DIAGNOSTYKA SEROLOGICZNA

Transkrypt

1 DIAGNOSTYKA SEROLOGICZNA PACJENTÓW W OKRESIE OKOŁOPRZESZCZEPOWYM Katarzyna Popko Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM

2 ZASADY DOBORU DAWCÓW KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH MHC I HLA-A, B, C MHC II HLA-DRB1, DQB1 Akceptowana niezgodność w antygenach krwinek czerwonych również AB0 i RhD 30-50% biorców otrzymuje przeszczep niezgodny w AB0

3 ROLA NIEZGODNOŚCI GRUP KRWI W HSCT Obecność przeciwciał naturalnych w materiale przeszczepowym lub w osoczu biorcy Obecność krwinek w preparacie przeszczepowym Mała niezgodność Duża niezgodność Jednocześnie duża i mała niezgodność Niedokrwistość autoimmunohemolityczna GvHD GvHD Uwalnianie cutokin Usuwanie limfocytów

4 CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA WYSTĄPIENIE SEROLOGICZNYCH POWIKŁAŃ POTRANSPLANTACYJNYCH Sposób przygotowania pacjenta: kondycjonowanie mieloablacyjne/ niemieloablacyjne Sposób przygotowania przeszczepu: separacja erytrocytów, usuwanie osocza Rodzaj leczenia Okres półtrwania przeciwciał i stężenie przeciwciał Inne powikłania okołoprzeszczepowe Rodzaj niezgodności w układzie AB0

5 BADANIA SEROLOGICZNE U DAWCY I BIORCY SZPIKU DAWCA BIORCA Grupa krwi ABO Fenotyp RhD Kidd, Duffy, MNS, Kell BTA Alloprzeciwciała odpornościowe Określenie miana przeciwciał (IgM, IgG) anty-a, anty-b przy dużej oraz dużej i małej niezgodności Zabezpieczenie materiału do badań chimeryzmu Ewentualnie genotyp Grupa krwi ABO Fenotyp RhD Kidd, Duffy, MNS, Kell BTA Alloprzeciwciała odpornościowe Określenie miana przeciwciał (IgM, IgG) anty-a, anty-b przy dużej oraz dużej i małej niezgodności Zabezpieczenie materiału do badań chimeryzmu Ewentualnie genotyp

6 NIEZGODNOŚĆ W GRUPACH ABO 1. Przeciwciała w klasie IgM testy w środowisku NaCl 2. Przeciwciała w klasie IgG inaktywacja IgM PTA Duża niezgodność miano anty-a i anty-b u biorcy Mała niezgodność miano anty-a i anty-b u dawcy Jednocześnie mała i duża niezgodność miano anty-a i anty-b u dawcy i u biorcy Metody o wysokiej czułości

7 MAŁA NIEZGODNOŚĆ Biorca Dawca A, B O AB A, B, O Przeciwciała naturalne dawcy przeciwko krwinkom biorcy Hemoliza zależna od zawartości przeciwciał i limfocytów pasażerskich oraz komórek dendrytycznych w przeszczepie Hemoliza najczęściej w okresie około-transplantacyjnym lub krótko po transplantacji, 5-20 dzień po transplantacji

8 CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKO HEMOLIZY Duża zawartość limfocytów w przeszczepianym materiale Stymulacja dawcy czynnikami wzrostu Usuwanie limfocytów T z przeszczepu Wysokie miano izoaglutynin u dawcy i duża zawartość osocza w przeszczepianym materiale Stosowanie przeszczepów od zimmunizowanych kobiet Mieszany chimeryzm potransplantacyjny Miano izohemaglutynin u dawcy: <16 hemoliza mało prawdopodobna >256 ryzyko wysokie (usuwanie osocza)

9 POSTĘPOWANIE W MAŁEJ NIEZGODNOŚCI Miano przeciwciał u dawcy <1:128 >1:256 Bez modyfikacji preparatu Zmniejszyć objętość osocza w preparacie Monitorować biorcę w kierunku opóźnionego odczynu hemolitycznego

10 WYNIKI BADAŃ SEROLOGICZNYCH PACJENTÓW Z MAŁĄ NIEZGODNOŚCIĄ Mała niezgodność ABO Mała niezgodność Ab odpornościowe BTA+C3 BTA+C3 +IgG BTA+IgG BTA+IgG +C3 Wykrycie i identyfikacja Ab w eluacie z krwinek

11 KONTROLA LABORATORYJNA PARAMETRÓW HEMOLIZY 1. Stężenie hemoglobiny codziennie 2. Stężenie bilirubiny pośredniej codziennie 3. Stężenie LDH codziennie 4. Stężenie haptoglobiny codziennie 5. Bezpośredni test antyglobulinowy 3x w tygodniu

12 WSKAZANIA TRANSFUZJOLOGICZNE W MAŁEJ NIEZGODNOŚCI Faza I Faza II Faza III Biorca Dawca KKCz/ PLT/ FFP KKCz KKP 1 2 FFP KKCz/ PLT/ FFP A O O A AB,B,O A,AB B O Zgodne O B AB,A,O B,AB AB O z biorcą O AB A,B,O AB AB A A AB A,B,O AB Zgodne z dawcą AB B B AB B,A,O AB Faza I od przygotowania pacjenta do przeszczepienia Faza II od rozpoczęcia terapii mieloablacyjnej do chwili gdy BTA -, brak izoaglutynin przeciwko krwinkom dawcy, brak erytrocytów biorcy Faza III po zmianie grupy dawcy na biorcy

13 ZMIANA GRUPY BIORCY NA GRUPĘ DAWCY W osoczu pozostają glikozylotransferazy biorcy Obecność antygenów biorcy w tkankach Obecność antygenów biorcy w wydzielinach Brak regularnych przeciwciał anty-a/b Wynik reakcji serologicznych odbiega od reguły Landsteinera Istotne współistnienie chimeryzmu mieszanego

14 DUŻA NIEZGODNOŚĆ SEROLOGICZNA Biorca O A,B Dawca A,B,AB AB Obecność przeciwciał biorcy przeciwko krwinkom dawcy (naturalne lub odpornościowe) Nasilenie od lekkiej hemolizy do aplazji układu czerwonokrwinkowego Dłuższy czas regeneracji szpiku Szczególnie niemieloablacyjne przygotowanie biorcy Średni czas zanikania anty-a wynosi 160 dni, anty-b 51 dni Hemoliza opóźniona dzień po HSCT - obecność przetrwałych limfocytów biorcy

15 POSTĘPOWANIE W DUŻEJ NIEZGODNOŚCI Miano przeciwciał u biorcy <1:16 >1:32 HSC z krwi bez modyfikacji Szpik Monitorować NIH Szpik Monitorować NIH Usunąć erytrocyty <20ml HSC z krwi >20ml HSC z krwi bez modyfikacji Monitorować NIH Usunąć erytrocyty Monitorować NIH

16 BADANIA SEROLOGICZNE W DUŻEJ NIEZGODNOŚCI Test BTA Test PTA, identyfikacja przeciwciał odpornościowych (+antya/b) w osoczu i eluacie z krwinek Ocena miana przeciwciał anty A/B w osoczu biorców. Obserwacja zmian miana Jeżeli miano rośnie rozważać plazmaferezę

17 WSKAZANIA TRANSFUZJOLOGICZNE W DUŻEJ NIEZGODNOŚCI Faza I Faza II Faza III Biorca Dawca KKCz/ PLT/ FFP KKCz KKP 1 2 FFP KKCz/ PLT/ FFP O A O A AB,B,O A,AB O B Zgodne O B AB,A,O B,AB O AB z biorcą O AB A,B,O AB A AB A AB A,B,O AB Zgodne z dawcą B AB B AB B,A,O AB Faza I od przygotowania pacjenta do przeszczepienia Faza II od rozpoczęcia terapii mieloablacyjnej do chwili gdy BTA -, brak izoaglutynin przeciwko krwinkom dawcy, brak erytrocytów biorcy Faza III po zmianie grupy dawcy na biorcy Preparaty krwinkowe maksymalnie pozbawione przeciwciał anty A/B, płukane, zawieszone w NaCl

18 Jednocześnie duża i mała niezgodność w ABO U dawcy przeciwciała przeciwko krwinkom biorcy U biorcy przeciwciała przeciwko krwinkom dawcy Wykonać wszystkie oznaczenia jak w dużej i małej niezgodności Biorca A Dawca B Faza I Faza II Faza III KKCz/ PLT/ FFP KKCz KKP 1 2 FFP O AB A,B,O AB B A Zgodne O AB B,A,O AB z biorcą KKCz/ PLT/ FFP Zgodne z dawcą

19 ZASADY TOCZENIA W NIEZGODNOŚCI W UKŁADZIE RH Okres przedprzeszczepowy: Krew zgodna w antygenie D z biorcą Wczesny okres poprzeszczepowy Krew Rh ujemna jeżeli: Biorca Rh ujemny, dawca Rh dodatni (duża niezgodność) Biorca Rh dodatni, dawca Rh ujemny (mała niezgodność) Okres poprzeszczepowy Krew zgodna z aktualnym Rh chorego

20 GENERALNE WSKAZANIA TRANSFUZJOLOGICZNE DLA PACJENTÓW W OKRESIE OKOŁOPRZESZCZEPIENIOWYM Składniki napromieniowywane TR-GvH Składniki ubogoleukocytarne alloimmunizacja,tr-gvh, CMV Przed przeszczepieniem nie podawać preparatów od dawców spokrewnionych alloimmunizacja słabymi antygenami MHC Po transplantacji krwinki czerwone zgodne serologicznie z osoczem dawcy i biorcy Składniki zawierające osocze nie powinny reagować z erytrocytami dawcy i biorcy

21 SEROLOGICZNA OCENA PRZYJĘCIA PRZESZCZEPU ZJAWISKO CHIMERYZMU 1. W standardowych testach serologicznych brak erytrocytów biorcy, tylko krwinki dawcy 2. Test BTA ujemny 3. Eluat z krwinek ujemny Można toczyć krew zgodną z aktualną grupą pacjenta 1. Krwinki czerwone chorego - fenotyp identyczny z fenotypem dawcy chimeryzm całkowity 1. Dwie populacje reagujące różnie w testach serologicznych częściowy chimeryzm 1. Chimeryzm najłatwiej wykryć w przypadku niezgodności w ABO

22

23 DIAGNOSTYKA SEROLOGICZNA PACJENTKI PO PRZESZCZEPIENIU BADANIE Biorca AB Rh+ Dawca O Rh-

24 DIAGNOSTYKA SEROLOGICZNA PACJENTKI PO PRZESZCZEPIENIU BADANIE Biorca AB Rh+ Dawca O Rh-

25 DIAGNOSTYKA SEROLOGICZNA PACJENTKI PO PRZESZCZEPIENIU BADANIE Biorca AB Rh+ + HSCT O Rh- Dawca A Rh -

26 FORMUŁOWANIE WYNIKU 1. Opis reakcji antygenów na krwinkach z surowicami monoklonalnymi anty-a, anty-b oraz surowicą anty-d 2. Opis reakcji surowicy pacjenta z krwinkami wzorcowymi A i B 3. Informacja o wymaganym fenotypie preparatu krwiopochodnego, KKCz, KKP, FFP

27 DIAGNOSTYKA SEROLOGICZNA PACJENTKI PO PRZESZCZEPIENIU Biorca O Rh+ Dawca B Rh -

28 DIAGNOSTYKA SEROLOGICZNA PACJENTA PO PRZESZCZEPIENIU Biorca B Rh - Dawca O Rh +

29 Dziękuję za uwagę