Dziesięć powodów, dla których warto wybierać dabigatran w codziennej praktyce klinicznej
|
|
- Teresa Krajewska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 16 Dziesięć powodów, dla których warto wybierać dabigatran w codziennej praktyce klinicznej Ten reasons to choose dabigatran in everyday clinical practice Dr n. med. Filip M. Szymański I Katedra i Klinika Kardiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny Kierownik Kliniki: prof. dr hab. n. med. Grzegorz Opolski WPROWADZENIE Współcześnie migotanie przedsionków jest jedną z najważniejszych chorób układu sercowo-naczyniowego. Jest to zaburzenie rytmu serca polegające na szybkiej, niemiarowej czynności elektrycznej przedsionków, prowadzącej do niemiarowej aktywacji komór serca, a zatem do nieregularnych skurczów mięśnia sercowego, o zmieniającej się częstości. Wywołuje ono bardzo wiele niekorzystnych zjawisk, dotyczących nie tylko samego mięśnia sercowego, ale także całego organizmu. Migotanie przedsionków można podzielić na kilka typów [1, 2]. Po pierwsze, w zależności od tego, czy omawiane zaburzenie rytmu serca występuje nieprzerwanie, czy ma charakter epizodyczny oraz jakie kroki i decyzje terapeutyczne podjęto, migotanie przedsionków dzielimy na napadowe, przetrwałe i utrwalone. Po drugie, u pacjentów z migotaniem przedsionków stosuje się 4-stopniową skalę EHRA, pozwalającą klasyfikować pacjentów ze względu na nasilenie występujących u nich objawów od braku odczuwania arytmii do pełnego uniemożliwienia codziennej aktywności życiowej [2]. DLACZEGO PACJENTÓW Z MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW NALEŻY LECZYĆ PRZECIWZAKRZEPOWO? Niezależnie od manifestacji choroby, najważniejszym zagrożeniem dla pacjenta związanym z występowaniem migotania przedsionków jest podwyższone ryzyko incyden- STRESZCZENIE Migotanie przedsionków jest chorobą nie tylko wywierającą bardzo negatywny wpływ na stan zdrowia populacji, ale także odciskającą duże piętno socjoekonomiczne nie tylko ze względu na dużą częstość zachorowań pacjentów, ale też na dotkliwe skutki zdrowotne związane z jego powikłaniami, takimi jak udar mózgu. Skuteczne leczenie przeciwzakrzepowe za pomocą dobrze przebadanych, nowoczesnych leków takich jak dabigatran jest podstawowym warunkiem poprawy rokowania pacjentów z migotaniem przedsionków. SŁOWA KLUCZOWE migotanie przedsionków, prewencja udaru mózgu, dabigatran Vol. 7/Nr 3(24)/2014
2 17 tów zakrzepowo-zatorowych takich jak zatorowość obwodowa czy, co najistotniejsze, udar mózgu. Podwyższona krzepliwość krwi u pacjentów z migotaniem przedsionków jest przede wszystkim pochodną turbulentnego przepływu krwi w przedsionkach serca, co sprzyja formowaniu się skrzeplin, które później mogą się przemieścić do dalszych części układu krążenia, powodując wspomniane wcześniej powikłania. Nie jest to jednak jedyna z sugerowanych przyczyn tego zjawiska. Również uszkodzenie funkcji śródbłonka naczyniowego, stres oksydacyjny oraz przewlekły proces zapalny o niewielkim nasileniu zdają się odgrywać pewną rolę w patogenezie tego zjawiska [3]. Niemniej jednak, niezależnie od przyczyny, występowanie migotania przedsionków wiąże się ze zwiększonym ryzykiem powikłań zakrzepowo-zatorowych, w tym udaru mózgu, a pacjenci obarczeni omawianą arytmią mają gorsze rokowanie niż populacja ogólna [4]. Wydaje się, że nawet ok. 10% wszystkich udarów mózgu może być bezpośrednio spowodowanych migotaniem przedsionków [5, 6]. Migotanie przedsionków jest również bardzo istotnym problemem społecznym ze względu na wysoką częstość występowania. Szacuje się, że w populacji ogólnej, obejmującej wszystkich pacjentów bez względu na wiek, częstość występowania migotania przedsionków kształtuje się na poziomie 2%. Wraz ze starzeniem się populacji stopniowo wzrasta, sięgając aż 15% w grupie pacjentów w wieku powyżej 80 lat [4, 7, 8]. Tak duża częstość występowania tej choroby łączy się ze znacznymi kosztami socjoekonomicznymi i finansowymi, związanymi przede wszystkim z leczeniem następstw udarów mózgu spowodowanych przez migotanie przedsionków. Co więcej, wydaje się, że w nadchodzących latach nastąpi dalszy wzrost liczby pacjentów z migotaniem przedsionków, w tempie tak dużym, że w ciągu najbliższych 60 lat liczba chorych ulegnie podwojeniu [9]. Nie są to jednak pełne dane epidemiologiczne. Wydaje się, że znaczna część pacjentów z migotaniem przedsionków pozostaje niezdiagnozowana albo z uwagi na brak objawów towarzyszących arytmii, albo jej krótkotrwały, napadowy charakter, często niemożliwy do zarejestrowania w standardowych badaniach EKG. Przesłanki pokazujące, że w istocie u znacznie większej liczby pacjentów, niż pierwotnie przypuszczano, może występować migotanie przedsionków, pochodzą m.in. z dwóch przeprowadzonych niedawno badań CRYSTAL-AF oraz EMBRACE. Oba dotyczyły podgrupy pacjentów po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu o niejasnej etiologii i oceniały częstość występowania migotania przedsionków wykrywanego za pomocą metod przedłużonego monitorowania rytmu serca [10, 11]. W obu przypadkach wykazano, że tradycyjne krótkoterminowe metody monitorowania rytmu serca (nawet przy założeniu, że za metodę krótkoterminową uznamy również 24-godzinnne EKG metodą Holtera) nie są w stanie wykryć wszystkich epizodów arytmii, a urządzenia służące do przedłużonego monitorowania EKG rejestrują migotanie przedsionków około ośmiokrotnie częściej. Częstość występowania migotania przedsionków w tej grupie chorych wynosi 16 30%. ABSTRACT Atrial fibrillation is a disease with very negative impact on not only the health status of the population, but also carrying a large socio-economic stigma. Not only because of the high incidence of patients, but also the enormous health effects associated with the consequences of its complications such as stroke. Effective anticoagulation with well-studied, modern drugs such as dabigatran is crucial for improving the prognosis of patients with atrial fibrillation. KEY WORDS atrial fibrillation, stroke prevention, dabigatran
3 18 Dysponujemy dobrze udokumentowanymi, pochodzącymi z dużych badań epidemiologicznych danymi pokazującymi, że zarówno napadowa, jak i przetrwała forma arytmii łączą się z równie wysokim ryzykiem udaru mózgu i równie niekorzystnie przekładają się na rokowanie u pacjentów [12]. Co więcej, najnowsze badania pokazują, że ryzyko udaru mózgu i całkowite ryzyko zgonu są podobne niezależnie od tego, czy migotanie przedsionków wykryto przypadkowo u pacjenta niezgłaszającego objawów arytmii, czy u osoby diagnozowanej z powodu uczucia kołatania serca, oraz znacznie przewyższają ryzyko w grupie pacjentów z rytmem zatokowym [13] (ryc. 1, 2). Wyniki te rozwiewają dotychczasowe wątpliwości dotyczące zasadności leczenia przeciwzakrzepowego u pacjentów z przypadkowo wykrytym, bezobjawowym migotaniem przedsionków. Niezależnie od tego, jaką formę migotania przedsionków zdiagnozujemy u leczonego przez nas pacjenta, w każdym przypadku będzie on wymagał oceny pod kątem zasadności wdrożenia leczenia przeciwzakrzepowego. Według obowiązujących obecnie wytycznych ESC ryzyko udaru mózgu u pacjentów z migotaniem przedsionków należy oceniać na podstawie skali CHA 2 DS 2 -VASc, przypisującej odpowiednią wartość punktową za występowanie czynników ryzyka udaru mózgu, takich jak: niewydolność serca, nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, przebyty udar mózgu, zdiagnozowana choroba naczyniowa, płeć żeńska czy wiek [2]. Wyniki w skali CHA 2 DS 2 -VASc 2 pkt oznaczają konieczność wdro- RYCINA 1 Ryzyko udaru mózgu związane z bezobjawowym migotaniem przedsionków. Celem badania było porównanie charakterystyki klinicznej pacjentów z bezobjawowym migotaniem przedsionków i zdrowej populacji Udar mózgu 5 Rytm zatokowy 4 Bezobjawowe AF Zapadalność (na rok) ,5 1 1,5 2 2,5 3 Czas od wykrycia AF (lata) RYCINA 2 Całkowite ryzyko zgonu związane z bezobjawowym migotaniem przedsionków. 5 4 Rytm zatokowy Bezobjawowe AF Śmiertelność całkowita Zapadalność (na rok) ,5 1 1,5 2 2,5 3 Czas od wykrycia AF (lata)
4 19 żenia leczenia przeciwzakrzepowego mającego na celu redukcję ryzyka udaru mózgu u leczonych pacjentów. JAKIE LECZENIE PRZECIWZAKRZEPOWE STOSOWAĆ U PACJENTA Z MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW U PROGU 2015 ROKU? Przez długi czas dysponowaliśmy tylko jedną grupą leków, która pozwalała skutecznie leczyć przeciwzakrzepowo pacjenta z migotaniem. Oczywiście, antagoniści witaminy K, czyli warfaryna i acenokumarol, są lekami o udowodnionej skuteczności wyrażonej redukcją występowania udarów mózgu w przeciwnym razie nie utrzymałyby się one w wielu edycjach wytycznych jako pierwsza linia terapii przez tak długi czas. Niemniej jednak leczenie za ich pomocą łączy się z bardzo wieloma wymaganiami i ograniczeniami [13]. Po pierwsze, obowiązek stałego monitorowania wskaźnika INR oraz dostosowywania dawek leku do jego wysokości zmusza pacjenta do wielokrotnego wykonywania badań laboratoryjnych, co łączy się z koniecznością wielu pobrań krwi oraz innymi niedogodnościami organizacyjnymi. Kolejnym ograniczeniem związanym ze stosowaniem antagonistów witaminy K są potencjalne interakcje, jakie mogą wykazywać te leki z przyjmowanym pokarmem, co wymusza na pacjentach ograniczenia dietetyczne oraz konieczność stałego spożywania pokarmów z podobnych grup żywieniowych. Dwie powyższe niedogodności związane ze stosowaniem antagonistów witaminy K bezpośrednio wynikają z trzeciego, najważniejszego ograniczenia tego leczenia. Antagoniści witaminy K skutecznie redukują ryzyko udaru mózgu bez nadmiernego zwiększania ryzyka krwawień, wyłącznie jeżeli wskaźnik INR utrzymywany jest w przedziale terapeutycznym. Każdy, nawet chwilowy, wzrost INR poza te granice powoduje, że pacjent narażony jest na podwyższone ryzyko krwawień, natomiast każdy spadek INR sprawia, że rośnie ryzyko udaru mózgu, co czyni całe leczenie nieskutecznym. Wszystkich tych wad pozbawione są doustne leki przeciwzakrzepowe, które wprowadzono do praktyki klinicznej na początku XXI wieku, określane akronimem NOAC. Kiedyś NOAC tłumaczono jako novel oral anticoagulants, czyli nowe doustne leki przeciwzakrzepowe, jednakże według zaleceń grupy roboczej ESC zajmującej się m.in. leczeniem przeciwzakrzepowym, NOAC już dawno przestały być lekami nowymi, ponieważ mamy obecnie ogromne doświadczenie kliniczne i naukowe związane z ich coraz szerszym stosowaniem. Dlatego też zalecono, aby pozostawić dotychczasowy akronim i tłumaczyć go jako non-vitamin K antagonist oral anticoagulants doustne antykoagulanty niebędące antagonistami witaminy K [14]. Leki te nie są już nowe, choć oczywiście ciągle pozostają nowoczesne i nowsze od antagonistów witaminy K. Doświadczenia, jakich nabywamy wraz z ich coraz szerszym stosowaniem, pokazują, że NOAC są lekami bezpiecznymi i korzystnymi dla pacjentów, w tym pod wieloma względami korzystniejszymi niż antagoniści witaminy K. Stałe stężenie leków w surowicy, brak konieczności laboratoryjnego monitorowania leczenia, stabilny efekt przeciwzakrzepowy, brak interakcji z pokarmem, a przez to redukcja ryzyka nieskuteczności leczenia to tylko niektóre z zalet NOAC. Spośród leków z tej grupy na rynku polskim dostępne są obecnie trzy: dabigatran, riwaroksaban oraz apiksaban. Substancje te różnią się właściwościami farmakokinetycznymi oraz klinicznymi. Odpowiedzi na pytanie, która z nich może się okazać najwłaściwsza dla pacjentów z migotaniem przedsionków, mogą dostarczyć opisane poniżej argumenty. DLACZEGO SPOŚRÓD NOAC NALEŻY WYBIERAĆ DABIGATRAN? Wszystkie NOAC przed wprowadzeniem na rynek poddane były szczegółowym badaniom klinicznym, które potwierdziły ich skuteczność, jednak występują między nimi pewne różnice. Argumenty przemawiające za wyborem dabigatranu jako pierwszej linii leczenia pacjentów z migotaniem przedsionków, wymagających leczenia przeciwzakrzepowego, można podsumować w formie 10 najważniejszych argumentów, które przedstawiono poniżej. POWÓD 1. DABIGATRAN TO JEDYNY NOAC O UDOWODNIONYM WPŁYWIE NA REDUKCJĘ RYZYKA UDARU NIEDOKRWIENNEGO MÓZGU. Analiza porównawcza badań trzeciej fazy dotyczących wszystkich wprowadzonych na rynek NOAC pokazała, że tylko w przypadku wyższej dawki dabigatranu redukcja ryzyka udaru niedokrwiennego mózgu była większa niż ta, którą obserwowano przy stosowaniu warfaryny (ryc. 3). Mniejsza dawka dabigatranu, podobnie jak w przypadku innych NOAC, powodowała redukcję ryzyka udaru niedokrwiennego równą obserwowanej w przypadku przyjmowania warfaryny [15 17]. Omawiany parametr jest najważniejszym wykładnikiem skuteczności leczenia przeciwzakrzepowego, redukcja ryzyka udaru niedokrwiennego mózgu jest bowiem powodem, dla którego należy wdrożyć leczenie przeciwzakrzepowe u pacjentów z migotaniem przedsionków. Leki z tej grupy podajemy, aby zredukować ryzyko udaru niedokrwiennego mózgu, i dabigatran jest właśnie lekiem z wyboru skutecznie zmniejszającym to ryzyko.
5 20 RYCINA 3 Porównanie wpływu poszczególnych NOAC na ryzyko niedokrwiennego udaru mózgu. Udar niedokrwienny lub o nieznanej etiologii apiksaban 5 mg 2 dz. POWÓD 2. DABIGATRAN TO NOAC O NAJWIĘKSZYM WPŁYWIE NA REDUKCJĘ UDARU KRWOTOCZNEGO MÓZGU. Krwotoczny udar mózgu jest najgroźniejszym powikłaniem leczenia przeciwzakrzepowego u pacjentów z migotaniem przedsionków. Krwawienia śródczaszkowe obarczone są bardzo wysokim ryzykiem zgonu, dlatego bilansowanie siły i skuteczności leczenia przeciwzakrzepowego z redukcją ryzyka krwawień, w tym krwawień śródczaszkowych, jest ważnym parametrem oceniającym przydatność kliniczną leków z tej grupy. Wybierając dabigatran, nie tylko redukujemy ryzyko krwotocznego udaru mózgu w porównaniu z leczeniem warfaryną, ale także zmniejszamy je istotnie bardziej niż wówczas, gdy stosujemy inne NOAC [15 17] (ryc. 4). dabigatran 150 mg 2 dz. dabigatran 110 mg 2 dz. riwaroksaban 20 mg 1 dz. 0,5 1 2 Korzystniejszy NOAC Korzystniejsza warfaryna RYCINA 4 Porównanie wpływu poszczególnych NOAC na ryzyko krwawienia śródczaszkowego. apiksaban 5 mg 2 dz. Krwawienia wewnątrzczaszkowe, udar krwotoczny POWÓD 3. DABIGATRAN TO LEK O DOBRZE OKREŚLONYCH ZASADACH DAWKOWANIA, UWZGLĘDNIAJĄCYCH BEZPIECZEŃSTWO I RYZYKO KRWAWIEŃ. Jak przedstawiono powyżej, dabigatran jest lekiem, w przypadku którego dysponujemy dokładnymi danymi dotyczącymi zarówno jego wpływu na ryzyko krwawienia, jak i skuteczności przeciwzakrzepowej. W codziennej praktyce klinicznej spotykamy pacjentów z migotaniem przedsionków, u których ryzyko krwawień z różnych powodów jest podwyższone i w ich przypadku ochrona przed powikłaniami krwotocznymi szczególnie zyskuje na znaczeniu. Odnośnie do dawkowania dabigatranu dysponujemy jasnymi wytycznymi zawartymi zarówno w charakterystyce produktu leczniczego, jak i w konsensusach naukowych. Określają one, u jakich pacjentów należy zastosować dabigatran w mniejszej dawce: 110 mg 2 na dobę, co wiąże się z podobną redukcją ryzyka udaru mózgu jak w przypadku stosowania warfaryny, ale powoduje mniejsze ryzyko powikłań krwotocznych. Zalecenia te brzmią następująco: w leczeniu dabigatranem u większości pacjentów zaleca się dawkę 150 mg 2 na dobę, natomiast dawka 110 mg 2 na dobę jest rekomendowana w przypadku: osób 80. r.ż. jednoczesnego stosowania leków wchodzących w interakcję z dabigatranem (np. werapamilu) wysokiego ryzyka powikłań krwotocznych (punktacji w skali HAS-BLED 3) niewydolności nerek umiarkowanego stopnia (klirens kreatyniny ml/min) [2]. dabigatran 150 mg 2 dz. dabigatran 110 mg 2 dz. riwaroksaban 20 mg 1 dz. 0,5 1 2 Korzystniejszy NOAC Korzystniejsza warfaryna POWÓD 4. DABIGATRAN TO NOAC, DLA KTÓREGO JUŻ OPRACOWUJE SIĘ SWOISTE ANTIDOTUM W BADANIU TRZECIEJ FAZY. Jedną z największych obaw związanych z wprowadzeniem NOAC do powszechnego stosowania był do tej pory brak możliwości natychmiastowego odwrócenia ich działania. Poza podawaniem osoczowych czynników krzepnięcia, które niestety nie są ciągle szeroko dostępne, przez długi czas nie
6 21 dysponowaliśmy lekami, które są w stanie odwrócić działanie NOAC. To wiązało się z obawą, że w przypadku krwawienia pacjenci leczeni NOAC będą mieć gorsze rokowanie. Obecnie trwa badanie RE-VERSE AD (ClinicalTrials.gov Identifier: NCT ) dotyczące idarucizumabu, przeciwciała monoklonalnego mającego hamować działanie dabigatranu. Obiecujące wyniki wstępne innych badań dotyczących tego leku pozwalają przypuszczać, że niedługo będziemy dysponować specyficznym antidotum odwracającym działanie leku. Jednak wydaje się, że nawet do czasu jego wprowadzenia obawy związane ze stosowaniem dabigatranu są większe, niż jest to uzasadnione. Badania pokazują, że nawet jeżeli u pacjenta leczonego dabigatranem wystąpi krwawienie, to jego rokowanie w porównaniu z pacjentem przyjmującym warfarynę i tak jest korzystniejsze [18]. POWÓD 5. DABIGATRAN TO LEK, KTÓRY W MNIEJSZYM STOPNIU NIŻ STOSOWANA OBECNIE WARFARYNA WPŁYWA NA RYZYKO UPOŚLEDZENIA FUNKCJI NEREK. Według zaprezentowanej podczas tegorocznego kongresu ESC subanalizy badania RE-LY u wszystkich pacjentów leczonych lekami przeciwzakrzepowymi obserwowana jest powolna, stopniowa progresja upośledzenia funkcji nerek [19]. Wyrażona jest ona stopniowym zmniejszaniem się klirensu kreatyniny. We wspomnianym badaniu udowodniono, że dabigatran powoduje mniejszą progresję upośledzenia funkcji nerek niż powszechnie uznawana za bezpieczną warfaryna. Różnica, widoczna we wszystkich grupach chorych, szczególnie istotna jest u pacjentów z cukrzycą, dlatego dabigatran można uznać poniekąd za lek preferowany w aspekcie nefroprotekcyjnym (ryc. 5, 6). POWÓD 6. JEDYNY NOWY DOUSTNY LEK PRZECIWKRZEPLIWY, PRZY PRZYJMOWANIU KTÓREGO, WEDŁUG OBOWIĄZUJĄCYCH OBECNIE WYTYCZNYCH, MOŻNA PRZEPROWADZAĆ PLANOWANĄ KARDIOWERSJĘ ELEKTRYCZNĄ. W istocie jedynie w przypadku dabigatranu w wytycznych ESC znalazł się następujący zapis: U pacjentów z AF trwającym 48 godzin lub kiedy czas trwania jest nieznany, zalecana jest doustna terapia przeciwzakrzepowa (np. antagonistów witaminy K lub dabigatranu) przez 3 tygodnie przed i 4 tygodnie po kardiowersji w pierwszej klasie zaleceń i z poziomem wiarygodności danych B. Oznacza to, że obecnie na podstawie zaleceń naukowych ESC wśród pacjentów leczonych NOAC kardiowersję migotania przedsionków można przeprowadzać wyłącznie wtedy, gdy przyjmują oni dabigatran [2]. RYCINA 5 Wpływ warfaryny i dabigatranu na funkcję nerek w populacji ogólnej. Populacja ogólna Czas obserwacji (miesiące) Zmiana GFR w stosunku do wartości wyjściowych p < 0,0001 dabigatran 110 mg 2 / dobę i dabigatran 150 mg 2 / dobę vs warfaryna Dabigatran 110 mg BID Dabigatran 150 mg BID Warfaryna Zmiana wartości wskaźnika GFR
7 22 RYCINA 6 Wpływ warfaryny i dabigatranu na funkcję nerek u pacjentów z cukrzycą. Podgrupa pacjentów z cukrzycą Czas obserwacji (miesiące) Zmiana GFR w stosunku do wartości wyjściowych p < 0,0025 dabigatran 110 mg 2 / dobę vs warfaryna Dabigatran 110 mg BID Dabigatran 150 mg BID Warfaryna Zmiana wartości wskaźnika GFR POWÓD 7. WEDŁUG WYTYCZNYCH AMERYKAŃSKICH DOTYCZĄCYCH PREWENCJI WTÓRNEJ UDARU NIEDOKRWIENNEGO MÓZGU U PACJENTÓW Z MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW DABIGATRAN JEST OBJĘTY I KLASĄ ZALECEŃ. Dwa amerykańskie towarzystwa naukowe American Heart Association i American Stroke Association w tym roku po raz pierwszy podjęły próbę pozycjonowania NOAC u pacjentów z migotaniem przedsionków po przebytym udarze niedokrwiennym mózgu [20]. W ich wytycznych dabigatran, podobnie jak apiksaban, został objęty pierwszą klasą zaleceń, podczas gdy zalecenie stosowania riwaroksabanu ujęto w klasie IIa. Dabigatran jest więc lekiem, którego skuteczność i bezpieczeństwo uznane są nie tylko przez środowisko kardiologów, lecz także neurologów. POWÓD 8. DABIGATRAN JEST LEKIEM BEZPIECZNYM I BARDZO DOBRZE TOLEROWANYM PRZEZ PACJENTÓW. Obserwowane bezpieczeństwo i nieliczne działania niepożądane mają wpływ na dobre przestrzeganie zaleceń dotyczących farmakoterapii przez leczonych pacjentów. Badania pokazują, że nawet poza sztucznym środowiskiem wysoko nadzorowanych badań klinicznych pacjenci stosujący dabigatran optymalnie przestrzegają zaleceń dotyczących jego dawkowania. W ciągu ponad roku stosowania leku blisko 88% pacjentów przyjmujących dabigatran cechuje dobra compliance, to znaczy przyjmowanie 80% zaleconych dawek leków [21]. Jest to wielkość praktycznie niemożliwa do osiągnięcia w przypadku np. leków hipotensyjnych czy hipolipemizujących. POWÓD 9. NAJWIĘKSZE DOŚWIADCZENIA KLINICZNE Z LEKIEM. Dabigatran był pierwszym z wprowadzonych na rynek NOAC, dlatego też nasze doświadczenia kliniczne z tą substancją są dłuższe niż w przypadku innych przedstawicieli grupy. Wiąże się to z większą wiedzą lekarzy klinicystów na temat tego leku, a także z większą pewnością związaną z jego stosowaniem. Potwierdzają to również najnowsze analizy pokazujące wzorce wypisywania nowych recept na doustne leki przeciwzakrzepowe u pacjentów z migotaniem przedsionków. Obserwowany jest stopniowy spadek przepisywania warfaryny i wzrost udziału dabigatranu na rynku [22].
8 23 POWÓD 10. NAJWIĘKSZE DOŚWIADCZENIA NAUKOWE Z LEKIEM. 11 września 2014 r. w bazie MEDLINE dostępnych było 2080 publikacji na temat dabigatranu, 1631 dotyczących riwaroksabanu i 992 odnoszące się do apiksabanu, co świadczy o tym, że dabigatran jest lekiem nie tylko najlepiej poznanym w warunkach klinicznych, ale też naukowych. PODSUMOWANIE Migotanie przedsionków jest chorobą o dużym znaczeniu społecznym nie tylko ze względu na dużą częstość zachorowań pacjentów, lecz także na ogromne skutki zdrowotne związane z konsekwencjami jego powikłań, takich jak udar mózgu. Skuteczne leczenie przeciwzakrzepowe za pomocą dobrze przebadanych, nowoczesnych leków takich jak właśnie dabigatran jest podstawowym warunkiem poprawy rokowania pacjentów z migotaniem przedsionków. Adres do korespondencji dr n. med. Filip M. Szymański I Katedra i Klinika Kardiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny Warszawa, ul. Banacha 1a tel.: (22) , faks: (22) filip.szymanski@wum.edu.pl Piśmiennictwo 1. European Heart Rhythm Association; European Association for Cardio-Thoracic Surgery, Camm A.J., Kirchhof P., Lip G.Y. et al.: Guidelines for the management of atrial fibrillation: the Task Force for the Management of Atrial Fibrillation of the European Society of Cardiology (ESC). Eur. Heart J. 2010; 31: Camm A.J., Lip G.Y., De Caterina R. et al.: ESC Committee for Practice Guidelines (CPG) focused update of the ESC Guidelines for the management of atrial fibrillation: an update of the 2010 ESC Guidelines for the management of atrial fibrillation. Developed with the special contribution of the European Heart Rhythm Association. Eur. Heart J. 2012; 33: Watson T., Shantsila E., Lip G.Y.: Mechanisms of thrombogenesis in atrial fibrillation: Virchow s triad revisited. Lancet 2009; 373: Wolf P.A., Abbott R.D., Kannel W.B.: Atrial fibrillation as an independent risk factor for stroke: the Framingham Study. Stroke 1991; 22: Goldstein L.B., Bushnell C.D., Adams R.J. et al.: American Heart Association Stroke Council, Council on Cardiovascular Nursing, Council on Epidemiology and Prevention, Council for High Blood Pressure Research, Council on Peripheral Vascular Disease, and Interdisciplinary Council on Quality of Care and Outcomes Research. Guidelines for the primary prevention of stroke: a guideline for healthcare professionals from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke 2011; 42: Jauch E.C., Saver J.L., Adams H.P. Jr et al.: Guidelines for the early management of patients with acute ischemic stroke: a guideline for healthcare professionals from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke 2013; 44: Stewart S., Hart C.L., Hole D.J., McMurray J.J.: Population prevalence, incidence, and predictors of atrial fibrillation in the Renfrew/Paisley study. Heart 2001; 86: Go A.S., Hylek E.M., Phillips K.A. et al.: Prevalence of diagnosed atrial fibrillation in adults: national implications for rhythm management and stroke prevention: the AnTicoagulation and Risk Factors in Atrial Fibrillation (ATRIA) Study. JAMA 2001; 285: Krijthe B.P., Kunst A., Benjamin E.J. et al.: Projections on the number of individuals with atrial fibrillation in the European Union, from 2000 to Eur. Heart J. 2013; 34: Sanna T., Diener H.C., Passman R.S. et al.; CRYSTAL AF Investigators: Cryptogenic Stroke and Underlying Atrial Fibrillation. N. Engl. J. Med. 2014; 370: Gladstone D.J., Spring M., Dorian P., Panzov V. et al.: Atrial Fibrillation in Patients with Cryptogenic Stroke. N. Engl. J. Med. 2014; 370: Friberg L., Hammar N., Rosenqvist M.: Stroke in paroxysmal atrial fibrillation: report from the Stockholm Cohort of Atrial Fibrillation. Eur. Heart J. 2010; 31: Hart R.G., Pearce L.A., Aguilar M.I.: Meta-analysis: antithrombotic therapy to prevent stroke in patients who have nonvalvular atrial fibrillation. Ann. Intern. Med. 2007; 146: Husted S., de Caterina R., Andreotti F. et al.; ESC Working Group on Thrombosis Task Force on Anticoagulants in Heart Disease: Non-vitamin K antagonist oral anticoagulants (NOACs): No longer new or novel. Thromb. Haemost. 2014; 111:
9 Connolly S.J., Ezekowitz M.D., Yusuf S.L; RE-LY Steering Committee and Investigators: Dabigatran versus warfarin in patients with atrial fibrillation. N. Engl. J. Med. 2009; 361: Patel M.R., Mahaffey K.W., Garg J. et al.; ROCKET AF Investigators: Rivaroxaban versus warfarin in nonvalvular atrial fibrillation. N. Engl. J. Med. 2011; 365: Granger C.B., Alexander J.H., McMurray J.J. et al.; ARISTOTLE Committees and Investigators: Apixaban versus warfarin in patients with atrial fibrillation. N. Engl. J. Med. 2011; 365: Majeed A., Hwang H.G., Connolly S.J. et al.: Management and outcomes of major bleeding during treatment with dabigatran or warfarin. Circulation 2013; 128: Bohm M.: Favorable effects of dabigatran versus warfarin on renal function change over time in patients with atrial fibrillation: results from the RE-LY Trial. ESC Congress Barcelona, Spain. 20. Kernan W.N., Ovbiagele B., Black H.R. et al.; American Heart Association Stroke Council, Council on Cardiovascular and Stroke Nursing, Council on Clinical Cardiology, and Council on Peripheral Vascular Disease: Guidelines for the prevention of stroke in patients with stroke and transient ischemic attack: a guideline for healthcare professionals from the American Heart Association/American Stroke Association. Stroke 2014; 45: Schulman S., Shortt B., Robinson M., Eikelboom J.W.: Adherence to anticoagulant treatment with dabigatran in a real-world setting. J. Thromb. Haemost. 2013; 11: Desai N.R., Krumme A.A., Schneeweiss S. et al.: Patterns of Initiation of Oral Anticoagulants in Patients with Atrial Fibrillation Quality and Cost Implications. Am. J. Med May 20. pii: S (14) doi: /j.amjmed [Epub ahead of print].
Co możemy zaoferować chorym z rozpoznanym migotaniem przedsionków? Możliwości terapii przeciwkrzepliwej.
Adam Sokal Śląskie Centrum Chorób Serca Zabrze Kardio-Med Silesia Co możemy zaoferować chorym z rozpoznanym migotaniem przedsionków? Możliwości terapii przeciwkrzepliwej. AF i udar U ok. 1 z 3 chorych
Bardziej szczegółowoPostępowanie z chorym przed i po implantacji leczonym doustnymi lekami p-zakrzepowymi
Postępowanie z chorym przed i po implantacji leczonym doustnymi lekami p-zakrzepowymi Dr hab.n.med.barbara Małecka Krakowski Szpital Specjalistyczny im.jana Pawła II 1 1. Leczenie przeciwzakrzepowe wiąże
Bardziej szczegółowoUdary mózgu w przebiegu migotania przedsionków
Udary mózgu w przebiegu migotania przedsionków Dr hab. med. Adam Kobayashi INSTYTUT PSYCHIATRII I NEUROLOGII, WARSZAWA Pacjenci z AF cechują się w pięciokrotnie większym ryzykiem udaru niedokrwiennego
Bardziej szczegółowoAspekty ekonomiczne dostępności do nowoczesnego leczenia przeciwkrzepliwego w profilaktyce udaru mózgu. Maciej Niewada
Aspekty ekonomiczne dostępności do nowoczesnego leczenia przeciwkrzepliwego w profilaktyce udaru mózgu Maciej Niewada PLAN Udar epidemia? Jak migotanie przedsionków wpływa na udar? Nowe leki przeciwkrzepliwe:
Bardziej szczegółowoMigotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii
Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Centrum Diagnostyki i Leczenia
Bardziej szczegółowoPrzywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie
Przywrócenie rytmu zatokowego i jego utrzymanie Jak wspomniano we wcześniejszych artykułach cyklu, strategia postępowania w migotaniu przedsionków (AF) polega albo na kontroli częstości rytmu komór i zapobieganiu
Bardziej szczegółowoZdrowotne i społeczne problemy wieku starszego - sprzężenia zwrotne
Zdrowotne i społeczne problemy wieku starszego - sprzężenia zwrotne Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii z Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo Zatorowej Szpital
Bardziej szczegółowoOd prewencji do ablacji: nowoczesne leczenie migotania przedsionków - zmiany w stosunku do wcześniejszych wytycznych wg ESC, cz. I
Od prewencji do ablacji: nowoczesne leczenie migotania przedsionków - zmiany w stosunku do wcześniejszych wytycznych wg ESC, cz. I Nowoczesne leczenie pacjenta z migotaniem przedsionków to złożony proces.
Bardziej szczegółowoProfilaktyka udaru mózgu u chorych z migotaniem przedsionków i przewlekłą chorobą nerek: trudne wybory i decyzje kliniczne
Kardiologia Polska 2012; 70, 9: 948 952 ISSN 0022 9032 ARTYKUŁ POGLĄDOWY Profilaktyka udaru mózgu u chorych z migotaniem przedsionków i przewlekłą chorobą nerek: trudne wybory i decyzje kliniczne Prevention
Bardziej szczegółowoNowe doustne antykoagulanty zmierzch warfaryny w leczeniu migotania przedsionków
Kardiologia Polska 2012; 70, 10: 1053 1060 ISSN 0022 9032 ARTYKUŁ POGLĄDOWY Nowe doustne antykoagulanty zmierzch warfaryny w leczeniu migotania przedsionków New oral anticoagulants sunset for warfarin
Bardziej szczegółowoMigotanie przedsionków problemem wieku podeszłego. Umiarawiać czy nie w tej populacji? Zbigniew Kalarus
Migotanie przedsionków problemem wieku podeszłego. Umiarawiać czy nie w tej populacji? Zbigniew Kalarus Katedra Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu
Bardziej szczegółowoMateriały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Bardziej szczegółowoPradaxa jest lekiem zawierającym substancję czynną eteksylan dabigatranu. Lek jest dostępny w postaci kapsułek (75, 110 i 150 mg).
EMA/47517/2015 EMEA/H/C/000829 Streszczenie EPAR dla ogółu społeczeństwa eteksylan dabigatranu Niniejszy dokument jest streszczeniem Europejskiego Publicznego Sprawozdania Oceniającego (EPAR) dotyczącego
Bardziej szczegółowoInformacja prasowa. Boehringer Ingelheim Informacja Prasowa strona 1 z 5
Lek Pradaxa (eteksylan dabigatranu) pierwszy nowy doustny lek przeciwkrzepliwy od niemal 60 lat uzyskał ostateczną rekomendację NICE do stosowania w profilaktyce udaru mózgu u pacjentów z migotaniem przedsionków
Bardziej szczegółowoDoustne leki przeciwkrzepliwe niebędące antagonistami witaminy K (NOAC) co nowego w 2017 roku?
Kardiologia Polska 217; 75, supl. VI: 65 7; DOI: 1.563/KP.217.161 ISSN 22 932 ARTYKUŁ POGLĄDOWY / REVIEW ARTICLE Doustne leki przeciwkrzepliwe niebędące antagonistami witaminy K (NOAC) co nowego w 217
Bardziej szczegółowoŻylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem?
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa Niedoceniany problem? Żylna Choroba Zakrzepowo-Zatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny ny, interdyscyplinarny problem współczesnej medycyny Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) (Deep
Bardziej szczegółowoMigotanie przedsionków i leczenie przeciwzakrzepowe. Małgorzata Kuzin Instytut Kardiologii Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej
Migotanie przedsionków i leczenie przeciwzakrzepowe Małgorzata Kuzin Instytut Kardiologii Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej (ang. atrial fibrillation, AF) Migotanie przedsionków - definicja
Bardziej szczegółowoLeczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014
Leczenie przeciwpłytkowe w niewydolności nerek (PCHN) Dr hab. Dorota Zyśko, prof. nadzw Łódź 2014 Leki przeciwpłytkowe (ASA, clopidogrel) Leki przeciwzakrzepowe (heparyna, warfin, acenocumarol) Leki trombolityczne
Bardziej szczegółowoCzy NOAC stosowane dwa razy na dobę mają przewagę nad stosowanymi raz na dobę?
Choroby Serca i Naczyń 2014, tom 11, nr 4, 196 203 F A R M A K O T E R A P I A C H O R Ó B U K Ł A D U K R Ą Ż E N I A Redaktor działu: prof. dr hab. n. med. Beata Wożakowska-Kapłon Czy NOAC stosowane
Bardziej szczegółowoOcena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu
Ocena ryzyka sercowo naczyniowego w praktyce Katedra i Zakład Lekarza Rodzinnego Collegium Medicum w Bydgoszczy UMK w Toruniu 2018-03-15 Czym jest ryzyko sercowo naczyniowe? Ryzyko sercowo-naczyniowe to
Bardziej szczegółowoLECZENIE PRZECIWPŁYTKOWE I PRZECIWKRZEPLIWE. Dr n. med. Karolina Supeł
LECZENIE PRZECIWPŁYTKOWE I PRZECIWKRZEPLIWE Dr n. med. Karolina Supeł Skale oceny ryzyka stosowane do określenia optymalnego czasu prowadzenia podwójnej terapii przeciwpłytkowej PRECISE-DAPT DAPT OCENIANE
Bardziej szczegółowoWpływ badań klinicznych na jakość świadczeń w oddziale kardiologicznymdoświadczenia
Wpływ badań klinicznych na jakość świadczeń w oddziale kardiologicznymdoświadczenia własne Marek Bronisz, Eligiusz Patalas PSZOZ Szpital Powiatowy im. L. Błażka w Inowrocławiu Definicja Jakość opieki zdrowotnej,
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoNiezastawkowe migotanie przedsionków- stratyfikacja ryzyka i wskazania do zabiegu przezskórnego zamknięcia uszka LA
Niezastawkowe migotanie przedsionków- stratyfikacja ryzyka i wskazania do zabiegu przezskórnego zamknięcia uszka LA Sebastian Woźniak, Radomir Skowronek, Michał Karczewski, Marian Burysz, Krzysztof Wróbel,
Bardziej szczegółowoStroke prevention in an elderly community population with atrial fibrillation. What choose, warfarin or aspirin? The BAFTA study results
Akademia Medycyny GERIATRIA OPARTA NA FAKTACH/EVIDENCE-BASED GERIATRICS Wpłynęło: 01.12.2009 Zaakceptowano: 04.12.2009 Przegląd randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych w grupie osób w wieku podeszłym
Bardziej szczegółowoNowe terapie w cukrzycy typu 2. Janusz Gumprecht
Nowe terapie w cukrzycy typu 2 Janusz Gumprecht Dziś już nic nie jest takie jak było kiedyś 425 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2017 629 000 000 Ilość chorych na cukrzycę w roku 2045 International
Bardziej szczegółowoKardiologiczne konsultacje w ortopedii u chorych przyjmujących leki przeciwzakrzepowe
praca POGLĄDOWA Kardiologiczne konsultacje w ortopedii u chorych przyjmujących leki przeciwzakrzepowe Folia Cardiologica 2015 tom 10, nr 6, strony 423 427 DOI: 10.5603/FC.2015.0080 Copyright 2015 Via Medica
Bardziej szczegółowoUwaga! Pojawiły się nowe doustne antykoagulanty
Uwaga! Pojawiły się nowe doustne antykoagulanty Beata Średniawa Katedra Kardiologii, Wrodzonych Wad Serca i Elektroterapii, SUM Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze Grupa nowych doustnych antykoagulantów
Bardziej szczegółowoLECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N
Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N 25.8 Inne zaburzenia
Bardziej szczegółowoPrewencja powikłań zakrzepowo- -zatorowych u chorych z migotaniem przedsionków propozycja algorytmu dla lekarzy rodzinnych
przedsionków propozycja algorytmu dla lekarzy rodzinnych Zalecenia zostały zaaprobowane przez Sekcję Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego oraz Polską Grupę Roboczą
Bardziej szczegółowoMIGOTANIE PRZEDSIONKÓW INFORMATOR PACJENTA
MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW INFORMATOR PACJENTA WSTĘP Jeżeli zostało u Ciebie rozpoznane migotanie przedsionków lub trzepotanie przedsionków lub Twój lekarz podejrzewa jedną z tych chorób, niniejszy informator
Bardziej szczegółowoFARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO. Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB
FARMAKOTERAPIA NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO Prof. dr hab. Jan J. Braszko Zakład Farmakologii Klinicznej UMB Oparte na dowodach zalecenia w leczeniu nadciśnienia tętniczego wg. Joint National Committee (JNC
Bardziej szczegółowoDefinicja MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW. Epidemiologia. Etiologia 2015-04-23
Definicja MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW tachyarytmia nadkomorowa, którą cechuje szybka (350-600/min), nieskoordynowana aktywacja przedsionków, z niemiarową czynnością komór II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK II KATEDRA
Bardziej szczegółowoMIGOTANIE PRZEDSIONKÓW
MIGOTANIE PRZEDSIONKÓW II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK II KATEDRA KARDIOLOGII CM UMK 2014 2014 Definicja tachyarytmia nadkomorowa, którą cechuje szybka (350-600/min), nieskoordynowana aktywacja przedsionków,
Bardziej szczegółowoŚmiertelność przypisana w tys; całość Ezzatti M. Lancet 2002; 360: 1347
Nadciśnienie tętnicze Prewencja i leczenie Prof. dr hab. med. Danuta Czarnecka I Klinika Kardiologii i Elektrokardiologii Interwencyjnej oraz Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Jagielloński, Kraków Warszawa.07.04.2013
Bardziej szczegółowoStosowanie preparatu BioCardine900 u chorych. z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń
Jan Z. Peruga, Stosowanie preparatu BioCardine900 u chorych z chorobą wieńcową leczonych angioplastyką naczyń wieńcowych II Katedra Kardiologii Klinika Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi 1 Jednym
Bardziej szczegółowoChoroby Serca i Naczyń 2016, tom 13, nr 3,
Choroby Serca i Naczyń 2016, tom 13, nr 3, 222 226 F A R M A K O T E R A P I A C H O R Ó B U K Ł A D U K R Ą Ż E N I A Redaktor działu: prof. dr hab. n. med. Beata Wożakowska-Kapłon Leczenie przeciwzakrzepowe
Bardziej szczegółowoCzy dobrze leczymy w Polsce ostre zespoły wieńcowe?
Czy dobrze leczymy w Polsce ostre zespoły wieńcowe? co można jeszcze poprawić? Grzegorz Opolski I Katedra i Klinika Kardiologii WUM Porównanie liczby ppci/mln mieszkańców w 37 krajach (dane za 2007 i
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 98/2013 z dnia 5 sierpnia 2013 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie objęcia refundacją produktu leczniczego Eliquis
Bardziej szczegółowoOstre Zespoły Wieńcowe znaczenie leczenia przeciwpłytkowego, możliwości realizacji w polskich warunkach
Ostre Zespoły Wieńcowe znaczenie leczenia przeciwpłytkowego, możliwości realizacji w polskich warunkach Andrzej Budaj Przewodniczący komisji Wytycznych i Szkolenia PTK Kierownik Kliniki Kardiologii CMKP,
Bardziej szczegółowoProfilaktyka udaru mózgu i innych powikłań zatorowych
Profilaktyka udaru mózgu i innych powikłań zatorowych Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo
Bardziej szczegółowoWarsztaty ABC opisu EKG część Przerwa na kawę Warsztaty ABC opisu EKG część 2
8.45 11.45 Warsztaty ABC opisu EKG (dodatkowa opłata zakładka Warsztaty) prof. dr hab. n. med. Rafał Baranowski prof. dr hab. n. med. Dariusz Kozłowski 8.45 10.00 Warsztaty ABC opisu EKG część 1 10.00
Bardziej szczegółowoNowe doustne antykoagulanty
Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej Studium Szkolenia Podyplomowego mgr farm. Karolina Krzysztofik Nowe doustne antykoagulanty
Bardziej szczegółowoNowe leki w terapii niewydolności serca.
Nowe leki w terapii niewydolności serca. Michał Ciurzyński Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego z Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo Zatorowej
Bardziej szczegółowoPostępowanie w migotaniu przedsionków z uwzględnieniem profilaktyki udaru mózgu
Postępowanie w migotaniu przedsionków z uwzględnieniem profilaktyki udaru mózgu Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Centrum Diagnostyki i Leczenia
Bardziej szczegółowoChory po ostrej zatorowości płucnej i co dalej (wytyczne ESC 2014)
Chory po ostrej zatorowości płucnej i co dalej (wytyczne ESC 2014) Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii z Centrum Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo Zatorowej PP_1 PP_2
Bardziej szczegółowoWentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu
Wentylacja u chorych z ciężkimi obrażeniami mózgu Karolina Mroczkowska Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centralny Szpital Kliniczny Źródło Critical Care 2018: Respiratory management in patients
Bardziej szczegółowoPostępowanie w migotaniu przedsionków
Postępowanie w migotaniu przedsionków Najnowsze wytyczne American College of Cardiology, American Heart Association i European Society of Cardiology Na podstawie: ACC/AHA/ESC 2006 Guidelines for the Management
Bardziej szczegółowoAneks III. Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta.
Aneks III Zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego i ulotce dla pacjenta. Uwaga: Niniejsze zmiany w odpowiednich punktach skróconej charakterystyki produktu leczniczego
Bardziej szczegółowoANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW
ANALIZA PROFILU METABOLICZNEGO PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ SERCA I WSPÓŁISTNIEJĄCYM MIGOTANIEM PRZEDSIONKÓW Rozprawa doktorska Autor: lek. Marcin Wełnicki Promotor: prof. dr hab. n. med Artur
Bardziej szczegółowoAnnex I. Podsumowanie naukowe i uzasadnienie dla wprowadzenia zmiany w warunkach pozwolenia
Annex I Podsumowanie naukowe i uzasadnienie dla wprowadzenia zmiany w warunkach pozwolenia Podsumowanie naukowe Biorąc pod uwagę Raport oceniający komitetu PRAC dotyczący Okresowego Raportu o Bezpieczeństwie
Bardziej szczegółowoPułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego. Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze
Pułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze Leczenie nadciśnienia tętniczego versus leczenie chorego
Bardziej szczegółowoChory po ostrej zatorowości płucnej - na co uważać
VII Spotkania Sercowo-Naczyniowe Standardy, praktyka, najnowsze wytyczne 20 luty 2016r, Warszawa Chory po ostrej zatorowości płucnej - na co uważać Dr hab. n. med. Maciej Kostrubiec Klinika Chorób Wewnętrznych
Bardziej szczegółowoPacjent z migotaniem przedsionków w praktyce lekarza rodzinnego
Pacjent z migotaniem przedsionków w praktyce lekarza rodzinnego Patient with atrial fibrillation in the practice of a general practitioner Andrzej Jakub Sałacki, Andrzej Wysokiński Katedra i Klinika Kardiologii
Bardziej szczegółowoPROGRAM. Hotel Golden Tulip Warsaw Centre ul. Towarowa 2
PROGRAM Hotel Golden Tulip Warsaw Centre ul. Towarowa 2 09.00-10.30 NOWE/INNE NIŻ ANTAGONIŚCI WITAMINY K DOUSTNE LEKI PRZECIKRZEPLIWE (NOAC) konkurs który najlepszy? Pięciu bohaterów i głosowanie publiczności
Bardziej szczegółowoAneks IV. Wnioski naukowe
Aneks IV Wnioski naukowe 1 Wnioski naukowe Od czasu dopuszczenia produktu Esmya do obrotu zgłoszono cztery przypadki poważnego uszkodzenia wątroby prowadzącego do transplantacji wątroby. Ponadto zgłoszono
Bardziej szczegółowoMIGOTANIE PRZEDSIONKÓW INFORMATOR PACJENTA
WSTĘP Jeżeli zostało u Ciebie rozpoznane migotanie przedsionków lub trzepotanie przedsionków lub Twój lekarz podejrzewa jedną z tych chorób, niniejszy informator ma pomóc w zrozumieniu istoty choroby oraz
Bardziej szczegółowoRola współpracy między lekarzem a pacjentem jaskrowym Anna Kamińska
Rola współpracy między lekarzem a pacjentem jaskrowym Anna Kamińska Katedra i Klinika Okulistyki, II WL, Warszawski Uniwersytet Medyczny Kierownik Kliniki: Profesor Jacek P. Szaflik Epidemiologia jaskry
Bardziej szczegółowoKrwotok urazowy u chorego leczonego nowoczesnymi doustnymi antykoagulantami
Krwotok urazowy u chorego leczonego nowoczesnymi doustnymi antykoagulantami dr hab. n. med. Tomasz Łazowski I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Warszawski Uniwersytet Medyczny 2017 Dabigatran
Bardziej szczegółowoNazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia.
Załącznik nr 10 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny:
Bardziej szczegółowoMigotanie przedsionków Aleksandra Jarecka Studenckie Koło Naukowe przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Szpitala Klinicznego Dzieciątka Jezus w Warszawie Kierownik Kliniki - prof. dr hab. Piotr
Bardziej szczegółowoNowe wytyczne ACCP. Jak długo stosować leczenie przeciwzakrzepowe po ostrym epizodzie zatorowości płucnej? Bożena Sobkowicz
Nowe wytyczne ACCP Jak długo stosować leczenie przeciwzakrzepowe po ostrym epizodzie zatorowości płucnej? Bożena Sobkowicz Klinika Kardiologii Uniwersytet Medyczny w Białymstoku Konflikt interesów Brak
Bardziej szczegółowoChory ze stentem wieńcowym do operacji niekardiochirurgicznej
Trudni chorzy na sali operacyjnej Chory ze stentem wieńcowym do operacji niekardiochirurgicznej Anna Dylczyk-Sommer Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii Gdański Uniwersytet Medyczny Deklaruję brak
Bardziej szczegółowoCMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Bardziej szczegółowoRAMOWY PROGRAM VII ŚWIĘTOKRZYSKICH WARSZTATÓW EKG, HOLTERA EKG I ABPM
RAMOWY PROGRAM VII ŚWIĘTOKRZYSKICH WARSZTATÓW EKG, HOLTERA EKG I ABPM Piątek 29.11.2013 Sala A Organizatorzy zastrzegają sobie prawo do zmiany programu. 16:00-18:00 Sesja przy współpracy z Sekcją,, Choroby
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku
Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku w sprawie wyrażenia zgody na realizację programu zdrowotnego w zakresie szczepień ochronnych przeciwko grypie, dla mieszkańców Miasta
Bardziej szczegółowoVI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną
Bardziej szczegółowoWYNIKI. typu 2 są. Wpływ linagliptyny na ryzyko sercowo-naczyniowe i czynność nerek u pacjentów z cukrzycą typu 2 z ryzykiem
Wpływ linagliptyny na ryzyko sercowo-naczyniowe i czynność nerek u pacjentów z cukrzycą typu 2 z ryzykiem sercowo-naczyniowym (badanie CARMELINA, 1218.22) Osoby z cukrzycą typu 2 są narażone na 2 do 4-krotnie
Bardziej szczegółowoAneks IV. Wnioski naukowe
Aneks IV Wnioski naukowe 53 Wnioski naukowe 1. - Zalecenie PRAC Informacje podstawowe Iwabradyna to związek zmniejszający częstość uderzeń serca, działający wyłącznie na węzeł zatokowo-przedsionkowy, bez
Bardziej szczegółowoOstre zespoły wieńcowe u kobiet od rozpoznania do odległych wyników leczenia
Ostre zespoły wieńcowe u kobiet od rozpoznania do odległych wyników leczenia Janina Stępińska Klinika Intensywnej Terapii Kardiologicznej Instytut Kardiologii, Warszawa o Abott Potencjalny konflikt interesów
Bardziej szczegółowoSkale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Bardziej szczegółowoAnaliza problemu decyzyjnego
Dabigatran (Pradaxa ) w prewencji udarów i zatorowości systemowej u dorosłych pacjentów z niezastawkowym migotaniem przedsionków, u których ryzyko udaru mózgu wynosi 3 lub więcej punktów w skali CHADS2
Bardziej szczegółowoSYMPOZJUM PODYPLOMOWEJ SZKOŁY KARDIOLOGICZNEJ
SYMPOZJUM PODYPLOMOWEJ SZKOŁY KARDIOLOGICZNEJ XXIV ORDYNATORSKIE ZAKOPIAŃSKIE DNI KARDIOLOGICZNE 12-15 października 2017 Kierownik Naukowy: Śródmiejskie Centrum Kliniczne II Oddział Kardiologii 00-685
Bardziej szczegółowoWytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych
Wytyczne ACCF/AHA 2010: Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego u bezobjawowych dorosłych Jednym z pierwszych i podstawowych zadań lekarza jest prawidłowa i rzetelna ocena ryzyka oraz rokowania pacjenta. Ma
Bardziej szczegółowoAmy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24
Amy Ferris, Annie Price i Keith Harding Pressure ulcers in patients receiving palliative care: A systematic review Palliative Medicine 2019 Apr 24 Cel - przegląd ma na celu określenie częstości występowania
Bardziej szczegółowoLECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2
załącznik nr 11 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Nazwa programu LECZENIE NADPŁYTKOWOŚCI SAMOISTNEJ ICD - 10 D75.2 - nadpłytkowość samoistna Dziedzina medycyny: hematologia.
Bardziej szczegółowoCzyli co anestezjolog powinien wiedzieć o nowoczesnych doustnych antykoagulantach. Łukasz Krzych
Czyli co anestezjolog powinien wiedzieć o nowoczesnych doustnych antykoagulantach Łukasz Krzych Czym dysponujemy? Antagoniści witaminy K (VKA) Acenokumarol Warfaryna Bezpośredni antagoniści czynników krzepnięcia
Bardziej szczegółowoAktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną hydroksyzynę.
Aktualizacja ChPL i ulotki dla produktów leczniczych zawierających jako substancję czynną hydroksyzynę. Aneks III Poprawki do odpowiednich punktów Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta
Bardziej szczegółowoCIBA-GEIGY Sintrom 4
CIBA-GEIGY Sintrom 4 Sintrom 4 Substancja czynna: 3-[a-(4-nitrofenylo-)-0- -acetyloetylo]-4-hydroksykumaryna /=acenocoumarol/. Tabletki 4 mg. Sintrom działa szybko i jest wydalany w krótkim okresie czasu.
Bardziej szczegółowoOkoło 400 tysięcy chorych w Polsce Migotanie przedsionków
Około 400 tysięcy chorych w Polsce Najczęstsza przyczyna zatorów w krążeniu mózgowym Lekarz kardiolog: Serce to główna siła napędowa układu krwionośnego człowieka Serce najważniejsza pompa świata aorta
Bardziej szczegółowoSYMPOZJUM PODYPLOMOWEJ SZKOŁY KARDIOLOGICZNEJ
SYMPOZJUM PODYPLOMOWEJ SZKOŁY KARDIOLOGICZNEJ XXIV ORDYNATORSKIE ZAKOPIAŃSKIE DNI KARDIOLOGICZNE 12-15 października 2017 Kierownik Naukowy: Śródmiejskie Centrum Kliniczne II Oddział Kardiologii 00-685
Bardziej szczegółowoInformator dla zlecających leczenie. LIXIANA (edoksaban) Produkt na licencji Daiichi Sankyo Europe GmbH
Informator dla zlecających leczenie LIXIANA (edoksaban) Produkt na licencji Daiichi Sankyo Europe GmbH PRZEGLĄD NINIEJSZY INFORMATOR JEST SKIEROWANY DO LEKARZY ZLECAJĄCYCH LECZENIE PRODUKTEM LECZNICZYM
Bardziej szczegółowoANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 42 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH
Bardziej szczegółowoLeczenie przeciwkrzepliwe u chorych dializowanych z migotaniem przedsionków
Forum Nefrologiczne 2015, tom 8, nr 1, 8 13 Copyright 2015 Via Medica ISSN 1899 3338 PRaca poglądowa www.fn.viamedica.pl Julita Zalewska 1, Tomasz Pasierski 1, 2 1 Oddział Kardiologii i Chorób Wewnętrznych,
Bardziej szczegółowoFlawopiryna roślinna alternatywa dla przeciwpłytkowego zastosowania aspiryny
Flavopharma. Studium przypadku spółki spin-off. Flawopiryna roślinna alternatywa dla przeciwpłytkowego zastosowania aspiryny Tomasz Przygodzki Pomysł (analiza rynku) Projekt B+R Próba komercjalizacji rezultatów
Bardziej szczegółowoOd prewencji do ablacji: nowoczesne leczenie migotania przedsionków - zmiany w stosunku do wcześniejszych wytycznych wg ESC, cz.
Od prewencji do ablacji: nowoczesne leczenie migotania przedsionków - zmiany w stosunku do wcześniejszych wytycznych wg ESC, cz. II Nowoczesne leczenie pacjenta z migotaniem przedsionków to złożony proces.
Bardziej szczegółowoAneks II. Wnioski naukowe i podstawy zawieszenia sprzedaży i stosowania produktów przedstawione przez EMA
Aneks II Wnioski naukowe i podstawy zawieszenia sprzedaży i stosowania produktów przedstawione przez EMA 14 Wnioski naukowe Ogólne podsumowanie oceny naukowej produktów leczniczych zawierających buflomedyl
Bardziej szczegółowoPrzygotowanie i opieka nad chorym kierowanym do ablacji. lek. Janusz Śledź
Przygotowanie i opieka nad chorym kierowanym do ablacji lek. Janusz Śledź Kwalifikacja do EPS i ablacji Wnikliwa ocena EKG w czasie arytmii i w czasie rytmu zatokowego Badanie echokardiograficzne EKG m.
Bardziej szczegółowoOstra niewydolność serca
Ostra niewydolność serca Prof. dr hab. Jacek Gajek, FESC Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Niewydolność serca Niewydolność rzutu minutowego dla pokrycia zapotrzebowania na tlen tkanek i narządów organizmu.
Bardziej szczegółowoKardiologia Polska 2016; 74, supl. VII: ; DOI: /KP ISSN ArtykuŁ poglądowy / Review article
Kardiologia Polska 2016; 74, supl. VII: 99 117; DOI: 10.5603/KP.2016.0150 ISSN 0022 9032 ArtykuŁ poglądowy / Review article Uaktualnienie praktycznego przewodnika EHRA dotyczącego stosowania doustnych
Bardziej szczegółowoPorównanie amerykańskich i europejskich standardów farmakoterapii w przewlekłej niewydolności serca
Porównanie amerykańskich i europejskich standardów farmakoterapii w przewlekłej niewydolności serca Standardy European Society of Cardiology (ESC):[1] Inhibitory ACE (inhibitory konwertazy angiotensyny
Bardziej szczegółowoKlinika Chorób Wewnętrznych i Rehabilitacji Kardiologicznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi 3
56 G E R I A T R I A 2013; 7: 56-63 GERIATRIA OPARTA NA FAKTACH/EVIDENCE-BASED GERIATRICS Otrzymano/Submitted: 07.03.2013 Poprawiono/Corrected: 09.03.2013 Zaakceptowano/Accepted: 20.03.2013 Akademia Medycyny
Bardziej szczegółowoZatorowość płucna. patofizjologia, diagnostyka i leczenie
Zatorowość płucna patofizjologia, diagnostyka i leczenie Marcin Szulc Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii WUM w Warszawie Epidemiologia Patofizjologia Typowy obraz kliniczny
Bardziej szczegółowoNowe doustne antykoagulanty. okiem diagnosty laboratoryjnego.
Nowe doustne antykoagulanty okiem diagnosty laboratoryjnego. Paweł Kozłowski Laboratorium Centralne Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej Warszawski Uniwersytet
Bardziej szczegółowoAblacja w leczeniu migotania przedsionków kwalifikacja, bezpieczeństwo, postępowanie po zabiegu
Ablacja w leczeniu migotania przedsionków kwalifikacja, bezpieczeństwo, postępowanie po zabiegu Jarosław Kaźmierczak Klinika Kardiologii Pomorskiego UM, Szczecin Konflikt interesów: Dotyczy tematu wykładu
Bardziej szczegółowoSYMPOZJUM PODYPLOMOWEJ SZKOŁY KARDIOLOGICZNEJ
SYMPOZJUM PODYPLOMOWEJ SZKOŁY KARDIOLOGICZNEJ XXIV ORDYNATORSKIE ZAKOPIAŃSKIE DNI KARDIOLOGICZNE 12-15 października 2017 Kierownik Naukowy: Śródmiejskie Centrum Kliniczne II Oddział Kardiologii 00-685
Bardziej szczegółowoFluorochinolony i ryzyko wydłużenia odstępu QT. <X>: gemifloksacyna i moksyfloksacyna [+ sparfloksacyna, grepaflkosacyna, gatyfloksacyna]
Fluorochinolony i ryzyko wydłużenia odstępu QT : gemifloksacyna i moksyfloksacyna [+ sparfloksacyna, grepaflkosacyna, gatyfloksacyna] CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 4.3 Przeciwwskazania Zarówno
Bardziej szczegółowoUkład krzepnięcia a znieczulenia przewodowe
Układ krzepnięcia a znieczulenia przewodowe We wszystkich obecnie dyscyplinach zabiegowych obowiązuje standard profilaktyki przeciwzakrzepowej z zastosowaniem heparyn (zwłaszcza drobnocząsteczkowych).
Bardziej szczegółowoTesty wysiłkowe w wadach serca
XX Konferencja Szkoleniowa i XVI Międzynarodowa Konferencja Wspólna SENiT oraz ISHNE 5-8 marca 2014 roku, Kościelisko Testy wysiłkowe w wadach serca Sławomira Borowicz-Bieńkowska Katedra Rehabilitacji
Bardziej szczegółowoChronic ambulatory therapeutic use of anticoagulants after the implantation of artificial heart valve
Chronic ambulatory therapeutic use of anticoagulants after the implantation of artificial heart valve Przewlekła ambulatoryjna terapia antykoagulantami u chorych po wszczepieniu sztucznej zastawki serca
Bardziej szczegółowo