Bezpieczeństwo transakcji na giełdzie transportowej TRANS

Transkrypt

1 ZIMON Dominik 1 CZAJA Kamil 2 Bezpieczeństwo transakcji na giełdzie transportowej TRANS WSTĘP Aktualne warunki operowania na globalnych rynkach zmuszają przedsiębiorstwa do stosowania systemów informatycznych wspomagających osoby zarządzające w trudnym procesie podejmowania decyzji [5, s. 372]. Jednym z godnych polecenia narzędzi wspomagających decyzje logistyczne są giełdy transportowe. W niniejszej publikacji skupiono się na giełdzie transportowej Trans, która pomimo tego, iż powstała stosukowo niedawno, bo w 2004 roku stała się pierwszym komunikatorem transportowym połączonym z giełdą przewozów. Obecnie systemu Trans używa ponad 200 tys. firm z branży TSL. Dzięki temu jest on niekwestionowanym liderem oferowanych usług na rynku Europy Środkowej i Wschodniej. Giełda transportowa jest częścią systemu Trans.eu platformy wymiany informacji o wolnych ładunkach i wolnych pojazdach. Głównym celem giełdy transportowej Trans jest prezentacja ofert użytkowników zawierających frachty i wolne pojazdy. Oferta skierowana jest nie tylko do firm transportowych czy spedycyjnych, ale także dla branży produkcyjnej, która poszukuje transportu dla swoich produktów. Celem publikacji jest przedstawienie rozwiązań, jakie posiada giełda transportowa systemu Trans służących do podnoszenia bezpieczeństwa zawieranych transakcji. 1 SKALA POTENCJALNYCH ZAGROŻEŃ Świadczenie usług transportowych jest obarczone stosunkowo dużym ryzykiem, podkreślić należy, że bezpieczeństwo przewożonych ładunków i zabezpieczenie ich na środkach transportu nie są jedynym zmartwieniem przewoźników. Specyfika branży transportowej bazuje na zasadach obustronnego zaufania. Niestety dość często zasady te są łamane i narażają współpracujące strony na straty. Z badań przeprowadzanych przez Niemieckie Towarzystwo Agencji Ubezpieczeniowych (rys. 1) wynika, że straty związane z kradzieżami w transporcie dotyczą, co trzeciej europejskiej firmy transportowej lub spedycyjnej, a ich suma szacowana jest na 10 mld euro. W przypadku polskiego rynku działań szacuje się, że w ciągu ostatnich trzech lat, co najmniej połowa firm z branży stała się ofiarą kradzieży. Z kolei Polska Izba Spedycji i Logistyki podaje, że w ciągi ostatnich 5 lat aż 73% firm zostało oszukanych przynajmniej raz [4, s. 54]. 1 Politechnika Rzeszowska, Wydział Zarządzania,, Rzeszów, al. Powstańców Warszawy 10. Tel: zdomin@prz.edu.pl. 2 Mgr inż. K. Czaja absolwent Politechniki Rzeszowskiej 11794

2 9% 5% Kradzież z włamaniem 38% Fałszerstwo 21% Przywłaszczenie przez wykonawcę Rabunek - napad rozbójniczy Kradzież środka transportu 27% Rys. 1. Rodzaje przestępstw w transporcie, z jakimi spotykają się przewoźnicy. Źródło: Haber E.: Trzeci rok kampanii Rzetelny przewoźnik, TSL Biznes nr 2/2013, s OCHRONA UŻYTKOWNIKÓW GIEŁDY TRANSPORTOWEJ TRANS Twórcy giełdy Trans doskonale zdają sobie sprawę z faktu, że giełda, jako pośrednik i platforma wymiany informacji pomiędzy tysiącami organizacji może stać się miejscem działania nierzetelnych przedsiębiorstw lub oszustów. Dlatego system Trans jest stale unowocześniany, informatycy i programiści pracują nad coraz bardziej przydatnymi funkcjami, które pozwolą na bezpieczne zawieranie transakcji i weryfikację kontrahentów. Platforma TransProtect jest pierwszą z usług pozagiełdowych wartych odnotowania. Usługa ta jest platformą bezpieczeństwa i pomocy dla przewoźników i spedytorów oferujących swoje usługi na giełdzie. W skład usługi wchodzą opcje związane z weryfikacją kontrahentów za pomocą ocen i komentarzy, windykacją długów czy przyjęciem wskaźnika wiarygodności płatniczej TransRisk. Opcje te mają zapewnić jak największe bezpieczeństwo przy korzystaniu z giełdy. Platforma TransProtect składa się z czterech podstawowych modułów: a) bazy szczegółowych informacji o kontrahencie, b) wskaźnika wiarygodności płatniczej TransRisk, c) certyfikatu Rzetelnego Przewoźnika, d) windykacja długów TransInkasso. Jedną z ważniejszych usług wchodzących w skład platformy TransProtection jest szczegółowe zestawienie danych firm korzystających z systemu giełdy. Dane te są podzielone na trzy części: dane podstawowe, profil działalności firmy oraz aktywność firmy w systemie Trans.eu (rys. 2)

3 Rys. 2. Okno informacji o firmie przewozowej. Źródło: Opracowanie własne na podstawie programu Trans 4 W pierwszym obszarze zawarte są podstawowe dane teleadresowe, jak adres numer telefonu/fax-u czy adres firmy, włącznie z numerem NIP, REGON i KRS. Część dotycząca profilu działalności firmy określa szczegółowo datę rozpoczęcia działalności, liczbę zatrudnionych pracowników oraz posiadanych pojazdów. Ponadto zawarte są także informacje na temat formy prawnej firmy, sprecyzowanych usług i profilu firmy to znaczy, jaką branżą się ona zajmuje np. spedycja krajowa, transport drogowy. Znajdziemy tu również informacje o obszarze działalności - w przypadku świadczenia usług międzynarodowych są wypisane kraje, w których dana firma świadczy swoje usługi. W profilu firmy nie mogło także zabraknąć informacji na temat aktywności firmy w systemie Trans.eu. W programie udostępniane są dane dotyczące stażu firmy w systemie trans (daty rejestracji i autoryzacji jak i ostatniego logowania do systemu). Informacje zawierają także liczbę wystawionych ofert i zawartych transakcji w przedziale ostatniego roku, miesiąca i średniej miesięcznej. Analiza tych informacji pozwala klientowi wyrobić sobie wstępną opinię o potencjalnych możliwościach danego kontrahenta. Okno informacji o danej firmie zawiera także istotne dane na temat pracowników, posiadanej floty, dokumentów potwierdzających wiarygodność firmy, oceny i komentarzy czy indeksu TransRisk. Zakładka dokumenty o którą wzbogacony jest system trans.eu pozwala uwiarygodnić organizację na giełdzie. Każde przedsiębiorstwo może w ramach abonamentu poprzez giełdę udostępniać dokumenty i licencje, w jakich posiadaniu się znajduje. Działania te prowadzą do przyśpieszenia formalności i uwiarygodnienia danych przewoźnika. System komentarzy również jest ciekawym rozwiązaniem pozwalającym każdemu z kontrahentów, który zawierał transakcje z daną firmą na wystawienie oceny oraz umieszczenie komentarzy. Opcja ta pozwala na poznanie opinii innych użytkowników na temat firmy z którą planuje się podjąć współpracę i umożliwia nawiązywanie kontaktów z rzetelnymi kontrahentami. Ocena ogólnie dotyczy jakości współpracy w tym terminowości w regulowaniu zobowiązań płatniczych

4 Kolejnym narzędziem zapewaniającym bezpieczeństwo jest tzw. indeks TransRisk jest to wskaźnik określający poziom wiarygodności płatniczej firmy. Wyliczany jest we współpracy z czołowymi wywiadowniami gospodarczymi - Creditreform oraz Dun & Bradstreet. W celu obliczenia Indeksu, analitycy sprawdzają m.in.: a) kondycję finansową firmy, b) opóźnienia płatnicze, c) aktywność w roli płatnika w Systemie Trans.eu, d) historię działalności przedsiębiorstwa, e) powiązania osobowe i kapitałowe, f) opinie i referencje kontrahentów. Usługa ta zapewnia wgląd do historii zmian oceny indeksu zobrazowanej na wykresie uwzględniającym sześć ostatnich miesięcy. Użytkownik może zostać oceniony w jednej z sześciu kategorii od super płatnika do bardzo słabego płatnika. Indeks TransRisk posiada już ponad 3000 firm pochodzących z 10 krajów m.in. Polski, Niemiec czy Słowacji. Rys. 3. Okno prezentujące indeks TransRisk i logo Certyfikatu Rzetelnego pracownika. Źródło: Opracowanie własne na podstawie programu Trans 4 Ostatnim elementem platformy TransProtect jest Certyfikat Rzetelnego Przewoźnika. Certyfikat ten przyznawany jest najlepszym przedsiębiorstwom transportowym zarejestrowanym w Systemie Trans.eu (rys 3.). Stanowi gwarancję rzetelności i wysokiej, jakości świadczonych usług. Aby otrzymać ten certyfikat dana firma musi spełniać następujące wymogi [6, s ]: a) staż na rynku powyżej 3 lat; b) ponad 80% pozytywnych ocen; c) ponad 50 zaakceptowanych ofert; d) aktualne dane w profilu firmy; e) komplet dokumentów; f) dobra sytuacja finansowa (użytkownik nie może być na liście dłużników). Ponadto firma LoginTrans prowadzi kampanię pod nazwą Rzetelny przewoźnik jest to kampania edukacyjna mająca na celu rozpowszechnianie dobrych praktyk. Poprzez tworzenie bezpiecznego środowiska dla rozwoju i edukacji sektora TSL w tym integracje przewoźników i spedytorów na rzecz transportu w Europie 3. System Trans.eu posiada w swoim systemie jeszcze jedną bardzo przydatną funkcję mianowicie usługę windykacji długu TransInkasso (rys. 4.). Usługa ta podzielona jest na dwa elementy: zgłoszenie dłużnika na giełdę wierzytelności z listą dłużników oraz pomoc i prowadzenie procedury windykacyjnej. Wprowadzenie tej usługi do systemy Trans.eu odbyło się 3 ( r.) 11797

5 poprzez nową spółkę, która należy do LoginTrans operatora Trans.eu. Jest to istotne ze względu na sposób rozliczania użytkowników. Rys. 4. Schemat działania usługi TransInkasso. Źródło: Haber E.: Jak odzyskać pieniądze?, Transinkasso nowa windykacja dla transportu, Polska Gazeta Transportowa nr 35/2012, 12. TransInkasso działa w ramach giełdy Trans, użytkownik, który zgłosił firmę, jako dłużnika rozpoczyna prowadzenie sprawy długu, jako tzw. monitoring sprawy długu (jest to usługa bezpłatna dla abonamentów giełdy Trans.eu). W wypadku braku spłaty należności TransInkasso może zablokować dostęp do giełdy transportowej dłużnikowi. Jeśli po blokadzie dalej nie można odzyskać pieniędzy klienta można zastosować jedną z dwóch dróg roszczeń w stosunku do dłużnika. Pierwszą z nich jest windykacja polubowna, gdzie pracownicy TransInkasso działają, jako mediator i pomagają w rozstrzygnięciu sprawy. Koszt prowadzenia sprawy uiszczany jest tylko w przypadku wygrania sprawy i wynosi 2.5% prowizji przy kwocie powyżej 20 tys. zł i 3.5% przy zgłoszeniach do 20 tys. zł. Drugą opcją jest wejście na drogę sądową, w której także sprawę klienta prowadzi TransInkasso jednakże w tym wypadku prowizja jest wyższa i wynosi odpowiednio 7 i 30%. Dzięki tej usłudze w roku 2011 udało się odzyskać, aż 80 mln zł, co daje skuteczność na poziomie 83% prowadzonych spraw [3, s. 24]. WNIOSKI W wielu organizacjach trwa nieustanne poszukiwanie technologii informacyjnych mogących zwiększyć wydajność i efektywność procesów logistycznych oraz ułatwiających zaistnienie na rynku [2, s. 543]. Scharakteryzowana w pracy giełda transportowa Trans bezsprzecznie jest narzędziem godnym polecenia firmom dążącym do optymalizacji procesów transportowych. Niestety powszechne wykorzystywanie technologii informatycznych w celu doskonalenia procesów logistycznych naraża przedsiębiorstwa na pewne zagrożenia. W związku z tym scharakteryzowana giełda wyposażona jest w następujące rozwiązania podnoszące bezpieczeństwo zawieranych transakcji: Spedytor może sprawdzić podstawowe informacje na temat potencjalnego kontrahenta dzięki usłudze TransProtect, która pozwala prześledzić daty działalności, liczbę zawartych kontraktów, jak i oceny wystawione przez zleceniodawców, z którymi uprzednio firma nawiązywała współpracę. Działania te już na samym wstępie pozwolą wyselekcjonować grupę kontrahentów godną zaufania, z którą zawieranie transakcji jest relatywnie bezpieczne. Ważną funkcją giełdy jest możliwość wzajemnego, kompleksowego wystawiania ocen po wykonaniu określonej usługi niemal w czasie rzeczywistym [1, s. 360]. Pozwala to na bieżąco eliminować nierzetelnych przewoźników. Dzięki usłudze TransRisk spedytor może zweryfikować poziom wiarygodności płatniczej, czyli uzyskać informacje czy dany kontrahent spłacał terminowo swoje należności. Analiza pozyskanych informacji pozwala na szybkie określenie czy kontrahent jest uczciwy i czy współpraca z nim nie narazi przedsiębiorstwa na problemy finansowe [7, s. 7]. Gwarancją bezpieczeństwa zawieranych transakcji jest również nawiązywanie współpracy jedynie z firmami legitymującymi się certyfikatem Rzetelnego Przewoźnika. Organizacje te cechują się 11798

6 dbałością o potrzeby klienta i renomą na rynku, której nie chcą nadwyrężać poprzez niską jakość świadczonych usług. Zaprezentowane instrumenty pozagiełdowe w większości przypadków pozwolą przedsiębiorcom na zawieranie relatywnie bezpiecznych transakcji, pamiętać jednak należy o zachowaniu pewnej dozy ostrożności i ograniczonego zaufania szczególnie w kontaktach z przedsiębiorstwami o niskiej wiarygodności płatniczej. Streszczenie Aktualnie panuje trend do coraz szerszego stosowania technologii internetowych w biznesie oraz logistyce. Niestety powszechne wykorzystywanie technologii informatycznych w celu optymalizacji procesów biznesowych naraża przedsiębiorstwa na pewne zagrożenia. Celem publikacji jest przybliżenie możliwości giełdy transportowej Trans, czyli narzędzia wykorzystywanego do optymalizacji procesów transportowych. W publikacji skupiono się głównie na zaprezentowaniu funkcji giełdy służących do maksymalizacji bezpieczeństwa i ochrony użytkowników. Zaprezentowane w publikacji instrumenty pozagiełdowe w większości przypadków pozwolą jednak przedsiębiorcom na zawieranie relatywnie bezpiecznych transakcji, pamiętać jednak należy o zachowaniu pewnej dozy ostrożności i ograniczonego zaufania szczególnie w kontaktach z przedsiębiorstwami o niskiej wiarygodności płatniczej. Transaction s security on Transport Trans Exchange Abstract Currently there is a trend towards the increasing use of Internet technologies in business and logistics. Unfortunately, the widespread use of information technology to optimize business processes exposes the company to certain risks. The aim of the publication was to present the possibilities of exchange transport Trans, which is a tool used to optimize transport processes. The publication focuses primarily on presenting function of exchange used to maximize the safety and security of users. Presented in the publication of OTC instruments, in most cases, however, allow entrepreneurs to make relatively secure transactions, it should be remembered about maintaining a certain degree of caution and limited confidence especially when dealing with companies with low credibility of. BIBLIOGRAFIA 1. Ciesielski M., Instrumenty zarządzania łańcuchami dostaw, PWE, Warszawa Coyle J., Bardi E., Langley J., Zarządzanie logistyczne, PWE, Warszawa Haber E., Trzeci rok kampanii Rzetelny przewoźnik, TSL Biznes nr 2/ Haber E., Jak odzyskać pieniądze?, Transinkasso nowa windykacja dla transportu, Polska Gazeta Transportowa nr 35/ Fajczak-Kowalska A., Rozwiązania informatyczne wspierające procesy logistyczne w transporcie morskim, Logistyka nr 5/ Woch D., Trans promuje rzetelnych, Trucks&Machines nr 12/ Zimon D., Czaja K., Wykorzystanie giełdy Trans do optymalizacji procesów transportowych, Gospodarka Materiałowa i Logistyka nr 7/