Cytodiagnostyka i kolposkopia Choroby szyjki macicy. Dr hab. n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Cytodiagnostyka i kolposkopia Choroby szyjki macicy. Dr hab. n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz"

Maja Włodarczyk
8 lat temu
Przeglądów:

1 Cytodiagnostyka i kolposkopia Choroby szyjki macicy Dr hab. n. med. Ewa Romejko-Wolniewicz

2 Nabłonki szyjki macicy tarcza części pochwowej szyjki macicy - nabłonek wielowarstwowy płaski kanał szyjki macicy - nabłonek jednowarstwowy walcowaty nabłonek metaplastyczny niedojrzały i dojrzały - na granicy nabłonków lokalizacja granicy między nabłonkami zmienia się w różnych okresach życia kobiety

4 Nabłonek plaski wykazuje stałą skłonność do zastępowania przemieszczonego na tarczę nabłonka walcowatego - epitelializacja - pośrednia metaplazja płaskonabłonkowa

5 Wtórny nabłonek płaski odróżnia się od nabłonka płaskiego pierwotnego tym, że pokrywa gruczoły szyjki macicy. W wyniku zamknięcia gruczołów wydzielina ulega retencji co prowadzi do wytworzenia się torbielek zwanych torbielkami Nabotha.

6 Torbiel Nabotha

7 Obszar na tarczy części pochwowej, na którym aktualnie przebiega zjawisko zastępowania nabłonka walcowatego płaskim tworzy strefę przekształceń. Strefa przekształceń jest miejscem, w którym najczęściej dochodzi do powstania nabłonka dysplastycznego i raka szyjki macicy.

8 STREFA PRZEKSZTAŁCEŃ

9 Nabłonek wielowarstwowy płaski Nabłonek walcowaty

10 Nabłonek wielowarstwowy płaski Nabłonek walcowaty

11 CYTODIAGNOSTYKA rutynowy test diagnostyczny w rozpoznawaniu stanów przedrakowych i raka szyjki macicy mikroskopowa ocena materiału pobranego z tarczy części pochwowej i kanału szyjki macicy

12 ZALECENIA POLSKIEGO TOWARZYSTWA GINEKOLOGICZNEGO Zalecenia PTG dotyczące profilaktycznego badania cytologicznego: cytologia co rok u kobiet po 25 r.ż. lub 3 lata po inicjacji seksualnej 3 cytologie prawidłowe i i brak czynników ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy badanie przesiewowe co 3 lata cytologia co 12 miesięcy u kobiet: - zakażonych wirusem HIV - przyjmujących leki immunosupresyjne - zakażonych HPV typem wysokiego ryzyka - leczonych w przeszłości z powodu śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy lub raka szyjki macicy

13 Wykonanie badań cytologicznych w odstępach jednorocznych zmniejsza śmiertelność z powodu raka szyjki macicy o 90%. Gynaecological oncology DiSaia P.,Creasman W.T.,1999

14 KLASYFIKACJA ROZMAZÓW CYTOLOGICZNYCH wg PAPANICOLAOU Grupa I prawidłowe komórki nabłonkowe Grupa II zmiany zapalne lub regeneracyjne w komórkach nabłonkowych Grupa III komórki dysplastyczne Grupa IV pojedyncze komórki nowotworowe Grupa V liczne komórki nowotworowe

15 KLASYFIKACJA ROZMAZÓW CYTOLOGICZNYCH wg SYSTEMU BETHESDA I. Ocena jakości rozmazu. II. Obraz prawidłowy/nieprawidłowy. III. Ocena opisowa.

16 CYTODIAGNOSTYKA Zakażenia: 1) grzybicze (Candida lub inne) 2) bakteryjne (ewentualnie podanie rodzaju bakterii) 3) pierwotniakowe (Trichomonas i inne) 4) wirusowe (HSV,CMV i inne) 5) zakażenia, których czynnik etiologiczny nie mieści się w powyżej wymienionych np. Chlamydia, Actinomyces

17 CYTODIAGNOSTYKA Zmiany regeneracyjne i reparacyjne: 1) zmiany komórkowe degeneracyjne i reparacyjne związane z zapaleniem 2) zmiany zanikowe 3) zmiany związane z radioterapią lub chemioterapią 4) zmiany związane z antykoncepcją hormonalną lub mechaniczną

18 CYTODIAGNOSTYKA Nieprawidłowości komórek nabłonka wielowarstwowego płaskiego: 1) ASCUS komórki nabłonka trudne do jednoznacznej interpretacji: ASC-US o nieokreślonym znaczeniu ASC-H nie można wykluczyć H-SIL 2) L-SIL zmiany niewielkiego stopnia (HPV, CIN1) 3) H-SIL zmiany dużego stopnia (CIN2, CIN3, CIS) 4) rak płaskonabłonkowy

19 CYTODIAGNOSTYKA Nieprawidłowości komórek nabłonka gruczołowego: 1) AGUS atypowe komórki gruczołowe 2) AIS endocervical adenocarcinoma in situ 3) Adenocarcinoma Inne nowotwory złośliwe

20 CYTODIAGNOSTYKA Klasyfikacja WHO Papanicolaou Prawidłowe komórki nabłonkowe I CIN Bethesda Obraz prawidłowy

21 CYTODIAGNOSTYKA Klasyfikacja WHO Papanicolaou Prawidłowe komórki nabłonkowe II CIN Bethesda zakażenie

22 CYTODIAGNOSTYKA Klasyfikacja WHO Papanicolaou Nieprawidłowe komórki nabłonkowe II/III CIN Bethesda ASCUS

23 CYTODIAGNOSTYKA Klasyfikacja WHO Papanicolaou Nieprawidłowe komórki nabłonkowe Dysplazja małego stopnia III CIN Bethesda CIN I L-SIL/HPV

24 CYTODIAGNOSTYKA Klasyfikacja Nieprawidłowe komórki nabłonkowe WHO Papanicolaou IV Dysplazja średniego i dużego stopnia CIN Bethesda CIN II, CIN III, CIS H-SIL

25 CYTODIAGNOSTYKA Klasyfikacja Nieprawidłowe komórki nabłonkowe WHO Rak inwazyjny Papanicolaou V CIN Bethesda rak

26 Badanie histopatologiczne: Jedynie wynik badania histopatologicznego upoważnia do postawienia rozpoznania raka szyjki macicy

27 NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE ASCUS 15% - w biopsji CIN II/CIN III 31-60% - wysokoonkogenne HPV

28 NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE ASCUS Równoważne możliwości postępowania: powtórna cytologia 2x co 4-6 m-cy Dwa prawidłowe wyniki - rutynowy skrining ASCUS lub wyżej - kolposkopia z biopsją kolposkopia z biopsją oznaczenie wirusa HPV Brak wirusa wysokoonkogennego cytologia za 12 m-cy Obecność wirusa wysokoonkogennego kolposkopia z biopsją

29 NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE ASC-H 24-94% - w biopsji CIN II/CIN III 0,1-0,2% - ryzyko raka inwazyjnego

30 NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE ASC-H natychmiastowa kolposkopia i wycinki z podejrzanych zmian oraz abrazja kanału szyjki macicy powtarzające się wyniki ASC-H zalecana konizacja

31 NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE LSIL % - w biopsji CIN II/CIN III

32 NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE LSIL natychmiastowa kolposkopia i wycinki z podejrzanych zmian oraz abrazja kanału szyjki macicy biopsja nie potwierdza CIN cytologia za 6-12 m-cy oraz test HPV-DNA za 12 m-cy

33 NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE HSIL 70-75% - w biopsji CIN II/CIN III 1-2% - rak inwazyjny

34 NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE HSIL natychmiastowa kolposkopia i wycinki z podejrzanych zmian oraz abrazja kanału szyjki macicy

35 NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE AGUS 9-54% - w biopsji CIN 1-8% - AIS 1-9 % - rak inwazyjny

36 NIEPRAWIDŁOWA CYTOLOGIA POSTĘPOWANIE AGUS natychmiastowa kolposkopia z wyłyżeczkowaniem kanału szyjki macicy

37 KOLPOSKOPIA Każdy nieprawidłowy wynik badania cytologicznego wymaga weryfikacji za pomocą kolposkopii.

38 KOLPOSKOPIA Prawidłowe obrazy kolposkopowe Nabłonek wielowarstwowy płaski

39 KOLPOSKOPIA Prawidłowe obrazy kolposkopowe Nabłonek walcowaty

40 KOLPOSKOPIA Prawidłowe obrazy kolposkopowe Granica międzynabłonkowa

41 KOLPOSKOPIA Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe Wtórne zbielenie

42 KOLPOSKOPIA Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe Punkcikowanie

43 KOLPOSKOPIA Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe Mozaika

44 KOLPOSKOPIA Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe Leukoplakia

45 KOLPOSKOPIA Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe Obszary jodonegatywne

46 KOLPOSKOPIA Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe Naczynia atypowe

47 KOLPOSKOPIA Nieprawidłowe obrazy kolposkopowe Obraz infekcji HPV

48 KOLPOSKOPIA Kolposkopia niezadowalająca Kolposkopia niesatysfakcjonująca

49 Nadżerka Nadżerką części pochwowej nazywamy widoczne po założeniu wziernika pochwowego okiem nieuzbrojonym, obejmujące mniejszy lub większy obszar, zaczerwienienie w okolicy ujścia zewnętrznego szyjki macicy

50 Stany dające obraz nadżerki ektopia z obecną lub nie strefą przekształceń wrodzona (powstaje w okresie życia płodowego) nabyta nadżerka prawdziwa (ubytek nabłonka) 5-10% stan zapalny szyjki macicy atrofia nabłonka rak szyjki macicy

51 Przyczyny powstawania ektopii nabytej bodźce hormonalne (ektropionizacjaproliferacja śluzówki kanału szyjki macicy) urazy szyjki macicy po przebytej ciąży (ektopia laceracyjna - pęknięcia ujścia zewnętrznego)

52 Ektopia nabłonka gruczołowego

53 Nadżerka prawdziwa

54 Zapalenie

55 Atrofia

56 Kolposkopowe podejrzenie raka inwazyjnego

57 Niewielka ektopia, nie powodująca znacznego wydzielania śluzu i stanów zapalnych pochwy nie wymaga żadnego leczenia

58 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

Podobne dokumenty

ZASADY REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY

Załącznik nr 3 do zarządzenia Nr 81/2013/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 17grudnia 2013 r. ZASADY REALIZACJI PROGRAMU PROFILAKTYKI RAKA SZYJKI MACICY I. CZĘŚĆ A. 1. Opis problemu zdrowotnego