PLAN ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO DLA MIĘDZYGMINNEGO ZWIĄZKU KOMUNIKACJI PASAŻERSKIEJ W TARNOWSKICH GÓRACH NA LATA

Transkrypt

1 PLAN ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU PUBLICZNEGO TRANSPORTU ZBIOROWEGO DLA MIĘDZYGMINNEGO ZWIĄZKU KOMUNIKACJI PASAŻERSKIEJ W TARNOWSKICH GÓRACH NA LATA TARNOWSKIE GÓRY KATOWICE 2013

2 Autorzy: Prof. UE dr hab. Robert Tomanek kierownik prac Mgr Grzegorz Krawczyk główny wykonawca Mgr Patryk Kostrzewski Mgr inż. Łukasz Kosobucki 2

3 SPIS TREŚCI Plan Zrównoważonego Rozwoju Publicznego Transportu Zbiorowego dla 1. Metodologia tworzenia planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego na obszarze Międzygminnego Związku Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich Górach Cele planu Wizja planu Okres planowania Badania marketingowe transportu zbiorowego Źródła danych Determinanty rozwoju sieci publicznego transportu zbiorowego na terenie MZKP w Tarnowskich Górach Charakterystyka obszaru objętego planem Dokumenty strategiczne Zagospodarowanie przestrzenne Główne źródła ruchu Czynniki demograficzne Czynniki społeczno-gospodarcze Charakterystyka sieci komunikacyjnej, na której planowane jest wykonywanie przewozów o charakterze użyteczności publicznej Charakterystyka istniejącej sieci Charakterystyka planowanej sieci Ocena i prognoza potrzeb przewozowych Analiza potoków pasażerskich na sieci MZKP Prognoza popytu na usługi transportu zbiorowego Finansowanie usług przewozowych Preferencje dotyczące wyboru rodzaju środków transportu Organizacja rynku przewozów Zasady funkcjonowania rynku przewozów Kontraktowanie usług na rynku publicznego transportu zbiorowego Integracja usług transportu zbiorowego Pożądany standard usług przewozowych Organizacja systemu informacji pasażerskiej Kierunki rozwoju publicznego transportu zbiorowego Załącznik Kwestionariusz ankiety Spis rysunków Spis tablic

4 1. Metodologia tworzenia planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego na obszarze Międzygminnego Związku Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich Górach 1.1. Cele planu Głównym celem niniejszego dokumentu jest zaplanowanie realizacji przewozów o charakterze użyteczności publicznej na terenie Międzygminnego Związku Komunikacji Pasażerskiej (MZKP) w Tarnowskich Górach do roku 2023 w oparciu o zasadę zrównoważonego rozwoju transportu. W ramach realizacji postulatu zrównoważenia transportu, kluczowym elementem jest zapewnienie racjonalnego ekonomicznie i dostosowanego do potrzeb mieszkańców systemu transportu zbiorowego. Cele szczegółowe planu transportowego obejmują: identyfikację potrzeb przewozowych mieszkańców, zaplanowanie układu węzłów przesiadkowych, określenie zasad finansowania usług przewozowych, ustalenie zasad rynku organizacji przewozów, określenie organizacji systemu informacji pasażerskiej Wizja planu System transportowy MZKP powinien być oparty przede wszystkim na zasadzie zrównoważonej mobilności. W wymiarze ekonomicznym oznacza to prymat efektywności z uwzględnieniem kosztów zewnętrznych nad efektywnością opartą na rachunku kosztów własnych. W wymiarze organizacyjnym, transport zrównoważony oznacza mobilność, której podstawą jest transport zbiorowy. Takie podejście jest zgodne z wizją polityki transportowej Unii Europejskiej. Specyfika przestrzenna MZKP sugeruje relatywnie duży (a nawet dominujący) udział transportu indywidualnego w obsłudze potrzeb przewozowych. Zrównoważenie transportu 4

5 wymaga zatem integracji transportu zwłaszcza indywidualnego i zbiorowego. Racjonalne wydaje się zatem oparcie architektury systemu transportowego MZKP na takich, kluczowych elementach integracji transportu, jak: węzły transportowe, integrujące transport indywidualny z transportem zbiorowym (parkingi strategiczne oraz dworce transportu zbiorowego z parkingami dla samochodów osobowych), centra przesiadkowe transportu zbiorowego (w tym multimodalne), umożliwiające szybki transport zbiorowy do Tarnowskich Gór, główne centrum przesiadkowe w Tarnowskich Górach, umożliwiające podróże do centrum aglomeracji oraz w relacjach ponad aglomeracyjnych (z wykorzystaniem kolei). W szczególności uzasadnione wydaje się wyznaczenie centralnego ośrodka integrującego system transportowy w Tarnowskich Górach. Powinien on, integrować zarówno transport indywidualny ze zbiorowym, jak i zbiorowy transport MZKP z aglomeracyjnym (połączenia z ośrodkami aglomeracji katowickiej), jak i ponad-aglomeracyjnym (poprzez połączenia kolejowe oraz z Międzynarodowym Portem Lotniczym (MPL) Katowice Pyrzowice). Publiczny transport zbiorowy MZKP powinien cechować się następującymi atrybutami: dostępny środki transportu oraz same usługi muszą być w coraz większym stopniu dostosowane do potrzeb pasażerów, zwłaszcza osób o ograniczonej mobilności (w tym niepełnosprawnych), inteligentny dążyć trzeba do wzrostu efektywności i użyteczności transportu, poprzez szerokie stosowanie systemów telematycznych ułatwiających podróżowanie oraz zarządzanie usługami, ekologiczny zgodnie z obowiązującymi trendami należy dążyć do stosowania pojazdów spełniających wysokie normy ekologiczne, w szczególności chodzi o normy emisji spalin oraz (szerzej) zmianę systemów napędowych na hybrydowe, paliwa alternatywne oraz (docelowo) elektryczne zgodnie z zaleceniami UE. Specyfika przestrzenna obszaru MZKP nie może być przesłanką ograniczania rozwoju transportu zbiorowego. Mniejsza gęstość zaludnienia niż w aglomeracji katowickiej zwiększa znaczenie integracji w systemie transportowym. W pierwszej kolejności jest to integracja transportu indywidualnego ze zbiorowym. W drugiej integracja zbiorowego na obszarze 5

6 MZKP ze zbiorowym aglomeracji oraz w układach ponad aglomeracyjnych. Transport zbiorowy na terenie MZKP powinien wyróżniać się innowacyjnością i jakością usług w przeciwieństwie do dominacji masowości na obszarze aglomeracyjnym. Wizja transportu zbiorowego na obszarze MZKP oparta jest zatem na innowacyjności wynikającej z: wdrożeń nowoczesnych napędów w pojazdach transportu zbiorowego, rozpowszechnienia rozwiązań telematycznych, umożliwiających zrównoważoną mobilność (w tym systemów zarządzania ruchem i informacji pasażerskiej), rozwiązań organizacyjnych, umożliwiających m.in. wykorzystanie potencjału rynkowego w funkcjonowaniu transportu zbiorowego. Na podstawie powyższych rozważań można określić wizję publicznego transportu zbiorowego MZKP w następujący sposób: Publiczny transport zbiorowy w MZKP będzie kluczowym elementem wizji zrównoważonego transportu i mobilności na tym obszarze. Będzie to system o szerokiej dostępności, inteligentny i ekologiczny. Architektura systemu transportowego będzie pochodną integracji transportu zbiorowego i indywidualnego. Funkcjonowanie transportu zbiorowego (publicznego) będzie w coraz większym zakresie uwzględniać adaptację nowoczesnych napędów (w tym hybrydowych i paliw alternatywnych), rozwiązań telematycznych oraz organizacyjnych opartych na mechanizmie rynkowym Okres planowania Międzygminny Związek Komunikacji Pasażerskiej w Tarnowskich Górach organizuje na terenach zrzeszonych gmin wyłącznie komunikację autobusową. W związku ze specyfiką kontraktowania tego rodzaju usług przyjęto 10-cio letni okres planowania, który powinien być wystarczający dla realizacji nakreślonej wizji systemu transportu zbiorowego Badania marketingowe transportu zbiorowego Na potrzeby niniejszego dokumentu przeprowadzono w okresie od r. badanie marketingowe wśród pasażerów komunikacji miejskiej organizowanej 6

7 przez MZKP, dotyczące zachowań komunikacyjnych oraz jakości świadczonych usług transportowych. W badaniu wykorzystano technikę ankiety, której kwestionariusze zostały udostępnione: w urzędach gmin zrzeszonych w Związku (w formie papierowej), w dyspozytorni MZKP (w formie papierowej), na witrynie internetowej MZKP oraz portalach internetowych gmin (w formie elektronicznej). Łączna próba badawcza z wszystkich wskazanych źródeł wyniosła 946. Wyniki badania zostały wykorzystane w niniejszym planie do: określenia zachowań komunikacyjnych mieszkańców oraz ich potrzeb transportowych, wyznaczenie pożądanego standardu świadczonych przez MZKP usług oraz wyznaczenia kierunków modyfikacji układu sieci komunikacyjnej Źródła danych Tworząc plan transportowy wykorzystano następujące materiały: dane eksploatacyjne dotyczące linii komunikacyjnych obsługujących obszar MZKP, dane finansowe dotyczące organizacji transportu zbiorowego przez MZKP, dane dotyczące pomiarów wielkości potoków pasażerskich udostępnione przez KZK GOP i MZKP, dane pozyskane z urzędów gmin dot. lokalizacji głównych źródeł generujących potrzeby transportowe, dane statystyczne opracowane i udostępnione przez Główny Urząd Statystyczny oraz Urząd Statystyczny w Katowicach, dane Zarządów Dróg Powiatowych, dokumenty strategiczne: Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) Projekt, Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego Śląskie 2020, Strategia Ekorozwoju Gminy Wielowieś, Strategia Rozwoju Gminy Krupski Młyn, Strategia Rozwoju Gminy Zbrosławice, 7

8 Strategia Rozwoju Miasta Miasteczko Śląskie na lata , Strategia Rozwoju Miasta Tarnowskie Góry do roku 2022, Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Tworóg, dokumenty regulujące stan zagospodarowania przestrzennego: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Krupski Młyn, Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Krupski Młyn, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Miasteczko Śląskie, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Mierzęcice, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świerklaniec, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Tarnowskie Góry, Projekt Zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Tworóg, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wielowieś, pozycje literaturowe i opracowania eksperckie poświęcone problematyce planów transportowych, strony internetowe gmin oraz powiatów, wyniki badania marketingowego transportu zbiorowego przeprowadzonego na potrzeby niniejszego dokumentu. 8

9 2. Determinanty rozwoju sieci publicznego transportu zbiorowego na terenie 2.1. Charakterystyka obszaru objętego planem Obszar działania Związku obejmuje zasadniczą część powiatu tarnogórskiego oraz pojedyncze gminy powiatów: będzińskiego i gliwickiego. W skład Związku wchodzi dziewięć gmin: Krupski Młyn, Miasteczko Śląskie, Mierzęcice, Ożarowice, Świerklaniec, Tarnowskie Góry, Tworóg, Wielowieś oraz Zbrosławice. Związek organizuje transport zbiorowy na obszarze 720,19 km 2, zamieszkałym łącznie przez mieszkańców (2011 r.) 1. Kluczową rolę na obszarze działania Związku pełni miasto Tarnowskie Góry, będące siedzibą władz powiatu. Charakterystyczną cechą Związku jest integracja transportu zbiorowego na obszarze zdominowanym przez gminy wiejskie. Gęstość zaludnienia na obszarze obsługiwanym przez MZKP wynosi ok. 175 os/km 2 i jest niższa od średniej gęstości dla powiatu tarnogórskiego ok. 214 os./km 2 oraz bardzo niska na tle województwa śląskiego ok. 375 os./km 2. W praktyce będzie to oznaczało konieczność wykonania znacznej wielkości pracy eksploatacyjnej w celu zapewnienia obsługi potrzeb przewozowych wewnątrz gmin, ale przede wszystkim sprawnego skomunikowania ich z kluczowymi ośrodkami zurbanizowanymi na terenie Związku. Gmina Krupski Młyn: Gmina wiejska usytuowana w zachodniej części powiatu tarnogórskiego o powierzchni 39,42 km 2 i gęstości zaludnienia 85 os./km 2. Miejscowości leżące na terenie gminy: Krupski Młyn, Potępa, Ziętek. 1 Ludność w gminach. Stan w dniu 31 marca 2011 r. - wyniki spisu ludności i mieszkań 2011 r., GUS 2012, dokument elektroniczny. 9

10 Miasto i Gmina Miasteczko Śląskie: Gmina miejska położona we wschodniej części powiatu tarnogórskiego o powierzchni 67,83 km 2 i gęstości zaludnienia 111 os./km 2. W skład gminy wchodzi jedna dzielnica i dwa sołectwa: Żyglin Żyglinek, Bibiela, Brynica. Gmina Mierzęcice: Gmina wiejska położona w powiecie będzińskim o powierzchni 51,27 km 2 i gęstości zaludnienia 148 os./km 2. W skład gminy wchodzi dziesięć sołectw: Boguchwałowice, Mierzęcice, Mierzęcice II, Mierzęcice Osiedle, Najdziszów, Nowa Wieś, Przeczyce, Sadowie, Toporowice oraz Zawada. Gmina Ożarowice: Gmina wiejska położona na wschodnim krańcu powiatu tarnogórskiego o powierzchni 43,72 km 2 i gęstości zaludnienia 127 os./km 2. W skład gminy wchodzi siedem sołectw: Celiny, Niezdara, Ossy, Ożarowice, Pyrzowice, Tąpkowice, Zendek. Gmina Świerklaniec: Gmina wiejska położona w powiecie tarnogórskim o powierzchni 44,26 km 2 i gęstości zaludnienia 258 os./km 2. W skład gminy wchodzą cztery sołectwa: Nakło Śląskie, Nowe Chechło, Orzech Świerklaniec. Miasto i Gmina Tarnowskie Góry: Gmina miejska położona w centralnej części powiatu tarnogórskiego, o powierzchni 83,47 km 2 i gęstości zaludnienia 729 os./km 2. Obszar podzielony jest na jedenaście dzielnic: Bobrowniki Śląskie Piekary Rudne, Lasowice, Opatowice, Pniowiec, Repty Śląskie, Rybna, Sowice, Stare Tarnowice, Strzybnica, Śródmieście-Centrum, Osada Jana. Gmina Tworóg: Gmina wiejska położona w powiecie tarnogórskim, o powierzchni 124,92 km 2 i gęstości zaludnienia 64 os./km 2. W skład gminy wchodzi dziesięć sołectw: Boruszowice, Brynek, Hanusek, Koty, Mikołeska, Nowa Wieś Tworowska, Połomia, Świniowice, Tworóg oraz Wojska. 10

11 Gmina Wielowieś: Gmina wiejska położona w północnej części powiatu gliwickiego, o powierzchni 116,59 km 2 i gęstości zaludnienia 52 os./km 2. W skład gminy wchodzi dwanaście sołectw: Błażejowice, Czarków, Dąbrówka, Gajowice, Kieleczka, Sieroty, Świbie, Radonia, Raduń- Borowiany, Wielowieś, Wiśnicze, Zacharzowice. Gmina Zbrosławice: Gmina wiejska usytuowana w południowo zachodniej części powiatu tarnogórskiego, o powierzchni 148,4 km 2 i gęstości zaludnienia 106 os./km 2. W skład gminy wchodzi dwadzieścia jeden sołectw: Boniowice, Czekanów, Jasiona, Jaśkowice, Kamieniec, Karchowice, Kopienica, Księży Las, Labryszów, Łubie, Łubki, Miedary, Przezchlebie, Ptakowice, Szałsza, Świętoszowice, Wieszowa, Wilkowice, Zawada, Zbrosławice, Ziemięcice Dokumenty strategiczne W celu zapewnienia spójności i komplementarności celów polityki rozwoju regionalnego, głównie w aspekcie rozwoju transportu zbiorowego należy zapewnić zgodność niniejszego opracowania z planami transportowymi wyższego szczebla oraz z dokumentami rozwojowymi o charakterze wojewódzkim oraz lokalnym. Wśród obecnie funkcjonujących dokumentów, plan opracowany przez ministra właściwego ds. transportu zajmuje najwyższe miejsce w hierarchicznym systemie planów pozostałych organizatorów transportu publicznego. Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego międzywojewódzkie i międzynarodowe przewozy pasażerskie w transporcie kolejowym opublikowany w Rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Wodnej z dnia 23 października 2012 roku, koncentruje się na tematyce przewozów kolejowych. W kwestiach istotnych dla obszaru MZKP, krajowy plan transportowy nadaje dworcu w Tarnowskich Górach charakter strategiczny. W dokumencie wskazano także, że Tarnowskie Góry są potencjalnym punktem handlowym, charakteryzującym się występowaniem powiązań wewnątrz- bądź międzygałęziowych z innymi środkami publicznego transportu zbiorowego, który może pełnić funkcję zintegrowanego węzła przesiadkowego. W tym celu, w kontekście planu transportowego dla MZKP, należy zapewnić właściwie skomunikowanie dworca kolejowego w Tarnowskich Górach 11

12 z pozostałymi ośrodkami wewnątrz Związku oraz z głównymi miastami regionu. Nowopowstający dworzec autobusowy w Tarnowskich Górach przyczyni się do zwiększenia zakresu postulowanej integracji sytemu transportu zbiorowego. Ważne będzie także zapewnienie odpowiednich korelacji rozkładów jazdy połączeń autobusowych z połączeniami kolejowymi o charakterze międzyregionalnym. Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego Śląskie 2020 będąca kluczowym dokumentem strategicznym w zakresie programowania rozwoju społeczno gospodarczego na szczeblu regionalnym, wyróżnia trzy priorytety: A. Województwo śląskie regionem nowej gospodarki kreującym i skutecznie absorbującym technologie, B. Województwo śląskie regionem o powszechnej dostępności do regionalnych usług publicznych o wysokim standardzie, C. Województwo śląskie znaczącym partnerem kreacji kultury, nauki i przestrzeni europejskiej. Dla wskazanych priorytetów wyznaczono cele strategiczne, a następnie kierunki działań. Tematyka rozwoju systemu transportu zbiorowego została podjęta w priorytecie B (cel strategiczny: Atrakcyjne warunki zamieszkania i wysoka jakość przestrzeni, kierunek działań: Rozwój i modernizacja komunikacji publicznej obszarów miejskich). W dokumencie uznaje się system transportu zbiorowego jako istotny czynnik wpływający na sposób przemieszczania się mieszkańców, a także zapewniający dostęp do regionalnych usług publicznych, zlokalizowanych głównie w centrach kluczowych ośrodków miejskich. Rozwój transportu zbiorowego będzie prowadził do zwiększenia mobilności mieszkańców, wpływając tym samym na rozwój regionalnego rynku pracy. W strategii wskazuje się na konieczność wzrostu jakości usług. Do głównych proponowanych działań zalicza się: koordynację połączeń i rozkładów jazdy, wprowadzenie wspólnego biletu dla różnych form transportu zbiorowego, tworzenie punktów i węzłów przesiadkowych (w tym także punktów typu park & ride) oraz wspieranie integracji systemów transportu zbiorowego aglomeracji miejskich. Dokument odnosi się także do systemu transportu zbiorowego na terenach wiejskich (priorytet B, cel strategiczny: Atrakcyjne warunki zamieszkania i wysoka jakość przestrzeni, kierunek działań: Kształtowanie ośrodków wiejskich), wskazując na konieczność podjęcia działań w zakresie koordynacji połączeń i rozkładów jazdy oraz integracji z systemem regionalnym. Strategia Rozwoju Miasta Tarnowskie Góry do roku 2020 przyjęta Zarządzeniem Burmistrza Miasta Tarnowskie Góry nr 303/2012 z dnia r. jest podstawowym 12

13 dokumentem strategicznym, kluczowego pod względem liczby mieszkańców i koncentracji funkcji publicznych członka MZKP. W ramach kreowania rozwoju, miasta przyjęto cztery cele horyzontalne: 1. Intensyfikacja działalności promocyjnej, 2. Podnoszenie atrakcyjności przestrzeni, 3. Poprawa warunków ekologicznych, 4. Usprawnienie komunikacji. Bezpośrednio do systemu transportu zbiorowego nawiązuje treść ostatniego z wymienionych celów, którego rozwinięcie zogniskowano na dwóch istotnych obszarach: usprawnienia połączeń autobusowych oraz staraniach dotyczących przywrócenia pozycji ważnego ośrodka transportu kolejowego w skali ponadlokalnej. W ramach działań w zakresie usprawnienia komunikacji autobusowej wymieniono: dokończenie budowy nowego dworca autobusowego, wprowadzenie odpowiedniej częstotliwości kursowania pojazdów oraz poprawę czytelności systemu transportu zbiorowego. Planuje się także uruchomienie specjalnych połączeń turystycznych oraz okolicznościowych. Według założeń Strategii, drugim ogniwem systemu transportu zbiorowego w Tarnowskich Górach powinno być odbudowanie połączeń pasażerskich w transporcie kolejowym. W tej sytuacji miasto stanie się istotnym węzłem przesiadkowym, co będzie się wiązało z koniecznością zapewnienia przez MZKP odpowiedniej koordynacji rozkładów jazdy. Strategia Rozwoju Miasta Miasteczko Śląskie na lata podejmuje problematykę systemu transportu zbiorowego głównie na etapie analizy strategicznej. Diagnoza wykonana na potrzebę dokumentu sytuuje transport zbiorowy organizowany przez MZKP w grupie silnych stron uwarunkowań funkcjonowania miasta, ze względu na ofertę przewozową i zapewnienie sprawnej komunikacji z pozostałymi częściami powiatu oraz aglomeracji (ze względu na integrację taryfowo biletową z KZK GOP). W części postulatywnej dokumentu nie zdefiniowano celów strategicznych odnoszących się bezpośrednio do transportu, traktując ten element jako komplementarny względem założonej wizji. Rozwój transportu zbiorowego wiąże się głównie z zapewnieniem mobilności mieszkańców Miasteczka Śląskiego, w zakresie: dostępu do edukacji oraz poprawy konkurencyjności na rynku pracy. Planowany rozwój turystyki będzie wymagał poprawy systemu informacji pasażerskiej oraz kreowania dalszych działań w obszarze integracji transportu zbiorowego. Strategia Rozwoju Gminy Krupski Młyn ze względu na niski wymiar pracy eksploatacyjnej realizowanej na zlecenie MZKP na terenie gminy oraz ze względu na 13

14 uwarunkowania przestrzenne, nie będzie silnie oddziaływać na zamierzenia niniejszego planu transportowego. Strategia nie porusza bezpośrednio problematyki transportu zbiorowego, koncentrując wizję rozwoju gminy na pięciu zasadniczych elementach: turystyce weekendowej, wykształceniu centrum handlowo usługowo administracyjnego, wyodrębnienie sfery przemysłowej wokół NITRONU, poprawie bezpieczeństwa i komfortu życia, rozwoju społeczno kulturowym mieszkańców. W celu osiągnięcia planowanych zamierzeń należy zapewnić ofertę komunikacyjną spełniającą dwa postulaty niezawodność oraz częstotliwość odjazdów. Rozkłady jazdy powinny, zwłaszcza w porannym i popołudniowym szczycie, uwzględniać potrzeby przewozowe generowane przez strefę przemysłową. Strategia Ekorozwoju Gminy Wielowieś w grupie celów strategicznych nie definiuje zamierzeń dotyczących systemu transportu zbiorowego. Zamierzenia zawarte w dokumencie są skoncentrowane na zagadnieniach poprawy stanu środowiska naturalnego. Obecne trendy w rozwoju komunikacji zbiorowej, podejmują poprawę ekologiczności wykorzystywanego taboru. W przypadku pozostałych dokumentów strategicznych gmin zrzeszonych w Związku: Strategii Rozwoju Gminy Zbrosławice oraz Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Tworóg nie zawarto jednoznacznych implikacji determinujących funkcjonowanie systemu transportu zbiorowego Zagospodarowanie przestrzenne Gmina Krupski Młyn 2 : Gmina Krupski Młyn jest obszarem o małej gęstości zaludnienia i prostym układzie przestrzennym. Osadnictwo koncentruje się na obszarze dwóch miejscowości: Krupskiego Młyna i Potępy. W skład miejscowości Krupski Młyn wchodzą: wieś Krupski Młyn oraz Kolonia Ziętek, w skład Potępy: wieś Potępa oraz przysiółki Kanol, Żyłka i Odmuchów. Gmina położona jest w powiecie tarnogórskim, w zachodniej części województwa śląskiego. 2 Opracowano na podstawie: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Krupski Młyn, Krupski Młyn 2009 oraz Uchwały nr XXI/144/2000 Rady Gminy Krupski Młyn z dnia 5 września 2000, w sprawie uchwalenia Miejscowego Plany Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Krupski Młyn. 14

15 Obszar graniczy od północy z gminami: Lubliniec oraz Pawonków, od wschodu z gminą Tworóg, od południa z gminą Wielowieś, od zachodu z gminą Zawadzkie (woj. opolskie). Gmina Krupski Młyn jest w ponad 82,50 % pokryta lasami, ośrodki osadnicze są usytuowane wzdłuż drogi powiatowej nr 3235, stanowiąca połączenie drogowe z aglomeracją katowicką. Na obszarze gminy funkcjonują dwa sub-systemy transportowe: kolejowy i drogowy. Komunikacja kolejowa ma niski udział w procesie zaspokajania potrzeb przewozowych mieszkańców. Na terenie gminy znajduje się przystanek kolejowy w miejscowości Odmuchów Borowiany. Łączna długość linii kolejowych wynosi 7 km, z czego połowę stanowi infrastruktura kolejowa zakładów Nitroerg S.A.. Przemieszczenia w transporcie drogowym realizowane są poprzez komunikację indywidualną oraz autobusową. System drogowy pełni podstawową rolę w powiązaniach komunikacyjnych terenu gminy z ośrodkami wyższego rzędu. Gmina położona jest pomiędzy trzema drogami krajowymi: DK 46, relacji Częstochowa Opole, DK 40, relacji Przemyśl Zgorzelec, DK 11, relacji Katowice Poznań. Przez obszar gminy przebiegają trzy drogi powiatowe: nr 3235 S, nr 2351 S i nr 2900 S. Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Krupski Młyn zawiera wytyczne w zakresie transportu i komunikacji dla dwóch obszarów: Krupski Młyn oraz Ziętek. W pierwszym przypadku Zarząd Gminy dążył do przekształcenia obszaru w strefę uspokojonego ruchu samochodowego z priorytetami w zagospodarowaniu terenu dla pieszych, rowerzystów i niepełnosprawnych. W tym celu planowane są następujące działania: budowa obwodnicy drogowej w celu eliminacji ruchu ciężarowego oraz przewozów materiałów niebezpiecznych z centrum obszaru, ograniczenie oddziaływania obwodnicy drogowej na otoczenie mieszkaniowe, zmiana organizacji ruchu i prędkości pojazdów w centrum, budowa infrastruktury dla komunikacji pieszej i rowerowej na kierunkach łączących ważne miejsca publiczne z terenami mieszkaniowymi, zagospodarowanie przystanków komunikacji pasażerskiej, organizację i budowę parkingów na obrzeżach miejscowości. Dokument zawiera także kierunki rozwoju systemu transportu dla osiedla Ziętek. Priorytetem w tym zakresie jest uporządkowanie przestrzeni komunikacji pieszej i rowerowej oraz ruchu samochodowego na zasadach kształtowania strefy ruchu uspokojonego. Ważnym 15

16 elementem jest zapewnienie odpowiednich stref parkingowych oraz garażowych na terenie osiedla. Gmina Miasteczko Śląskie 3 : Gmina Miasteczko Śląskie jest gminą miejską położoną w powiecie tarnogórskim, w wewnętrznej strefie ochronnej Katowickiego Zespołu Metropolitalnego. Od wschodu graniczy z miastem Woźniki i gminą Ożarowice, od północy z miastem Kalety, od zachodu z gminą Tworóg, od zachodu i południa z miastem Tarnowskie Góry i od południa z gminą Świerklaniec. Powiązania Miasteczka Śląskiego z układem krajowym i międzynarodowym zdeterminowane są usytuowaniem gminy w VI transeuropejskim korytarzu transportowym (Gdańsk Katowice Żylina). W strukturze przestrzennej gminy wyróżnia się cztery zwarte zespoły osadnicze: Miasteczko Śląskie główne miejsce koncentracji ludności, działalności usługowej oraz funkcji publicznych gminy, w ramach dzielnicy wyróżnia się następujące jednostki funkcjonalno przestrzenne: Stare Miasto historyczny zespół miejski, Osiedle Literatów zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, Osiedle Hutnicze zabudowa wielorodzinna, Huta Cynku tereny przemysłowe, Miasteczko Zachód zabudowa jednorodzinna, wytwórczość, usługi, Miasteczko Wschód teren rolny, niezainwestowany. Żyglin i Żyglinek obszar charakteryzujący się skupioną zabudową mieszkaniową jednorodzinną wraz z lokalizacją podstawowych usług. Obszar Żyglina przybiera formę osiedla podmiejskiego, Brynica obszar położony w okolicy kompleksu lasów lublinieckich o wysokim stopniu izolacji od pozostałych jednostek miejskich. Obecnie trwa proces transformacji dawnych obszarów wiejskich w osiedle podmiejskie, Bibiela obszar o najwyższym stopniu wyizolowania w strukturze gminy, położony w kompleksie lasów lublinieckich. 3 Opracowano na podstawie: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Miasteczko Śląskie, Załącznik nr 1 do Uchwały nr XXXV/294/09 Rady Miejskiej w Miasteczku Śląskim z dnia 28 sierpnia 2009 r. 16

17 Na obszarze gminy funkcjonują dwa sub-systemy transportowe: kolejowy i drogowy. Komunikacja kolejowa realizowana jest na linii Katowice Tarnowskie Góry Lubliniec /Tczew (magistrala kolejowa nr 131), na której usytuowany jest dworzec kolejowy Miasteczko Śląskie. Transport zbiorowy oparty na połączeniach kolejowych stanowi obecnie marginalne znaczenie w obsłudze przejazdów mieszkańców gminy. Na terenie gminy funkcjonuje komunikacja autobusowa organizowana przez MZKP oraz połączenia realizowane przez PKS. Przez południowo zachodnią część gminy przebiega droga krajowa nr 78 relacji Chałupki Gliwice Tarnowskie Góry Zawiercie Chmielnik, która nie wywiera bezpośrednich implikacji w zakresie obsługi potrzeb przewozowych mieszkańców. Przez obszar gminy przebiegają także dwie drogi wojewódzkie i pięć dróg powiatowych: DW 908, relacji Częstochowa Tarnowskie Góry, DW 912, relacji Miasteczko Śląskie Świerklaniec. nr 3241 S, nr 3252 S, nr 3253 S, nr 3256 S, nr 3257 S 4. Studium w zakresie kierunków rozwoju miasta w ujęciu poszczególnych jednostek struktury przestrzennej wydziela, ze względu na specyfikę obszaru huty, dodatkową jednostkę monofunkcyjną pod nazwą Huta. W ramach wymienionego podziału, ustalono następujące funkcje dla poszczególnych jednostek: Miasteczko Śląskie główny ośrodek usługowy i mieszkaniowy, funkcje uzupełniające: wytwórczo usługowe i rekreacyjno sportowe, Żyglin i Żyglinek funkcje mieszkaniowe i usługowe, Bibiela funkcja mieszkaniowa, uzupełniająco - usługowa, w tym w zakresie rekreacji i wypoczynku, Brynica funkcja mieszkaniowa, uzupełniająco wytwórczo usługowa, Huta funkcja wytwórczo usługowa. Zgodnie z treścią dokumentu zakłada się stworzenie w oparciu o dworzec kolejowy, lokalnego zintegrowanego punktu przesiadkowego. Pozwoli to na zwiększenie roli połączeń 4 Wykaz dróg powiatowych, Zarząd Dróg Powiatowych w Tarnowskich Górach, dokument elektroniczny: 17

18 kolejowych w obsłudze podróży do Tarnowskich Gór oraz Katowic. W zakresie tematyki komunikacji autobusowej organizowanej przez MZKP, uznano rozkład tras i przystanków za wystarczający dla zapewnienia podstawowej obsługi potoków pasażerskich. W okresie letnim, ze względu na zwiększenie potoków pasażerskich w kierunku Zalewu Nakło Chechło, postuluje się zwiększenie pojemności taboru obsługującego połączenia w relacji Tarnowskie Góry Miasteczko Śląskie Tarnowskie Góry. W pozostałych relacjach ze względu na liczbę pasażerów rekomenduje się wykorzystanie poza godzinami szczytowymi taboru nisko pojemnego (do 20 osób), a uzyskane z tego tytułu oszczędności przeznaczyć na zwiększenie częstotliwości kursowania autobusów, szczególnie na liniach międzydzielnicowych. Gmina Mierzęcice 5 : Gmina Mierzęcice jest gminą wiejską położoną w powiecie będzińskim. Od północnego wschodu graniczy z gminą Siewierz, od południa z gminą Psary, od południowego zachodu z gminą Bobrowniki i od zachodu z gminą Ożarowice. Transport zbiorowy na terenie gminy realizowany jest przez komunikację miejską organizowaną przez MZKP. Zauważa się, że przebieg linii MZKP oraz rozmieszczenie przystanków zapewnia dostępność komunikacyjną z praktycznie całego zainwestowanego obszaru gminy. Na terenie gminy zlokalizowana jest część obszaru Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice w Pyrzowicach, obsługującego połączenia w ruchu pasażerskim: krajowym i międzynarodowym oraz przewozy cargo. Przez teren gminy przebiegają: droga ekspresowa S1 łącząca MPL Katowice z drogą krajową nr 1, droga krajowa nr 78 relacji Chałupki Gliwice Tarnowskie Góry Zawiercie Chmielnik oraz droga wojewódzka nr 913, która na obszarze Mierzęcic funkcjonuje jako dojazd do lotniska w Pyrzowicach. Układ drogowy uzupełniają drogi powiatowe: nr 3204 S, nr 3205 S, nr 3206 S, nr 3208 S, nr 4715 S, nr 4719 S, nr 4745 S, nr 4746 S, nr 4747 S, nr 4748 S, nr 4756 S, nr 4758 S, nr 4759 S, nr 4760 S, nr 4761 S, nr 4793 S, nr 4810 S, nr 4811S 6. W zakresie kierunków rozwoju transportu zbiorowego, zakłada się wykorzystanie do obsługi połączeń autobusowych taboru o niskiej pojemności. Jako atut takiego rozwiązania 5 Opracowano na podstawie: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Mierzęcice, Załącznik nr 1 do Uchwały Nr V/ Rady Gminy Mierzęcice z dnia 23 lutego 2011 r. 6 Wykaz dróg powiatowych, Powiatowy Zarząd Dróg w Będzinie, dokument elektroniczny 18

19 wskazuje się: większą elastyczność w dostosowaniu do zmieniających się potrzeb przewozowych, mniejsze wymagania w zakresie technicznych parametrów tras drogowych oraz niższe koszty funkcjonowania. Gmina Ożarowice: Gmina Ożarowice jest gminą miejską położoną na wschodnim krańcu powiatu tarnogórskiego. Gmina od zachodu graniczy z gminą Świerklaniec, od północy z gminami: Miasteczko Śląskie, Woźniki (powiat lubliniecki), Koziegłowy (powiat myszkowski), od wschodu z gminą Siewierz (powiat będziński) oraz od południa z gminami: Bobrowniki i Mierzęcice. Na obszarze gminy znajduje się siedem sołectw: Celiny, Niezdara, Ossy, Ożarowice, Pyrzowice, Tąpkowice oraz Zdenek. System transportu zbiorowego na obszarze gminy opiera się na połączeniach autobusowych organizowanych przez MZKP. Obecnie nie są realizowane pasażerskie przewozy kolejowe, a linia relacji Tarnowskie Góry Siewierz Zawiercie ulega postępującej degradacji. W związku z dynamicznym rozwojem MPL Katowice położonego w zasadniczej części na obszarze gminy Ożarowice (sołectwo Pyrzowice) trwają prace nad stworzeniem połączenia kolejowego pomiędzy lotniskiem, a obszarem aglomeracji górnośląskiej. W przypadku realizacji inwestycji, port będzie pełnił funkcję multimodalnego węzła przesiadkowego zapewniającego połączenia lotnicze w wymiarze krajowym oraz międzynarodowym. Dynamiczny rozwój portu, jak również otaczającej go infrastruktury służy kreowaniu nowych miejsc pracy. W konsekwencji pojawia się konieczność zapewnienia obsługi tego obszaru poprzez system komunikacji miejskiej realizujący połączenia autobusowe z gminami MZKP. Gmina Ożarowice charakteryzuje się dobrze rozwiniętym układem połączeń drogowych: przez jej obszar przebiega autostrada A1 łącząca Pyrzowice z węzłem Sośnica, droga ekspresowa S1 oraz droga krajowa nr 78. Układ drogowy uzupełniają drogi powiatowe: nr 3200 S, nr 3201 S, nr 3202 S, nr 3203 S, nr 3204 S, nr 3205 S, nr 3206 S, nr 3207 S, nr 3208 S, nr 3210 S, nr 3236 S, nr 3238 S, nr 3241 S 7. Gmina Świerklaniec 8 : 7 Wykaz dróg powiatowych, Zarząd Dróg Powiatowych w Tarnowskich Górach, dokument elektroniczny: 8 Opracowano na podstawie: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Świerklaniec, Świerklaniec 2012 r. 19

20 Gmina Świerklaniec jest gminą wiejską położoną w powiecie tarnogórskim. Gmina od zachodu graniczy z gminą Tarnowskie Góry, od północy z gminą Miasteczko Śląskie, od wschodu z gminami Ożarowice i Bobrowniki oraz od południa z gminą Piekary Śląskie. W skład gminy Świerklaniec wchodzą cztery jednostki administracyjne: Świerklaniec, Orzech, Nakło, Nowe Chechło. Transport zbiorowy na terenie gminy realizowany jest przez komunikację miejską organizowaną przez MZKP oraz połączenia realizowane przez PKS. Zauważa się, że przebieg linii MZKP oraz rozmieszczenie przystanków zapewnia dostępność komunikacyjną z praktycznie całego zainwestowanego obszaru gminy. Przewozy PKS organizowane są w relacji Tarnowskie Góry Zawiercie. Przez teren gminy przebiegają: droga krajowa nr 78 relacji Chałupki Gliwice Tarnowskie Góry Zawiercie Chmielnik oraz droga wojewódzka nr 911. Układ drogowy uzupełniają drogi powiatowe: nr 3241 S, nr 3242 S, nr 3243 S, nr 3244 S, nr 3245 S 9. Ze względu na dodatnie saldo migracji w gminie Świerklaniec, planowany jest rozwój terenów przeznaczonych na zabudowę mieszkaniową. W powiązaniu z rosnącym wskaźnikiem motoryzacji w regionie, oferta przewozowa powinna uwzględniać planowane inwestycje mieszkaniowe, aby uniknąć kongestii, zwłaszcza w porach szczytu. Gmina Tarnowskie Góry 10 : Gmina Tarnowskie Góry jest siedzibą władz powiatu tarnogórskiego (położona w jego centralnej części), usytuowaną na północnym krańcu aglomeracji górnośląskiej. Gmina Tarnowskie Góry graniczy od wschodu z gminą Zbrosławice, od północnego wschodu z gminą Tworóg, od północnego zachodu z gminą Miasteczko Śląskie, od zachodu z gminą Świerklaniec i od południa z gminami Radzionków i Bytom. W strukturze przestrzennej gminy wyróżnia się następujące dzielnice: Śródmieście, Lasowice, Osada Jana, Bobrowniki, Repty Śląskie, Stare Tarnowice, Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec i Sowice. 9 Wykaz dróg powiatowych, Zarząd Dróg Powiatowych w Tarnowskich Górach, dokument elektroniczny: 10 Opracowano na podstawie: Zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Tarnowskie Góry Opatowice, Rybna, Strzybnica, Pniowiec, Sowice, Część Lasowic na Północ od Ulicy Częstochowskiej i Terenów Leśnych TOM I/II, Załącznik nr I do Uchwały nr XXVI/315/2012 Rady Miejskiej w Tarnowskich Górach z dnia r. 20