Regulacja hormonalna

Transkrypt

1 Regulacja hormonalna

2 Rodzaje gruczołów wydzielania zewnętrznego egzokrynowe wydzielania wewnętrznego endokrynowe różnice üposiadają przewody wyprowadzające üz reguły nie są silnie ukrwione ünie posiadają przewodów wyprowadzających üsą silnie ukrwione przykłady ügruczoł łzowy ügruczoł potowy ütarczyca ünadnercza

3 Układ hormonalny szyszynka przysadka mózgowa tarczyca i przytarczyce grasica nadnercza trzustka jajniki jądra

4 Gruczoły mieszane (egzo- i endokrynowe zarazem) trzustka jądra jajniki Zewnątrzwydzielniczo produkuje enzymy trawienne Wenątrzwydzielniczo wytwarza 2 hormony insulinę i glukagon Zewnątrzwydzielniczo produkują plemniki Wenątrzwydzielniczo wytwarzają hormon testosteron Zewnątrzwydzielniczo produkują komórki jajowe Wenątrzwydzielniczo wytwarzają 2 hormony: estrogeny i progesteron

5 Rodzaje hormonów gruczołowych hormony białkowe hormony steroidowe pochodne cholesterolu pochodne aminokwasów peptydy białka proste glikoproteiny jajniki jądra kora nadnerczy

6 Miejsca syntezy hormonów komórce hormony białkowe hormony steroidowe rybosomy siateczki szorstkiej siateczka gładka

7 Hormony steroidowe są syntetyzowane z cholesterolu

8 Hormony steroidowe

9 Hormony steroidowe jądra jajniki kora nadnerczy testosteron estrogeny progesteron kortyzol aldosteron

10 Miejsca syntezy hormonów steroidowych Kora nadnerczy glukokortykoidy kortyzol mineralkortykoidy aldosteron androgeny Gonady żeńskie i męskie progesteron estradiol testosteron Tkanka tłuszczowa człowieka synteza estrogenów z androgenów Ośrodkowy układ nerwowy synteza neurosteroidów Łożysko naczelnych i kopytnych synteza estrogenów i progesteronu Skóra synteza dihydrotestosteronu

11 Źródła wolnego cholesterolu do biosyntezy hormonów steroidowych

12 Działanie hormonów steroidowych hormon steroidowy receptor cytoplazmatyczny kompleks hormon-receptor jądro komórkowe DNA RNA transkrypcja translacja białka np. enzymatycznego

13 Działanie hormonów białkowych hormon białkowy receptor błonowy aktywacja układów enzymatycznych poprzez kinazy ATP camp kompleks hormon-receptor aktywny enzym cyklaza adenylowa wtórny przekaźnik, cykliczny AMP

14 a) Przedstaw dwie widoczne na rysunku różnice w mechanizmach oddziaływania obu rodzajów hormonów na komórki docelowe. b) Podaj po jednym przykładzie hormonu peptydowego oraz steroidowego. c) Wyjaśnij, w jaki sposób chemizm cząsteczki hormonu wpływa na z lokalizacją jego receptora.

15 Związek regulacji nerwowej i hormonalnej Podwzgórze układ nerwowy neurohormony liberyny + Przysadka mózgowa układ hormonalny - statyny hormony tropowe tarczyca kora nadnerczy gonady

16 Homeostaza Zdolność organizmu do zachowania stanu równowagi niezależnie od zmian środowiska wewnętrznego i zewnętrznego parametry homeostazy: ciśnienie krwi temperatura ciała stężenie płynów ustrojowych

17 Mechanizmy homeostazy sprzężenia zwrotne ujemne dodatnie skutek ogranicza przyczynę skutek pobudza przyczynę

18 Sprzężenie zwrotne ujemne skutek ogranicza przyczynę - podwzgórze - liberyna + - przysadka mózgowa hormon tropowy + gruczoł podległy komórki docelowe hormon gruczołu podległego

19 Podaj nazwy hormonów oznaczonych na rysunku jako X i Y. Wyjaśnij, w jaki sposób wpływa hormon X na tarczycę, a w jaki hormon Y na podwzgórze.

20 Przysadka mózgowa przedni płat kontrolowany przez autonomiczny układ nerwowy tylny płat gromadzi neurohormony podwzgórza środkowy płat kontrolowany przez autonomiczny układ nerwowy

21 Przysadka mózgowa prolaktyna wydzielanie i synteza białek mleka lipotropina rozkład tłuszczów zapasowych Przedni płat hormon wzrostu somatotropina niedobór w okresie wzrostu karłowatość nadmiar w okresie wzrostu gigantyzm nadmiar u dorosłych akromegalia

22 Gigantyzm efekt nadczynności przysadki mózgowej Najwyższy mężczyzna świata Bao Xishun (2.36 m)

23 Karłowatość efekt niedoczynności przysadki mózgowej Najniższy człowiek na świecie, Chińczyk He Ping Ping, podczas spotkania w muzeum rekordów Guinessa w Tokio. Dwudziestoletni He mierzy 74,1 cm wzrostu i waży zaledwie siedem kilogramów.

24 Spotkanie karła i giganta

25 Akromegalia Przyczyna: nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu u dorosłych Występuje u osób, u których został zakończony proces wzrastania kości, a nasady kości długich uległy mineralizacji i zarośnięciu. Częstość występowania: przypadków / milion osób. W Polsce notuje się 125 nowych zachorowań rocznie. Czas przeżycia pacjentów z akromegalią jest średnio krótszy o 10 lat. Akromegalię stwierdza się dwukrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn.

26 Akromegalia

27 Przysadka mózgowa Tylny płat Środkowy płat gromadzi neurohormony podwzgórza wazopresyna zatrzymanie wody w organizmie melatotropina odpowiada za syntezę i rozmieszczenie melaniny oksytocyna wydzielanie mleka skurcze macicy

28 Przysadka mózgowa Przedni płat Tylny płat hormon wzrostu somatotropina prolaktyna lipotropina wazopresyna zatrzymanie wody w organizmie oksytocyna wydzielanie mleka skurcze macicy Środkowy płat melatotropina synteza i rozmieszczenie melaniny

29 Szyszynka melatonina powoduje agregację ziaren ciemnego barwnika skóry melaniny i rozjaśnienie skóry wpływa na ośrodek snu i czuwania hamuje wydzielanie folitropiny i lutropiny niedobór opóźnienie dojrzewania płciowego nadmiar przyspieszenie dojrzewania płciowego

30 Tarczyca tyroksyna T 4 trójjodotyronina T 3 pobudza metabolizm, syntezę białek, zmniejsza poziom cholesterolu we krwi niedobór nadmiar kalcytonina u dzieci kretynizm, u dorosłych obrzęk śluzowaty choroba Basedowa rozrost tarczycy, wytrzeszcz oczu przesuwa wapń z krwi do kości

31 Przytarczyce parathormon regulacja poziomu wapnia we krwi niedobór nadmiar tężyczka skurcze mięśni nadmierna pobudliwość słaba krzepliwość krwi osteoporoza wysoki poziom wapnia we krwi łamliwość kości nadmierna krzepliwość krwi

32 Regulacja poziomu wapnia we krwi wysoki poziom wapnia we krwi kalcytonina tarczycy odkładanie wapnia w kościach ułatwione wydalanie wapnia z moczem wzrost wchłaniania wapnia z jelita wzrost wtórnego wchłaniania wapnia w kanalikach nefronu uwalnianie wapnia z kości niski poziom wapnia we krwi parathormon przytarczyc

33 Grasica tymulina, tymozyna zanika w okresie dojrzewania dojrzewanie limfocytów T tymostymulina pobudzanie wytwarzania interferonu tympoietyna hamowanie przewodnictwa nerwowego w płytce motorycznej

34 Trzustka wysepki Langerhansa glukagon insulina uwalnia do krwi glukozę z glikogenu w wątrobie obniża poziom glukozy we krwi pobudzając syntezę glikogenu w wątrobie, ułatwia transport glukozy do komórek i jej utlenianie w komórkach

35 Insulina nadmiar hiperglikemia niedobór hipoglikemia cukrzyca wielomocz kwasica śpiączka cukrzycowa wstrząs hipoglikemiczny drgawki zamroczenie utrata przytomności śmierć

36 Cukrzyca Diabetycy regularnie mierzą poziom cukru we krwi za pomocą gleukometru

37 Cukrzyca / diabetoza I typu młodzieńcza II typu u dorosłych uwarunkowana genetycznie nabyta trzustka nie wytwarza insuliny trzustka wytwarza insulinę obecne receptory insuliny w komórkach brak receptorów insuliny w komórkach insulinozależna niezależna od insuliny

38 Regulacja poziomu glukozy we krwi insulina trzustki wysoki poziom glukozy we krwi ułatwienie transportu glukozy do komórki przyspieszenie utleniania glukozy rozkład glikogenu w wątrobie do glukozy synteza glikogenu w wątrobie z glukozy zmniejszenie utleniania glukozy glukagon trzustki niski poziom glukozy we krwi somatotropina, adrenalina, glukokortykoidy

39

40 Jajniki komórki pęcherzykowe estrogeny wykształcenie i rozwój żeńskich narządów płciowych niedobór niekobieca budowa, zaburzenia popędu i płodności

41 Jajniki ciałko żółte progesteron przygotowanie macicy do przyjęcia blastocysty relaksyna kontrola przebiegu ciąży hamowanie skurczów macicy, rozluźnienie spojenia łonowego podczas porodu

42

43 Jądra komórki Leydiga nasieniowód testosteron najądrze rozwój męskich narządów płciowych, męskiej sylwetki, owłosienia i zachowania typu męskiego niedobór kanaliki nasienne jąder brak owłosienia twarzy, wysoki głos, wąskie barki, zaburzenia popędu i płodności

44 Słowo o pakerach Egzogenne sterydy: stałe zahamowanie - - podwzgórze przysadka testosteron jądra kora nadnerczy prawdopodobnie bezpłodny

45 Kora nadnerczy glukokortykoidy kortyzol aldosteron androgeny

46 Aldosteron Kortyzol zwiększa resorpcję Na+ z moczu pierwotnego ułatwia wydalanie K+ zwiększa ciśnienie krwi zwiększa poziom glukozy we krwi ogranicza odporność niedobór glukokortykoidów nadmiar glukokortykoidów choroba Addisona choroba Cushinga

47 Choroba Addisona - cisawica niedobór glukokortykoidów przebarwienia skóry, męczliwość, brak apetytu, niskie ciśnienie krwi, utrata sodu, wzrost stężenia potasu w komórkach

48 niedobór glukokortykoidów pochodzących z kory nadnerczy Choroba Addisona

49 Choroba Cushinga nadmiar kortyzolu otyłość, nadciśnienie tętnicze, osteoporoza, rozstępy

50 Choroba Cushinga

51 Rdzeń nadnerczy adrenalina noradrenalina hormon walki i ucieczki utrzymuje wysokie ciśnienie krwi

52 Działanie adrenaliny rozszerza naczynia krwionośne w mięśniach szkieletowych i mózgu zwęża naczynia krwionośne w skórze i jamie brzusznej podwyższa ciśnienie krwi podwyższa poziom glukozy we krwi rozszerza oskrzela i zwiększa tempo oddechu rozszerza źrenice zwiększa przytomność umysłu