Więk szość po wsta ją cych obiek -

Transkrypt

1 Zarządzanie drogami No wo ści w ma ga zy no wa niu so li dro go wej W ostatnich latach obserwujemy znaczny wzrost inwestycji w realizację obiektów magazynowania soli drogowej. Obiekty te mogą mieć różnorodnie pojemności, konstrukcje i wyposażenie. Przy tym są realizowane nie tylko w ramach nowych bądź modernizowanych odcinków dróg, ale także w ramach doposażenia istniejących obwodów drogowych zarządzanych zarówno przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, jak i regionalne zarządy dróg. Co powinien wziąć pod uwagę inwestor przy podejmowaniu decyzji o zamówieniu tego typu obiektów? Więk szość po wsta ją cych obiek - tów ma ga zy no wa nia so li to obiek ty do ce lo we, ma ją ce swo ją ro lę peł nić przez dłu gi czas, czę - sto w za kła da nym 25-let nim ho ry zon - cie cza so wym. Obiek ty ta kie w prze ci - wień stwie do obiek tów tym cza so wych na zy wa my sta ły mi. Roz ró żnie nie na obiek ty sta łe i tym cza so we zo sta ło opi sa ne w obo - wią zu ją cych Wy tycz nych zi mo we go utrzy ma nia dróg sta no wią cych za - łącz nik do Za rzą dze nia nr 18 Ge ne ral - ne go Dy rek to ra Dróg Kra jo wych i Au - to strad z 30 czerw ca 2006 ro ku. To roz ró żnie nie jest szcze gól nie istot ne dla in we sto ra, któ ry je śli ocze ku je wy - ko na nia obiek tu sta łe go, po wi nien wdo ku men ta cji po kre ślić obo wią zek speł nie nia przed mio to wych wy tycz - nych w za kre sie tech no lo gii, wy ma - gań funk cjo nal nych i ma te ria ło wych wła ści wych dla opi sa nych tam wła - śnie obiek tów sta łych. War to pod kre - ślić, że mi mo iż wy tycz ne obo wią zu ją w GDD KiA, są ogól no do stęp ne i mo - gą być z po wo dze niem sto so wa ne przez in nych za rząd ców dróg. W ostat nich la tach w przy pad kach gdy in we sto rzy nie po wo ły wa li się na przed mio to we wy tycz ne dla obiek tów sta łych, w wy ni ku prze tar - gów po wsta ły kon struk cje na mio to - we, któ re ze wzglę du na ma te ria ły (stal cyn ko wa na, lek kie po szy cia mem bra no we) i kon struk cję (lek ka na mio to wa) na le ży ra czej za li czyć do gru py obiek tów tym cza so wych. W przy pad ku obiek tów sta łych mo żli - we są ró żne go ro dza ju mo der ni za cje zwięk sza ją ce ich funk cjo nal ność, któ - re mo żna w uprosz cze niu po gru po - wać na: si lo sy na sól, wy twor ni ce so - la nek i in ne ele men ty do po sa że nia ma ga zy nu. Mo żli we mo der ni za cje Pew ne mo dy fi ka cje, ta kie jak do - sta wie nie wy twor nic czy si lo su do ist nie ją ce go ma ga zy nu są za zwy - czaj mo żli we. Ta kże do bu do wa ma - ga zy nu do ist nie ją ce go już si lo su jest mo żli wa, pod wa run kiem bra ku ogra ni czeń te re no wych (przy kła do - wo ta ką ko lej ność przy ję to w OUD w Ło mian kach k. War sza wy gdzie pierw szy po wstał wol no sto ją cy si - los). In ne go ro dza ju mo der ni za cje, jak np. pod wy ższe nie bra my są w przy pad ku ist nie ją cych, star szych obiek tów czę sto nie mo żli we (po- rów naj fot. 1 i 2). Stąd też tak istot ne dla in we sto ra jest do bra nie wy ma gań dla obiek tu sta łe go do kon kret nych je go po - trzeb. Po ni żej opi sa ne zo sta ły szcze - gó ły, któ re in we stor po wi nien roz - wa żać przy po dej mo wa niu de cy zji o za mó wie niu w przy pad ku si lo sów na sól dro go wą (w ko lej nym nu me - rze omó wio ne zo sta ną wy twor ni ce so la nek i in ne ele men ty do po sa że nia ma ga zy nu). Jest to szcze gól nie istot - ne w przy pad ku re ali za cji in we sty cji w ra mach tzw. pro jek tuj i bu duj, gdzie to wła śnie in we stor jest w peł - ni od po wie dzial ny za wy tycz ne pro - jek to we za war te w pro gra mie funk - cjo nal no -użyt ko wym. Si lo sy na sól dro go wą Si lo sy na sól dro go wą to roz wią - za nie, o któ rym mo wa ta kże w Wy- tycz nych zi mo we go utrzy ma nia dróg sta no wią cych za łącz nik do Za - rzą dze nia nr 18 Ge ne ral ne go Dy rek - to ra Dróg Kra jo wych i Au to strad z 30 czerw ca 2006 ro ku w czę ści 36 Nr 7-8/2013

2 Fot. 1. Magazyn starszego typu (Gdańsk) uniemożliwiający poważniejsze modernizacje, np. podwyższenie niskiej bramy wjazdowej. Jednocześnie wiek ok. 30 lat wykazuje na doskonałe sprawdzenie się drewnianych ścian oporowych. Pojemność magazynowa została znacznie zmniejszona przez zastosowanie wewnętrznych wytwornic solanki (tylko zbiorniki magazynowe widoczne są na zewnątrz). Zastosowanie wytwornic zewnętrznych byłoby w tym wypadku dużo bardziej efektywne Fot. 2. Przykład doposażenia silosu do magazynu (Wrocław). Rozwiązanie możliwe do zastosowania w przypadku obiektów istniejących, różnych producentów. W magazynie umiejscowiony jest podajnik pneumatyczny do załadunku silosu. Wytwornice wraz ze zbiornikami magazynowymi znajdują się w wydzielonym pomieszczeniu Fot. 3 Kompleks magazyn-silos-wytwornice. Silos załadowywany jest z wnętrza magazynu przez widoczny podajnik. W tle widoczna zewnętrzna wytwornica wraz ze zbiornikiem magazynowym. Zastosowana wytwornica pracuje w trybie ciągłym automatycznie dobierając ilość wody i soli (widoczną rurą z silosu) opi su ją cej obiek ty sta łe. W wy tycz - nych wspo mi na się o mo żli wo ści prze cho wy wa nia ma te ria łów do zi - mo we go utrzy ma nia dróg w spe cjal - nie przy sto so wa nych do te go ce lu si - lo sach. Ze wzglę du na znacz ną hi - gro sko pij ność so li dro go wej przez owo przy sto so wa nie si lo sów na le ży ro zu mieć wy ko na nie ich w tech no lo - gii eli mi nu ją cej kon den sa cję wo dy, a tym sa mym zbry la nie się so li. Po - dob nie jak w przy pad ku ma ga zy nów i tu naj lep szym ma te ria łem jest drew no, któ re nie tyl ko nie do pusz - cza do kon den sa cji wo dy, ale w bez - po śred nim kon tak cie z so lą pod le ga cią głej kon ser wa cji. Oprócz si lo sów wol no sto ją cych mo żna mó wić o ze - spo łach ma ga zyn -si los. W wy tycz - nych wspo mi na się ta kże o ta kich roz wią za niach w kon tek ście spo so - bu za ła dun ku po sy py wa rek, któ ry po wi nien od by wać się me cha nicz nie lub wła śnie z si lo su (patrz fot. 3). Naj więk szą za le tą i po wo dem sto - so wa nia si lo sów za rów no wol no sto - ją cych jak i po wią za nych z ma ga zy - nem jest wy jąt ko wo szyb ka mo żli - wość za ła dun ku po sy py wa rek, wie - lo krot nie więk sza od tra dy cyj ne go za ła dun ku ła do war ką. Co wa żne, za ła du nek po sy py war ki nie wy ma ga udzia łu per so ne lu ob wo du. Kie row - ca po sy py war ki jest w sta nie po krót kim szko le niu wy ko ny wać tę czyn ność sa mo dziel nie w kil ka na ście se kund. Si lo sy są za tem szcze gól nie przy dat ne na ob wo dach, któ re ob - słu gu ją znacz ną sieć dróg lub głów - ne, wy ma ga ją ce naj wy ższych stan - dar dów utrzy ma nia od cin ki dro go - we. Si los przy dat ny jest nie tyl ko wmo men tach spię trze nia prac, ale ta kże np. w cza sie noc nym, gdy za - ło ga ob wo du jest za zwy czaj ogra ni - czo na. Po nad to przy utrzy ma niu dłu gich cią gów dro go wych ta kich jak au to stra dy, dro gi eks pre so we czy dro gi gór skie si lo sy mo gą peł nić funk cję uzu peł nia ją cą sieć ty po wych ob wo dów. Wol no sto ją ce obiek ty zaj - mu ją nie wiel ką ilość te re nu, a tym sa - mym da ją mo żli wo ścią usy tu owa nia np. w ra mach ró żne go ro dza ju wy - dzie lo nych azy li, ta kich jak par kin gi Nr 7-8/

3 Zarządzanie drogami Fot. 4. Silos wolnostojący umiejscowiony na niewielkim placu przylegającym do drogi. Jest to typowy silos służący doładowaniu posypywarek pracujących w ciągu długiego odcinka drogowego. Ponieważ teren jest wykorzystywany również w celach odpoczynku kierowców (mini MOP), silos został dodatkowo ogrodzony przed ingerencją osób trzecich. Pomarańczowy rękaw zasypowy znajduje się w pozycji umożliwiającej załadunek niskich pojazdów czy Miej sca Ob słu gi Pod ró żnych MOP (patrz fot. 4 i 5). Cie ka we w tym wzglę dzie po dej ście mo żna za uwa żyć w Niem czech, gdzie wol - no sto ją ce si lo sy lo ka li zo wa ne są np. w ra mach wę złów dro go wych czy mi ni -MOP-ów (zwłasz cza na wą - skich od cin kach gór skich). Si lo sy usta wia ne nie za le żnie od ty po wych Ob wo dów Utrzy ma nia Dróg peł nią funk cję po moc ni czą. Kie row cy po sy py wa rek po ko nu ją cy dłu gie cią gi dro go we np. au to stra - do we lub gór skie mo gą do ła do wać po sy py war kę bez za wra ca nia do ba - zy. Zbęd ne sta je się ta kże wy sy ła nie np. dwóch po sy py wa rek z za ło że - niem, że gdy pierw sza zu ży je sól, dru ga ją za stę pu je. Za sto so wa nie si - lo sów do ła dow czych w cią gu dro gi zmniej sza licz bę kur sów, ob sa dę per so ne lu, zu ży cie pa li wa i sprzę tu. Za rów no na ist nie ją cych cią gach dro go wych jak i na eta pie pro jek to - wa nia czy kon cep cji no wych dróg mo żna wy zna czyć wła ści we miej sca do zlo ka li zo wa nia te go ty pu obiek - tów. Za sto so wa nie ta kich wol no sto - ją cych si lo sów jest ta kże efek tyw niej - sze kosz to wo od pro jek to wa nia peł - nych ob wo dów utrzy ma nio wych, co kil ka dzie siąt ki lo me trów. Bar dzo wa żnym aspek tem dzia ła - nia si lo sów jest spo sób ich za ła dun - ku. Za zwy czaj si lo sy zwią za ne na sta - łe z ma ga zy nem wy po sa żo ne są wpo daj nik pneu ma tycz ny lub me - cha nicz ny trans por tu ją cy sól do wnę - trza si lo su. W nor mal nych dzien - nych go dzi nach pra cy si los jest za ła - do wy wa ny przez ope ra to ra ła do war - ki, któ ry za sy pu je lej po daj ni ka. Wraz zopró żnia niem si lo su jest on do ła - do wy wa ny. W przy pad ku do bu do - wa nia si lo su do ma ga zy nu, w je go wnę trzu nie zbęd ne jest usy tu owa nie po daj ni ka, któ re za zwy czaj jest mo - żli we i nie za bie ra du żo miej sca (patrz fot. 7). W przy pad ku si lo sów wol no sto ją cych za ła du nek so lą od - by wa się za po mo cą tzw. po jaz dów ci śnie nio wych sto so wa nych do prze - wo zu ma te ria łów syp kich. Sa mo cho - dy te są w peł ni sa mo wy star czal ne, wy po sa żo ne w pom pę ci śnie nio wą (patrz fot. 8). Prze wód za ła dow czy pod pi na się bez po śred nio do ru ry za - ła dow czej si lo su i uru cha mia za ła du - nek. Ope ra cja ta jest szyb ka, a sól nie ma mo żli wo ści wy do sta nia się na ze - wnątrz. Po nad to, co bar dzo istot ne, sól trans por to wa na ty mi po jaz da mi nie pod le ga za wil go ce niu i ja kie mu - kol wiek zbry le niu, co nie jest rzad ko - ścią w przy pad ku tzw. łó dek kry tych plan de ka mi. Trans port ta ki gwa ran - tu je, że do star czo na sól speł nia w chwi li przy ję cia przez za ma wia ją - ce go nor my do ty czą ce wil got no ści Fot. 5. Silosy wolnostojące mogą być ustawiane samodzielnie lub w grupach, tak by zapewnić magazynowanie odpowiedniej dla danego zarządcy ilości soli. Zdjęcie przedstawia górski odcinek drogi, gdzie ze względu na znaczne ograniczenia terenowe zastosowano dwa dużej pojemności silosy rezygnując w ogóle z tradycyjnego magazynu. Rękawy zasypowe służące do załadunku niskich posypywarek są przesunięte tak, by umożliwić załadunek pojazdów dużych dla so li dro go wej opi sa ne np. w Wy tycz nych zi mo we go utrzy ma - nia dróg sta no wią cych za łącz nik do Za rzą dze nia nr 18 Ge ne ral ne go Dy rek to ra Dróg Kra jo wych i Au to - strad z 30 czerw ca 2006 ro ku. Na co zwra cać uwa gę? Po dej mu jąc de cy zję o za sto so wa - niu si lo su na le ży roz wa żyć na stę pu - ją ce za gad nie nia: 38 Nr 7-8/2013

4 Fot. 6. Załadunek leja zasypowego podajnika pneumatycznego umiejscowionego w magazynie za pomocą typowej ładowarki czołowej. Podajnik tłoczy sypką sól do umiejscowionego na zewnątrz silosu. Rozwiązanie nie wymaga wyjazdu ładowarki na zewnątrz. Podajnik zajmuje niewiele miejsca, co umożliwia wygospodarowanie przestrzeni w przypadku dobudowy silosu do istniejącego magazynu Fot. 7. Załadunek dużego silosu wolnostojącego przez samochód z pompą ciśnieniową. Dzięki szczelnej cysternie jak i instalacji ciśnieniowej sól nie jest ani w transporcie ani w rozładunku narażona na zawilgocenie Po jem ność si lo su jest ona za le - żna od te go czy si los bę dzie wol no - sto ją cy czy też bę dzie po łą czo ny z ma ga zy nem. Je śli si los ma być wol - no sto ją cy na le ży za sta no wić się nad tym czy je den si los speł ni po trze - by ma ga zy no we da nej lo ka li za cji czy też ko niecz ne jest za sto so wa nie ich więk szej licz by. Si lo sy wol no sto ją ce za zwy czaj mo gą mieć po jem ność od ok. 200 do 400 ton. W przy pad ku po łą cze nia ma ga zy nu z si lo sem po - jem ność si lo su nie po win na być mniej sza niż 150 ton i nie więk sza niż 200 ton. Ist nie ją ta kże si lo sy mo - bil ne tj. nie zwią za ne na sta łe z grun - tem o po jem no ściach od 5 do 20 ton, ale te ze wzglę du na swój mo bil ny cha rak ter mo gą być bar dziej in te re su - ją ce dla za rząd ców dróg miej skich czy firm, któ re je utrzy mu ją. Rę kaw za sy po wy je śli oprócz du - żych dro go wych po sy py wa rek sól ma być ła do wa na z si lo su do po jaz dów mniej szych na le ży za sto so wać rę kaw chro nią cy przed roz sy py wa niem się so li. Te go ty pu roz wią za nie nie wy klu - cza ła do wa nia po jaz dów ró żnej wy - so ko ści pod wa run kiem, że rę kaw ta - ki jest ru cho my (po rów naj fot. 4 i 5). Spo sób za ła dun ku si lo su je śli jest to si los wol no sto ją cy mo żna za sto so - wać wy god ny i czy sty za ła du nek z sa - mo cho du ci śnie nio we go. W przy pad - ku ma ga zy nu z si lo sem po win no się za sto so wać po daj nik pneu ma tycz ny lub me cha nicz ny. Na le ży ta kże pa - mię tać, że w ka żdej chwi li mo żna ta - ki si los od piąć od po daj ni ka i ta kże za ła do wać bez po śred nio przez sa - mo chód ci śnie nio wy. Ta kie roz wią za - nie mo żna przy jąć w ra mach przy go - to wy wa nia się do zi my, gdy ma ga zyn zo sta nie za peł nio ny so lą z tra dy cyj - nych wy wro tek a si los z sa mo cho du ci śnie nio we go. Po miar za peł nie nia si lo su war to roz wa żyć za sto so wa nie roz wią za nia po zwa la ją ce go na po sia da nie in for - ma cji o sta nie za peł nie nia si lo su. Dzię ki te mu mo żna kon tro lo wać stan je go na peł nie nia bez ko niecz - no ści in spek cji z da chu. Mo żna tu wy ma gać roz wią zań pro stych, me - cha nicz nych bądź też bar dziej za - awan so wa nych, elek tro nicz nych. Spo sób za ła dun ku po sy py wa rek na le ży roz wa żyć czy po sy py war ki bę dą ła do wa ne sa mo dziel nie przez kie row cę czy też ope ra cję tę bę dzie wy ko ny wa ła za ło ga OUD. Je śli bę dzie to czyn ność wy ko ny wa na sa mo dziel - nie np. w przy pad ku si lo sów wol no - sto ją cych lub w przy pad ku noc nych za ła dun ków, na le ży roz wa żyć za sto - so wa nie roz wią zań (np. po de stów) umo żli wia ją cych ste ro wa nie za ła dun - kiem z po zio mu, w któ rym ope ra tor wi dzi stan za ła do wa nia po sy py war ki. Spo sób za si la nia wy twor nic w sól je śli wy twor ni ce ma ją być za si la ne w sól w spo sób au to ma tycz ny nie na le ży za po mi nać o wy mo gu roz - wią za nia do cią głe go zsy py wa nia się so li z si lo su do wy twor ni cy. Wy twor ni ce so la nek W za kre sie wy twor nic na ryn ku znaj du je się sze ro ka ga ma pro duk to - wa, po cząw szy od pro stych urzą dzeń Nr 7-8/

5 Zarządzanie drogami Fot. 8. Silos wraz z automatycznie załadowywaną przez niego wytwornicą oraz czterema zbiornikami magazynowymi solanki. Zastosowanie wytwornicy pracującej w sposób ciągły jest możliwe dzięki zastosowaniu technologii automatycznego dobierania wody i soli przy jednoczesnej konstrukcji umożliwiającej pracę na zewnątrz wan no wych, pra cu ją cych w spo sób cy klicz ny i wy ma ga ją cych ogrze wa - nych po miesz czeń, przez urzą dze nia bar dziej za awan so wa ne umo żli wia - ją ce mon taż na ze wnątrz aż do urzą dzeń w peł ni au to ma tycz - nych dzia ła ją cych w spo sób cią gły. Ró żni ce w tych urzą dze niach są tak du że, że prak tycz nie z tech no lo gicz - ne go punk tu wi dze nia są one nie po - rów ny wal ne. Dla te go też w tym miej scu omó wio ne zo sta ną je dy nie naj wa żniej sze za le ty roz wią zań no - wo cze snych. Pra ca w cy klu za mknię tym tzn. ca łość po bie ra nej wo dy win na być wy ko rzy sty wa na do pro duk cji roz - two rów. Ozna cza to peł ne wy ko rzy - sta nie po bra nej przez urzą dze nie wo - dy do roz pusz cze nia so li a tym sa - mym cał ko wi tą eli mi na cję strat wo dy. Pra ca au to ma tycz na tzn. że uru cho mie nie pro ce su roz pusz cza - nia so li po win no ogra ni czyć się do za da nia urzą dze niu wy ma ga ne - go stę że nia (%) i roz ru chu urzą dze - nia bez ko niecz no ści wy ko ny wa nia ja kich kol wiek do dat ko wych czyn no - ści na staw czych. Wy twor ni ca ta ka po bie ra au to ma tycz nie nie zbęd ną ilość wo dy i so li tak by osią gnąć za - da ne stę że nie. Urzą dze nie ta kie po - win no ta kże za trzy mać się au to ma - tycz nie w przy pad ku gdy z ja kie goś po wo du za brak nie wo dy lub so li, któ re urzą dze nie do zu je au to ma - tycz nie. Pra ca au to ry zo wa na tzn. wy - twor ni ce ze wzglę du na ich cią gły tryb pra cy mu szą być za bez pie czo ne przed nie au to ry zo wa nym uru cho - mie niem. Mo że być to re ali zo wa ne np. przez za sto so wa nie elek tro nicz - ne go klu cza. Urzą dze nie ta kie po - win no ta kże po ka zy wać stan pra cy ibie żą ce stę że nie so lan ki. Sta ła kon tro la stę że nia so lan ki ozna cza za sto so wa nie au to ma ty ki opar tej na sen so rach za pew nia ją cej wy twa rza nie so lan ki w za da nym wy - twor ni cy stę że niu, nie za le żnie od ci - śnie nia wo dy, ja ko ści so li, ilo ści so li, tem pe ra tu ry, tak by nie by ło wy ma - ga ne do dat ko we spraw dza nie gę - sto ści roz two ru czy ma nu al ne spraw dza nie kon cen tra cji so lan ki ae - ro me trem. Opie ra nie się wy łącz nie Fot. 9. Magazyn z zewnętrznym zespołem magazynowym solanki. Zastosowanie technologii zewnętrznych umożliwia zlokalizowanie urządzeń sterujących napełnianiem pojazdów na zewnątrz budynku 40 Nr 7-8/2013

6 na po mia rze gę sto ści po mia ru (ae ro - metr) nie da je gwa ran cji fak tycz ne go stę że nia so lan ki. Stę że nie so lan ki za - le ży bo wiem od ta kich czyn ni ków jak czy stość so li, jej ziar ni stość ale ta - kże tem pe ra tu ra oto cze nia. Wy ma - ga nie elek tro nicz ne go po mia ru stę - że nia w trak cie pro duk cji da je gwa - ran cję za tan ko wa nia do po sy py war - ki lub do zbior ni ka ma ga zy no we go pły nu o wy ma ga nych pa ra me trach. so li, roz pusz cza nia, wy pom po wy - wa nia i czysz cze nia lecz w spo sób za pew nia ją cy cią głą pro duk cję w mia rę po trzeb tj. gdy wszyst kie po wy ższe eta py re ali zo wa ne są rów no cze śnie. Z te go też po wo du w te go ty pu urzą dze niach nie mo - żna mó wić o wy daj no ści pro duk cyj - nej po da nej w li trach na go dzi nę ro - zu mia nej ja ko zdol ność pro duk cyj ną da ne go cy klu. Urzą dze nia te go ty pu nia we wnętrz ne go zbior ni ka bu fo - ro we go. Au to no micz ność wy twor ni cy tj. w przy pad ku ko niecz no ści odłą cze - nia wy twor nic od zbior ni ków ma ga - zy no wych wy twor ni ca na dal po win - na mieć mo żli wość pro duk cji so la - nek, prze cho wy wa nia jej w pod sta - wo wej ilo ści w we wnętrz nych zbior - ni kach i bez po śred nie go za ła dun ku po sy py wa rek. Ta ka sy tu acja mo że Fot. 10. Wytwornice pracujące w trybie ciągłym tj. samodzielnie dobierające niezbędną ilość soli i wody. W tego typu urządzeniach nie występują typowe cykle: załadunek, produkcja, rozładunek i czyszczenie. Wszystkie bowiem te czynności są realizowane równocześnie. Wytwornica pobiera sól z zasobnika, który może być ładowany np. ładowarką, z silosu albo z dostosowanego zasieku ładowanego ręcznie lub ładowarką. Przy czym w ostatnim przypadku istnieje możliwość zastosowania zasieku np. wewnątrz magazynu z ustawieniem wytwornicy na zewnątrz. Ma jąc świa do mość nie bez pie czeń - stwa za sto so wa nia na dro dze zbyt ubo giej so lan ki, nie do pusz czal nym jest pro duk cja na oko tj. pew - na sta ła ilość so li wy mie sza nazpew - ną sta łą ilo ścią wo dy da je so lan kę owy ma ga nym stę że niu. Przy ta kiej me to dzie stę że nie mo że nie raz znacz nie od bie gać od wy ma gań. Pra ca cią gła tzn. w spo sób nie wy ma ga ją cy po wta rzal nych cy kli pra cy skła da ją cych się z za ła dun ku sa me po bie ra ją nie zbęd ną ilość so li iwo dy. W trak cie ich pra cy, na wet bez do dat ko wych zbior ni ków ma - ga zy no wych, za wsze ist nie je mo żli - wość tan ko wa nia po sy py wa rek. Urzą dze nie mo że być czysz czo ne w ka żdym mo men cie i to nie za le - żnie od te go czy jest ono włą czo ne, czy nie i to bez je go opró żnia nia z so lan ki, wo dy czy so li. W przy pad - ku za tan ko wa nia so lar ki wy twor ni ca jest uru cha mia nawce lu do peł nie - zda rzyć się w przy pad ku ko niecz no - ści czysz cze nia czy na pra wy zbior ni - ka, z któ rą nie trze ba cze kać do za - koń cze nia se zo nu zi mo we go. Mo bil ność wy twor ni cy wy twor - ni ca po win na mieć mo żli wość w mia - rę mo żli wo ści prze nie sie nia z jed ne go miej sca w in ne przy czym by uru cho - mić ją nie zbęd ne są tyl ko pod sta wo - we łą cza za si la nia, wo dy i so li. Ta ka funk cjo nal ność jest szcze gól nie przy - dat na przy obiek tach ist nie ją cych Nr 7-8/

7 Zarządzanie drogami gdzie do po sa że nie w wy twor ni ce we wnętrz ne po wo do wa ło by ogra ni - cze nie po jem no ści ma ga zy nu. Z ko - lei bu do wa spe cjal ne go po miesz cze - nia ze wnętrz ne go, po za bar dziej skom pli ko wa ny mi i cza so chłon ny mi po zwo le nia mi jest ta kże znacz nie bar dziej kosz tow na. Sto su jąc roz - wią za nie mo bil ne przy obiek cie, któ - ry ma być w nie dłu gim cza sie roz bie - ra ny czy mo der ni zo wa ny in we stor nie po no si kosz tów do dat ko we go po miesz cze nia, któ re praw do po - dob nie ta kże pod le ga ło by roz biór ce. Wy twor ni ca ta ka mo że być ła two za adap to wa na w no wym obiek cie. Wy twor ni ce mo bil ne mo gą być ta k- że in te re su ją ce dla firm pro wa dzą - cych wie lo to nie utrzy ma nie dróg w pro ce du rze tzw. Utrzy maj stan - dard. Wy twor ni ce ze wnętrz ne po trze - ba bu do wy po miesz czeń wy twor nic so lan ki jest uza le żnio na od sto so wa - nych wy twor nic i zbior ni ków. Obec - nie przy ję ło się, że w po bli żu ma ga - zy nu lub w je go wnę trzu sto su je się wy izo lo wa ne ter micz nie, ogrze wa ne po miesz cze nia. Trze ba jed no znacz - nie pod kre ślić, że ce lem tych po - miesz czeń jest tyl ko i wy łącz nie ochro na in sta la cji wod nej i wy twor - nic przed za ma rza niem. Nie mniej jed nak roz wią za nie to jest kosz tow - ne za rów no na eta pie in we sty cyj nym jak i na eta pie utrzy ma nio wym (kosz ty ogrza nia du żej ku ba tu ry po - miesz cze nia). Do sko na łą al ter na ty - wą są wy twor ni ce, któ re mo gą pra - co wać na ze wnątrz nie za le żnie od pa nu ją cych wa run ków tem pe ra - tu ro wych. W urzą dze niach tych wszyst kie prze wo dy są ogrze wa ne, co ni we lu je po trze bę sto so wa nia ogrze wa nych po miesz czeń a na wet za da sze nia. Przy jed no cze snym za - sto so wa niu au to ma ty ki za ła dun ku wy twor nic prak tycz nie dzia ła ją one bez ob słu go wo, co nie wy ma ga na - wet wy je żdża nia ła do wa rek z so lą na ze wnątrz ma ga zy nu. Osob ne wy twor ni ce ozna cza to wy móg za sto so wa nia urzą dzeń od - ręb nych do pro duk cji chlor ku so du idopro duk cji chlor ku wap nia al bo ma gne zu. Wąt pli wą al ter na ty wą są tzw. wy twor ni ce uni wer sal ne, któ re ma ją mo żli wość roz pusz cza nia (oczy- wi ście nie rów no cze sne go) ka żde go ro dza ju so li dro go wej tj. chlor ku so - du, chlor ku wap nia i ma gne zu w jed - nym urzą dze niu. Wy da wać by się mo gło, że te go ty pu urzą dze nia speł - nia jąc kil ka funk cji są bar dzo no wo - cze snym roz wią za niem, zwłasz cza że za kup jed ne go urzą dze nia jest za - pew ne tań szy niż np. dwóch. Tu jed nak war to się chwi lę za trzy - mać nad cha rak te ry sty ką środ ków Fot. 11. Chlorek wapnia w tzw. Big-bag. Ich transport do wytwornicy wymaga użycia ładowarki. Zazwyczaj takie workowanie powoduje obniżenie ceny. Podajnik wytwornicy powinien umożliwiać załadunek bezpośrednio z takich worków bez potrzeby ich wcześniejszego rozcinania i ręcznego ładowania wytwornicy. Fot. 12. Chlorek wapnia w workach ułożonych na paletach. W celu lepszego wykorzystania powierzchni magazynowej palety układane są jedna na drugiej. Worki takie mogą być przenoszone pojedynczo, co nie wymaga angażowania ładowarki. 42 Nr 7-8/2013

8 che micz nych, któ re są w wy twor ni - cach roz pusz cza ne by od po wie dzieć so bie na py ta nie czy wy twor ni ca uni - wer sal na jest roz wią za niem wła ści - wym, chro nią cym per so nel przed agre syw ny mi środ ka mi che micz ny mi. Chlo rek so du jest pro duk tem naj - czę ściej ko pal nia nym, czę sto za nie - czysz czo nym ró żne go ro dza ju czą - stecz ka mi sta ły mi (nie roz pusz czal ny - mi) ta ki mi jak np. piach. Sól w przy - pad ku zmo cze nia pod le ga zbry la niu jed na kże w przy pad ku kon tak tu zwo dą bar dzo do brze się roz pusz cza abry ły roz pa da ją się, za tem mo żli wy jest jed no ra zo wy za ła du nek du żej ilo - ści so li do roz pusz cze nia. Sa ma sól jak i so lan ka, a ta kże pro ces jej pro - duk cji są agre syw ne, lecz nie za gra ża - ją szcze gól nie zdro wiu za ło gi. Na stę - że nie so lan ki wpływ ma za rów no ja - kość so li jak i tem pe ra tu ra oto cze nia. Wy twor ni ca ta ka ze wzglę du na za lę - ga ją ce cząst ki sta łe wy ma ga cią głej kon tro li i czysz cze nia. Czy sta so lan ka jest środ kiem sta bil nym, któ ry mo że być prze cho wy wa ny w zbior ni kach bez szcze gól nych wy ma gań. Za tem je śli ma my pew ność, że do zbior ni ka prze pom po wa no so lan kę o wła ści - wych pa ra me trach to ta ka so lan ka po zo sta nie w zbior ni ku przez czas ma ga zy no wa nia. Przy bar dzo ni skich tem pe ra tu rach so lan ka mo że czę ścio - wo za ma rzać. Chlor ki wap nia/ma gne zu są pro - duk ta mi po cho dzą cy mi z che micz - nej pro duk cji prze my sło wej i są to sub stan cje jed no rod ne o bar dzo wy - so kim stop niu czy sto ści (bez za nie - czysz czeń sta łych). Z te go też po wo - du wy twor ni ce ta kie prak tycz nie nie wy ma ga ją czysz cze nia. So le te wy - stę pu ją w po sta ci gra nu la tu lub płat - ków w wor kach np. 25 kg lub w to - no wych tzw. Big -bag (patrz zdję - cia 11 i 12). W przy pad ku za mo cze nia so le te skle ja ją się i du żo trud niej roz pusz - cza ją się w wo dzie. W trak cie kon - tak tu so li z wo dą za cho dzi re ak cja che micz na, któ ra wy dzie la cie pło igroź ne dla lu dzi opa ry. Sa ma sól ta kże jest wy jąt ko wo nie bez piecz - na bo wiem jej kon takt z ocza mi mo że do pro wa dzić na wet do utra ty wzro ku, a w trak cie na sy py wa nia cha rak te ry zu je się wy so ką pyl no - ścią. Jed no cze śnie so le te je śli za le - gną na dnie wy twor ni cy, zbry la ją się ije śli zo sta ną po zo sta wio ne są bar - dzo trud ne do usu nię cia me cha - nicz ne go. Tym sa mym nie jest mo - żli we jed no ra zo we za sy py wa nie wy twor ni cy du żą ilo ścią so li. Ist nie - ją ta kże wy twor ni ce, któ re unie mo - żli wia ją ich za kle je nie nad mier ną ilo ścią so li, po nie waż jej do zo wa nie jest kon tro lo wa ne. So lan ki te nie są sta bil ne i cha rak te ry zu ją się zdol no - ścią do wy trą ca nia so li, co ozna cza, że z cza sem roz twór sta je się mniej na sy co ny a tym sa mym prze sta je mieć wy ma ga ne stę że nie. Bar dzo czę sto błęd nie uwa ża się, że za le - ga ją cy na dnie zbior ni ka szlam to od pad czą stek sta łych, któ ry raz na ja kiś czas jest usu wa ny, pod czas gdy de fac to jest to wy trą co ny czy - sty chlo rek wap nia. Tym sa mym wy - ma ga ne jest sta ła kon tro la stę że nia tej so lan ki. Uza sad nio ną wąt pli wość mo że wzbu dzać sto so wa nie urzą dzeń uni - wer sal nych już w świe tle po wy ższych skró co nych cha rak te ry styk so li, któ re wy ka zu ją zu peł ną od mien ność. Zwłasz cza, że szcze gól nie w przy - pad ku chlor ku wap nia za ło ga mu si być szcze gól nie chro nio na przed żrą - cym wpły wem tej sub stan cji. Tym sa - mym wszel kie ope ra cje ta kie jak ręcz - ny za ła du nek wy twor ni cy wor ka mi opo jem no ści 25 kg, czy za ła du nek ła do war ką np. Big bag z ręcz nym roz ci na niem wor ka są wy jąt ko wo groź ne dla zdro wia lu dzi i nie po win - ny w ogó le być do pusz cza ne. Tyl ko sto so wa nie urzą dzeń od ręb nych zod po wied ni mi dla da nych so li za - bez pie cze nia mi mo że w peł ni chro - nić pra cow ni ków przed groź ny mi sub stan cja mi che micz ny mi. Ta kże tyl - ko roz dział urzą dzeń da je gwa ran cję wła ści we go stę że nia tych zu peł nie ró żnych so la nek, któ re nie tyl ko po - win ny po wsta wać przy ró żnym pro - cen to wym udzia le so li w roz two rze, ale ta kże po win ny wy ma gać zu peł nie in ne go trak to wa nia pod czas prze - cho wy wa nia. Re asu mu jąc, urzą dze nia do wy - twa rza nia so la nek naj po pu lar niej - szych so li tj. chlor ku so du, chlor ku wap nia i chlor ku ma gne zu mo gą być urzą dze nia mi, któ re nie tyl ko pro du - ku ją roz two ry o do kład nie wy ma ga - nych pa ra me trach, ale ta kże chro nią pra cow ni ków przed od po wie dzial - no ścią w tym za kre sie, a ta kże przed bez po śred nim kon tak tem z ty - mi agre syw ny mi środ ka mi, czy niąc pra cę bez piecz ną i mo żli wie ła twą. W ko lej nym nu me rze PD omó - wi my in ne ele men ty do po sa ża nia ma ga zy nów. JAN SZCZER BIŃ SKI Ma na ger ds. pro jek tów dro go wych In te gra Ka miń skisp. zo.o. Nr 7-8/