SZKOŁY ZAWODOWCÓW. Szkolnictwo zawodowe w Polsce 1980/ / / / /2015

Transkrypt

1 SZKOŁY ZAWODOWCÓW Współczesny, dynamicznie przekształcający się rynek pracy, nakłada wysokie wymagania na młode osoby, które rozpoczynają życie zawodowe. Dlatego już dziś, wiele osób, zanim podejmie decyzję dotyczącą dalszego kształcenia, stawia sobie pytania o wartość kwalifikacji i dyplomów, które uzyskają po ukończeniu szkoły, czy o pozycję na rynku pracy, którą mogą osiągnąć dzięki zdobytemu wykształceniu. Szkolnictwo zawodowe w Polsce zawodowe 3000 technikum i liceum profilowane / / / / /2015 Źródło: GUS, opracowanie własne. ABSOLWENT GOTOWY DO PRACY? Tymczasem analizy rynku pracy jednoznacznie wykazują, że firmy poszukują osób z wiedzą zawodową i technologiczną oraz pragmatycznymi umiejętnościami. Badanie zapotrzebowania na zawody i kwalifikacje w województwie

2 świętokrzyskim, w którym wzięło udział 1001 firm, pokazało, iż najczęściej poszukiwani przez pracodawców są pracownicy, nie wymagający szkoleń, tzw.: gotowi do pracy (źródło: WUP Kielce 2016). Ponadto prawie 40% firm biorących udział w badaniu, miało problem z rekrutacją odpowiednich pracowników. Jako przyczynę, wskazali niedopasowanie zawodowe, osób ubiegających się o zatrudnienie, do oczekiwań pracodawców. (źródło: WUP Kielce 2016). Potwierdzenie tej tendencji można znaleźć w ogólnopolskim badaniu Rynek pracy widziany oczami pracodawców (źródło: PARP 2015). Pracodawcy za najbardziej przydatne kompetencje, bez względu na zawód, obok kompetencji interpersonalnych i samoorganizacyjnych, wskazali na kompetencje zawodowe, a więc specyficzne umiejętności, które są niezbędne, aby wykonywać zadania właściwe dla danego stanowiska pracy. Na braki kompetencji zawodowych skarży się ponad połowa pracodawców, którzy poszukują pracowników. NOWE SZKOŁY ZAWODOWCÓW Młodzi ludzie zaczynają doceniać konkretnego posiadanie zawodu. Naprzeciw tym potrzebom wychodzą szkoły zawodowe. Stawiają one na jakość kształcenia efektywność, i poprzez powiązanie kształcenia z rzeczywistymi potrzebami rynkowymi. Tylko takie

3 nastawienie umożliwia bowiem płynne przejście uczniów ze szkoły do pracy i określa ich szanse na rynku pracy jako realne. Ukończenie szkoły zawodowej wraz z uzyskaniem tytułu zawodowego pozwala podjąć uczniowi pracę w wyuczonym zawodzie. Firmy potrzebują osób z praktyką i doświadczeniem zawodowym, a takie możliwości daje właśnie szkoła zawodowa. Dla absolwentów jest to szansa na zdobycie ciekawej i dobrze płatnej pracy, a tym samym szansa, na urzeczywistnienie wizji szybkiego usamodzielnienia się. Ponadto, zaczynając bardzo wcześnie praktykę zawodową, mają więcej czasu na zdobycie doświadczenia i tym samym zyskują przewagę na rynku. Należy podkreślić, iż wizerunek dzisiejszej szkoły zawodowej, daleko odbiega od tego z przeszłości, kiedy uczniowie i absolwenci, odbierani byli jako słabsi, a ich tożsamość umniejszana, w związku z postrzeganiem pracowników fizycznych, jako osób o niskiej pozycji społecznej. Przez lata potwierdzały to dane statystyczne, w których szkołami pierwszego wyboru były licea ogólnokształcące. Na taki odbiór społeczny nałożyły się również zmiany na początku lat 90, kiedy szkoły zawodowe nie przystosowały się do nowych wymagań rynku i przejścia z gospodarki planowej do wolnorynkowej. Powołując się na przywołane wcześniej badanie Rynek pracy widziany oczami pracodawców, dzisiaj, podobnie zresztą jak w poprzednich latach, najbardziej poszukiwani przez pracodawców są: robotnicy wykwalifikowani i operatorzy maszyn i urządzeń wskazało tak 44% pracodawców, specjaliści zapotrzebowanie na nich zgłosiło 35% pracodawców oraz sprzedawcy i pracownicy usług popyt na takich pracowników zadeklarowało 21% pracodawców poszukujących osób do pracy.

4 Badania nad rynkiem udowadniają jak bardzo pracodawcy doceniają absolwentów szkół zawodowych. Zasadnicze szkoły zawodowe liczba uczniów (2015 rok) Źródło:

5 PROFIL KSZTAŁCENIA? PRAKTYCZNY! Dlatego też pracodawcy są zainteresowani jakością szkół zawodowych. Angażują się w rozwój szkolnictwa zawodowego, poprzez udział w organizacji praktyk zawodowych, staży, szkoleń, współorganizację konkursów i olimpiad czy patronat. Rekomendują wdrażanie najnowszych rozwiązań technologicznych, uczestniczą w modernizacji bazy i wyposażenia dydaktycznego. W ten sposób urzeczywistniają idee społecznej odpowiedzialności biznesu ale również kształcą przyszłe kadry. Jako dobrą praktykę należy wskazać upowszechnianie dualnego kształcenia w województwie świętokrzyskim. Pierwsze doświadczenia w organizowaniu zajęć praktycznych u pracodawców na wzór niemieckiego systemu dualnego kształcenia, mają na celu nie tylko opanowanie przez uczniów umiejętności zawodowych niezbędnych do podjęcia pracy w danym fachu, ale również zastosowanie i pogłębianie zdobytej wiedzy i umiejętności zawodowych, w rzeczywistych warunkach pracy. Działania podobnego rodzaju upowszechnia między innymi Specjalna Sfera Ekonomiczna Starachowice, która opracowała program powołania klasy patronackiej w zawodzie operator obrabiarek skrawających. Program zakłada, iż uczniowie będą jednocześnie zatrudnieni w jednej z firm partnerskich jako pracownicy młodociani, co oznacza że dwa z pięciu dni w tygodniu spędzać będą w zakładzie pracy. Program Specjalnej Sfery Ekonomicznej Starachowice obejmuje również zapewnienie uczniom kontynuacji w klasach patronackich w zawodach elektromechanik pojazdów samochodowych czy technik mechatronik. Innym przykładem może być projekt: Nowoczesna Szkoła Zawodowa Nowoczesny Region, którego liderem jest Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego, realizowany w partnerstwie ze Świętokrzyskim Centrum Innowacji i Transferu Technologii, Świętokrzyskim Związkiem Pracodawców Prywatnych Lewiatan, Świętokrzyskim Centrum

6 Doskonalenia Nauczycieli oraz Centrum Kształcenia Praktycznego. W jego ramach organizowane są między innymi praktyki i staże zawodowe dla nauczycieli i uczniów. Korzystają z nich uczniowie klas pierwszych i drugich szkół zawodowych, o kierunkach nauczania, wpisujących się w inteligentne specjalizacje województwa świętokrzyskiego. Działaniem wzmacniającym spójność kształcenia z potrzebami gospodarki jest instrument wprowadzony Ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2016 roku, poz. 645 z późn. zm) pozwalający na refundację kosztów poniesionych przez pracodawcę na wynagrodzenia i składki na ubezpieczenia społeczne młodocianych pracowników, zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, w celu przygotowania zawodowego. Zgodnie z tym przepisem, samorząd województwa, raz w roku publikuje wykaz zawodów, w których za przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników, może być dokonana refundacja. Młodociany, czyli osoba, która ukończyła 16, a nie przekroczyła 18 lat, może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego. Zatrudnienie to może przybierać dwie formy. Pierwszą jest przygotowanie młodocianego do pracy w charakterze wykwalifikowanego robotnika lub czeladnika. Drugą, przyuczenie do wykonywania określonej pracy. KULTURA TECHNOLOGICZNA I KOMPETENCJE KLUCZOWE NOWEJ SZKOŁY Pamiętając o tym, iż pracodawcy ogromną wagę przypisują, posiadanemu przez kandydatów do pracy doświadczeniu, w wykonywaniu obowiązków w ramach danego stanowiska, szkoły zawodowe posiadają już dzisiaj bogato wyposażone pracownie, uwzględniające najnowsze osiągnięcia techniki i technologii. Gwarantuje to, nie tylko wysoką jakość kształcenia w zawodzie, ale również

7 umożliwia rozwój zainteresowań uczniów, zachęca do pogłębiania wiedzy i eksperymentów naukowych. Bieżące doposażenie szkół możliwe jest dzięki środkom pochodzącym z Unii Europejskiej. Dbałość szkół o wprowadzenie technologii informatycznych czy udostępnienie materiałów dydaktycznych w interaktywnej formie, sprawia, iż uczniowie równolegle mogą rozwijać kluczowe kompetencje cywilizacyjne. Przykładem dobrej praktyki w województwie świętokrzyskim jest realizacja projektów dla uczniów szkół Zakładów Doskonalenia Zawodowego, które nakierowane są nie tylko na rozwój dodatkowych umiejętności zawodowych i kompetencji kluczowych, ale również i na wzrost motywacji i umiejętności budowania własnej ścieżki zawodowej i edukacyjnej, czy zdobywanie doświadczenia zawodowego przez staże u pracodawców Liczba szkół zawodowych w Polsce i województwie świętokrzyskim w latach 1999 i Polska woj. Świętokrzyskie Źródło:

8 Współczesnym trendem szkół zawodowych jest zarządzanie ukierunkowane na innowacje pedagogiczne i eksperyment, pozwalające wyzwalać w młodych ludziach pęd do wiedzy i odkrywać satysfakcję z samodzielnych poszukiwań, uzyskiwania rozwiązań problemów. Standardem jest już upowszechnianie technologii informatycznych i teleinformatycznych oraz kultury technologicznej, a także wprowadzenie na szeroką skalę nauki języków obcych i rozwijania kompetencji społecznych. Dzięki temu absolwenci szkół zawodowych mogą konkurować na rynku pracy, jako pełnowartościowi jego uczestnicy. Należy podkreślić, iż właśnie łączenie umiejętności ogólnych z zawodowymi sprzyja uzyskaniu satysfakcjonującej i dobrze płatnej pracy. OTWARTA DROGA ROZWOJU Rozważając wybór szkoły zawodowej należy mieć na względzie to, że szkoła ta nie zamyka możliwości dalszego kształcenia i rozwoju. Uczniowie równolegle uczą się zawodu oraz realizują program kształcenia ogólnego. Dzięki temu, w dalszej perspektywie, mogą przystąpić do matury, a następnie podjąć studia techniczne. Absolwenci szkół zawodowych często lepiej radzą sobie na kierunkach technicznych, niż ich koledzy mający za sobą wykształcenie ogólne. Tak wytyczona ścieżka edukacji pozwala osiągnąć wysoki poziom profesjonalizmu, poprzez wdrożenie do zawodu od podstaw.

9 Kształcenie zawodowe przygotowuje również uczniów do podjęcia własnej działalności gospodarczej, czemu sprzyja konkretny fach w ręku i stałe zapotrzebowanie na usługi w wielu dziedzinach. To nie wszystko. Szkoła zawodowa umożliwia również zdobycie dodatkowych uprawnień zwiększających szanse na rynku pracy. Ponadto uczniowie szkół zawodowych mogą uczestniczyć w programach partnerskiej współpracy z organizacjami społeczno-gospodarczymi i szkołami zagranicznymi. Obecnie na szeroką skalę realizowane są programy wizyt studyjnych, praktyk, staży, wzbogacając know-how młodego pokolenia przyszłych specjalistów. RÓWNY START W DOROSŁOŚĆ Jakość kształcenia, którą obserwujemy od kilku lat w szkołach zawodowych, jest podstawowym elementem wpływającym na równość szans absolwentów szkół, a następnie pracowników, na europejskim rynku pracy. Bo właśnie wyrównywanie szans edukacyjnych następuje między innymi poprzez poprawę jakości edukacji oraz poprzez stworzenie warunków do rozwijania potrzeb edukacyjnych. Bardzo ważnym elementem w tym procesie jest budzenie i popularyzowanie wśród młodych

10 osób, potrzeby zdobywania wykształcenia, ale także umożliwianie rozwoju własnych uzdolnień i tworzenie warunków do ich kreowania. Współczesna szkoła zawodowa ma za zadanie nie tylko kształtowanie kompetencji zawodowych, opisanych w podstawach programowych, ale także wykreowanie takich postaw, wśród przyszłych absolwentów, które pozwolą im aktywnie tworzyć i inwestować we własny rozwój i uczestniczyć w kreowaniu lepszej rzeczywistości. Równość szans polega bowiem na dostępności do wszystkich dróg rozwoju.