Obowiązujący zakres materiału na ćwiczenia w semestrze 1 (letnim)

Transkrypt

1 Obowiązujący zakres materiału na ćwiczenia w semestrze 1 (letnim) 1 Ćwiczenie organizacyjne. Homeostaza* Zapoznanie studentów z organizacją zajęć, regulaminem przedmiotu, regulaminem BHP. 2. Homeostaza: pojęcie homeostazy, Mechanizmy homeostazy: lokalne parakrynne, autokrynne uogólnione odruchowe pętle regulacyjne (otwarte i zamknięte sprzężenia zwrotne dodatnie i ujemne) Homeostat: - udział układu nerwowego i układu hormonalnego w utrzymaniu homeostazy - rola podwzgórza jako nadrzędnego ośrodka kontrolującego homeostazę - udział pozostałych układów w utrzymaniu homeostazy - środowisko wewnętrzne organizmu przestrzenie wodne, skład jonowy. *zaliczenie ćwiczenia 1. następuje na podstawie obecności; opanowanie materiału z ćwiczenia 1. może być zweryfikowane na dowolnych zajęciach począwszy od ćwiczenia 2. 2 Krew: erytrocyty NA ZAJĘCIACH OBOWIĄZUJE ODZIEŻ OCHRONNA (FARTUCHY) 1. Hematopoeza, narządy krwiotwórcze, bariera szpik- krew. Erytropoeza- czynniki regulujące erytropoezę. Retikulocyty. 2. Skład i funkcje krwi. Właściwości fizykochemiczne krwi - lepkość krwi, gęstość krwi, ph. 3. Rodzaje i funkcje białek osocza. 4. Budowa erytrocytów. Wielkość erytrocytów: anizocytoza, mikrocyty, normocyty, makrocyty, megalocyty. Kształt erytrocytów; poikiocytoza. Wybarwienie erytrocytów: hipochromia, hiperchromia, anizochromia, polichromatofilia. Czas przeżycia erytrocytów. Oporność osmotyczna erytrocytów-norma, przebieg badania. Hemoliza- czynniki chemiczne, fizyczne i biologiczne wywołujące hemolizę. Agregacja erytrocytów. Rulonizacja erytrocytów. 5. Hematokryt (Ht); czynniki wpływające na wartość Ht. 6. Hemoglobina: budowa i właściwości; hemoglobina płodowa- budowa i właściwości. Rodzaje połączeń Hb: z tlenem, CO2, CO, sulfhemoglobina, methemoglobina, hemoglobina glikowana (HbA1c). 7. Transport tlenu i CO2 przez krew. Krzywa dysocjacji Hb. Czynniki powodujące przesunięcie krzywej dysocjacji hemoglobiny w prawo lub w lewo. Ciśnienie parcjalne (prężność) tlenu (PaO2), wysycenie hemoglobiny krwi tętniczej tlenem (SaO2)- czynniki wpływające na poziom wysycenia krwi tlenem. Dostarczanie tlenu (DO2 ), zużycie tlenu (VO2 ), współczynnik ekstrakcji tlenu (O2 ER). 8. Układy grupowe antygenów erytrocytarnych- AB0, Rh. Aglutynacja, aglutynogeny erytrocytów, izoaglutyniny osocza. Konflikt serologiczny. Zasady przetaczania krwi. 9. Odczyn Biernackiego (OB) - czynniki wpływające na wartość OB. NORMY: dla kobiet: Krwinki czerwone (RBC) 4,2 5,4 mln/mm³; Hemoglobina (Hb)(HGB) g/100 ml; Hematokryt (HCT) 40 51; dla mężczyzn: RBC: 4,5 5,9 mln/mm³; Hb: g/100 ml; HCT: 40 54

2 3 Krew: leukocyty, krzepnięcie NA ZAJĘCIACH OBOWIĄZUJE ODZIEŻ OCHRONNA (FARTUCHY) 1. Krwinki białe (leukocyty) i ich rola w organizmie człowieka: szereg limfoidalny; limfocyty B, T, NK pojęcie wartości bezwzględnej neutrofilów (ANC), limfocytów, eozynofilów, bazofilów, monocytów) - normy, pojęcie leukocytozy, leukopenii 2. Odporność: Definicja antygenu, przeciwciała, haptenu; Klasy immunoglobulin, miejsce ich powstawania; Reakcje antygen-przeciwciało; Odporność nieswoista (bariery anatomiczne i fizjologiczne, substancje bakteriobójcze, komórkowa odporność nieswoista: neutrofile, makrofagi); Odporność swoista (naturalna czynna, naturalna bierna, sztuczna czynna, sztuczna bierna); Odporność humoralna (przeciwciała, dopełniacz); Odporność komórkowa. 3. Rola płytek krwi w procesie krzepnięcia powstawanie płytek krwi w szpiku, megakariocyty, czas przeżycia zaburzenia ilościowe płytek (małopłytkowość (<100 G/l) i związane z nią cechy skazy małopłytkowej; małopłytkowość rzekoma (fałszywie obniżona liczba płytek przy pobraniu do probówki zawierającej EDTA); nadpłytkowość (>450 G/l)); rola płytek w procesie krzepnięcia (agregacja, adhezja, tworzenie czopu hemostatycznego) 4. Krzepnięcie: pojęcie hemostazy, składowe hemostazy: układ krzepnięcia i fibrynolizy, płytki krwi, funkcja ściany naczynia w procesie krzepnięcia osoczowe czynniki krzepnięcia wewnątrzpochodny i zewnątrzpochodny tor aktywacji kaskady krzepnięcia fibrynoliza - rozpuszczenie i likwidacja skrzepów fibryny oznaczanie czasu krzepnięcia metodą kroplową wg Fonio (fizjologia praktyczna cz. II) najczęstsze osoczowe zaburzenia krzepnięcia - hemofilia A i B NORMY: prawidłowa liczba krwinek białych: 4-10 G/l; odsetek subpopulacji leukocytów w krwi obwodowej (prawidłowy rozmaz krwi obwodowej): granulocyty obojętnochłonne 35-75%; limfocyty 20-40%; eozynofile 1-4%; monocyty 0-9%; pałki 0-6%; bazofile 0-1%; prawidłowa liczba płytek ( G/l).

3 4 Układ Nerwowy 1: Pobudliwość Układ nerwowy funkcja, organizacja (oś czuciowa, oś ruchowa), poziomy funkcjonalne, sposoby przekazywania informacji ( analogowy, cyfrowy) 2. Neuron budowa, podział czynnościowy, rodzaje potencjał spoczynkowy, potencjały lokalne, potencjał czynnościowy mechanizm jonowy przewodzenie we włóknie nerwowym ( ciągłe, skokowe ), czynniki wpływające na szybkość przewodzenia rodzaje włókien 3. Synapsa budowa, rodzaje ( chemiczne, elektryczne, hamujące, pobudzające), cechy przewodzenia w synapsie 4. Glej podział komórek gleju i ich funkcje 5. Płyn mózgowo-rdzeniowy 6. Bariera krew - mózg 7. Metody badania UN: eksperyment ostry i przewlekły, drażnienie tkanki nerwowej różnymi bodźcami, badania elektrofizjologiczne Pojęcia: pobudliwość, pobudzenie, bodziec, impuls nerwowy; przewodzenie z dekrementem; sumowanie czasowe, przestrzenne; prawo wszystko albo nic ; hamowanie pre- i post-synaptyczne; refrakcja względna i bezwzględna; depolaryzacja, repolaryzacja, hiperpolaryzacja. 5 Powtórzenie materiału. Kolokwium zaliczeniowe I Układ nerwowy 2: czucie i percepcja, ból, twór siatkowaty , i Receptory: cechy receptorów (swoistość, adaptacja, kodowanie informacji w r., zależność między siłą bodźca a intensywnością czucia); podział receptorów ze względu na: - rodzaj odbieranego bodźca: mechanoreceptory, chemoreceptory, osmoreceptory i inne - lokalizację: eksteroreceptory, interoreceptory, proprioreceptory, telereceptory - kliniczny: zmysły-wzrok, słuch, powonienie, smak; czucie powierzchniowe, głębokie, trzewne; 2.Czucie dotyku; 3.Czucie temperatury - receptory zimna i ciepła- próg pobudliwości; 4.Czucie proprioceptywne; 5.Czucie bólu - receptory bólowe, ból wolny i szybki, tłumienie bólu; 6.Układy swoiste i nieswoiste przekazywania informacji czuciowej; 7.Rola układu siatkowatego w przewodzeniu czucia; 8.Somatotopowa organizacja kory mózgowej- obszary czuciowe, ruchowe, kojarzeniowe; 7 Układ nerwowy 3: układ kontroli ruchu Rdzeń kręgowy: organizacja ośrodków ruchowych r.k., cechy przewodzenia przez r.k., objawy uszkodzenia r.k. odruchy rdzeniowe: odruch na rozciąganie (n fazowy i statyczny), odruch zginania wrzecionko nerwowo-mięśniowe 2. Układ piramidowy i pozapiramidowy funkcje; 3. Móżdżek podział funkcjonalny (m. rdzeniowy, korowy), rola w kontroli ruchu, połączenia m. z innymi strukturami OUN i ich znaczenie; 4. Rola układu siatkowatego w kontroli ruchu. Pojęcia: jednostka motoryczna; napięcie mięśniowe; odruch łuk odruchowy, rodzaje odruchów; torowanie i okluzja reakcji odruchowych; zbieżność i rozbieżność unerwienia; prawo Bella Magandiego.

4 8 Układ nerwowy 4: fizjologia zmysłów Zmysł wzroku: Budowa oka, ciśnienie wewnątrzgałkowe Układ optyczny oka, zaburzenia refrakcji (wady wzroku), akomodacja Fotorecepcja Widzenie barw teoria Younga-Helmholtza, zaburzenia widzenia barw Pole widzenia definicja, ubytki, plamka ślepa. Widzenie stereoskopowe Droga wzrokowa Regulacja szerokości źrenic, odruchy źreniczne na światło, zbieżność i akomodację 2. Zmysł słuchu Budowa narządu słuchu Podział czynnościowy narządu słuchu część przewodzeniowa, część odbiorcza Właściwości bodźców akustycznych Przewodnictwo powietrzne i kostne dźwięku Przebieg fali akustycznej w uchu wewnętrznym, teoria słyszenia Próby stroikowe Webera i Rinnego, audiometria i słuchowe potencjały wywołane Droga słuchowa 3. Zmysł węchu: budowa, droga węchowa, ośrodki węchu. 4. Zmysł smaku: rodzaje, receptory smaku, drogi czucia smaku. 5. Zmysł równowagi : aparat przedsionkowy- budowa, mechanizm pobudzenia. Integracja bodźców z pozostałych receptorów biorących udział w utrzymaniu równowagi. 9 Układ nerwowy 5: zachowanie człowieka, wyższa czynność nerwowa Podstawy fizjologiczne EEG; Sen: fazy snu, fizjologiczna rola snu; 2. Pamięć: definicja, etapy i rodzaje; kodowanie poszczególnych rodzajów pamięci, ślady pamięciowe, rola hipokampa; 3. Uczenie się i odruchy: warunkowe i bezwarunkowe, wrodzone i nabyte, odruchy instrumentalne, unikanie czynne i bierne; przebieg doświadczeń, na podstawie których opracowano teorię uczenia się. Habituacja; 4. Mowa: definicja, elementy, mechanizmy mózgowe, lateralizacja i asymetria funkcjonalna półkul mózgu; 5. Pola kojarzeniowe kory mózgu; kora mózgowa a zachowanie: kora przedczołowa, płaty ciemieniowy i skroniowy; 6. Rola podwzgórza w regulacji zachowania; 7. Układ limbiczny; fizjologiczny mechanizm zdobywania i unikania; ośrodki motywacyjne; Popędy i emocje; 8. Stres i stresory, wpływ stresu na uwagę, koncentrację i pamięć; wpływ chronicznego stresu na zdrowie człowieka. 10 Powtórzenie materiału. Kolokwium zaliczeniowe II

5 11 Autonomiczny układ nerwowy Podział autonomicznego układu nerwowego (AUN) kryteria anatomiczne, fizjologiczne, farmakologiczne. 2. Transmittery i kotransmittery w AUN części współczulnej (noradrenalina, adrenalina, dopamina, neuropeptyd Y, ATP) i części przywspółczulnej (acetylocholina, tlenek azotu, VIP). Synteza i rozkład noradrenaliny i acetylocholiny. 3. Receptory komórkowe i drugie przekaźniki w AUN receptory adrenergiczne (α, β) i cholinergiczne (N, M). Receptory jonotropowe i metabotropowe. Regulacja receptorów w górę (up-regulation) i w dół (downregulation). 4. Synapsa adrenergiczna i cholinergiczna. 5. Efekty narządowe pobudzenia części współczulnej i przywspółczulnej AUN. Czynnościowy antagonizm i synergizm układu współczulnego i przywspółczulnego. 6. Transmisja synaptyczna w zwojach współczulnych faza wczesna, późna i bardzo późna. 7. Ośrodkowa regulacja aktywności współczulnej znaczenie obszarów RVLM, CVLM, NTS. Ośrodki generujące spontaniczną aktywność współczulną. 8. Część trzewno-czuciowa AUN. Odruchy autonomiczne: trzewno-trzewne, trzewno-somatyczne, somatyczno-trzewne. 9. Wpływ podwzgórza na aktywność AUN. 10. Metody oceny aktywności AUN. 12 Fizjologia mięśni Fizjologia mięśni szkieletowych: poprzeczne prążkowanie struktura sarkomeru jako jednostki funkcjonalnej (aktyna, miozyna, troponina), struktura synapsy nerwowo-mięśniowej, unerwienie ruchowe - jednostka motoryczna - rekrutacja, potencjał spoczynkowy, sprzężenie elektromechaniczne -rola cewek T, retikulum sarkoplazmatycznego i cystern końcowych, rozprzestrzenianie się potencjału czynnościowego, ślizgowy model skurczu, rola i źródło jonów wapnia w czasie skurczu, przekaźnictwo nerwowomięśniowe (acetylocholina, receptory nikotynowe) rozkojarzenie elektromechaniczne rodzaje mięśni szkieletowych (czerwone, białe i pośrednie) 2. Rodzaje skurczów mięśni szkieletowych: skurcz pojedynczy, tężcowy niezupełny i zupełny - relacja potencjału czynnościowego, w tym okresu refrakcji bezwzględnej i względnej do fazy skurczu i rozkurczu mięśnia; skurcz: izotoniczny, izometryczny, izotoniczny wtórnie obciążony (auksotoniczny) - zależność szybkości i zakresu skracania od obciążenia (sprężystość i elastyczność mięśnia) - zależność siły skurczu od wstępnego rozciągnięcia mięśnia oraz od częstotliwości pobudzeni; 5. Fizjologia mięśni gładkich (w porównaniu do mięśni szkieletowych) - struktura miocytu (aktyna, miozyna -ich zawartość i ułożenie, ciałka gęste), mechanogram skurczu mięśni, złącza szczelinowe (niskooporowe), aktywność bioelektryczna mięśni gładkich - zmienna wartość potencjału spoczynkowego, występowanie powolnej spoczynkowej depolaryzacji (jony sodu i wapnia) - komórki rozrusznikowe, przewodzenie pobudzenia z dekrementem, podstawowy rytm elektryczny - BER. Rola i źródło jonów wapnia, rola kalmoduliny w skurczu mięśni gładkich. Okres utajonego pobudzenia 6. Podział czynnościowy i charakterystyka mięśni gładkich - mięśnie wielojednostkowe, jednostkowe (trzewne) i typ pośredni - unerwienie mięśni gładkich, splot podstawny - żylakowatości, rodzaje uwalnianych neurotransmiterów oraz ich receptory;

6 13 Przemiana materii, termoregulacja i Podstawowa przemiana materii, spoczynkowa przemiana materii - definicja, zróżnicowanie, determinanty; 2. Metody pomiaru podstawowej przemiany materii (metody obliczeniowe - wzór Harrisa Benedicta, metody z użyciem analizy ilości zużytego tlenu); zróżnicowanie międzyosobnicze w PPM (związek z płcią, składem ciała); 3. Całkowita przemiana energii przeliczniki spalania kalorii podczas różnych czynności; równoważniki żywieniowe; dobowy bilans zużytej vs. skonsumowanej liczby kalorii; 4. Mechanizmy termoregulacji; ośrodki odpowiedzialne za termoregulację; 5. Termogeneza drżeniowa i bezdrżeniowa; 6. Rola i czynność skóry jako powierzchni granicznej między wewnętrznym i zewnętrznym środowiskiem organizmu; drogi utraty ciepła; gruczoły potowe, ich charakterystyka, liczba, czynność i unerwienie; 7. Zróżnicowanie termiczne organizmu człowieka, różnice wynikające z temperatury otoczenia; aklimatyzacja; termoregulacja podczas wysiłku. 14 Powtórzenie materiału. Kolokwium zaliczeniowe III , Kolokwium zaliczeniowe poprawa PODRĘCZNIKI: 1. W. Z. Traczyk: Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej; 2. S. Konturek: Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny; 3. D. U. Silverthorn: Human Physiology: An Integrated Approach; 4. Podręczniki do ćwiczeń: L. Borodulin-Nadzieja: Fizjologia Praktyczna, podręcznik dla studentów medycyny, części I i II (takie jak poniżej):