanie nr 3 Temat: Fizjologiczne skutki rozgrzewki I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: równowaga czynnościowa restytucja powysiłkowa II Cel: ocena wpływu rozgrzewki na sprawności
Bardziej szczegółowoFizjologia, biochemia
40 Fizjologia, biochemia sportu O przebiegu procesów metabolicznych w organizmie informują zwłaszcza zmiany stężeń mleczanów i hormonów we krwi obwodowej. Benedykt H. Opaszowski, Stanisław Pytel, Krystyna
Bardziej szczegółowo(+) ponad normę - odwodnienie organizmu lub nadmierne zagęszczenie krwi
Gdy robimy badania laboratoryjne krwi w wyniku otrzymujemy wydruk z niezliczoną liczbą skrótów, cyferek i znaków. Zazwyczaj odstępstwa od norm zaznaczone są na kartce z wynikami gwiazdkami. Zapraszamy
Bardziej szczegółowo