SZKOLNY DORADCA ZAWODOWY

Transkrypt

1 Szkolne doradztwo zawodowe funkcjonuje w naszym powiecie dopiero drugi rok szkolny. Trudno przecierać szlaki w zupełnie nowej dziedzinie, kiedy zarówno uczniowie, ich rodzice, a nawet nauczyciele niewiele wiedzą o pracy doradcy zawodowego i z czym dokładnie mogą się do takiej osoby zwrócić. Chciałabym po krótce przedstawić role, w jakich doradca może występować, jego główne cele i zadania w pracy z uczniami oraz cechy, jakimi powinien się charakteryzować. SZKOLNY DORADCA ZAWODOWY Oczekiwania wobec doradcy zawodowego w szkole mogą się zdecydowanie różnić w ocenie poszczególnych uczniów, ale również nauczyciele i rodzice mogą mieć wobec doradcy zupełnie inne oczekiwania. M. Rosalska wymienia następujące role, jakie może pełnić doradca w kontakcie z uczniem: Wychowawca dobrze znający swoich uczniów i ich potrzeby czy możliwości, podchodzi do każdego indywidualnie i kieruje się przede wszystkim dobrem ucznia Facylitator pomaga w poszukiwaniu informacji, w podejmowaniu decyzji oraz w konfrontowaniu marzeń z możliwościami Mediator ułatwia porozumienie pomiędzy np. rodzicami a uczniem, ale również w kwestii sprzecznych oczekiwań, potrzeb lub przekonań Animator aranżuje sytuacje sprzyjające rozwojowi ucznia, ułatwiające podejmowanie decyzji, animuje różnego rodzaju sytuacje i spotkania doradcze Ekspert osoba o dużej i aktualnej wiedzy z zakresu preorientacji zawodowej i zawodoznawstwa Analityk zrozumieć samego siebie oraz wskazuje zależności pomiędzy edukacją a rynkiem pracy Krytyczny interpretator pomaga się zorientować w gąszczu informacji, odróżnić wartościowe od błahych Twórca sieci w sposób profesjonalny potrafi pokierować osobę do właściwej instytucji Osoba uruchamiająca zasoby rozpoznaje i w odpowiedni sposób wykorzystuje zasoby tkwiące zarówno w uczniu, w szkole oraz w społeczności lokalnej Budowniczy mostów pomaga przejść od roli ucznia do roli pracownika Osoba przywracająca ład obniża stres, podpowiada rozwiązania problemów

2 Audytorium docenia postępy i sukcesy swoich uczniów. 1 Choć wiele z tych ról pokrywa się w swoich cechach charakterystycznych, to i tak widać jak wiele oczekiwań stoi przed doradcą zawodowym w szkole. Cele w pracy szkolnego doradcy zawodowego Naczelnymi celami szkolnego doradcy zawodowego są: 1) Przygotowanie uczniów do właściwego wyboru kierunku kształcenia a w konsekwencji odpowiedniego dla siebie zawodu. 2) Przygotowanie z uczniami indywidualnych planów kariery 3) Przygotowywanie uczniów do radzenia sobie z takimi problemami jak bezrobocie, ograniczenia zdrowotne oraz adaptacja do nowych warunków pracy oraz mobilności zawodowej 4) Przygotowywanie uczniów do roli pracowników 5) Współpraca z rodzicami w ich efektywnym wspieraniu dzieci w podejmowaniu przez nie decyzji edukacyjnych i zawodowych 6) Wspieranie nauczycieli w realizacji tematów związanych z wyborem zawodu w ramach zajęć przedmiotowych 7) Współtworzenie wytycznych do działań szkoły na rzecz optymalnego rozwoju edukacyjnego i zawodowego uczniów. 2 Zadania szkolnego doradcy zawodowego Zadania szkolnego doradcy zawodowego po raz pierwszy określone zostały w Ustawie o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku w następujący sposób: Do zadań doradcy zawodowego należy: 1. Systematyczne diagnozowanie zapotrzebowania poszczególnych uczniów na informacje edukacyjne i zawodowe oraz pomoc w planowaniu kształcenia i kariery zawodowej; 1 M. Rosalska: Warsztat diagnostyczny doradcy zawodowego. Przewodnik dla nauczyciela i doradcy, KOWEZiU, Warszawa Red. E. Drogosz-Zabłocka, A. Łukaszewicz, A. Paszkowska-Rogacz, R. Ponczek, G. Sołtysińska, B. Wojtasik, E. Żywiec-Dąbrowska: Szkolny doradca zawodowy, KOWEZiU, Warszawa 2003, s. 7.

3 2. Gromadzenie, aktualizacja i udostępnianie informacji edukacyjnych i zawodowych właściwych dla danego poziomu kształcenia; 3. Prowadzenie zajęć przygotowujących uczniów do świadomego planowania kariery i podjęcia roli zawodowej; 4. Koordynowanie działalności informacyjno-doradczej prowadzonej przez szkołę i placówkę; 5. Współpraca z innymi nauczycielami w tworzeniu i zapewnieniu ciągłości działań w zakresie doradztwa edukacyjno-zawodowego 3 Należy do tej listy dodać jeszcze następujące punkty: 6. Gromadzenie i udostępnianie zainteresowanym na poziomie regionalnym oraz globalnym informacji w zakresie: rynku pracy, trendów rozwojowych w świecie zawodów, maksymalnych możliwości wykorzystania swoich uzdolnień i talentów na rynku pracy, instytucji wspierających osoby niepełnosprawne na rynku pracy i nie tylko, porównywalności dyplomów i certyfikatów zawodowych 7. Udzielanie indywidualnych porad i konsultacji edukacyjno-zawodowych uczniom oraz rodzicom 8. Kierowanie w sprawach trudnych do odpowiednich specjalistów 9. Organizowanie spotkań szkoleniowo-informacyjnych dla nauczycieli i rodziców 10. Stałe podnoszenie własnych kwalifikacji 11. Stałe wzbogacanie oraz udostępnianie warsztatu pracy 12. Stała współpraca z instytucjami wspierającymi szkolny system doradztwa: z kuratoriami, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, centrami informacji i planowania kariery zawodowej, powiatowymi urzędami pracy, wojewódzkimi komendami OHP, zakładami doskonalenia zawodowego, organizacjami zrzeszającymi pracodawców, izbami rzemieślniczymi i małej przedsiębiorczości 4,,Ważnym zadaniem doradcy zawodowego, zdaniem B. Wojtasik, jest stymulacja radzącego się do samopoznania, samooceny, poznawania zawodów i szkół, aby mógł sam wybrać własną drogę rozwoju zawodowego. Doradca powinien wzmacniać, ukierunkowywać ucznia, nie dając mu gotowych recept 5 3 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. Z dnia 17 listopada 2010 r. Na podstawie art. 22 ust. 2 pkt 11 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.). 4 Red: E. Drogosz-Zabłocka,. : Szkolny doradca zawodowy, KOWEZiU, Warszawa 2003, s D. Pisula: ABC doradcy zawodowego. Rozmowa doradcza, KOWEZiU, Warszawa 2010, s. 9.

4 Wszystkie te cele i zadania są realizowane w mniejszym lub większym stopniu zależnie od tego czy w szkole jest doradca zawodowy zatrudniony na etacie, czy jest to osoba z zewnątrz, dochodząca jedynie na umówione wcześniej zajęcia oraz z uwzględnieniem etapu edukacyjnego. Sylwetka szkolnego doradcy zawodowego Niezwykle istotne w zawodzie szkolnego doradcy zawodowego są jego kwalifikacje zawodowe, cechy osobowości oraz indywidualne predyspozycje do wykonywania tego zawodu. Musi pamiętać o tym, że często jest jedyną dorosłą osobą mogącą udzielić uczniowi rzetelnej informacji zawodowej oraz jaka odpowiedzialność się z tym wiąże. Zawód szkolnego doradcy zawodowego może wykonywać osoba w stopniu magistra z przygotowaniem pedagogicznym, musi ponadto posiadać dyplom studiów podyplomowych z zakresu orientacji i poradnictwa zawodowego lub doradztwa personalnego. Wymagane na tym stanowisku cechy to: komunikatywność, szacunek dla odrębności ucznia, empatia, otwartość na zmiany, wzbudzanie zaufania, dyskrecja, operatywność i przedsiębiorczość, umiejętność współpracy oraz świadomość własnych ograniczeń w zakresie udzielania pomocy. 6 Doradca zawodowy w szerszym znaczeniu jest zawodem zaufania publicznego i posiada swój swoisty kodeks etyczny, którego naczelna zasadą jest dobro klienta i który ma z jednej strony rozszerzać świadomość zawodową doradców, w tym również szkolnych, z drugiej ma uwrażliwiać na problemy zawodowe i na rolę, jaką pełni wobec społeczeństwa. Musi być świadomy swojej roli w pokazywaniu i umacnianiu potencjału psychicznego swojego klienta (ucznia) oraz uczy go z niego korzystać. Tak więc jego działalność ma wzmacniać w jednostce zaufanie do siebie oraz świata, ma budować odwagę i siłę potrzebne do osiągniecia wytyczonych celów życiowych. 7 Główne wartości moralne wymieniane w poradnictwie zawodowym to: Wolność polegająca na dobrowolności klienta w korzystaniu z pomocy oraz świadomość, że to klient ostatecznego wyboru (nawet jeśli to jest uczeń) Odpowiedzialność za samego siebie oraz za swoja pracę, jako doradca i odpowiedzialność wobec społeczeństwa, czyli kwalifikacje, ciągłe doskonalenie i zdobywanie nowej wiedzy, jakimi jesteśmy ludźmi i jak rozwiązujemy swoje własne problemy, świadomość wpływu, jaki wywieramy na klienta, zwłaszcza ucznia Uczciwość, czyli udawanie niczego, nie zwodzenie klienta, gotowość do podejmowania nawet najtrudniejszych tematów, mówienie zawsze prawdy 6 Tamże, s A. Czerkawska, A. Czerkawski: Etyczny wymiar poradnictwa zawodowego, KOWEZiU, Warszawa 2005.

5 Godność i szacunek łączy się ściśle z wolnością i odpowiedzialnością za dokonywane wybory. Doradca jest zobowiązany do szanowania swoich klientów Tolerancja, czyli uszanowanie odmienności i indywidualności swoich klientów (uczniów), uszanowanie prawa do własnych poglądów. Wymaga traktowania wszystkich klientów tak samo z wyrozumiałością, cierpliwością oraz szacunkiem Poufność to jedna z naczelnych zasad w pracy doradczej, daje klientowi (uczniowi) poczucie bezpieczeństwa i pozwala mu się otworzyć przed doradcą 8 Katarzyna Skrzypczyk 8 Tamże.