Stanisław Poprzęcki, Adam Zając PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE WODOROWĘGLANU SODU W SPORCIE

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Stanisław Poprzęcki, Adam Zając PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE WODOROWĘGLANU SODU W SPORCIE"

Stanisław Matuszewski
8 lat temu
Przeglądów:

1 Stanisław Poprzęcki, Adam Zając PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIE WODOROWĘGLANU SODU W SPORCIE

[H + ] M 10 0 Silnie kwaśne 10-1 10-2 10-3 10-4 10-5 10-6 10-7 10-8 ph Większość żywych komórek ma wąską tolerancję na zakwaszenie tj. na zwiększone stężenie jonów wodorowych [H + ].

2 [H + ] M 10 0 Silnie kwaśne ph Większość żywych komórek ma wąską tolerancję na zakwaszenie tj. na zwiększone stężenie jonów wodorowych [H + ]. Stężenie [H + ] decyduje o prawidłowym przebiegu procesów biologicznych, kontroluje ich przebieg Silnie zasadowe Skala ph wynosi od 0 to 14 dlatego że, [H + ][OH - ] = 10-14

Stężenie [H + ] decyduje o prawidłowym przebiegu procesów biologicznych, kontroluje ich przebieg.

3 Acids, Bases, and ph ph krwi arterializowanej NORMA Zakres zmian

4 Zmiany ph w mięśniach i we krwi podczas wysiłku fizycznego

5 Zmiany we krwi: kwasu mlekowego, HCO 3-, oraz ph podczas wysiłku

6 Równowaga kwasowo-zasadowa W każdym przedziale organizmu jest określone ph środowiska (nie jest stałe w całym organizmie). ph jest wskaźnikiem określającym ujemny logarytm ze stężenia jonów wodorowych, który w poszczególnych przedziałach organizmu musi być utrzymany. Duże zapotrzebowanie na ATP i PCr podczas wysiłku głównie anaerobowego w jednym przypadku dostarcza protonów (H + ) zakwaszających środowisko, ATP ADP + Pi + H + + energia, a w innym likwiduje nadmiar tych jonów np. PCr + ADP + H + ATP + Cr

7 Równowaga kwasowo-zasadowa Pokarm Kwasy Białka Grupy tiolowe Metabolizm Kwasy tł. Glukoza H+ + Aniony H2SO4 2 2H + + SO 4 Ciała ketonowe H+ + Aniony H+ + Mleczan CO2 + H2O HCO3 + H+ Płuca H+ Tylko nadmierne wytwarzanie prowadzi do kwasicy Wydalanie Wpływ na wartość ph przez wydalanie CO2 Nerki H+ Mocz (ok. 60 mmol H+/d)

CO2 + H2O HCO3 + H+ Płuca H+ Tylko nadmierne wytwarzanie prowadzi do kwasicy

8 Skąd pochodzą protony? Z kilku źródeł: - z kwasów zawartych w pokarmie (cytrynowy, askorbinowy, fosforowy, siarkowy), - z aminokwasów zawierających siarkę (metionina i cysteina) oraz kwasu asparaginowego i glutaminowego, - z glikolizy (LA), - z rozkładu ATP, - podczas syntezy ciał ketonowych (acetylooctan i β-hydroksymaślan), - z grup funkcyjnych związków (COOH, NH2 i innych)

- z aminokwasów zawierających siarkę (metionina i cysteina) oraz kwasu asparaginowego i

9 Dieta a zakwaszenie Dieta wysokobiałkowa działa zakwaszająco. Dieta mleczna, jarska i wegeteriańska zawierająca wiele anionów metabolizujących do CO2, anionów organicznych, alkalizująco wpływ na ustrój.

10 Następstwa zakwaszenia Kwasica metaboliczna jest następstwem wysiłków o wysokiej intensywności (obniżenie ph o co najmniej 0,03 jednostki), zachodzących w warunkach niedostatecznej podaży tlenu do organizmu. Im większa intensywność, tym większe zakwaszenie. - Jest następstwem głównie reakcji glikolitycznych z uwalnianiem mleczanu (LA) i protonów H +, oraz innych np. choroby nerek, obniżenie poziomu HCO3-(kwasica wysiłkowa). - (Uwaga - mleczan nie zakwasza środowiska, a czynią to protony uwalniane podczas glikolizy w liczbie 2/cząsteczkę glukozy).

- Jest następstwem głównie reakcji glikolitycznych z uwalnianiem mleczanu (LA) i protonów H +, oraz innych np.

11 Następstwa zakwaszenia Wzrost [H + ] i powoduje przesunięcie krzywej hemoglobiny (Hb) w prawo, czego konsekwencją jest zmniejszenie wysycenia Hb, O2 krwi tętniczej (płuca).

12 Następstwa zakwaszenia Ogranicza działanie biokatalizatorów reakcji chemicznych enzymów, co powoduje zaburzenie produkcji energii w komórce i przyspieszenie procesu zmęczenia. Jony H + wpływają na: - Tempo glikolizy, - Cykl Krebsa (fosforylacja oksydacyjna), - Cykl pentozofosforanowy, - Syntezę DNA, - Przewodnictwo i pobudliwość tkanek (funkcja neurologiczna), - Aktywność hormonów, - Rozmieszczenie jonu K+ pomiędzy przestrzenią zewnątrz wewnątrzkomórkową, - Wiązanie jonów Ca ++ z troponiną C we włóknie mięśniowym, - Aktywność sarkoplazmatycznej Ca++ATP-azy.

Jony H + wpływają na: - Tempo glikolizy, - Cykl Krebsa (fosforylacja oksydacyjna), - Cykl pentozofosforanowy, - Syntezę DNA, - Przewodnictwo

13 Utrzymanie stałej homeostazy jonów [H + ] 1. układy buforowe (chemiczne), łączą się z kwasami lub zasadami, 2. płuca eliminują CO2 z płynu zewnątrzkomórkowego, 3. nerki mogą wydzielać bardziej kwasowy lub zasadowy mocz.

14 Regulacja zakwaszenia podczas wysiłku fizycznego Nieutrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej w ustroju pogarsza zdolność do wysiłku. Hamuje resyntezę ATP Zaburza skurcz mięśnia Równowagę kwasowo-zasadową utrzymują bufory. Uwalniają jony H +, kiedy ph jest wysokie Akceptują jony H +, kiedy ph jest niskie. ph krwi obniża się wraz ze wzrostem intensywności wysiłku. Mięśniowe ph obniża się szybciej niż krwi.

Hamuje resyntezę ATP Zaburza skurcz mięśnia Równowagę kwasowo-zasadową utrzymują bufory.

15 System buforowy utrzymuje stałe ph - kwas węglowy:dwuwęglany Kwas węglowy dwuwęglanowy system buforowy Rezerwa dwuwęglanów

16 Centralna rola buforu - kwas węglowy/ dwuwęglany w regulacji osoczowego ph

17 Regulacja równowagi kwasowozasadowej podczas wysiłku Pierwsza linia Bufory komórkowe Białka, dwuwęglany i grupy fosforanowe Bufory krwi Dwuwęglany (53%), hemoglobina (35%) i białka (7%). Druga linia Kompensacja oddechowa Uwaga - trenujący są bardziej odporni na zmiany ph środowiska komórki od nieterenujących.

18 Działanie układów buforowych Wzrost stężenia H + uruchamia układy buforowe. Bufory działają na zasadzie przyłączania lub oddawania jonów wodorowych. Podczas kwasicy bufor zobojętnia środowisko przyłączając H + do siebie. H + + bufor Hbufor Niedobór H + - zasadowica bufor oddaje H +. Hbufor H + + bufor

Podczas kwasicy bufor zobojętnia środowisko przyłączając H + do siebie.

19 Praktyczne zastosowanie wodorowęglanu sodu w sporcie Suplement podajemy zawodnikowi podczas intensywnych wysiłków o dużej mocy trwających od 1 do 7 min (5 min) ciągłych i interwałowych (bufor CO2/HCO 3 - ). Środki alkalizujące: - Wodorowęglan sodu - NaHCO3 - Cytrynian sodu - Na3C6H5O7 Podawanie doustne w dawce ok. 300 mg (0,3 g, 3 mmol/kg m.c. ok min (60-90 min) przed wysiłkiem (dawki niższe nie dają efektów).

Środki alkalizujące: - Wodorowęglan sodu - NaHCO3 - Cytrynian sodu - Na3C6H5O7 Podawanie doustne w dawce

20 Praktyczne zastosowanie wodorowęglanu sodu w sporcie Duże dawki NaHCO3 przed startem mogą powodować dolegliwości żołądkowo-jelitowe: wzdęcia, nudności, wymioty i biegunki. Przyjmowanie dwuwęglanu sodu wraz z wodą może zwiększyć objętość osocza o ok. 400 ml. Bufor ten jest dozwolonym, skutecznym środkiem zwiększania możliwości wysiłkowych u pływaków (100 m i 400 m), u biegaczy (400 m-1500 m), wioślarzy, kolarzy, tenisistów.

Przyjmowanie dwuwęglanu sodu wraz z wodą może zwiększyć objętość osocza o ok. 400 ml.

21 Praktyczne zastosowanie wodorowęglanu sodu w sporcie Bufor ten jest skuteczny podawany przed startem, natomiast uzupełnianie diety przez dłuższy czas nie wpływa na wydolność fizyczną. Uwaga-dzienne dawki NaHCO3 u osobników odwodnionych lub odwadniających się (np. przed lub w czasie długotrwałego wysiłku lub z zaburzeniami elektrolitycznymi), przy braku aklimatyzacji w innych strefach klimatycznych, wysiłku w gorącym i wilgotnym środowisku, przy nagłych zmianach diety, stwarza warunki do podtrzymania stanu alkalozy metabolicznej ze wszystkim konsekwencjami.

22 Dwuwęglan Sodu Biały rozpuszczalny związek (NaHCO3) używany w napojach i lekach zobojętniających. Bufory krwi kompensują napływ (dyfuzję) jonów H + z mięśni. Naturalnie występujące dwuwęglany zwiększają system buforowania jedynie w określonym zakresie. Zwiększając dostawę NaHCO 3 do systemu buforowania przesuwamy zjawisko zmęczenia w czasie, podczas wysiłku beztlenowego o wysokiej intensywności. Zwiększając poziom dwuwęglanów zwiększy się ilość uwalnianych protonów z mięśni w szybszym tempie i beztlenowy system pozyskiwania energii będzie mógł funkcjonować dłużej.

23 Korzyści z suplementacji dwuwęglanami Suplementację dwuwęglanami stosuje się podczas wysiłków maksymalnych trwających 1-7 min lub podczas konkurencji z powtarzanym anaerobowym wysiłkiem. Jeżeli będzie to wysiłek przerywany trwający ok. 30 min, dozę dwuwęglanów podajemy w 5 dawkach ok. 2 godz. przed startem. Efekty uboczne skurcze żołądka/biegunka. Badania nad ergogennymi właściwościami dwuwęglanów: notuje się od 1930 r. Stosować suplementację w ilości 0,3 g /kg m.c. Używanie mniejszych dawek suplementu przez dłuższy okres prawdopodobnie wykluczy powstawanie efektów ubocznych lecz nie wpłynie na zdolność do wysiłku.

24 Zalecane dawki i czas podania suplementu należy utrzymywać, wówczas uzyskamy lepsze rezultaty sportowe w konkurencjach wykonywanych z wysoką intensywnością.

25 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Podobne dokumenty

Maksymalne wydzielanie potu w czasie wysiłku fizycznego może osiągać 2-3 litrów na godzinę zastanów się jakie mogą być tego konsekwencje?

Maksymalne wydzielanie potu w czasie wysiłku fizycznego może osiągać 2-3 litrów na godzinę zastanów się jakie mogą być tego konsekwencje? Ćwiczenia IV I. Termoregulacja wysiłkowa. Utrzymanie stałej temperatury ciała jest skomplikowanym procesem. Choć temperatura różnych części ciała może być różna, ważne jest utrzymanie temperatury wewnętrznej