RECENZJA ROZPRAWY DOKORSKIEJ mgr Filipa Nowackiego

Transkrypt

1 dr hab. Nelly Daszkiewicz, prof, nadzw. PG Gdansk, Politechnika Gdahska Wydziat Zarz^dzania i Ekonomii Katedra Nauk Ekonomicznych Ul. Narutowicza 11/ Gdansk RECENZJA ROZPRAWY DOKORSKIEJ mgr Filipa Nowackiego pt. WptYw przedsi^biorczosci mi^dzynarodowej opartej na wspolpracy na ksztattowanie konkurencyjnosci przedsiebiorstwa" napisanej po kierunkiem prof, dr hab. Krzysztofa Fonfary i dr Mileny Ratajczak-Mrozek 1. OCENA OGOLNA Powierzona mi do recenzji rozprawa doktorska przygotowana przez Pana magistra Filipa Nowackiego pt. Wptvw przedsi^biorczosci mi^dzynarodowej opartej na wspotpracy na ksztattowanie konkurencyjnosci przedsiebiorstwa" jest pracg, ktorq oceniam zdecydowanie pozytywnie. Autor wykazat si^ umiejqtnosciq projektowania i przeprowadzenia badan ilosciowych, analizy danych oraz formutowania konstruktywnych wnioskow. Ponadto, podj^ty przez Doktoranta temat rozprawy uwazam za wazny i aktualny, a takze przyczyniajqcy si^ do rozwoju nauk o zarzqdzaniu. 2. OCENA MERYTORYCZNA 2.1 Znaczenie problematyki podj^tej w recenzowanej rozprawie Poczqtki przedsi^biorczosci mi^dzynarodowej (PM) si^gajq korica lat 80. XX wieku. Natomiast PM jako nowy obszar badawczy (tzw. szkota PM) wyodr^bnit SIQ W pofowie lat 90. XX wieku. Koncepcja PM powstata, a nast^pnie rozwijata si^ na pograniczu przedsi^biorczosci i biznesu mi^dzynarodowego (BM) oraz teorii internacjonalizacji. Najogolniej, teoria PM jest podejsciem badawczym do internacjonalizacji przedsi^biorstw z perspektywy przedsi^biorczej, ktora Igczy rozne podejscia do internacjonalizacji z przedsi^biorczosciq jako cz^sciq sktadow^ internacjonalizacji przede wszystkim matych i srednich przedsi^biorstw (MSP). Podj^ta przez Doktoranta problematyka wptywu PM opartej na wspotpracy na konkurencyjnosc przedsiebiorstwa wynika z zaobserwowanej przez niego, w trakcie studiow literaturowych, luki badawczej. Pan magister Filip Nowacki dokonuje modyfikacji koncepcji PM, ktora wynika z ewolucji powi^zari sieciowych, rozwoju nowoczesnych technologii i zmian zachodzgcych w postawach nabywcow. Autor uznat, iz wspotpraca jest brakujqcym elementem w dotychczas obowi^zuj^cej koncepcji PM. 1

2 W zwiqzku z powyzszym podjeta przez Doktoranta tematyka uwzgledniajgca wspotpracy w koncepcji PiVl jest, w mojej ocenie, istotna zarowno dia teorii jak i praktyki przedsiybiorczosci Ocena wykorzystania zrodet Pan magister Filip Nowacki przeprowadzit dogtybne studia literaturowe. W rozprawie wykorzystat 410 pozycji, zarowno polsko- jak i angloj^zycznych oraz 5 zrodet internetowych. Literatura zostata dobrana prawidtowo, jest bogata i zroznicowana. Na podkreslenie zastuguje umiej^tnosc wykorzystania przez Autora najnowszej literatury przedmiotu - az 102 pozycje to pubiikacje, ktore ukazaty w ostatnich piyciu latach (od roku 2012) Ocena celu pracy, hipotezy badawczej i uktadu pracy. W recenzowanej rozprawie doktorskiej Autor formutuje eel gtowny jakim jest modyfikacja dotychczasowej koncepcji przedsiebiorczosci mi^dzynarodowej poprzez rozszerzenie jej o aspekt wspotpracy i zbadanie wptywu koncepcji przedsiebiorczosci mledzynarodowej opartej na wspotpracy na ksztattowanie konkurencyjnosci przedsiebiorstwa. Za niefortunne jednak uwazam sformutowanie wptyw koncepcji PM opartej na wspotpracy na ksztattowanie konkurencyjnosci przedsiebiorstwa". To nie koncepcja bowiem, a wspotpraca moze miec wptyw na konkurencyjnosc przedsiebiorstwa. DIa realizacji celu gtownego, Doktorant wyznaczyt cztery cele szczegotowe. Cel gtowny i cele szczegotowe zostaty przez Doktoranta osiqgniete. Dqzenie do realizacji celow pracy wywarto wptyw na koncepcje postepowania badawczego Autora. Okreslenie celu recenzowanej rozprawy doprowadzity Doktoranta do sformutowania hipotezy badawczej, iz przedsiebiorczosc miedzynarodowa oparta na wspotpracy wywiera pozytywny wptyw na poziom konkurencyjnosci przedsiebiorstwa. Uktad pracy jest prawidtowy. Koncepcja pracy znajduje odzwierciedlenie w jej strukturze. Rozprawa jest napisana w sposob bardzo zwiyzty. Praca iiczy tqcznie 169 stron, sktada sie ze wstepu, trzech rozdziatow, zakonczenia, bibliografii, spisu rysunkow, spisu label oraz aneksu obejmujgcego 5 zatqcznikow. Rozprawa ma charakter teoretyczno-empiryczny a proporcje miedzy obiema czesciami sq zachowane Ocena merytoryczna odnoszqca sie do poszczegolnych czesci rozprawy. We wstepie recenzowanej pracy zawarte zostaty wszystkie istotne informacje, w szczegolnosci przeglgd literatury przedmiotu, ktory uzasadnia zaproponowang w rozprawie zmodyfikowang koncepcje PM, eel gtowny, cele szczegotowe oraz wtasny model badawczy. Opisane przez Autora zaieznosci uzasadniajq sformutowanie hipotezy badawczej, iz PM oparta na wspotpracy wywiera pozytywny wptyw na poziom konkurencyjnosci przedsiebiorstwa. Ponadto, Doktorant wyjasnia i uzasadnia przyjetg w pracy definicje konkurencyjnosci przedsiebiorstwa. Jest to szczegoinie istotne z uwagi na mnogosc funkcjonujqcych definicji i podejsc podawczych do zjawiska konkurencyjnosci. 2

3 Rozdziat pierwszy {Istoto przedsiqbiorczosci miqdzynarodowej) przedstawia istotq i znaczenie zjawisi<a PM. W punl<cie 1.1. Autor omawia pojqcie przedsiybiorczosci oraz osoby przedsiybiorcy. Ten punl<t pracy nie budzi zastrzezeri, zostat opracowany bardzo wszechstronnie. Punkt 1.2. dotyczy istoty PM, cech przypisywanych przez roznych autorow PM oraz orientacji przedsiybiorczej, tj. innowacyjnosci, proaktywnosci, sktonnosci do podejmowania ryzyka, agresywnosci i autonomii. W punkcie 1.3 Autor opisuje trzy przestanki modyfikacji koncepcji PM, tj. 1) tworzenie powiqzari sieciowych, 2) rozwoj nowoczesnych technologii i 3) ewolucja postaw nabywcow na rynku B2B i B2C. Szkoda, ze Doktorant pomija koncepcje miedzynarodowej orientacji przedsiebiorczej (MOP), ktora jest coraz czysciej w literaturze przedmiotu postrzegana jako kwintesencja PM. O ile orientacja przedsiybiorcza (OP) nalezata do gtownych nurtow badawczych ponad trzy dekady temu, to MOP jest koncepcjq znacznie mtodszq. Ponadto, stosunkowo niewiele miejsca Doktorant poswiyca zagadnieniu internacjonalizacji przedsiebiorstwa, choc zauwaza, ze koncepcja PM rozwija sie na pograniczu BM i teorii internacjonalizacji. W rozdziale drugim (Wpfyw przedsiqbiorczosci miqdzynarodowej opartej na wspofpracy na konkurencyjnosc przedsiebiorstwa), Autor przedstawia istote koncepcji PM opartej na wspotpracy. W punkcie 2.1. Doktorant wyjasnia, na podstawie analizy literatury przedmiotu, ujecia zagadnienia wspotpracy w kontekscie przedsiebiorczosci, tj. relacje w zakresie wspotpracy {collaborative relationship), przedsiebiorczosc zbiorowq {collective entrepreneurship) oraz wspotprace na rzecz przedsiebiorczosci {collaborative entrepreneurship). Z kolei, punkt 2.2 poswiecony zostat PM opartej na wspotpracy. Ten fragment rozprawy zostat napisany bardzo wnikliwie, a Autor omawia w tym miejscu wtasnq, rozszerzonq koncepcje PM. Doktorant stusznie zauwaza, ze obecnie przedsiebiorstwo musi poszukiwac nowych mozliwosci rozwoju oraz sposobow ekspansji na rynki zagraniczne. Ponadto, ekspansja ta musi bye wpisana w planowane dziatania przedsiebiorstwa. Przedsiebiorstwo musi dziatac w sposob proaktywny, wyprzedzajqc tym samym dziatania konkurencji. DIatego tez, w zmodyfikowanej, autorskiej koncepcji PM obok innowacyjnosci, proaktywnosci i sktonnosci do podejmowania ryzyka, pojawia sie wspotpraca. Dodatkowo, Doktorant omawia gtowne narzedzia nawiqzywania wspotpracy w ramach proponowanej wtasnej koncepcji. Ostatni punkt (2.3) rozdziatu drugiego dotyczy zaieznosci pomiedzy PM opartq na wspotpracy a ksztattowaniem konkurencyjnosci przedsiebiorstwa. Pojecie konkurencyjnosci zostato przedstawione kompleksowo, co nie jest tatwe z uwagi na mnogosc definicji i wielokierunkowosc pojecia konkurencyjnosci. Wysoko oceniam zaproponowany model ksztattowania konkurencyjnosci przedsiebiorstwa oparty na zmodyfikowanej koncepcji PM. Autor konkluduje, iz wraz ze wzrostem poziomu intensywnosci nawiqzywania wspotpracy powinna rosnqc rowniez konkurencyjnosc przedsiebiorstwa. A zatem, rozwazania rozdziatu drugiego doprowadzajq Autora do hipotezy badawczej iz: PM oparta na wspotpracy wywiera pozytywny wpfyw na wzrost konkurencyjnosci przedsiebiorstwa. 3

4 Rozdziat trzeci (Wptyw PM opartej na wspotpracy na konkurencyjnosc przedsiebiorstwa - rezultaty badan ennpirycznycli), jest rozdziatem metodyczno-empirycznym. Autor w celu weryfikacji hipotezy badawczej przeprowadzit badanie ilosciowe, z wykorzystaniem kwestionariusza ankietowego. Opis badania jest doktadny, z a zastosowane narzedzia prawidtowe. Autor z pewnosciq wykorzystat tu wiedzy i umiejetnosci zdobyte w trakcie badari prowadzonych w ramach projektow NCN, w ktorych wczesniej uczestniczyt. Ponadto, do pracy dotqczony zostat kwestionariusz, ktorego konstrukcja jest poprawna. Kwestionariusz zostat opracowany w sposob utatwiajqcy respondentowi udzielenie odpowiedzi. Warto dodac, iz przyjqta przez Doktoranta metoda badawcza jest powszechnie wykorzystywana w licznych badaniach o podobnej tematyce prowadzonych na swiecie. W celu weryfikacji hipotezy badawczej Autor dokonuje porownania poziomu konkurencyjnosci dwoch grup przedsiybiorstw, tj. tych wykazujgcych cechy PM opartej na wspotpracy (firmy typu A) oraz nie wykazujqcych aktywnosci opisywanych przez zmodyfikowanq koncepcje (firmy typu B). Z kolei, w celu ustalenia poziomu PM przedsiebiorstw Autor analizuje kolejno jej elementy, czyli 1) innowacyjnosc, 2) proaktywnosc, 3) sktonnosc do podejmowania ryzyka, 4) poziom wspotpracy na rynku B2B i B2C. Konkurencyjnosc przedsiebiorstwa natomiast zostata ustalona na podstawie odpowiedzi udzielonych w zakresie miernikow finansowych oraz rynkowych porownujqcych respondenta do jego najblizszych konkurentow. Mierniki te to wielkosc zysku ogotem, wartosc sprzedazy, udziat w rynku, stopa zwrotu z naktadow inwestycyjnych (ROI), szybkosc wprowadzania nowych produktow na rynek, liczba wprowadzonych innowacji oraz poziom satysfakcji nabywcow. W celu weryfikacji hipotezy badawczej Autor wykorzystuje, test U-Manna Whitney'a, ktory pozwala na testowanie roznic pomiedzy dwoma niezaleznymi zbiorami. Weryfikacja hipotezy jest pozytywna, a efekty przeprowadzonej weryfikacji statystycznej zostaty szczegotowo opisane. W zakoriczeniu, Autor dokonuje syntetycznego podsumowania pracy i sumarycznego zestawienia wynikow badan. Ponadto, Doktorant wskazat tez na ograniczenia zgromadzonego materiatu empirycznego oraz dalsze mozliwe kierunki badan Jezyk 1 formalna strona rozprawy doktorskiej Strone formainq i jezykowa oceniam bardzo dobrze. Praca zostata napisana poprawnym i przejrzystym jezykiem. Rowniez referencje i wykaz literatury zostat opracowany prawidtowo, chociaz zabrakto mi troche w wykazie literatury numerow stron dia opracowah zbiorowych i dia artykutow opublikowanych w czasopismach Pytania problemowe Po przeczytaniu rozprawy chciatabym zadac Doktorantowi dwa pytania, o odpowiedz na ktore prosze podczas publicznej obrony:

5 1. Badane przedsiebiorstwa funl<cjonujq w roznych branzach. Jak ocenia Pan wptyw branzy na poziom przedsiebiorczosci miedzynarodowej? 2. W zakohczeniu (s ) pisze Pan, ze cennym kierunkiem dalszych bodan wydaje siq bye empiryczna analiza koncepcji PM opartej na wspotpracy w innych grupach przedsiqbiorstw, na innych rynkach zagranicznych. Prosze o doprecyzowanie, jakie grupy przedsiebiorstw i jakie rynki zagraniczne ma Pan na mysli. 3. WNIOSKI I KONKLUZJA KONCOWA Wymienione w pracy uwagi krytyczne nie zmieniajq mojej pozytywnej oceny pracy. Do najwazniejszych waiorow recenzowanej rozprawy zaiiczyc naiezy: - waznosc i aktualnosc podjetego tematu, a zwtaszcza znalezienie i wypetnienie luki badawczej w podjetym temacie pracy, - logicznq i spojnq konstrukcje oraz przejrzystosc, - przeprowadzenie przez Doktoranta gruntownych studiow literaturowych, - wtasciwy dobor metod badawczych i ich doktadny opis, - przeprowadzenie badari ilosciowych na wysokim poziomie, - rzetelne opracowanie wynikow przeprowadzonych badan, - bardzo dobry Jezyk - praca jest tatwa w odbiorze i ciekawa, - umiejetnosc formutowania samodzielnych wnioskow, - wktad w rozwoj nauk 0 zarzqdzaniu. Reasumujqc, stwierdzam ze recenzowana rozprawa doktorska mgr Filipa Nowackiego pt. Wptyw przedsiebiorczosci miedzynarodowej opartej na wspotpracy na ksztattowanie konkurencyjnosci przedsiebiorstwa" spetnia wymogi stawiane pracom doktorskim w ustawie o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. z 2003 r., nr 65 poz. 595 z pozn. zm.) tj.: - stanowi oryginalne rozwiqzanie problemu naukowego, - wykazuje ogolna wiedze teoretycznq Doktoranta w dyscyplinie nauk o zarzqdzaniu, -potwierdza umiejetnosc Doktoranta w zakresie samodzielnego prowadzenia pracy naukowej. W zwiqzku z powyzszym wnioskuje do Rady Wydziatu Gospodarki Miedzynarodowej Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu o jej dopuszczenie do publicznej obrony. Ponadto, biorqc pod uwage wage podjetego tematu, zastosowane metody badawcze, oryginalny i nowatorski charakter, wktad w rozwoj nauk o zarzqdzaniu oraz bardzo starannq strone formainq recenzowanej rozprawy wnosze o jej wyroznienie stosownq nagrodq. 5