Oczekiwania wobec przyszłego pracownika absolwenta szkoły zawodowej. Anna Bartkiewicz Regionalna Izba Przemysłowo- Handlowa w Radomsku

Transkrypt

1 Oczekiwania wobec przyszłego pracownika absolwenta szkoły zawodowej Anna Bartkiewicz Regionalna Izba Przemysłowo- Handlowa w Radomsku 19 listopada 2013

2 Plan prezentacji 1. Kontekst: szkolnictwo zawodowe w Polsce i na tle innych państw europejskich. 2. Miejsce szkolnictwa zawodowego w polityce Unii Europejskiej. 3. Wyzwania stojące przed Polską. 4. Oczekiwania pracodawców wobec absolwentów. 5. Rekomendacje.

3 Krótka historia szkolnictwa zawodowego w Polsce (1) Po wielu latach promowania nauki w szkołach średnich i jej kontynuacji na kolejnych szczeblach edukacji, nastąpił systematyczny spadek odsetka uczniów rozpoczynających naukę w szkolnictwie zawodowym. Postawiono na wymagające mniejszych nakładów szkolnictwo ogólne. Logiczną konsekwencją była likwidacja szkół zasadniczych i techników.

4 Krótka historia szkolnictwa zawodowego w Polsce (2) Struktura wykształcenia wg roku ukończenia szkoły Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS ( Wybory ścieżki kształcenia a sytuacja zawodowa Polaków ).

5 Krótka historia szkolnictwa zawodowego w Polsce (3) Z perspektywy pracodawców: Systematycznej zmianie ulegał profil absolwentów: po 2005 roku jedynie 4% wkraczających na rynek pracy było absolwentami szkół zawodowych (w latach 80-tych ok. 20%). Równolegle, gwałtownie wzrósł odsetek absolwentów szkół wyższych. Z perspektywy ludzi młodych, wybierających szkołę średnią: W 1998 r. 67% uczniów szkół średnich uczyło się w technikach i szkołach zawodowych. Dekadę później proporcje odwróciły się, a udział szkół ogólnokształcących wzrósł do 55%.

6 Krótka historia szkolnictwa zawodowego w Polsce (4) Uczniowie w szkołach zawodowych i technikach jako % uczniów szkół średnich Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych

7 Tło międzynarodowe (1) Proporcje szkolnictwa zawodowego i technicznego oraz ogólnokształcącego w Polsce odwróciły się wyraźnie odbiegając od charakterystyk szkolnictwa w krajach UE utożsamianych z silną, dynamiczną i konkurencyjną gospodarką, np. Niemcy, Finlandia. Wyższy udział szkolnictwa zawodowego zazwyczaj wiąże się z niższym bezrobociem wśród młodych.

8 Tło międzynarodowe (2) Możemy rozróżnić 2 grupy krajów: Nacisk na szkolenie zawodowe, wysoki udział szkolnictwa zawodowego i technicznego w kształceniu na poziomie średnim, wysoki stopień przygotowania zawodowego i./lub technicznego i niski przygotowania ogólnego: Czechy, Niemcy, Holandia, Włochy, Słowacja, Belgia, Finlandia, Austria, Szwajcaria; Przewaga szkolnictwa ogólnego na poziomie średnim, wysoki poziom przygotowania ogólnego i niski przygotowania zawodowego/technicznego. Grecja, Portugalia, Irlandia, Hiszpania, Węgry, Wielka Brytania, Litwa, Łotwa, Estonia

9 Tło międzynarodowe (3) Uczniowie w szkołach zawodowych i technikach jako % uczniów szkół średnich (2011) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat. Uwaga: Luksemburg dane 2009.

10 Dlaczego szkolnictwo zawodowe ma znaczenie? Dla systemów edukacji zawodowej jednym z najpilniejszych zadań jest dziś dopasowanie podaży pracy (pracowników wraz z ich kompetencjami i umiejętnościami) do potrzeb zgłaszanych przez pracodawców. Aktualne zadania zawodowe wymagają, aby pracownicy (obok wysokich umiejętności) posiadali również przygotowanie zawodowe w szerszym zakresie, umożliwiające przekwalifikowanie się, gdy jest to konieczne (co nabiera znaczenia, gdy gospodarkę dotykają przemiany strukturalne).

11 Szkolnictwo zawodowe w polityce UE (1) Rolę szkolnictwa zawodowego (i konieczność adaptacji) dostrzeżono już w połowie lat (Biała księga z 1996 r.), z uwagi na nadchodzące wówczas wyzwania: Społeczeństwo informacyjne Rozwój cywilizacji naukowej i technicznej Globalizacja Działania podjęte w kolejnych latach: Stworzenie europejskich ram kwalifikacji i Europass Stworzenie europejskiego systemu transferu osiągnięć w kształceniu i szkoleniu zawodowym Włączenie szkolnictwa zawodowego do ramowych inicjatyw strategicznych, np. do Strategii Lizbońskiej

12 Szkolnictwo zawodowe w polityce UE (2) Cele strategiczne dla europejskiego szkolnictwa zawodowego (2010) Uczynienie ze szkolnictwa zawodowego atrakcyjnej opcji edukacyjnej. Dbanie o jakość i adekwatność kształcenia zawodowego. Adekwatność względem rynku pracy (współpraca przedsiębiorstw i szkół, wymiana informacji, orientacja programów) Wprowadzenie możliwości uczenia się przez praktykę w partnerstwie z przedsiębiorstwami

13 Wnioski: ramowe propozycje dla Polski 1. Projektowanie systemów kształcenia i doskonalenia zawodowego we współpracy pracodawców, pracowników i rządów poszczególnych krajów. 2. Tworzenie zachęt dla pracodawców i pracowników 3. Wspieranie systemu uznawania świadectw i umiejętności nabytych we wszystkich formach kształcenia (Krajowe Ramy Kwalifikacji). 4. Tworzenie przez odpowiednie resorty szeroko rozumianej strategii szkoleniowej.

14 Wnioski: ramowe propozycje dla Polski Za dwadzieścia lat będziesz bardziej rozczarowany rzeczami, których nie zrobiłeś, niż tymi, które zrobiłeś Mark Twain

15 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Eurostat.. Bezrobocie młodych Stopa bezrobocia ekonomicznego wg grup wieku

16 Oczekiwania pracodawców (1) Pracodawcy nie najlepiej oceniają przygotowanie uczniów do wejścia na rynek pracy oraz zastosowanie w pracy zawodowej umiejętności zdobytych w szkole. Kryteria wykształcenia nie są decydujące przy rekrutacjach, kluczowe są kompetencje: Kompetencje zawodowe - związane ze specyfiką danej pracy (doświadczenie i wiedza praktyczna w zawodzie), Kompetencje samoorganizacyjne związane z umiejętnością organizowania swojej pracy (zaangażowanie, inicjatywa, kreatywność, aktywność, komunikatywność), Kompetencje interpersonalne (np. umiejętność pracy w grupie). Wykształcenie musi wiązać się z nabywaniem kompetencji (zawodowych, częściowo także interpersonalnych).

17 Oczekiwania pracodawców (2) Wśród najważniejszych cech, jakie powinno się w trakcie nauki rozwijać, znalazły się: doświadczenia praktyczne zdobywane podczas praktycznej nauki zawodu oraz na zajęciach praktycznych w szkole, zdolność do samodzielnego myślenia i działania, cechy osobowościowe wpływające na etykę pracy (obowiązkowość, uczciwość i komunikatywność).

18 Rekomendacje (1) 1. System współpracy i sieci powiązań szkół z przedsiębiorcami, przy zaangażowaniu JST. 2. Identyfikacja popytu na kwalifikacje, umożliwienie przedsiębiorcom wpływania na treści programowe, uczestnictwo w programach dualnych. ale: Konieczne jest znalezienie równowagi pomiędzy dopasowaniem do bieżących potrzeb przedsiębiorców, a elastycznością i wszechstronnością wykształcenia.

19 Rekomendacje (2) 3. Monitorowanie i tworzenie własnych baz danych o aktualnych i przyszłych potrzebach rynku pracy. Obecnie posiadane zasoby mają niski walor informacyjny. 4. Przygotowanie przez szkoły zawodowe programu rozwojowego odpowiadającego na potrzeby lokalnego rynku pracy ale: Potrzebna jest także większa aktywność ze strony pracodawców np. przy tworzeniu klas patronackich oraz stałej ocenie ich przydatności.

20 Rekomendacje (3) 5. Proponowany w nowej perspektywie kierunek zmian w szkoleniach kadr dla gospodarki jest zgodny obiecujący i zgodny z oczekiwaniami przedsiębiorców: - ograniczenie roli strony podażowej wobec roli strony popytowej - wyszkolenie pracownika w ramach PO WER zgodnie z aktualnymi oczekiwaniami firm

21 Dziękuję za uwagę Anna Bartkiewicz