GRUCZOŁY WEWNĄTRZWYDZIELNICZE

Transkrypt

1 GRUCZOŁY WEWNĄTRZWYDZIELNICZE

2 Przysadka mózgowa Wyspy trzustkowe Tarczyca przytarczyce Nadnercza Komórki gruczołowe pochodzenie nabłonkowe. Kształt wieloboczny, przynajmniej jedna powierzchnia komórki ma kontakt z naczyniem krwionośnym. Komórki układają się w pasma przeplatające się tworząc sieć, w oczkach znajdują się naczynia krwionośne włosowate typu zatokowego. Jądro Jajnik Obejmuje: gruczoły pozbawione przewodów (zwarte), Ugrupowania komórek wewnątrz określonych narządów (gruczoły amfikrynowe wyspy trzustkowe, jajnik, jądro) pojedyncze komórki w nabłonku przewodu pokarmowego, układu oddechowego (DNES) Gruczoły wydzielania wewnętrznego dobrze unaczynione, a produkty sekrecyjne uwalniane są bezpośrednio do krwi (hemokrynia) lub do przestrzeni międzykomórkowej (parakrynia) z niewielką ilością tkanki łącznej

3 Klasyfikacja hormonów w oparciu o ich skład: Peptydy, białka, i glikoproteiny adrenokortykotropina, insulina Analogi aminokwasów i ich pochodnych tyroksyna, adrenalina Steroidy estrogeny, testosteron, aldosteron Mechanizmy komunikacji za pośrednictwem przekaźników chemicznych Kapilara Autokrynna Parakrynna Endokrynna (IGF) Insulina Somatostatyna Synaptyczna Przekaźnik chemiczny Przekaźnik chemiczny Komórki docelowe Receptory Juxtakrynna Cząsteczka na powierzchni komórki receptor na powierzchni komórki sąsiedniej Błona podstawna Komórki docelowe

4 Mechanizm działania hormonów a) Hormony białkowe b) Hormony steroidowe oraz T3 i T4

5 Przysadka mózgowa Komora trzecia Część guzowa przysadki Wyniosłość pośrodkowa Część przednia Przysadki Część tylna Płat nerwowy Kość klinowa Część pośrednia Część gruczołowa Płat przedni (część dalsza) Część guzowa Część pośrednia Część nerwowa Płat tylny (wyrostek lejka) Lejek (trzon lejka) Wyniosłość pośrodkowa

6 T. przysadkowa górna Splot włośniczkowy pierwotny (w. przyśrodkowa, cz. guzowa, trzon lekja) Długie naczynia włosowate (żyły wrotne długie) Splot włośniczkowy wtórny (płat przedni) Tętnice beleczkowe (część pośrednia) Naczynie wrotne krótkie (cz. pośrednia) do sieci n. włosowatych płata przedniego T. przysadkowa dolna Krążenie wrotne przysadki Sieć n. włosowatych płata tylnego Żyły przysadkowe Zatoka jamista

7 Część gruczołowa przysadki mózgowej Synteza hormonów tropowych 75% masy (ektoderma) Część tylna przysadki Część pośrednia Zasadochłonne GH ACTH GH TSH Kwasochłonne Laktotrofy i gonadotrofy rozmieszczone równomiernie Komórki somatotropowe Komórki kortykotropowe Komórki laktotropowe Komórki gonadotropowe Sznury komórek, otoczone kapilarami Niewiele fibroblastów + włókna retikulinowe Komórki kwasochłonne Somatotrofy (GH, STH) Laktotrofy (PRL) Komórki zasadochłonne Kortykotrofy (ACTH) Tyreotrofy (TSH) Gonadotrofy (FSH, LH) Komórki chromofobne (kom. Pęcherzykowe) Źródło odnowy komórek chromatofilnych oraz komórki pęcherzykowe zdolność do fagocytozy

8 Hormony części gruczołowej przysadki Somatotrofy Somatotropina (STH), Hormon wzrostu (GH); hormon białkowy Wydzielana przez całe życie człowieka w cyklu dzień/noc: Stymulacja proliferacji chondroblastów chrząstki wzrostowej (somatomedyna C (IGF I ) (nadmierna sekrecja w dzieciństwie gigantyzm; zwiększenie uwalniania po ukończeniu wzrostu kości akromegalia (przerost komórek kwasochłonnych lub gruczolak kwasochłonny przysadki) Pobudza syntezę białek w komórce Wpływa na metabolizm węglowodanów i tłuszczów Pod wpływem GH następuje wzmożenie lipolizy w komórkach tłuszczowych aktywuje lipazę lipoproteinową Somatotropina ludzka leczenie karłowatości przysadkowej

9 Hormony części gruczołowej przysadki Laktotrofy Prolaktyna (PRL, LTH); Hormon białkowy Inicjuje wzrost gruczołu mlekowego Pobudza ciałko żółte do wydzielania progesteronu Zapoczątkowuje i podtrzymuje laktację Wytworzenie stereotypu zachowań macierzyńskich Nadsekrecja PRL: u kobiet może być powodem niepłodności brak owulacji i skąpe miesiączkowanie, brak miesiączki. u mężczyzn - obniżenie płodności i libido. Problemem związanym z hiperprolaktynemią jest mlekotok, dotyczy pacjentów obu płci. U mężczyzn ginekomastia

10 Hormony części gruczołowej przysadki Tyreotrofy Tyreotropina (TSH) Hormon glikoproteinowy Efekty biologiczne: Zwiększa masę i przepływ krwi w tarczycy Stymuluje syntezę i sekrecję hormonów tarczycy Powoduje wzrost jodochwytności tarczycy Zmniejsza zwartość jodu w tarczycy poprzez stymulację sekrecji hormonów Reguluje zmiany morfologiczne komórek pęcherzyków tarczycy i koloidu Wywiera wpływ na metabolizm tkanki tłuszczowej wzmożenie lipolizy

11 Hormony części gruczołowej przysadki Gonadotrofy - Gonadotropiny Folitropina (FSH) (komórki gonadotropowe typu I) Reguluje funkcję jajnika (folikulogeneza; steroidogeneza) Reguluje funkcję komórek Sertoliego gonady męskiej Lutropina Hormon luteinizujący (LH) (komórki gonadotropowe typu II) inicjacja owulacji Reguluje funkcję jajnika (steroidogeneza w pęcherzyku jajnikowym i ciałku żółtym uwalnianie progesteronu) Reguluje funkcję komórek Leydiga gruczołu śródmiąższowego jądra (synteza testosteronu)

12 Hormony części gruczołowej przysadki Kortykotrofy Kortykotropina (Adrenokortykotropina) (ACTH) Hormon białkowy Proopiomelanokortyna (POMC) 39 aminokwasów Występują u zwierząt ACTH - wpływa na czynność kory nadnercza Stymuluje proliferację komórek warstwy pasmowatej i siatkowatej Aktywuje enzymy uczestniczące w syntezie steroidów w-wy pasmowatej kory nadnercza Stymuluje syntezę hormonów kory nadnercza, głównie glikokortykosteroidów, u człowieka kortyzolu Zwiększa metabolizm glukozy w nadnerczu Stymuluje melanocyty; aktywuje lipolizę

13 Hormony części gruczołowej przysadki Kortykotrofy cd. Melanotropina (MSH) - hormon białkowy o budowie zbliżonej do ACTH, u człowieka nieistotny. Lipotropina (LPH) - działanie lipolityczne; prekursor endorfin, które mogą modulować wydzielanie hormonów przysadkowych.

14 Część guzowa (pars tuberalis) Komora trzecia Wyniosłość pośrodkowa Część guzowa przysadki Grupy komórek chromofobnych Grupy komórek chromofilnych (głównie gonadotrofy) Część przednia Przysadki Kość klinowa Część gruczołowa Płat przedni (część dalsza) Część guzowa Część pośrednia Część tylna Płat nerwowy Część pośrednia Część nerwowa Płat tylny (wyrostek lejka) Lejek (trzon lejka) Wyniosłość pośrodkowa

15 Słabo rozwinięta Liczne cysty Komórki zasadochłonne (głównie kortykotrofy) Część pośrednia (pars intermedia)

16 Część nerwowa przysadki (neuroektoderma) Płat tylny czyli wyrostek lejka Trzon lejka Wyniosłość pośrodkowa guza popielatego Aksony bezmielinowe ( 100 tys.) neuronów sekrecyjnych podwzgórza (jądra wielkokomórkowe), w których gromadzone są hormony podwzgórza, uwalniane do krążenia przysadki ( narząd neurohemalny). Kule Herringa zagęszczenie materiału neurosekrcyjnego Jądra wielkokomórkowe podwzgórza Jądro nadwzrokowe sekrecja wazopresyny (hormon antydiuretyczny, ADH) Jądro przykomorowe sekrecja oksytocyny Jądra pituicytów Pituicyty włókniste Występują we wszystkich częściach nerwowej przysadki. Ubogie w cytoplazmę, ale mają długie wypustki. Pituicyty protoplazmatyczne Występują głównie w wyrostku lejkowatym. Dość bogate w cytoplazmę, mają liczne, krótkie wypustki. Wypustki obu rodzajów pituicytów kończą się w sąsiedztwie naczyń krwionośnych Wazopresyna, oksytocyna przenoszone wraz z białkiem neurofizyną (kule Heringa) Hemisynapsa Kule Herringa Zakończenie askonu Kapilara

17 Droga podwzgórzowo-przysadkowa Jądra wielkokomórkowe Jądro przykomorowe Jądro nadwzrokowe

18 Hormony części nerwowej przysadki Wazopresyna (VP, ADH) - oktapeptyd; odpowiada za gospodarkę wodną organizmu; syntetyzowana przez neurony jądra nadwzrokowego. ADH kanaliki zbiorcze nerki przepuszczalności dla wody objętości moczu Wydzielanie hormonu zwiększone w stanach: po krwotokach wskutek zmiany dystrybucji krwi krążącej (np. stany hipergrawitacji) przy zmniejszeniu osmolalności osocza po podaniu środków farmakologicznych (najsilniejszym bodźcem uwalniającym jest nikotyna) Zmniejszenie wydzielania lub brak ADH moczówka prosta (nadmierne wydalanie moczu) VP miocyty tętnic ciśnienia krwi Oksytocyna (Ocytocyna, OT); syntetyzowana przez neurony jądra przykomorowego. Skurcz miofibroblastów przewodów mlecznych Skurcz błony mięśniowej macicy i jajowodów (efekt wzmacniany obecnością estrogenów)

19 * komórki neurosekrecyjne Układ podwzgórzowo-przysadkowy 1). Układ podwzgórzowo-nerwowy obejmuje połączenia podwzgórze z częścią nerwową przysadki DROGA PODWZGÓRZOWO-PRZYSADKOWA 2). Układ podwzgórzowo-gruczołowy obejmuje Płat przedni Naczynia krwionośne Akson Część nerwowa Miejsce gromadzenia hormonów Komórki gruczołowe podwzgórze i część gruczołową przysadki - DROGA GUZOWO-LEJKOWA Hormony podwzgórza (jądra drobnokomórkowe: jądro łukowate, grzbietowo-pośrodkowe, brzuszno-pośrodkowe okolica hipofizjotropowa) regulujące wydzielanie komórek części gruczołowej przysadki liberyny i statyny Tyreoliberyna TRH TSH tripeptyd Gonadoliberyna GnRH LH/FSH dekapepyd Kortykoliberyna CRH ACTH oligopeptyd Somatoliberyna SRH GH oligopeptyd Melanoliberyna MRH MSH tripeptyd Prolaktoliberyna PRH PRL hipotetyczny Somatostatyna SIH GH oligopeptyd Prolaktostatyna PIH/PIH PRL dopamina Melanostatyna MIH MSH pentatpeptyd

20 Droga guzowo-lejkowa Liberyny i statyny Jądra drobnokomórkowe pola hipofizjotropowego

21 Szyszynka 120 mg; leży za komorą trzecią w międzymózgowiu Otoczona oponą miękką, od której odchodzą odnogi tkanki łącznej w głąb gruczołu nieregularne płaciki W tkance międzypłacikowej i w płacikach liczne naczynia krwionośne. Komórki szyszynki Pinealocyty małe okrągłe jądro z jąderkami. Cytoplazma z licznymi wypustkami SER, rybosomy, pęcherzyki synaptyczne, mikrotubule. Syntetyzują i wydzielają melatoninę oraz wazotocynę. Komórki śródmiąższowe astrocyty Komórki tuczne Z wiekiem zwiększa się ilość tkanki łącznej oraz pojawia się piasek szyszynki złogi hydroksyapatytu (degeneracja szyszynki).

22 Funkcja szyszynki Melatonina wydzielanie w cyklu okołodobowym, najwięcej melatoniny uwalniane w nocy. Wywołuje senność i sen. Wazotocyna funkcja nie w pełni wyjaśniona. Działa jako antygonadotropina hamuje rozwój gonad.

23 Gruczoł tarczowy - Tarczyca Zawiązek tarczycy - endodermalny uchyłek brzusznej ściany jelita gardłowego, pomiędzy I a II kieszonką skrzelową. Odpowiada na działanie TSH około 22 tygodnia rozwoju Przednia powierzchnia tchawicy płodowego. Masa ok. 40 g 2 płaty boczne połączone cieśnią lub węziną Leżą na przedniej powierzchni tchawicy. Jest największym gruczołem (pod względem masy i objętości). Jako jedyny gromadzi ogromne ilości produktu poza komórką. Jodotyroniny są niezbędne do prawidłowego rozwoju, różnicowania komórek i kształtowania cech psychofizycznych człowieka. Regulują metabolizm białek, lipidów, węglowodanów. Kalcytonina (wraz z PTH) reguluje organizmu. gospodarkę wapniowo-fosforanową

24 Gruczoł tarczowy - Tarczyca Zrazik \pęcherzyki 2-3x10 6 różnej wielkości Pęcherzyk - jednostka architektoniczna i czynnościowa (20 30mln) Pęcherzyk gruczołu tarczowego nabłonek jednowarstwowy Tkanka łączna międzyzrazikowa W stanach nadczynności średnica pęcherzyków zmniejsza się nabłonek walcowaty; W niedoczynności wyraźne powiększenie objętości pęcherzyków nabłonek płaski Nabłonek jednowarstwowy sześcienny (tyreocyty) Otoczona torebką łącznotkankową włóknistą zw. torebką właściwą, wnikającą w postaci coraz cieńszych pasm otaczające pęcherzyki. Szczególnie bogato unaczyniona, z bogatą siecią naczyń włosowatych wokół pęcherzyków włókna srebrochłonne

25 Błona podstawna Gruczoł tarczowy - Tarczyca Tkanka łączna luźna, liczne naczynia krwionośne, zakończenia włókien nerwowych Koloid Mikrokosmki gromadzący tyreoglobulinę Nabłonek jednow-wy sześcienny Duże jądro położone centralnie Lekko zasadochłonna cytoplazma, w bazalnej części RER W części apikalnej liczne ziarnistości i pęcherzyki wydzielnicze Liczne lizosomy, zawierające często resorbowany koloid (oddzielanie tyroksyny i trijodotyroniny od pozostałych aminokwasów), Dobrze rozbudowana RER, liczne mitochondria i kropelki lipidowe. Błona komórkowa części bazalnej - liczne inwaginacje Powierzchnia apikalna mikrokosmki Komórki połączone desmosomami Komórki główne tarczycy wykazują cechy komórek równocześnie biorących udział w: syntezie, wydzielaniu, absorpcji trawieniu białek.

26 Tarczyca sekrecja hormonów Funkcja zewnątrzwydzielnicza synteza i gromadzenie tyreoglobuliny w koloidzie Funkcja wewnątrzwydzielnicza uwalnianie jodotyronin do krwi I. Faza egzokrynna II. Faza endokrynna TSH Synteza tyreoglobuliny Zawartość J ok. 80% Mikrokosmki 0,2 m długie Jodowana tyreoglobulina magazynowana w koloidzie Faza spoczynkowa (magazynowania) Rozkład tyreoglobuliny Pseudopodialna wypustka cytoplazmy Glikozylacja Tyreoglobulina z peroksydazą w wakuolach Fuzja lizososmu z kroplą koloidu Krople Koloidu Enzymy proteolityczne rozkładają tyreoglobulię Jądro T3 T4 Synteza tyreoglobuliny w RER Aminokwasy Jodki Naczynie włosowate Błona podstawna (pompa lub pułapka jodowa aktywny transport jodków) I. Wychwyt nieorganicznego jodu z krwi Synteza tyreoglobuliny; Wbudowanie jodków do reszt tyrozynowych tyreoglobuliny (peroksydaza tarczycowa utlenianie jodków do jodu) Komórka śródbłonka T3 trijodotyronina T4 tetrajodotyronina (tyroksyna)

27 Komórka pęcherzyka tarczycy Synteza tyreoglobuliny Wychwyt krążącego jodu błonowe białko nośnikowe, zlokalizowane w błonie części podstawno-bocznej komórki pęcherzyka. Na/J symporter (NIS) przenosi jednocześnie Na i J. Utlenianie cząsteczki J przez peroksydazę tarczycową i przeniesienie jej do światła pęcherzyka przez transporter anionów pendrynę. Jodowanie reszt tyrozyny tyreoglobuliny przez peroksydazę tarczycową, tworzą się monojodotyrozyny i dijodotoryzyny T3 i T4

28 Regulacja uwalniania hormonów tarczycy TSH (tyreotropina): stymuluje wszystkie stadia syntezy i sekrecji hormonów tarczycy stymuluje zwiększenie wysokości nabłonka i zmniejszenie zwartości koloidu T4 T3 W osoczu jodotyroniny wiążą się z białkami nośnikowymi globuliną, prealbuminą i albuminą, w tkankach powoli oddziela się od białek nośnikowych; Jodotyroniny wydzielane z tarczycy w proporcji T4 : T3, jak 51 : 1; W tkankach obwodowych zachodzi konwersja T4 do T3, a ta wywiera 3x efekt biologiczny. Czas półtrwania: T3 18 godz., T4 5-7 dni; T3 wiąże się z receptorami jądrowymi (T4 powinowactwo x ): = transkrypcja DNA = synteza białka Receptory dla T3 w błonie wewnętrznej mitochondriów. Wiązanie T4 do receptorów cytozolowych umożliwia konwersję T4 do T3.

29 Regulacja uwalniania hormonów tarczycy T3 i T4 wywierają wiele zróżnicowanych efektów biologicznych: są niezbędne dla prawidłowego wzrostu, dojrzewania i różnicowania komórek CUN decydują o rozwoju i ukształtowaniu cech psychofizycznych u człowieka wzmagają metabolizm tlenowy komórek, zwiększają produkcję ciepła przyspieszają metabolizm węglowodanów oraz syntezę białek

30 Komórki C tarczycy Komórki C, komórki przypęcherzykowe lub jasne - odrębna jednostka strukturalna i czynnościowa. Wywodzą się z grzebieni nerwowych (pochodzenie neuroektodermalne) Stanowią około 0,1% masy tarczycy, wśród komórek pęcherzyka (są większe), bez kontaktu z koloidem. Jądro położone centralnie, z luźno ułożoną chromatyną. W cytoplazmie mało RER, długie mitochondria, duży AG, zgromadzone ziarnistości elektronowo-gęste, hormon kalcytonina Kalcytonina peptyd (32 AA, pochodzący z prekursora AA). Gen kalcytoniny w innych tkankach (podwzgórze, przysadka) - peptyd pokrewny CGRP, (37 AA), właściwości neurotransmitera i czynnika rozszerzającego naczynia. Funkcja: antagonistyczne działanie wobec parathormonu (receptory na osteoklastach) hamuje mobilizację wapnia z kości przez osteoklasty zwiększa wydalanie Ca i fosforu z ustroju z moczem hamuje wchłanianie wapnia i fosforu w przewodzie pokarmowym Receptory dla kalcytoniny - osteoklasty

31 Przytarczyce Wielkość Masa 3 x 6 mm 0,4 g U człowieka 2 pary przytarczyc: górne i dolne, położone na tylnej powierzchni płatów bocznych tarczycy, j otoczone tkanką łączną. Rozwijają się z 3 i 4 endodermalnej kieszonki skrzelowej (gardłowej). Kapilary Komórki gruczołowe Kom. główne 2. Kom. kwasochłonne Adipocyty Komórki ułożone w pasma lub grona i są najmniejszymi komórkami wśród komórek gruczołów wydzielania wewnętrznego

32 Przytarczyce Wśród komórek gruczołowych: 1. Komórki główne 2. Komórki kwasochłonne (oksyfilne) 3. Komórki przejściowe Ich ilość wzrasta z wiekiem Komórki główne małe wielościenne z centralnie położonym jądrem, zawierają ziarna glikogenu Komórki główne jasne zawierają więcej glikogenu, forma spoczynkowa lub przedwydzielnicza Komórki główne ciemne ubogie w glikogen, zawierają typowe struktury cytoplazmatyczne, AG i pojedyncze ziarna wydzielnicze gromadzące hormon Komórki kwasochłonne (oksyfilne) występują pojedynczo lub w skupiskach. W miarę starzenia ich ilość wzrasta. Większe od komórek głównych, jądro małe, często pyknotyczne. W cytoplazmie olbrzymia ilość mitochondriów. Mitochondria

33 Reguluje równowagę wapnia i fosforu w krwi przez działanie na 2 główne miejsca 1. Tkanka kostna, gdzie stymuluje resorpcję kości przez osteoklasty i uwalnia wapń do krwi (9,5 mg/dl Ca) Receptory dla PTH znajdują się na osteoblastach 2. Kanaliki odprowadzające mocz, gdzie stymuluje resorpcję wapnia

34 Nadnercza Ok. 5 g Narząd parzysty, nakładający się na górne bieguny nerek. Kora Rdzeń Neuroektoderma grzebieni nerwowych Kora Warstwa siatkowata Rdzeń Warstwa pasmowata Mezoderma Warstwa kłębkowata Torebka łącznotkankowa

35 Warstwa kłębkowata Nadnercza kora Warstwa pasmowata Warstwa siatkowata Cechy komórek steroidogennych: Mitochondria z tubularnymi grzebieniami Dobrze rozbudowana SER Obecność kropli lipidowych M

36 Nadnercza kora 1. Warstwa kłębkowata Mineralokortykosteroidy aldosteron Wpływają na równowagę elektrolitową i transport jonów (Na i K) Aldosteron zwiększa ilość kanałów dla Na w kanalikach nerkowych. Regulacja: Mają wpływ na błonę śluzową żołądka, ślinianki i gruczoły potowe Renina Angiotesnyna Aldosteron 2. Warstwa pasmowata Glikokortykosteroidy kortyzol, kortykosteron, kortyzon Regulują metabolizm węglowodanów, białek i lipidów gł. kom. wątroby, mięśniowych, tłuszczowych, skóry Supresja odpowiedzi immunologicznej = obniżenie liczby krążących Regulacja: limfocytów przez wzrost destrukcji i hamowanie aktywności mitotycznej w ACTH narządach limfatycznych, kontrola sekrecji cytokin. 3. Warstwa siatkowata Steroidy płciowe: androstendion, dehydroepiandrosteron (DHEA) tylko ten androgen wydzielany w ilościach o znaczeniu fizjologicznym

37 Nadnercza rdzeń Komórki endokrynne (chromatofinowe, feochromocyty) zmodyfikowane neurony zazwojowe, wieloboczne, ułożone w sznury lub skupiska, otoczone włóknami retikulinowymi. Zawierają liczne elektronowo-gęste ziarna. W komórkach ziarnistości ( n) zawierające: adrenalinę (komórki E lub A), noradrenalinę (komórki N) ATP białka chromograniny (mogą być białkami wiążącymi dla katecholamin) -hydroksylazę dopaminy (konwertuje dopaminę w adrenalinę peptydy podobne do opiatów enkefaliny Rdzeń unerwiony jest przez cholinergiczne zakończenia przedzwojowych neuronów sympatycznych

38 Trzustka część wewnątrzwydzielnicza Komórki D Komórki A Część zewnątrzwydzielnicza Wyspa trzustkowa Każda wyspa trzustkowa (Langerhansa) zawiera 2 3 tys. komórek otoczonych przez sieć kapilar i włókna srebrochłonne. Około 1 mln wysp w trzustce Naczynia Insulina Komórki B Komórki A 10-20% Glukagon Komórki B 60 80% Insulina Glukagon Komórki D 5 7% Somatostatyna, gastryna Komórki PP (F) 0,5 2% Polipeptyd trzustkowy Nieliczne komórki produkujące 5-hydrosytryptaminę, VIP, sekretynę Somatostatyna

39 Komórki A glukagon (polipeptyd 29 AA) Funkcja: rozkład glikogenu w wątrobie i uwolnienie glukozy do krwi pobudzanie wydzielania insuliny i somatostatyny Kontrola wydzielania glukagonu: Glukoza wzmaga wydzielanie glukagonu przy zmniejszeniu stężenia glukozy we krwi Arginina, alanina i adrenalina pobudzają wydzielanie glukagonu A

40 Komórki B - syntetyzują i uwalniają insulinę (51 aminokwasów) (z preproinsuliny) Funkcja: zmniejsza stężenie glukozy we krwi, działając głównie na hepatocyty (odkładanie się glukozy w wątrobie i mięśniach) wzmaga wychwytywanie aminokwasów przez mięśnie i syntezę kwasów tłuszczowych w adipocytach oddziałuje na komórki A, hamując uwalnianie glukagonu B

41 Kontrola syntezy i wydzielania insuliny Glukoza wzmaga wydzielanie insuliny, syntezę DNA i podziały komórek B Hormon wzrostu i glikokortykosteroidy pobudzają wydzielanie insuliny Adrenalina hamuje wydzielanie insuliny Brak wydzielania insuliny (immunoautoagresja, uszkodzenia przez czynniki toksyczne lub wirusy) prowadzi do cukrzycy

42 Komórki D somatostatyna i gastryna (14 AA) Funkcja: Hamuje wydzielanie HCl przez kom. okładzinowe; insuliny, glukagonu drogą parakrynną D Komórki PP peptyd trzustkowy Funkcja: Pobudza wytwarzanie HCl przez komórki okładzinowe i glikogenolizę Hamuje wydzielanie somatostatyny i enzymów trzustki oraz wydzielanie żółci