Wskazówki dotyczące pracy indywidualnej (badania diagnostycznego)

Transkrypt

1 Wskazówki dotyczące pracy indywidualnej (badania diagnostycznego) I. Strona formalna pracy Praca powinna być napisana czcionką 12 punktów (Arial albo Times New Roman), z zachowaniem odstępów 1,5. Raport (punkt II; integracja danych diagnostycznych) nie powinien przekraczać 4 stron. Wszystkie strony należy ponumerować. II. Struktura raportu z badania diagnostycznego 1. Dane ogólne dotyczące osoby badanej: inicjały, płeć, wiek, wykształcenie, zawód, kierunek i rok studiów, miejsce zamieszkania (wieś/małe miasto/ miasto). UWAGA: z całości materiałów powinny być usunięte dane identyfikacyjne! 2. Osoba badająca: imię i nazwisko, kierunek, rok i tryb studiów 3. Cel badań diagnostycznych: Należy udzielić odpowiedzi na następujące pytania: 1) W jaki sposób osoba radzi sobie ze stresem (strategie)? 2) Od czego to zależy (typy sytuacji/ stresory)? 3) Dlaczego osoba stosuje dane strategie (uwarunkowania temperamentalne/ osobowościowe)? 4) W jakim stopniu osoba efektywnie radzi sobie ze stresem? 4. Przebieg badań diagnostycznych: ogólny opis przebiegu badań (kiedy przeprowadzono poszczególne badania, jakie zastosowano metody itd.), ze szczególnym uwzględnieniem odstęp od procedury standardowej, występowaniem zakłóceń itp. 5. Relacja diagnostyczna: ogólny opis przebiegu relacji diagnostycznej (kontekst badań, motywacja osoby do badania itp.) 6. Określenie sposobu radzenia sobie ze stresem przez osobę badaną. Wyniki weryfikacji hipotez na temat natury (przyczyn) sposobów radzenia sobie ze stresem przez osobę badaną lub/i ewentualnych trudności: realizacja celu diagnostycznego, czyli odpowiedź na pytania diagnostyczne (patrz punkt 3) czyli: 1

2 - opis sposobu funkcjonowania osoby badanej w sytuacjach stresowych, wskazanie na dominujących strategii radzenia sobie ze stresem; - określenie uwarunkowań (np. temperamentalnych, osobowościowych) sposobów radzenia sobie ze stresem przez osobę badaną; - określenie stopnia efektywności radzenia sobie ze stresem (czy jej sposoby pozwalają na redukcję napięcia, ewentualne długotrwałe konsekwencje takiego radzenia sobie ze stresem (np. zdrowotne, społeczne)). - pokazanie mechanizmu radzenia sobie ze stresem (poniżej podano ogólny schemat): Uwarunkowania (temperamentalne/ inne) Zdarzenie aktywizując e (typ stresora) Doświadczanie napięcia Sposoby (strategie) radzenia sobie ze stresem Uwaga! Sposoby (strategie) radzenia sobie ze stresem należy rozwinąć! Przykłady schematów bardziej rozbudowanych (ale wciąż ogólnych!) w tym zakresie: Spostrzeganie podobnych zdarzeń w przyszłości przekonania i myśli emocje działanie działanie emocje brak działania przewartościowanie działanie Elementy oznaczone kolorem zielonym należy uzupełnić i rozbudować tak, by ukazać indywidualny mechanizm radzenia sobie ze stresem u konkretnej osoby. 2

3 7. Zasoby (zewnętrzne i wewnętrzne) osoby badanej jako źródła sposobów radzenia sobie i narzędzie ewentualnej pomocy: Należy wskazać zarówno zasoby, z których osoba badana korzysta w sytuacjach stresowych (wskazać jaką konkretnie pełnią funkcję w radzeniu sobie ze stresem), jak i te, których nie wykorzystuje. 8. Sformułowanie prognozy co do przyszłego funkcjonowania osoby badanej w sytuacjach stresowych: 9. Sformułowanie zaleceń diagnostycznych w postaci obszarów diagnostycznej penetracji (luki diagnostyczne): Jakich informacji jeszcze brakuje, by w pełni zrealizować cele diagnostyczne? 10. Ewentualne sformułowanie zaleceń dotyczących pomocy psychologicznej: dotyczy sytuacji, w których osoba badana nie radzi sobie efektywnie ze stresem 11. Ewentualne uwagi dotyczące komunikowania wyników osobie badanej: UWAGA (dotyczy całościowej interpretacja przypadku): - należy wskazać teoretyczne zaplecze wykorzystywanych pojęć (odwołania do literatury przedmiotu); opcjonalnie można wskazać orientację teoretyczną stosowaną jako podstawa integracji danych diagnostycznych; - należy dokonywać analizy w ramach jednego paradygmatu teoretycznego i nie łączyć ze sobą teorii pochodzących z różnych paradygmatów; - należy trzymać się powyżej zdefiniowanego celu, tj. zbierać i interpretować tylko takie dane, które mają znaczenie dla analizy zachowania w obliczu stresu; - integracja danych diagnostycznych z różnych metod i wnioski końcowe (punkt 6) stanowią najważniejszą część pracy (decydujące znaczenie dla oceny); na wysoką ocenę zasługują prace, które mają dobrze dokonaną agregację danych - gdy student dostępny materiał porządkuje tak, aby uchwycić indywidualność osoby badanej i jej sposobów radzenia sobie. 9. Bibliografia: Wykorzystana literatura podstawowa i dodatkowa 10. Podpis. 3

4 III. Elementy portfolio diagnostycznego Oprócz raportu w pracy powinny się znaleźć materiały wyjściowe (pierwotne, bazowe) oraz interpretacje wyników obserwacji i rozmów psychologicznych, badań kwestionariuszowych; w portfolio mogą też się znaleźć wszystkie te dodatkowe materiały, które zostały wykorzystane podczas pracy nad przypadkiem (np. ciekawy artykuł). UWAGA: Portfolio diagnostyczne może być zrealizowane w sposób nieco odbiegający od poniższych wskazówek, jednak przy zachowaniu przejrzystej i logicznej struktury pracy. 1. Obserwacja i rozmowa nr 1: 1.1. Dane obserwacyjne gestykulacja, mimika (kontakt wzrokowy itd.), postawa ciała, sposób poruszania się, emocje (stopień ekspresji, labilność, wskaźniki napięcia itd.), sposób mówienia (ton głosu, tempo, charakterystyczne sformułowania itd.), wygląd, ubiór, charakterystyczny styl zachowania. UWAGA: należy zwrócić szczególną uwagę na dane obserwacyjne związane z celem diagnozy (zachowanie się osoby badanej w sytuacji stresowej, jeśli mamy przesłanki, że sytuacja badania jest sytuacją stresową) Relacja diagnostyczna opis przebiegu relacji diagnostycznej (jakość kontaktu itp.) oraz uczucia, refleksje i osobiste wrażenia badającego na temat osoby badanej (dane z recypatii) 1.3. Analiza danych pochodzących z obserwacji i rozmowy psychologicznej Hipotezy wraz z przesłankami (zestawienia należy dokonać w tabeli por. Tabela nr 1 (to są jedynie przykłady!); Tab. 1. Dane z rozmowy (należy podać nr wypowiedzi osób zgodnie z transkrypcją): 7A:W jaki sposób reagujesz na tego typu ważne sytuacje? 8B: Jestem taka bardziej zamknięta w sobie, do nikogo się nie odzywam. Troszkę czasami agresją reaguję, jak ktoś stara się mnie zaczepić, to wtedy reaguję za ostro. Później dopiero staram się to przemyśleć i wtedy przepraszam. 9A: Najlepiej jak wtedy nikt się do ciebie nie zbliża. 10B: Tak, tak z daleka ode mnie. 13A: Przyjmujesz pomoc bliskich? 14B: Nie zawsze, choć zdarza się, że tak. 15A: A od czego to zależy, jak myślisz? 16B: Od samego problemu, to znaczy tak: od tego, czy coś jest ważne dla mnie czy to jest bardziej błahostka taka. Jeżeli jest coś mało ważnego, to bardziej chętnie rozmawiam, ale jeżeli coś mnie bardziej gnębi, to niechętnie o tym mówię sama. Hipoteza: H1: Osoba badana unika kontaktów towarzyskich w ważnych i trudnych dla niej sytuacjach. 4

5 25A: W jaki sposób próbujesz się oderwać? 26B: Wychodzę na spacer na przykład, spotykam się też ze znajomymi, ale to nie zawsze wychodzi, bo jak mnie za bardzo gryzie problem, to z nimi nie rozmawiam i się wtedy wyłączam. 29A: Jak wygląda taka (nieprzyjemna przyp. AK) sytuacja? 30B: Po prostu ciągle myślę o tym, wiem, że coś zrobiłam źle, z mojej winy. I jak przełożony zwrócił mi uwagę, to się przejmowałam, że coś tam zepsułam, to się przejmowałam tym. Trwa to nawet, gdy wracam do domu, albo mam się już zająć czymś innym. 41A: Zdarzają ci się nieprzyjemne sytuacje, które mimo że się skończyły, nadal kołaczą ci się w głowie? 42 B: Wracam często myślami do takich sytuacji, mimo że jest już dawno, dawno wyjaśnione, to i tak wracają gdzieś w podświadomości. H2: Osoba badana przejawia powracające myśli dotyczące sytuacji stresowych Hipotezy w tabeli powinny dotyczyć pytań diagnostycznych. na temat sposobów radzenia sobie ze stresem przez osobę badaną (style, strategie itd.); należy uwzględnić obszary: sytuacje odbierane przez osobę badaną jako stresujące (typ sytuacji), najważniejsze stresory, reakcje stresowe i stopień ich świadomości u osoby badanej, przeważająca ocena pierwotna (wg Lazarusa) sytuacji stresowych (wyzwanie lub zagrożenie), dostępność i umiejętność korzystania ze wsparcia społecznego, strategia radzenia sobie a rodzaj sytuacji stresowej, elastyczność/brak elastyczności doboru strategii, dominujący styl radzenia sobie ze stresem, ewentualnie stopień refleksyjności w zakresie sposobów radzenia sobie ze stresem UWAGA: - hipotezy powinny być wyraźnie związane z celem badania diagnostycznego; - hipotezy powinny być sformułowane w terminach psychologicznych, a nie w języku potocznym; 2. Metoda kwestionariuszowa nr 1 (COPE): informacja dotycząca tego, jakie narzędzie zastosowano w badaniu oraz odsyłacz do bibliografii 2.1.Procedura badania: data badania, miejsce badania, czas trwania (godzina rozpoczęcia i zakończenia), warunki badania i jego przebieg, ewentualne odstępstwa od standardowej procedury, czynniki zakłócające przebieg badania, kontakt z osobą badaną i jej motywacja 2.2. Wyniki: - obliczenie wyników surowych dla każdej skali; 5

6 - zamiana wyników surowych na wyniki przeliczone (podać w oparciu o jakie źródło: numer i tytuł tabeli, strona); - określenie przedziałów ufności dla wyników w poszczególnych skalach (podać w oparciu o jakie źródło: numer i tytuł tabeli, strona) Prezentacja wyników: - wyniki należy przedstawić w tabelach (wszystkie tabele w tekście powinny mieć numerację i tytuły); załączona poniżej tabela stanowi wzór (por. Tabela nr 2); - tabelom powinien towarzyszyć komentarz (np. poniższa Tabela prezentuje, w Tabeli nr przedstawiono.., por. Tabela nr, itp.); Tabela 2. Wyniki uzyskane w badaniu kwestionariuszem COPE Skala Aktywne Radzenie Sobie Planowanie Poszukiwanie Wsparcia Instrumentalnego Poszukiwanie Wsparcia Emocjonalnego Unikanie Konkurencyjnych Działań Zwrot ku Religii Pozytywne Przewartościowanie i Rozwój Powstrzymywanie się Od Działania Akceptacja Koncentracja na Emocjach i ich Wyładowanie Zaprzeczanie Odwracanie Uwagi Zaprzestanie Działań Zażywanie Alkoholu lub Innych Środków Psychoaktywnych Poczucie Humoru wynik surowy wynik surowy 2 (1-4) 2.4. Podsumowanie i interpretacja wyników: - w podsumowaniu warto zebrać i krótko podsumować najważniejsze wyniki; - warto zwrócić uwagę, czy u osoby badanej występuje przewaga aktywnych lub unikowych sposobów radzenia sobie ze stresem; - należy spróbować określić, jakie znaczenie mają otrzymane wyniki np. dla funkcjonowania osoby badanej w sytuacjach stresowych; wyniki mogą być podstawą wyjaśnienia aktualnych trudności w radzeniu sobie ze stresem lub/i możliwości osoby badanej. UWAGA: interpretacja wyników jest czymś więcej niż tylko podsumowaniem zbiorczym opisem otrzymanych wyników. 6

7 3. Podsumowanie wniosków z 1 spotkania (integracja danych z rozmowy i 1 kwestionariusza) 4. Obserwacja i rozmowa nr 2: 4.1. Dane obserwacyjne gestykulacja, mimika (kontakt wzrokowy itd.), postawa ciała, sposób poruszania się, emocje (stopień ekspresji, labilność, wskaźniki napięcia itd.), sposób mówienia (ton głosu, tempo, charakterystyczne sformułowania itd.), wygląd, ubiór, charakterystyczny styl zachowania. UWAGA: warto zwrócić uwagę na zmiany zachowania osoby badanej (w porównaniu z rozmową nr 1) Relacja diagnostyczna opis przebiegu relacji diagnostycznej (jakość kontaktu itp.) oraz uczucia, refleksje i osobiste wrażenia badającego na temat osoby badanej (dane z recypatii) 4.3. Analiza danych pochodzących z obserwacji i rozmowy psychologicznej twierdzenia interpretacyjne (hipotezy) wraz z przesłankami (zestawienia należy dokonać w Tabeli nr 3 por. Tabela nr 1) 5. Metoda kwestionariuszowa nr 2 (EAS): Informacja dotycząca tego, jakie narzędzie zastosowano w badaniu oraz odsyłacz do bibliografii Procedura badania: data badania, miejsce badania, czas trwania (godzina rozpoczęcia i zakończenia), warunki badania i jego przebieg, ewentualne odstępstwa od standardowej procedury, czynniki zakłócające przebieg badania, kontakt z osobą badaną i jej motywacja 5.2. Wyniki: - obliczenie wyników surowych dla każdej skali; - zamiana wyników surowych na wyniki przeliczone (podać w oparciu o jakie źródło: numer i tytuł tabeli, strona); - określenie przedziałów ufności dla wyników w poszczególnych skalach (podać w oparciu o jakie źródło: numer i tytuł tabeli, strona) Prezentacja wyników: - wyniki należy przedstawić w Tabeli 4 (por. Tabela nr 2) i należy umieścić w niej odpowiednie podskale: Emocjonalności, Strachu, Złości, Aktywności i Towarzyskości; przedziały ufności należy podawać w stenach (zgodnie ze wskazówkami zawartymi w podręcznikach testowych); - tabelom powinien towarzyszyć komentarz (np. poniższa Tabela prezentuje, w Tabeli nr przedstawiono.., por. Tabela nr, itp.). 7

8 5.4. Podsumowanie i interpretacja wyników: - w podsumowaniu warto zebrać i krótko podsumować najważniejsze wyniki (m.in. różnice istotne); - interpretując wyniki należy brać pod uwagę przedziały ufności; - należy spróbować określić, jakie znaczenie mają otrzymane wyniki np. dla funkcjonowania osoby badanej w sytuacjach stresowych; wyniki mogą być podstawą wyjaśnienia aktualnych trudności w radzeniu sobie ze stresem lub możliwości (zasoby osoby badanej), a także sposobów radzenia sobie (cechy temperamentalne). 6. Metoda projekcyjna (fakultatywnie) 6.1. Prezentacja zebranego materiału Opowiadania (historie) do dwóch lub trzech tablic bodźcowych 6.2. Analiza i interpretacja danych Analiza opowiadań (pod kątem radzenia sobie ze stresem); na poziomie opisowym (jak bohaterowie opowiadania reagują na sytuacje stresowe itd.) i interpretacyjnym (z którym bohaterem może identyfikować się osoba badana, jakie hipotezy można postawić na temat stresorów, percepcji sytuacji stresowych oraz sposobów radzenia sobie przez osobę badaną ze stresem) 7. Podsumowanie wniosków z 1 i 2 spotkania z osobą badaną (dotyczy danych ze wszystkich metod) Zestawienie najważniejszych wniosków oraz przesłanek do ich sformułowania, pochodzących z różnych metod, należy zaprezentować w osobnej tabeli (patrz tab. nr 5) Tab. 5. Wniosek Na podstawie danych z: 1:.. Np. (a) z rozmowy.. (b) z obserwacji.. (c) z kwestionariusza*. *Nie zawsze jest możliwe wskazanie na wszystkie źródła danych! 2:.. Np. (a) z rozmowy.. (b) z obserwacji.. (c) z kwestionariusza. 3:. Np. (a) z rozmowy.. (b) z obserwacji.. (c) z kwestionariusza. 8

9 4:. Np. (a) z rozmowy.. (b) z obserwacji.. (c) z kwestionariusza. UWAGA (dotyczy całości portfolio): - należy przedstawić wyniki weryfikacji wcześniej postawionych (na podstawie danych z rozmowy nr 1 oraz badania kwestionariuszem COPE) hipotez na temat sposobów radzenia sobie ze stresem (style, strategie itd.) przez osobę badaną oraz przyczyn tych sposobów (uwarunkowania środowiskowe, sytuacyjne, podmiotowe, np. cechy temperamentu lub osobowości itd.). - hipotezy nie mogą ograniczać się do klasyfikacji (strategie radzenia sobie ze stresem przez osobę badaną); powinny stanowić próbę hipotetycznego wyjaśnienia (diagnoza funkcjonalna, a nie nozologiczna!) - warto określić stopień pewności poszczególnych hipotez (np. Osoba badana najprawdopodobniej ; Można przypuszczać, że ; Na podstawie danych z rozmowy można przyjąć, że ). 8. Załączniki: - wypełnione przez osobę badaną arkusze testowe: Kwestionariusz radzenia sobie w sytuacjach stresowych (COPE) oraz metoda fakultatywna (EAS); - transkrypcje rozmowy nr 1 i 2 (jeśli nie zostały zamieszczone w części 1 i 3); - ewentualnie tablice bodźcowe wykorzystane w badaniu metodą projekcyjną. 9