Analiza spoŝywania alkoholu wśród wychowanków Internatu oraz diagnoza ich środowiska rodzinnego

Transkrypt

1 Analiza spoŝywania alkoholu wśród wychowanków Internatu oraz diagnoza ich środowiska rodzinnego I - Temat i cel badania Zaniepokojony rosnącą ilością przypadków wskazujących na to, Ŝe przed przyjazdem do internatu nasi wychowankowie spoŝywają w swoich środowiskach rodzinnych alkohol, uznałem za potrzebę chwili zdiagnozowanie problemu, a w dalszej perspektywie podjęcie środków zaradczych. Celem przeprowadzenia skutecznego badania będzie zatem próba zdiagnozowania środowiska wychowanków Internatu SOSW oraz określenie obszaru zagroŝenia, jak i samego rozmiaru badanego zjawiska. Szczególnie interesuje mnie uzyskanie informacji na temat ich poczucia świadomości związanego ze spoŝywaniem alkoholu, jak i wpływem środowiska rodzinnego i społecznego na sprzyjanie rozwojowi zagroŝenia alkoholowego. Chciałbym równieŝ dowiedzieć się o okolicznościach sprzyjających piciu przez nich alkoholu, jak i ich doświadczeniu poczynionym w tym zakresie. II Technika i narzędzie badawcze W omawianym badaniu zastosowałem ankietę audytoryjną. Jej zaletą jest wysoki stopień standaryzacji oraz moŝliwości przeprowadzenia w miarę krótkim czasie badania duŝej liczby respondentów. Kwestionariusz ankiety składa się z części A i B A - zawiera 12 pytań, w tym 3 pytania metryczkowe, mających udzielić odpowiedzi o badanym i jego doświadczeniach z alkoholem. B zawiera 9 pytań, w tym 1 metryczkowe, dotyczących środowiska rodzinnego ankietowanego, a w szczególności stosunku tego środowiska do spoŝywania alkoholu.

2 III Badana populacja i dobór próby Populację objętą badaniem stanowią wychowankowie Internatu SOSW uczniowie szkoły gimnazjalnej i zawodowej. Taki dobór populacji uwzględnił obecność w internacie młodzieŝy w przedziale wiekowym pomiędzy 13 a 19 rokiem Ŝycia. Przyjąłem, Ŝe taki dobór grupy będzie stanowił jak najszerszy przekrój wiekowy i rozwojowy. Dane uzyskane z ankiety zostały umieszczone w komputerowej bazie danych, a następnie zostały przeliczone przy uŝyciu programu Microsoft Office Excel IV Termin i miejsce badania Badanie przeprowadziłem na terenie Internatu SOSW w okresie od 3.01 do r. V Rezultaty badań CZĘŚĆ A Zdecydowaną większość badanych stanowi młodzieŝ szkoły zawodowej - 71% a więc latkowie.

3 Dominująca większość respondentów (87%) wskazuje na wieś jako miejsce swojego zamieszkania. Na pytanie o wyniki w nauce, badani w zdecydowanej większości (53%) odpowiedzieli, Ŝe uwaŝają się za dobrych uczniów, a 26%, Ŝe nawet za bardzo dobrych. Tylko 13 % uznało się za przeciętnych, a 8% za słabych. Na podstawie tych odpowiedzi mogę zauwaŝyć u ankietowanych zawyŝony poziom samooceny nie wiem, jakie to moŝe mieć przełoŝenie na wyniki całej ankiety.

4 Z pośród ankietowanych 39% twierdzi, Ŝe nigdy nie spróbowało jeszcze alkoholu. Na drugim biegunie jest natomiast 20% tych, którzy zrobili to przynajmniej z 20 razy, 13% twierdzi, Ŝe uczyniła to od 3 do5 razy i 12 % której zdarzyło się 1 do 2 razy. Na pytanie dotyczące wieku pierwszego wypicia alkoholu uzyskano odpowiedzi, z których wynika, Ŝe inicjacja alkoholowa ma miejsce wśród naszych wychowanków (45%) w wieku lat. Zdecydowanie największą grupę (32%) stanowią tu jednak chłopcy w wieku od 15 do 17 lat.

5 Pytanie nr 6 dotyczące miejsca inicjacji alkoholowej dominująco (28%) wskazuje na dyskotekę, która w tym względzie nie ma sobie równych. Spośród pijących alkohol zapytanych o miejsce ostatniego spoŝywania 17 % wskazało na dyskotekę, 13% na miejsce zamieszkania znajomych a 11% rodzinny dom.

6 Na pytanie Ile razy w swoim Ŝyciu byłeś pijany? 20% odpowiada, Ŝe doznało juŝ w swoim Ŝyciu stanu upojenia alkoholowego. 9% uwaŝa, Ŝe miało to miejsce od 3 do 4 razy a 17% twierdzi, Ŝe doświadczyła tego przynajmniej pięciokrotnie. 9. Ile razy zdarzyło Ci się w minionym miesiącu wypić więcej niŝ cztery lampki wina, półlitrowe piwo, trzy kieliszki wódki? 24% 9% 55% ani razu 1 2 od 3 do 5 12% Odpowiadając na temat częstotliwości spoŝywania alkoholu w miesiącu poprzedzającym badanie w ilości mogącej świadczyć o upiciu się, aŝ 24% twierdzi, Ŝe robi to od 3 do 5 razy w miesiącu. ZwaŜywszy, Ŝe przez 5 dni nauki szkolnej przebywają w internacie, to wszystkie ich wyjazdy do domu rodzinnego wiąŝą się z naduŝywaniem alkoholu. 9% wychowanków czyni to 2 razy, a 12 % przynajmniej raz w miesiącu.

7 10. Czy po wypiciu alkoholu zaistniała w Twoim Ŝyciu któraś z poniŝszych sytuacji: 13% 17% nie potrafiłem odmówić wypicia alkoholu miałem kłopoty z policją 16% 7% zrobiłem coś, czego później Ŝałowałem zrobiło mi się niedobrze 10% 4% 23% 10% poczułem stan zadowolenia zapomniałem o swoich problemach miałem kaca świetnie się bawiłem Spośród wychowanków, którzy w swoim Ŝyciu spoŝywali alkohol 23% doświadczyło nieprzyjemnej strony tego stanu rzeczy, a 16 % uwaŝa, Ŝe miało kaca. 17% twierdzi, Ŝe zrobiło to dlatego, poniewaŝ nie potrafiło odmówić częstującym. 13 % dopatruje się w alkoholu powodu ich dobrej później zabawy. 11. Czy kiedykolwiek po spoŝyciu alkoholu "urwał Ci się film"? 32% 21% tak nie nie piję 47% 21% respondentów wyznaje, Ŝe doświadczyło juŝ stanu zaniku świadomości w wyniku wypicia nadmiernej ilości alkoholu.

8 12. Czy po wypiciu alkoholu byłeś uczestnikiem bójki lub kłótni? 29% 24% tak nie nie piję 47% Co czwarty nasz wychowanek stał się uczestnikiem ostrej kłótni lub brał udział w bójce, a za główna przyczynę uwaŝa wypicie alkoholu. Spośród tych, którzy spoŝywali juŝ w swoim Ŝyciu alkohol odsetek ten wynosi prawie 50%

9 CZĘŚĆ B 1. Sytuacja materialna na tle twoich sąsiadów? 21% 34% lepsza podobna gorsza 45% Odpowiadający na pytanie postrzegają swoja sytuację materialną na tle sąsiadów jako podobną (45%), 34% uznaje za lepszą, a 21% za gorszą. Trudno zatem pokusić się o wyciągniecie daleko idących wniosków. W tej kwestii jest to raczej przekrój społeczny odpowiadający swoimi wynikami proporcjom istniejącym równieŝ w innych szkołach. 2. Czy rodzice dawali Ci kiedyś pieniądze, wiedząc, Ŝe dokonasz za nie zakupu alkoholu? 21% tak nie 79% Co piąty wychowanek otrzymał od swoich rodziców pieniądze z przeznaczeniem na zakup sobie alkoholu.

10 3. Czy rodzice częstowali Cię kiedyś alkoholem? 29% tak nie 71% 29% zostało poczęstowanych przez swoich rodziców alkoholem. Analiza odpowiedzi w kontekście wyników uzyskanych przy poprzednim pytaniu informuje nas, Ŝe 8% jest wprawdzie w stanie poczęstować własne dziecko alkoholem, jednak nie dało mu nigdy pieniędzy przeznaczonych na jego zakup. 4. Czy rodzice aprobują wypicie przez Ciebie lampki wina lub piwa? 36% 64% tak nie 36 % rodziców akceptuje wypicie przez swoje dziecko lampki wina lub piwa. Uwidacznia się nam tutaj rosnąca liberalizacja w postępowaniu. Wypicie lampki wina czy piwa nie jest uwaŝane za coś zdroŝnego.

11 5. Czy uwaŝasz, Ŝe Twoi rodzice naduŝywają alkoholu? 33% tak nie 67% Pytając podopiecznych o stosunek ich rodziców do spoŝywania alkoholu, aŝ 33% odpowiada, Ŝe go naduŝywają. Wynik jest bliski 30% (pytanie 3), a więc ilości rodziców częstujących swoje dziecko alkoholem. Powstaje zatem pytanie, czy istnieje ścisły związek między tymi, którzy naduŝywają i tymi co częstują? SpostrzeŜenia wychowawcze sugerują, Ŝe grupy te pokrywają się. 6. Czy po wypiciu alkoholu przejawiają wobec Ciebie agresywność? 19% tak nie 81% Co piąty wychowanek stwierdza, Ŝe doświadcza agresywności swoich rodziców po spoŝyciu przez nich alkoholu. Przypomnę, Ŝe tylko nieco wyŝszy wynik ( ankieta A pytanie 12) uzyskaliśmy pytając o agresywność naszych wychowanków po spoŝyciu przez nich alkoholu.

12 7. W jakich okolicznościach członkowie Twojej rodziny spoŝywają alkohol? 30% 29% przy okazji świąt uroczystości rodzinne bez okazji nie piją 14% 27% Święta podawane są jako okoliczności sprzyjające spoŝywaniu alkoholu 29%. Zaledwie o dwa punkty procentowe ustępują im uroczystości rodzinne. 14% uwaŝa, Ŝe ich rodzice nie potrzebują Ŝadnej okazji, aby się napić. 8. Jaki jest twój stosunek do picia alkoholu przez Twoich rodziców w czasie uroczystości rodzinnych w Twoim domu? 13% 18% 16% 18% jestem za raczej za raczej przeciw przeciw rodzice nie piją 35% 13% ankietowanych popiera sytuację, kiedy to ich rodzice w czasie uroczystości rodzinnych piją alkohol. 18% jest mniej zdecydowanych co do swojej oceny, jednak równieŝ udziela swojego poparcia. Ponad 50% wychowanków jest przeciwnych piciu nawet z okazji uroczystości rodzinnych, a 18% twierdzi, Ŝe ich rodzice w ogóle nie spoŝywają alkoholu.

13 9. Jaki jest Twój stosunek do picia alkoholu przez Twoich rodziców poza domem i bez okazji? 26% 16% 8% jestem za raczej za raczej przeciw przeciw rodzice nie piją 26% 24% Wychowankowie, zapytani o picie alkoholu przez rodziców poza domem bez Ŝadnej okazji zmniejszają stopień swojej akceptacji. 58% jest przeciwna, z czego 34% zdecydowanie. Mniejszy jest równieŝ odsetek popierających: 16% jest za, a 8% raczej za. Na tym samym poziomie pozostaje odsetek deklarujących abstynencję swoich rodziców.

14 VII - Podsumowanie i wnioski Zdecydowaną większość badanych stanowią wychowankowie pochodzący ze wsi (87%), którzy uczęszczają do szkoły zawodowej (71%) i zamieszkują w internacie. 79% uwaŝa się za dobrych uczniów, z czego 26% za bardzo dobrych. Opierając się na wychowawczym doświadczeniu mogę jednak zinterpretować ich samoocenę wyników w nauce jako: dobre - radzę sobie, bardzo dobre nie mam problemów 61% wychowanków ma juŝ inicjację alkoholową poza sobą, z czego 20% jest w stanie podać, Ŝe piło przynajmniej 20 razy w swoim Ŝyciu. 12% przyznaje, Ŝe zdarzyło im to się sporadycznie 1 do 2 razy, a 39% twierdzi, Ŝe nigdy nie piła w swoim Ŝyciu alkoholu. Dla 13% inicjacja alkoholowa miała miejsce w wieku 10 do 14 lat, a dla 32% w wieku między 15 a 17 rokiem Ŝycia. Po ukończeniu 18 roku Ŝycia dochodzi kolejne 12% respondentów, co sprawia, Ŝe krzywa idzie zdecydowanie w dół, dając nam pewne prawo do przypuszczeń, Ŝe wśród środowiska mającego rozpocząć spoŝywanie alkoholu, większość robi to jeszcze przed skończeniem 18 lat. Najczęstszym miejscem inicjacji alkoholowej są spotkania towarzyskie - w tym konkretnym przypadku dyskoteki (28%). Świadczy to o pewnej modzie na taki sposób spędzania czasu. Młodzi ludzie sięgają po alkohol, aby poprawić sobie nastrój - jest on sposobem na rozluźnienie i dobrą zabawę. NaleŜy wziąć teŝ pod uwagę, Ŝe znacząca część wychowanków wskazuje swoich znajomych (13%) jako miejsce, w którym ostatnio spoŝywali alkohol. Na dom zaś wskazuje 11% - jest to powaŝny sygnał dla rodziców, którzy najczęściej są nieświadomi takiego zagroŝenia. 17% przyznaje się do co najmniej pięciokrotnego doświadczenia w swoim Ŝyciu stanu upojenia alkoholowego, 9% zdradza, Ŝe zdarzyło się to im 3-4 krotnie, a 20% Ŝe miało to miejsce 1 moŝe 2 razy. DuŜy niepokój budzi tu pierwsza grupa respondentów - niestety ankieta nie uwzględniała większego progu

15 określającego liczbę upojenia alkoholowego, co mogłoby ukazać jeszcze dokładniej skalę zagroŝeń płynących z badanego zjawiska. O dzwonku alarmowym moŝna powiedzieć równieŝ w przypadku 21% badanych, którzy mówią w swoim przypadku o doświadczeniu całkowitej utraty świadomości - tzw. urwania się filmu. Nie mniejszy niepokój musi budzić fakt, iŝ 24 % wychowanków w przeciągu miesiąca poprzedzającego badanie od 3 do 5 razy wypili więcej niŝ 4 lampki wina, półlitrowe piwo czy ponad 3 kieliszki wódki. Wskazuje to na to, Ŝe wszystkie wyjazdy tych wychowanków do domów rodzinnych wiąŝą się z naduŝywaniem alkoholu. Skalę problemu potęguje grupa 12%, która zrobiła to dwukrotnie, i 9% tych, którzy przynajmniej raz uczestniczyli w takim spoŝyciu alkoholu. Spośród wychowanków, którzy w swoim Ŝyciu spoŝywali alkohol 23% doświadczyło nieprzyjemnej strony tego stanu rzeczy, a 16 % uwaŝa, Ŝe miało kaca. 17% twierdzi, Ŝe zrobiło to dlatego, poniewaŝ nie potrafiło odmówić częstującym, a 13 % dopatruje się w alkoholu przyczyny ich dobrej później zabawy. Skoro więc tylko dla 13 % kojarzy się on z dobrą zabawą, powstaje pytanie dlaczego pozostali do niego wracają mimo deklarowanego negatywnego bagaŝu doznań? MoŜe to wynikać z przekonania, Ŝe ogólnie alkohol nie jest niczym dobrym w ich Ŝyciu, ale uŝywanie jego podnosi im adrenalinę i dostarcza wraŝeń, których oni bez jego pomocy nie potrafią sobie dostarczyć. Do zdiagnozowania środowiska rodzinnego naszych wychowanków posłuŝyła mi ankieta B, po przeprowadzeniu której otrzymałem kolejne dane mające związek ze środowiskiem rodzinnym badanych, a właściwie z wpływem jego na spoŝywanie przez nich alkoholu. Na podstawie porównania własnych obserwacji czynionych w trakcie wywiadów środowiskowych z wynikami ankiety dotyczącymi ich statusu materialnego (pytanie 1 z ankiety B ) moŝna powiedzieć, Ŝe reprezentują oni typowy przekrój społeczny uwzględniający poziom Ŝycia na małopolskiej wsi. Na duŝy minus tego środowiska przemawia

16 fakt, iŝ 21% rodziców przekazywało swoim dzieciom pieniądze wiedząc, Ŝe ci dokonają za nie zakupu alkoholu dla siebie. Większa jest liberalność wśród rodziców względem spoŝywania alkoholu przez własne dzieci, które sami częstują (uczyniło to 29% rodziców). Natomiast nic zdroŝnego w wypiciu lampki wina czy piwa nie widzi juŝ 36%. Rodzice nie zdają sobie sprawy, Ŝe taka liberalizacja spoŝywania alkoholu z ich strony w przypadku dzieci posiadających dodatkowo orzeczenie upośledzenia lekkiego popycha je w stan wewnętrznego zagubienia i nie rozumienia systemu wychowywania, który staramy się wdraŝać w naszej placówce. Istotnym jest równieŝ to, Ŝe na tą liberalność nie mogą liczyć sami rodzice, bowiem aŝ 33% dzieci twierdzi, Ŝe go naduŝywają, a 19% Ŝe następstwem tego jest ich późniejsza postawa agresywności. Bycie poczęstowanym alkoholem przez własnego rodzica dzieci traktują w kategoriach zaufania, przyspieszonego awansu w świat dorosłości, w którym niestety trzeba chodzić do szkoły, a w której i bez alkoholu znaczących sukcesów się nie odnosiło. Niestety wielu rodziców poza ofertą przyspieszonego kursu w dorosłość nie ma swoim dzieciom nic więcej do zaoferowania. Kolejnymi danymi wartymi analizy jest 24% tych, którzy aprobują picie alkoholu przez rodziców bez tzw. okazji i 32% aprobujących taki stan rzeczy, gdy ma to miejsce w czasie uroczystości rodzinnej. O ile spoŝywanie alkoholu w czasie uroczystości rodzinnych uwaŝa się niemalŝe za element kultury narodowej, co moŝe w pewnym stopniu usprawiedliwiać w tym względzie kształtowanie się poglądów naszych respondentów, to alarmującym jest grupa 24% widzących sens picia dla samego picia - samoczynnie bowiem tworzy się tu analogia z wynikiem uzyskanym w ankiecie A (pytanie 9), gdzie równieŝ 24% badanych przyznało się do tego, Ŝe w minionym miesiącu od 3 do 5 razy zdarzyło się im wypić więcej niŝ 4 lampki wina, pół litra piwa czy ponad 3 kieliszki wódki. JeŜeli mamy tu do czynienia z tą sama grupą respondentów, to uwidacznia nam się potrzeba intensyfikacji działań profilaktycznych.

17 Przypomnę, Ŝe gdy dodamy kolejne 21%, które zrobiło to od 1 do 2 razy, to dowiemy się, Ŝe 45% ankietowanych dzieci było w ostatnim miesiącu przynajmniej raz pijanych. Wskaźniki nie pozostawiają wątpliwości, Ŝe niezbędne są środki zaradcze. Potrzebne jest tu działanie systemowe - nie wystarczy skupić się tylko na zwiększeniu ilości zajęć profilaktycznych, ale naleŝy równieŝ poszerzyć zakres prowadzonej profilaktyki, dobrać odpowiednie programy profilaktyczne z uwzględnieniem przystawalności do realiów Ŝycia, postaw i przekonań młodych ludzi. Potrzebna jest wreszcie profilaktyka samych rodziców, którym moŝna w tym względzie wiele zarzucić. Oprócz działań profilaktycznych naleŝy skierować do wychowanków bogatszej oferty moŝliwości aktywnego spędzania czasu wolnego. Dopiero takie działania mogą przynieść wymierne korzyści.