Raport z ewaluacji końcowej wstępnej wersji Produktu Finalnego opracowanego w ramach projektu pn. PI PWP Nowy Model Rekrutacji - partnerstwo na rynku

Transkrypt

1 Raport z ewaluacji końcowej wstępnej wersji Produktu Finalnego opracowanego w ramach projektu pn. PI PWP Nowy Model Rekrutacji - partnerstwo na rynku pracy

2 Niniejszy Raport Ewaluacyjny przedstawia wyniki badania z ewaluacji końcowej wstępnej wersji produktu finalnego opracowanego w ramach projektu innowacyjnego testującego pt. PI PWP Nowy Model Rekrutacji - partnerstwo na rynku pracy. Projekt jest realizowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich, Działanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie. TEMAT INNOWACYJNY: Poszukiwanie rozwiązań zapewnienia współpracy i komplementarności działań podejmowanych przez publiczne służby zatrudnienia i niepubliczne instytucje rynku pracy TYTUŁ PROJEKTU: NUMER UMOWY: PI PWP Nowy Model Rekrutacji - partnerstwo na rynku pracy UDA-POKL /12-01 REALIZATORZY PROJEKTU: Projektodawca: Partner krajowy: Narodowe Forum Doradztwa Kariery Powiat Bielski - Powiatowy Urząd Pracy w Bielsku Podlaskim Partnerzy ponadnarodowi: Pôle Emploi Direction Generale / Francja Cobbeco Consulting / Belgia OKRES REALIZACJI PROJEKTU: OKRES REALIZACJI BADANIA EWALUACYJNEGO: sierpień październik 2014r. WYKONAWCA EWALUACJI: PrePost Consulting Alicja Zajączkowska biuro@prepost.pl, tel , tel Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego - 2 -

3 Spis treści Słowem wstępu Wnioski i rekomendacje Kontekst badania O projekcie innowacyjnym Nowy Model Rekrutacji partnerstwo na rynku pracy O ewaluacji projektów innowacyjnych Metodologia badania Zakres przedmiotowy badania Cele i kryteria ewaluacji Pytania badawcze Metody i techniki pozyskania danych, próby badawcze Zapewnienie jakości badania Wyniki badania Przygotowanie produktu do testowania Proces testowania wstępnej wersji produktu finalnego Dobór uczestników testowania Przebieg testowania Rzeczywiste efekty testowania Założenia, koncepcja Produktu Instrumentarium, narzędzia Procedury, procesy Korzyści Zmiany Realizacja wskaźników celów Potencjał wdrożeniowy wstępnej wersji produktu finalnego Recenzja ekspercka Spis rysunków, wykresów i tabel Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego - 3 -

4 Słowem wstępu Niniejszy Raport Ewaluacyjny przedstawia wyniki ewaluacji końcowej wstępnej wersji produktu finalnego wypracowanego w projekcie pt. PI PWP Nowy Model Rekrutacji partnerstwo na rynku pracy. Pierwsza część Raportu dotyczy metodologii zastosowanej w badaniu ewaluacyjnym prezentuje zakres ewaluacji oraz przyjęte kryteria i metody badawcze. W drugiej części Raportu przedstawione zostały wyniki badania przeprowadzonego wśród osób zaangażowanych w etap tworzenia i testowania Produktu, czyli ekspertów - twórców Modelu, użytkowników Modelu przedstawicieli instytucji rynku pracy i przedsiębiorców oraz Realizatorów projektu. Ewaluacja zewnętrzna bazowała również na materiale badawczym zgromadzonym w ramach monitoringu i ewaluacji wewnętrznej. Badaniem ewaluacyjnym objęto proces testowania wstępnej wersji produktu finalnego, na który składały się następujące działania: Laboratorium Diagnozy (11-13 miesiąc wdrażania projektu), w którym zostały przetestowane narzędzia służące badaniu potrzeb pracodawcy oraz diagnozie kompetencji (Ankieta audytu pracodawcy, Karta identyfikacji profilu predyspozycji i Karta zbieżności predyspozycji), Laboratorium Planu Rozwoju (14-16 miesiąc wdrażania projektu), w którym zostały przetestowane narzędzia służące planowaniu działań rozwijających kompetencje (Karta rozwoju kandydata/tki do pracy, Ankieta możliwości realizacji rozwoju kandydata/tki do pracy i Karta rekomendacji rozwojowych), Laboratorium Realizacji Rozwoju (17-22 miesiąc wdrażania projektu), w którym zostały przetestowane narzędzia przeznaczone do realizacji i monitoringu działań rozwojowych (Programy szkoleń podnoszących kwalifikacje nieformalne, Programy szkoleń formalnych i Karta potwierdzania rozwoju pracownika). Wnioski i rekomendacje opracowane na podstawie badania jako jego najbardziej istotny element znajdują się na wstępie raportu. Dodatkowym elementem raportu jest recenzja ekspercka opracowana przez doradcę zawodowego, Panią Katarzynę Rewers-Dawid, zaprezentowana w końcowej części raportu ewaluacyjnego. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego - 4 -

5 1 Wnioski i rekomendacje 1. Innowacyjny jest realizowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich, w temacie innowacyjnym Poszukiwanie rozwiązań zapewnienia współpracy i komplementarności działań podejmowanych przez publiczne służby zatrudnienia i niepubliczne instytucje rynku pracy. Celem Projektu jest opracowanie modelowego rozwiązania metody współpracy pomiędzy publicznymi i niepublicznymi instytucjami rynku pracy oraz pracodawcami w zakresie rekrutacji pracowników spośród osób bezrobotnych nie posiadających formalnych kwalifikacji (z uwzględnieniem osób niepełnosprawnych i powyżej 50 roku życia). Liderem projektu jest Narodowe Forum Doradztwa Kariery Oddział w Białymstoku, partnerem krajowym Powiat Bielski (Powiatowy Urząd Pracy w Bielsku Podlaskim), a partnerami ponadnarodowymi Pôle Emploi Direction Generale z Francji i Cobbeco Consulting z Belgii. Projekt jest realizowany w okresie Ewaluacja zewnętrzna Produktu, która jest przedmiotem niniejszego raportu, została przeprowadzona na zakończenie etapu testowania wstępnej wersji produktu finalnego w okresie sierpień październik 2014r. Celem badania ewaluacyjnego była ocena rzeczywistych efektów testowania wstępnej wersji produktu finalnego i możliwości wdrożenia go do praktyki oraz opracowanie wniosków i rekomendacji dotyczących usprawnień produktu umożliwiających przygotowanie jego wersji finalnej. 3. Produkt finalny odpowiada na potrzebę podejmowania rozwiązań na rzecz budowania mechanizmów wspierających procesy kojarzenia pracodawców z kandydatami do pracy. Jednocześnie zakłada on kompleksowe wsparcie osób bezrobotnych (w szczególności osoby niepełnosprawne oraz w grupie wiekowej 50+), które borykają się z określonymi trudnościami w efektywnym powrocie na rynek pracy. Zasadny jest postulat i trafna diagnoza zawarte w Strategii Wdrażania Projektu, mówiące o potrzebie zbliżenia instytucjonalnego i komplementarnego współdziałania partnerów aktywnych w obszarze rynku pracy. Koncepcja ta jest zgodna ze sprawdzonymi standardami współdziałania stosowanymi w krajach zachodnich. Inicjowanie modeli współdziałania pomiędzy wszystkimi aktorami rynku pracy (pracodawcy, publiczne służby zatrudnienia i niepubliczne instytucje rynku pracy) jest potrzebą bardzo wyraźnie widoczną w obecnej sytuacji społeczno-gospodarczej w kraju. 4. Badania przeprowadzone w ramach ewaluacji pozwalają stwierdzić, iż realizacja zadań merytorycznych Projektu związanych z etapem testowania wstępnej wersji produktu finalnego przebiegały prawidłowo i bez zastrzeżeń. Wszystkie zaplanowane zadania i kluczowe działania dotyczące tych etapów wdrażania Projektu zostały przeprowadzone zgodnie z aktualnym wnioskiem o dofinansowanie i dokumentem Strategii Wdrażania Projektu. 5. Zaplanowany zakres zadań pozwolił na realizację Projektu zgodnie z harmonogramem. Nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości i uchybień, które mogłyby mieć wpływ na osiągnięcie zakładanych działań i celów Projektu na etapie testowania. Zebrany w trakcie badania ewaluacyjnego materiał potwierdza, że Partnerstwo osiągnęło cele i wskaźniki założone w Strategii Wdrażania Projektu. 6. Przyjęty skład Partnerstwa zagwarantował dostęp do odpowiednich zasobów wiedzy i doświadczenia, co pozwoliło na zaadaptowanie europejskich koncepcji rekrutacji na potrzeby innowacyjnego rozwiązania wypracowanego w Projekcie. W celu poznania zróżnicowanych rozwiązań w zakresie trafnej rekrutacji bezrobotnych (w tym ON i 50+) wspierających ich reintegrację z rynkiem, Lider projektu przystąpił do partnerstwa z trzema podmiotami. Partnerem krajowym był Powiat Bielski (Powiatowy Urząd Pracy w Bielsku Podlaskim), który jest instytucją o dużym znaczeniu na lokalnym rynku pracy. Z kolei do partnerstwa Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego - 5 -

6 ponadnarodowego zaproszono Pôle Emploi Direction Generale (służby zatrudnienia) z Francji oraz Cobbeco Consulting z Belgii. Obie instytucje funkcjonują w swoich krajach w ramach systemu współpracy publicznych i niepublicznych IRP na potrzeby trafnej rekrutacji oraz posiadają doświadczenie w zakresie kompleksowego wsparcia osób bezrobotnych. 7. Mocna stroną Projektu jest włączenie potencjalnych odbiorców i użytkowników w proces tworzenia i testowania Produktu. Przeprowadzono pogłębione badania diagnostyczne oraz szereg konsultacji z potencjalnymi odbiorcami i użytkownikami. Dzięki tym działaniom udało się pozyskać cenne informacje od kluczowych adresatów innowacji, które były uwzględniane zarówno na etapie tworzenia wstępnej wersji produktu finalnego, jak i na etapie opracowywania ostatecznej wersji produktu. 8. Doświadczenia ewaluatora przy badaniach projektów innowacyjnych pokazują, iż nieodzownym warunkiem stworzenia dobrych jakościowo i zarazem unikatowych produktów finalnych jest: posiadanie wiedzy i doświadczeń w danej dziedzinie; pogłębiona diagnoza i analizowanie zastanej rzeczywistości; testowanie powiązane z otwartością na informację zwrotną od interesariuszy oraz sieciowanie (poszukiwanie inspiracji, doświadczeń, rozwiązań u różnych partnerów i z różnych źródeł). Realizatorzy projektu spełnili wszystkie wymienione kryteria, dzięki temu powstała dobra podstawa dla testowania produktu finalnego. 9. Opracowane Produkty spełniają wymagania merytoryczne dotyczące dokonywania procesu diagnozy i oceny predyspozycji osób. Opis poszczególnych produktów pośrednich nie budzi zastrzeżeń. Koncepcja Modelu wraz z opracowanymi produktami tworzą spójny dokument. Poszczególne elementy w logiczny sposób uzupełniają się, tworząc czytelny i poprawnie skonstruowany produkt. Zawierają użyteczne informacje związane z ich zastosowaniem. Opracowany Nowy Model Rekrutacji można ocenić jako pozytywny i oczekiwany przykład tworzenia rozwiązań i narzędzi, których celem jest kompleksowe wsparcie zarówno dla osób bezrobotnych, jak i pracodawców w procesie rekrutacji, a także adaptacji kandydata do pracy. 10. Do etapu testowania przystąpiło 27 odbiorców osób bezrobotnych, z czego 25 (w tym 10 ON i 50+) zostało trafnie rekrutowanych na stanowiska pracy 3 zawodach: sprzedawcy, robotnika budowlanego oraz operatora obrabiarek skrawających. Grupę użytkowników podczas testowania stanowili przedstawiciele publicznych służb zatrudnienia (10 doradców zawodowych), niepublicznych instytucji rynku pracy (10 doradców zawodowych) i pracodawców (10 osób). Realizatorzy nie napotkali na istotne problemy z rekrutacja uczestników testowania. 11. Etap testowania wstępnej wersji produktu finalnego odbywał się w okresie VIII 2013r. - VII 2014r. i był podzielony na 3 Laboratoria, podczas których testowano produkty pośrednie kolejno: dla Modelu Diagnozy (IP1, IP2, IP3), Modelu Planu Rozwoju (IP4, IP5, IP6) oraz Modelu Realizacji Rozwoju (IP7, IP8, IP9). W ramach testowania zweryfikowano 9 narzędzi kwestionariuszy służących realizacji poszczególnych Modeli. Podczas testowania korzystano z papierowych wersji narzędzi, co istotnie wydłużało czas wypełniania arkuszy z uwagi na ich rozbudowanie i niekiedy konieczność kilkukrotnego uzupełniania tych samych informacji w różnych narzędziach. Rekomendowane jest opracowanie narzędzi Modelu w wersji elektronicznej, co znacząco podniesie ich przystępność dla użytkowników oraz umożliwi kontrolę nad ich udostępnianiem i pomoże utrzymać jakość usług świadczonych z wykorzystaniem Produktu. 12. Innowacyjnym elementem Modelu Diagnozy są profile predyspozycji dla każdego z trzech zawodów. Zostały one autorsko wypracowane przez ekspertów zewnętrznych na bazie literatury i dostępnych opisów zawodów. Predyspozycje rozumiane są jako podstawowe umiejętności, kompetencje, atrybuty i zdolności, którą pozwolą nabywać osobie bezrobotnej kandydatowi do pracy, specyficzne kompetencje zawodowe. Profil dla każdego zawodu składa się z trzech grup predyspozycji: poznawczych, manualnych i lokomotorycznych oraz psychospołecznych. W ramach testowanej innowacji opracowano profile predyspozycji dla 3 zawodów z Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego - 6 -

7 uwzględnieniem 19 predyspozycji. W opinii twórców Produktu Model może być stosowany do rekrutacji kandydatów również na inne stanowiska - zawody. 13. Użytkownicy testujący Produkt w większości wysoko ocenili adekwatność Modelu Diagnozy, Modelu Planu Rozwoju i Modelu Realizacji Rozwoju do potrzeb i specyfiki pracy w Publicznych Służbach Zatrudnienia i Niepublicznych Instytucjach Rynku Pracy. Wysoko ocenili przydatność Modeli we wspieraniu osób będących w trudnej sytuacji na rynku pracy. Produkt realizuje założenia komplementarności współpracy na rzecz trafnej, skutecznej rekrutacji osób bezrobotnych oraz trwałości ich zatrudnienia i większej efektywności w pracy. Również zdaniem recenzentki, wypracowany Produkt odpowiada na zdiagnozowane potrzeby rynków pracy i zasadne jest z merytorycznego punktu widzenia wdrożenie wypracowanego Modelu do praktyki. 14. Proponowane rozwiązania Modelu są nowatorskie, gdyż koncentrują się nie tylko na fazie diagnozy i rozpoznania potencjału zawodowego kandydata do pracy, jak to jest robione dotychczas, ale wprowadzają monitorowanie efektów rekrutacji na danym stanowisku pracy w ścisłej współpracy z pracodawcą. Zakłada także w przypadku zaistnienia luk kompetencyjnych podejmowanie dalszych działań rozwojowych w stosunku do nowozatrudnionego pracownika. Model oferuje pomoc osobie bezrobotnej nie tylko w znalezieniu pracy, ale także w jej utrzymaniu, wspierając go w miejscu pracy. Działania takie zwiększają skuteczność w utrzymaniu zatrudnienia klienta i przyczyniają się w dłuższej perspektywie do lepszej adaptacji pracownika w firmie. 15. Innowacją jest także oferowanie przez Model instrumentów służących badaniu i analizowaniu potrzeb rozwojowych pracowników (Model Diagnozy), a także podejście akcentujące doskonalenie kompetencji miękkich (Model Realizacji Rozwoju) poprzez wsparcie pracodawcy w oferowaniu i organizowaniu tematycznych szkoleń podnoszących kwalifikacje nieformalne. Jest to cenna inicjatywa, zwłaszcza w świetle danych krajowych na temat bardzo niskich wskaźników związanych z udziałem pracowników firm w procesach szkolenia i doskonalenia zawodowego w Polsce. 16. Innowacją jest stosowanie ramach Modelu Diagnozy ćwiczeń (tzw. próbek pracy) praktycznego badania predyspozycji zawodowych występujących w zadaniach zawodowych w danym zawodzie. Opracowano ćwiczenia do badania predyspozycji dla 3 zawodów i 20 predyspozycji testowanych w Projekcie. Zaleta tej metodologii polega na realizowaniu przez klienta zadań, na podstawie których diagnozowane są określone, przypisane do danego zawodu kompetencje. Na ich bazie doradca zawodowy opracowuje profil kompetencji i predyspozycji klienta. Cechą Modelu jest dokonywanie diagnozy predyspozycji kandydata bez odnoszenia się do posiadanych przez niego kwalifikacji formalnych. Idea ta została przeniesiona z doświadczeń partnerstwa ponadnarodowego, które akcentuje przede wszystkim posiadanie przez klienta określonych predyspozycji i kompetencji. Rekomendacja: Aby Model był szeroko wykorzystywany wymagać będzie przystosowania do większej liczby stanowisk pracy (poza 3 uwzględnionymi w Projekcie) i opracowania odpowiednich ku temu narzędzi. Rekomendacja: Dla zwiększenia rzetelności opracowanych narzędzi konieczne będzie przeprowadzenie zakrojonych na większa skalę badań normalizacyjnych, zgodnie z procedurą powszechnie stosowaną w psychologii przy konstrukcji narzędzi psychometrycznych. Projekt z uwagi na swoje ograniczenia pozwolił na diagnozę jedynie kilkudziesięciu osób. Przygotowanie adekwatnych norm powinno odbyć się natomiast na reprezentatywnej próbie minimum kilkuset osób. 17. Model Komplementarnej Współpracy wpisuje się w aktualne trendy i ustawodawstwo dotyczące rynku pracy. Zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, Publiczne Służby Zatrudnienia w ramach swoich zadań mają wspierać pracodawców w kwestiach rekrutacji oraz rozwoju pracowników, co jest zbieżne z celami Modelu i stanowi podłoże do jego powszechnego stosowania. Jednak wdrożenie produktu Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego - 7 -

8 finalnego przez potencjalnych użytkowników będzie wymagało pewnych zmian organizacyjnych i prawnych. W szczególności uregulowania prawnego wymaga kwestia statusu kandydata podczas przebywania na stażu u pracodawcy. 18. Model Rekrutacji ma potencjał do tego, żeby wdrożyć go w woj. podlaskim do standardowej pracy publicznych i niepublicznych instytucji rynku pracy. W opinii użytkowników testowania Model powinien być włączony w główny nurt praktyki instytucji rynku pracy (mainstreamowany), gdyż w zestawieniu z innymi instrumentami rynku pracy gwarantuje bardzo dużą skuteczność w aktywizowaniu osób pozostających bez pracy. Rekomendacja: Bardziej szczegółowego opisu w ostatecznej wersji Produktu finalnego/ Podręczniku Stosowania Produktu wymagają kwestie dotyczące warunków (zasoby, potencjał, procedury), jakie muszą spełniać docelowi użytkownicy Produktu oraz kosztów zastosowania Modelu i ewentualnych źródeł finansowania (w tym koszty związane z przygotowaniem i zaangażowaniem kadry oraz stosowaniem opracowanych narzędzi). 19. Przy spełnieniu wymogów dotyczących kwalifikacji i doświadczenia kadry zaangażowanej w realizację usługi rekrutacji, wdrożenie Modelu nie wymaga od przyszłych użytkowników z obszaru PSZ i NIRP podejmowania szczególnych, niestandardowych działań związanych z przygotowaniem personelu do stosowania opracowanych rozwiązań i narzędzi. Rekomendacja: Wdrażanie Modelu przez potencjalnych użytkowników wymaga zapoznania się doradcy ze strukturą narzędzi oraz metodologią ich wypełniania. Dlatego też poza Poradnikiem Stosowania Produktu niezbędne jest umożliwienie skorzystania z instruktażu i ogólnego szkolenia doradców, pośredników pracy, pracowników publicznych i niepublicznych instytucji rynku pracy ze stosowania produktów. Największy nacisk powinien być położony na etap badania predyspozycji zawodowych. Rekomendacja: W ostatecznej wersji opisu Produktu Finalnego/ Podręczniku Stosowania Produktu warto uczulić potencjalnych użytkowników, aby przed badaniem odpowiednio przygotować zarówno osobę bezrobotną, jak i pracodawcę do wypełniania poszczególnych narzędzi/ arkuszy. Konieczne jest tu wskazanie, że proces ten wymaga czasu i zaangażowania każdej ze stron. Wskazanie, że konieczna jest ścisła współpraca pracodawców z doradcą zawodowym na każdym etapie przeprowadzenia badania. Idealnym rozwiązaniem byłaby sytuacja, w której wszystkie narzędzia są opracowywane przez tego samego doradcę. 20. Z uwagi na specyfikę i złożoność procedury badań, ich prowadzeniem powinny się zajmować podmioty/osoby odpowiednio do tego przygotowane i kompetentne. Jednym z rozwiązań może być wprowadzenie akredytacji lub certyfikatów dla użytkowników (agencji zatrudnienia, doradców zawodowych itp.) udzielanej po przeszkoleniu ich przez twórców Modelu. Dalej wysuniętym w przyszłość rozwiązaniem jest włączenie Modelu do praktyki centrów walidacji, które powstawać będą w związku z tworzeniem Krajowego Systemu Kwalifikacji i zajmować się będą potwierdzaniem kompetencji zawodowych. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego - 8 -

9 2 Kontekst badania 2.1 O projekcie innowacyjnym Nowy Model Rekrutacji partnerstwo na rynku pracy Celem projektu PI PWP Nowy Model Rekrutacji partnerstwo na rynku pracy" jest opracowanie, przetestowanie i upowszechnienie modelowego rozwiązania metody współpracy pomiędzy publiczną instytucją rynku pracy (PUP, WUP), niepubliczną instytucją rynku pracy (firma doradcza, rekrutacyjna, szkoleniowa) i pracodawcami w zakresie rekrutacji pracowników spośród osób bezrobotnych nie posiadających formalnych kwalifikacji (z uwzględnieniem osób niepełnosprawnych i powyżej 50 roku życia) na wolne miejsca pracy. Celami szczegółowymi są: Cel 1: Zidentyfikowanie we współpracy z partnerem ponadnarodowym do najlepszych z punktu widzenia PSZ, Pracodawców i niepublicznych IRP rozwiązań w zakresie trafnej rekrutacji bezrobotnych, w tym ON i 50+ wspierających ich reintegrację z rynkiem. Cel 2: Przetestowanie 3 modeli pośrednich składających się na woj. model komplementarnej współpracy PSZ, NIRP i Pracodawców w zakresie trafnej rekrutacji osób bezrobotnych, w tym ON i 50+ na wolne miejsca pracy w okresie od do r. Cel 3: Upowszechnienie wśród PR, Pracodawców i NIRP modelu jako komplementarnego narzędzia współpracy PSZ, NIRP i Pracodawców w zakresie trafnej rekrutacji bezrobotnych, w tym ON i 50+ na wolne miejsca pracy do w okresie od do r. Cel 4: Opracowanie trzech innowacyjnych modeli (Diagnozy, Planu Rozwoju i Realizacji Rozwoju) w zakresie rekrutacji na podstawie nawiązanej współpracy ponadnarodowej w terminie do Opracowaną w Projekcie innowacją jest Model Komplementarnej Współpracy publicznych i niepublicznych instytucji rynku pracy w zakresie trafnej rekrutacji osób bezrobotnych na wolne miejsca pracy u pracodawców, w tym osób niepełnosprawnych i po 50 r.ż. Składające się na produkt finalny 3 modele pośrednie i 9 produktów innowacyjnych przedstawia poniższy rysunek. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego - 9 -

10 Rysunek 1. Model Komplementarnej Współpracy Źródło: opracowanie własne Użytkownikami produktu docelowo są instytucje rynku pracy oraz pracodawcy. Na etapie testowania użytkownikami Modelu było 20 doradców zawodowych PSZ i NIRP, 10 przedstawicieli firm/przedsiębiorców odpowiedzialnych za rekrutację (pracownicy działów personalnych/hr/kadr). Odbiorcy produktu to osoby w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy. Na etapie testowania innowacja służyła 25 osobom bezrobotnym zarejestrowanym w urzędach pracy. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

11 2.2 O ewaluacji projektów innowacyjnych Projekty innowacyjne poszukują nowych, lepszych, efektywniejszych sposobów rozwiązywania problemów mieszczących się w obszarach wsparcia Europejskiego Funduszu Społecznego. Odwołują się one do pojęcia Innowacja społeczna, które oznacza zmiany w zachowaniu poprzez wprowadzanie nowych wartości, pomysłów, projektów działania, które umożliwiają odmienne rozwiązywanie problemów społecznych oraz przynoszą pozytywne rezultaty w funkcjonowaniu jednostek i grup społecznych. W praktyce możemy mieć do czynienia z dwoma podejściami do powstawania innowacji: innowacje kreatywne, pionierskie - często bazujące na procesie twórczym kreatora, naznaczone dużym pierwiastkiem kreatywności, niestandardowym podejściem do określonego problemu, rozwiązania dotąd nie znane; innowacje adaptacyjne, naśladowcze - nowe zastosowanie rozwiązań wprowadzonych wcześniej, tzw. nowości zapożyczone 1, a więc nowoczesne rozwiązania stosowane już gdzieś indziej, przejęte od jego oryginalnego twórcy, ale także rozwiązania powstałe poprzez kreatywne wykorzystanie stosowanych wcześniej w inny sposób i w innym obszarze metod działania. Produktem projektu innowacyjnego jest model, narzędzie lub instrument, umożliwiające nowe rozwiązanie problemów, nowe podejście do rozwiązania problemów, nowe metody postępowania, nowe formy i treści działania oraz nauczania. Wypracowany produkt projektu może być innowacyjny w skali europejskiej, krajowej, regionalnej lub lokalnej. W trakcie realizacji projektu innowacyjnego mamy do czynienia zarówno ze standardowymi produktami, które są efektem podejmowanych działań projektowych, ale także z wstępną wersją produktu/ów finalnych wraz z produktami pośrednimi oraz ostateczną wersją produktu/ów finalnych. Innowacyjność projektu powinna się przejawiać w co najmniej jednym z wymiarów: grupy docelowej, kiedy wsparcie ukierunkowane jest na grupę niekorzystającą wcześniej z pomocy; problemu, kiedy innowacja dotyczy problemu do tej pory niewystarczająco uwzględnianego w polityce państwa (przy czym może to być zarówno nowy, jak i znany problem, do rozwiązania którego brakuje narzędzi, lub problem znany, do rozwiązania którego stosowano dotąd narzędzia nieskuteczne); formy wsparcia, która wymaga wykorzystania nowych instrumentów przy rozwiązywaniu znanych, tradycyjnych problemów z możliwością adaptowania rozwiązań sprawdzonych w innych krajach, regionach lub kontekstach. Realizacja projektu innowacyjnego przebiega w dwóch etapach: 1. etap przygotowania, który kończy się opracowaniem wstępnej wersji produktu finalnego oraz strategii wdrażania projektu; 2. etap wdrożenia, czyli testowanie - analiza rzeczywistych efektów oraz opracowanie produktu finalnego, walidacja produktu finalnego, upowszechnianie nowych rozwiązań oraz ich włączenie do głównego nurtu polityki i/lub praktyki. 1 J. Penc: Innowacje i zmiany w firmie. Transformacja I sterowanie rozwojem przedsiębiorstwa, zasady działania, warunki sukcesu. Agencja Wydawnicza Placet, Warszawa 1999, s Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

12 W projektach testujących innowacyjnych zalecane jest przeprowadzenie ewaluacji projektu, jak i Zgodnie z definicją przyjętą przez Unię Europejską, ewaluacja to: Osąd (ocena) wartości interwencji publicznej dokonany przy uwzględnieniu odpowiednich kryteriów (skuteczności, efektywności, użyteczności, trafności i trwałości) i standardów. Osąd dotyczy zwykle potrzeb, jakie muszą być zaspokojone w wyniku interwencji oraz osiągniętych efektów. Ewaluacja oparta jest na specjalnie w tym celu zebranych i zinterpretowanych informacjach za pomocą odpowiedniej metodologii. 6 ewaluacji produktu 2. Jak możemy przeczytać w zaleceniach Krajowej Instytucji Wspomagającej: Z punktu widzenia specyfiki projektów innowacyjnych testujących szczególne znaczenie ma ewaluacja produktu finalnego, prowadzona bezpośrednio po zakończeniu jego testowania. 3 Ewaluacja zewnętrzna produktu innowacyjnego stanowi dla beneficjenta dodatkowe źródło wiedzy na temat produktu oraz oceny jego przydatności. Ewentualne uwagi, wnioski i rekomendacje mogą mu pomóc w dokonaniu ostatecznych poprawek przed walidacją. 4 Ewaluacji zewnętrznej poddawana jest wstępna wersja produktu finalnego. Projekt innowacyjny włącza w proces wypracowania innowacyjnego rozwiązania członków grup docelowych zarówno użytkowników, jak i odbiorców zgodnie z zasadą empowerment. Stosowanie zasady empowerment jest obligatoryjne podczas realizacji projektów innowacyjnych. Empowerment zakłada zaangażowanie i demokratyczną partycypację osób (których problem dotyczy) w procesie dochodzenia do rozwiązania problemu. Szczegółowe wytyczne dotyczące prowadzenia procesu ewaluacji, z których korzystał ewaluator projektu, zostały zawarte m.in.: 5 w wytycznych Komisji Europejskiej, zawartych w dokumencie New Programming Period Indicative Guidelines on Evaluation Methods: Evaluation During the Programming Period [Working Paper No. 5]; w Rozporządzeniu Rady Unii Europejskiej nr 1083 z dnia 11 lipca 2006r.; w wytycznych zawartych w Narodowych Strategicznych Ramach Odniesienia na lata ; w wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego nr 6, w zakresie ewaluacji programów operacyjnych na lata , Warszawa W trakcie opracowywania założeń przedmiotowej ewaluacji wykorzystano także instrukcje, zalecenia zawarte w niniejszych publikacjach: Ewaluacja krok po kroku czyli zalecenia IZ w zakresie prowadzenia ewaluacji w ramach PO KL, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa Miniprzewodnik po ewaluacji projektów innowacyjnych PO KL Zalecenia Krajowej Instytucji Wspomagającej, Warszawa Jak skutecznie wdrażać projekty innowacyjne i ponadnarodowe, Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku, Gdańsk Przewodnik do autoewaluacji projektów realizowanych w ramach Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL, Warszawa Miniprzewodnik po ewaluacji projektów innowacyjnych PO KL, Zalecenia Krajowej Instytucji Wspomagającej, Warszawa Tamże, s Tamże, s Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata , Wytyczne nr 6 w zakresie ewaluacji programów operacyjnych na lata , s. 4. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

13 3 Metodologia badania 3.1 Zakres przedmiotowy badania Rysunek 2. Zakres przedmiotowy badania ewaluacyjnego Źródło: Opracowanie własne Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

14 3.2 Cele i kryteria ewaluacji Zadaniem ewaluacji zewnętrznej była analiza i ocena rzeczywistych efektów testowania Modelu w odniesieniu do grup docelowych, ocena potencjału wdrożeniowego Modelu oraz wypracowanie rekomendacji dotyczących testowanej wstępnej wersji Produktu Finalnego. Ewaluacja wychodzi poza proste stwierdzenie wystąpienia jakiegoś faktu, fakt ten bowiem musi zostać oceniony. Ocena ta nie ma jednak charakteru zdroworozsądkowego, ale oparta jest na z góry ustalonych kryteriach ewaluacyjnych. Kryteria ewaluacji stanowią pewien rodzaj standardów, według których ewaluuje się dane przedsięwzięcie. Stanowią one rodzaj systemu wartości, do którego odwołuje się ewaluator na każdym etapie swoich badań. Kryteria ewaluacji mają formułę wyraźnie wartościującą gdyż stanowią one rodzaj pryzmatu, przez który ewaluator będzie patrzył na ewaluowane przedsięwzięcie, wskazując to, co jest najistotniejsze z punku widzenia jego celów i efektów. Na potrzeby badania ewaluacyjnego wstępnej wersji produktu finalnego zastosowane zostały kryteria oceny, które są podstawą w projektach innowacyjnych testujących do przeprowadzenia procesu walidacji ostatecznej wersji produktu finalnego. 6 W ewaluacji zostały zastosowane następujące kryteria oceny o charakterze wartościującym: Adekwatność - Czy i w jakim stopniu produkt odpowiada na realne potrzeby? Efektywność - Czy wypracowany produkt jest bardziej efektywny niż stosowane dotychczas? Czy proponowane podejście jest rozwiązaniem bardziej wydajnym finansowo od metod stosowanych wcześniej? Jakie są relacje między uzyskanymi efektami a poniesionymi nakładami? Skuteczność - Czy produkt jest skuteczny w osiąganiu zakładanych celów i efektów? Co wpływa na jego skuteczność - czy są to metody pracy, dobór grup docelowych, organizacja procesu wsparcia, czy inne czynniki? Czy możliwe jest zwiększenie skuteczności proponowanych metod i pod jakimi warunkami? Trwałość - Czy i w jakim stopniu prawdopodobne jest funkcjonowanie produktu po zakończeniu finansowania projektu? Cele i kryteria ewaluacji wstępnej wersji produktu finalnego przedstawia poniższy rysunek. 6 Miniprzewodnik po ewaluacji projektów innowacyjnych PO KL. Zalecenia Krajowej Instytucji Wspomagającej, Warszawa Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

15 Rysunek 3. Cele i kryteria ewaluacji zewnętrznej Źródło: Opracowanie własne Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

16 3.3 Pytania badawcze Pytania badawcze, na jakie poszukiwano odpowiedzi podczas badania ewaluacyjnego, koncentrowały się wokół poniższych kluczowych zagadnień: 1. Jakie są efekty testowania wstępnej wersji produktu finalnego - jakiej jakości jest Produkt, jakie przynosi korzyści, jakiego rodzaju powoduje zmiany? a. W jakim stopniu realizatorom udało się skutecznie przeprowadzić zaplanowane działania w fazie testowania i osiągnąć zakładane cele i efekty testowania? b. Jakie rzeczywiste korzyści z udziału w testowaniu identyfikują odbiorcy i użytkownicy fazy testowania? c. W jakim zakresie testowany Produkt może mieć wpływ na rozwiązywanie problemów grup docelowych? d. Czy jest realne zapotrzebowanie ze strony użytkowników i odbiorców na innowacyjny model? e. W jakim stopniu oferta usług w ramach Produktu była adekwatna do potrzeb i oczekiwań użytkowników i odbiorców, na ile są oni zadowoleni? f. Jakie elementy Produktu okazały się najbardziej przydatne/użyteczne, a które najmniej przydatne/użyteczne? 2. Jaki jest potencjał wdrożeniowy testowanego Produktu Finalnego, czyli możliwość wdrożenia do praktyki (stopień skomplikowania, skala wymaganych zmian prawnych i organizacyjnych, innowacyjność)? a. Czy wdrożenie produktu finalnego wymaga wiele czasu, pracy, nakładów finansowych, skomplikowanych procedur? b. Czy proponowane podejście okazało się atrakcyjną alternatywą dla metod stosowanych wcześniej, czy jest bardziej skuteczne, tańsze, bardziej efektywne? c. Na ile jest to nowe, unikalne, kreatywne rozwiązanie, na które jest zapotrzebowanie wśród odbiorców i użytkowników? d. Czy testowany Produkt jest podatny na powielanie i/lub adaptowanie przez inne podmioty, w innych warunkach? e. Jakie są szanse na to, że użytkownicy zechcą i będą w stanie używać produkt finalny? f. Czy jest prawdopodobne funkcjonowanie produktu po zakończeniu finansowania projektu? 3. Jakie doświadczenia z testowania wstępnej wersji produktu finalnego powinny być uwzględnione przy opracowaniu ostatecznej wersji produktu finalnego? a. Jakie elementy testowanego produktu miały wpływ na ocenę pozytywną/ negatywną testowanego Modelu? b. Jakie czynniki utrudniały testowanie produktu? Czy czegoś zabrakło w założeniach testowanego produktu np. odnośnie procedur, przebiegu procesu, nakładów, zasobów, narzędzi? c. Czy istnieje potrzeba wprowadzenia zmian w opisie Produktu? Jakich? Dlaczego? d. Co się sprawdziło w zaplanowanej metodologii wdrażania Produktu, a co należy zmodyfikować ze względu na specyficzną grupy uczestników lub inne czynniki? Czy coś należałoby zmienić, udoskonalić w założeniach do poszczególnych produktów pośrednich? e. Jak przebiegało zarządzania projektem na etapie testowania wstępnej wersji produktu finalnego? Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

17 3.4 Metody i techniki pozyskania danych, próby badawcze W badaniu ewaluacyjnym zastosowano następujące metody badawcze: Analiza desk research wytycznych i dokumentacji programowej PO KL w zakresie projektów innowacyjnych testujących, dokumentacji projektowej, w tym Strategii Wdrażania Projektu, Opis Produktu, Raportów z badań, materiałów na stronie www Projektu, załączników do Wniosków o Płatność tabele z danymi zbiorczymi PEFS oraz Arkusz wskaźników celów. Analiza jakościowa dokumentów merytorycznych dotyczących fazy testowania dane z monitoringu ewaluacji wewnętrznej testowania produktu i projektu, w tym ankiety ewaluacyjne szkoleń, doradztwa, wyniki raportów cząstkowych ewaluacji wewnętrznej, w tym badań z zogniskowany wywiad grupowy z udziałem ekspertów opracowujących narzędzia oraz testujących je specjalistów, Wyniki badania CATI dla grupy użytkowników (doradcy zawodowi, pośrednicy pracy, 10 NIRP i 10 przedstawicieli pracodawców). ITI - Wywiady indywidualne pogłębione z użytkownikami fazy testowania z: 2 przedstawicielami publicznych instytucji rynku pracy doradcami zawodowymi, 2 przedstawicielami niepublicznych instytucji rynku doradcami zawodowymi, 2 przedstawicielami pracodawców/ pracowników działów personalnych/hr/kadr. ITI/IDI - Wywiady indywidualne z Realizatorami projektu z 4 przedstawicielami kadry Lidera i Partnerów zarządzającego projektem (czas trwania ok. 30 minut) Wywiad grupowy z 8 ekspertami twórcami testującymi Model (czas trwania ok. 3 godziny) CAWI badanie ankietowe wspomagane internetowo - dla przedstawicieli publicznych i niepublicznych instytucji rynku pracy oraz przedstawicieli pracodawców kwestionariusze adekwatności, trafności, użyteczności modelu: procedur i narzędzi składających się na model. Recenzja ekspercka Przewiduje się wykonanie zewnętrznej recenzji eksperckiej dot. wstępnej wersji produktu finalnego. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

18 3.5 Zapewnienie jakości badania Podczas ewaluacji zespół badawczy przestrzegał standardów ewaluacji opracowanych przez Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne 7. Szczególna uwaga została zwrócona na zapewnienie: wysokiej jakości ewaluacji, m.in. poprzez zachowanie należytej staranności w prowadzeniu badań, w zbieraniu i analizowaniu danych oraz wnioskowaniu; trafności i rzetelności badania, m.in. poprzez rzetelne i skrupulatne przedstawienie wyników badań bez względu na stopień ich skomplikowania oraz skonstruowanie narzędzi badawczych adekwatnie do celów badania i przyjętej metodologii; partycypacyjności i jakości współpracy w procesie ewaluacji, m.in. przez ścisłą współpracę z Zamawiającym, informowaniu go o przebiegu ewaluacji oraz bieżącą konsultację kwestii, które nie zostały uregulowane w ofercie lub umowie; odpowiedniej relacji Ewaluator Badani, m.in. poprzez zastosowanie zasady poufności i anonimowości, zachowanie neutralności i obiektywizm wobec badanych, zapewnienie wszystkim badanym odpowiednio do potrzeb, możliwości wypowiedzenia się. Rysunek 4. Standardy ewaluacji Źródło: Opracowanie własne 7 Standardy ewaluacji, Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne, Warszawa Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

19 Rzetelność i wiarygodność uzyskanych wyników badań zapewniła triangulacja, zakładająca weryfikowanie zbieranych informacji na kilku poziomach. W niniejszej ewaluacji można wyróżnić trzy poziomy triangulacji, związane z: 1. różnymi źródłami informacji, 2. różnymi metodami badawczymi, 3. różnymi perspektywami badawczymi. Rysunek 5. Trzy poziomy triangulacji Perspektywy badawcze Źródła danych Metody badawcze Źródło: Opracowanie własne Pierwszy typ triangulacji dotyczy pozyskiwania danych od różnych osób, generalnie z różnych źródeł. Pozwala to na uzyskiwanie danych od różnych grup osób związanych z ewaluowanym przedsięwzięciem tak, aby uchwycić odmienne perspektywy patrzenia na badane kwestie. Inaczej realizacja projektu może być postrzegana przez odbiorców testowania, inaczej przez użytkowników testowania, a jeszcze inaczej przez osoby zarządzające projektem. Drugi rodzaj triangulacji dotyczy stosowania różnych metod zbierania danych, ponieważ sama metoda często wpływa na dane. Dlatego w ramach badania planuje się połączenie jakościowych i ilościowych technik badawczych. Badanie będzie prowadzone w oparciu o podejście mix-mode, zakładające wykorzystanie zarówno ilościowych, jak i jakościowych metod badawczych. Triangulacja perspektyw badawczych oznacza, iż badanie zostanie przeprowadzone przez zespół badaczy, który łączy doświadczenia każdego z nich. Pozwoli to na uzyskanie bogatszego i bardziej wiarygodnego obrazu badanego przedmiotu. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

20 4 Wyniki badania 4.1 Przygotowanie produktu do testowania Pomysłodawcami Projektu Nowy Model Rekrutacji byli Lider projektu, Narodowe Forum Doradztwa Kariery (NFDK), oraz Partner Powiatowy Urząd Pracy w Bielsku Pomysł Podlaskim. Obie instytucje, od lat działające w obszarze rynku pracy, wielokrotnie stykały się z problemami, takimi jak brak koordynacji, kompleksowości i komplementarności usług rynku pracy, niska trafność usług rekrutacji osób bezrobotnych oraz niska efektywność wsparcia udzielanego osobom bezrobotnym ( przerzucanie klientów między instytucjami, dublowanie się form i zakresu świadczonych usług, nieadekwatna alokacja środków na aktywizację zawodową OB). To właśnie w odpowiedzi na nie powstał pomysł stworzenia Modelu Komplementarnej Współpracy publicznych i niepublicznych instytucji rynku pracy w zakresie trafnej rekrutacji osób bezrobotnych na wolne miejsca pracy u pracodawców, w tym osób niepełnosprawnych i po 50 r.ż. Do współpracy przy opracowaniu szczegółowych założeń modelu zaproszono ekspertów z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. PARTNERSTWO Networking Na potrzeby wypracowania i przetestowania wstępnej wersji produktu finalnego powołano szerokie Partnerstwo z udziałem lidera Narodowe Centrum doradztwa Kariery oraz Partnera Krajowego i dwóch Partnerów Ponadnarodowych. Narodowe Forum Doradztwa Kariery jest stowarzyszeniem zrzeszającym doradców zawodowych, osoby, związane z poradnictwem oraz instytucje rynku pracy i inne organizacje, zajmujące się doradztwem kariery w Polsce. Projekt Nowy Model Rekrutacji wpisuje się w główne cele realizowane przez NFDK: tworzenie platformy kontaktu, integracji i wymiany doświadczeń pomiędzy doradcami zawodowymi i wszystkimi osobami związanymi z poradnictwem zawodowym w Polsce; wspieranie rozwoju poradnictwa zawodowego poprzez dostarczanie nowoczesnych metod, narzędzi i publikacji dla doradców, organizacja szkoleń, warsztatów, konferencji dla doradców zawodowych; współpraca i wymiana doświadczeń z innymi krajami UE w ramach Europejskiego Forum Poradnictwa Całożyciowego, a także uczestnictwo w międzynarodowych projektach, takich jak Szkoła i Sieć Pracy. NFDK posiada doświadczenie w realizacji projektów EFS dla osób w trudnej sytuacji na rynku pracy, a Eksperci Forum są także autorami metodologii IPD opracowanej w ramach Phare oraz narzędzi doradczych dla młodzieży stosowanych w całej Polsce. W realizację Projektu zaangażowani zostali współpracownicy Biura Zarządu Regionu woj. Podlaskiego. W celu poznania zróżnicowanych rozwiązań w zakresie trafnej rekrutacji bezrobotnych (w tym ON i 50+) wspierających ich reintegrację z rynkiem, Lider projektu przystąpił do partnerstwa z trzema podmiotami. Partnerem krajowym był Powiat Bielski (Powiatowy Urząd Pracy w Bielsku Podlaskim), który jest instytucją o dużym znaczeniu na lokalnym rynku pracy. Z kolei do partnerstwa ponadnarodowego zaproszono Pôle Emploi Direction Generale (służby zatrudnienia) z Francji oraz Cobbeco Consulting z Belgii. Obie instytucje funkcjonują w swoich krajach w ramach systemu współpracy publicznych i niepublicznych IRP na potrzeby trafnej rekrutacji oraz posiadają doświadczenie w zakresie kompleksowego wsparcia osób bezrobotnych. Na potrzeby wymiany doświadczeń między partnerami zorganizowano wizyty studyjne, w których brali udział przedstawiciele Narodowego Forum Doradztwa Kariery, pracodawców oraz Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

21 publicznych służb zatrudnienia. Wizyta studyjna w centrali francuskich służb zatrudnienia w Paryżu odbyła się w dniach grudnia 2012r. Celem wizyty było zapoznanie się z metodami rekrutacji stosowanymi w stosunku do osób niepełnosprawnych i powyżej 50 roku życia oraz osób o niskich kwalifikacjach. W dniach marca 2013 roku odbyła się wizyta studyjna w Brukseli (Belgii). Tematem wizyty było poznanie modelu współpracy publicznych służb zatrudnienia i niepublicznych instytucji rynku pracy w zakresie metod rekrutacyjnych osób bez kwalifikacji formalnych, z uwzględnieniem osób niepełnosprawnych i po 50 roku życia. W trakcie wizyty odbyły się spotkania w Walońskiej Agencji na Rzecz Integracji Osób Niepełnosprawnych w Charleroi, Consortium de Validation des competences, RANSTAD HR Center Bruxelles, ACTIRIS, Mission Locale i Cobbeco Consulting w Brukseli. Efektem obu wizyt jest opracowanie dwóch publikacji opisujących doświadczenia partnerów ponadnarodowych w zakresie rekrutacji osób z trudnościami na rynku pracy i możliwości adaptacji tych rozwiązań do polskich realiów. DIAGNOZA PROBLEMU W pierwszym etapie Projektu przeprowadzono badania w celu pogłębienia tematyki Diagnoza oraz identyfikacji rozwiązań w obszarze działania Publicznych Służb Zatrudnienia, Pracodawców i Niepublicznych Instytucji Rynku Pracy w zakresie trafnej rekrutacji osób bezrobotnych, w tym osób niepełnosprawnych, osób w wieku 50+ oraz osób bezrobotnych bez potwierdzonych kwalifikacji. Cel główny badania polegający na zidentyfikowaniu rozwiązań w zakresie trafnej rekrutacji, koncentrował się na rozpoznaniu rozwiązań istniejących na rynku podlaskim i międzynarodowym oraz identyfikacji czynników, które należy uwzględnić w projektowaniu nowego rozwiązania. Badanie wskazało występowanie wstępnie rozpoznanych i sformułowanych w koncepcji metodologicznej badania głównych potrzeb dotyczących projektowanego modelu współpracy. Potwierdziło także, iż w regionie podlaskim nie istnieją systemowe, sprawdzone rozwiązania w zakresie współpracy publicznych i niepublicznych instytucji rynku pracy oraz pracodawców dotyczące procesu rekrutacji i selekcji osób bezrobotnych na wolne miejsca pracy u pracodawców. EMPOWERMENT Mocna stroną tworzenia koncepcji innowacyjnego rozwiązania było zaproszenie do konsultacji przedstawicieli grup docelowych. W bardzo dużym stopniu w etap Zaangażowanie tworzenia Produktu zaangażowano jego użytkowników. Zorganizowano spotkania grup docelowych Grupy Użytkowników (GU), podczas których konsultowano z nimi wstępne wersje narzędzi. W spotkaniach GU brali udział przedstawiciele publicznych i niepublicznych instytucji rynku pracy, a w szczególności: doradcy zawodowi, pośrednicy pracy, doradcy personalni (NIRP), pracownicy HR, pracodawcy, przedstawiciele pracodawców, przedstawiciele organizacji i związków zawodowych. W terminach od XII.2012r. do III.2013r. odbyło się pięć 4-godzinnych spotkań GU. Na podstawie rekomendacji Grupy Użytkowników wprowadzano modyfikacje do narzędzi i wypracowano te ich wersje, które następnie podlegały testowaniu. Ponadto także w trakcie testowania Modelu położono duży nacisk na prowadzenie monitoringu działań, ewaluacji (wewnętrznej oraz zewnętrznej) oraz zbierania informacji zwrotnych o jakości testowanego Produktu. Podczas każdego z 3 etapów testowania (Laboratoriów) na bieżąco zbierano uwagi od użytkowników do poszczególnych narzędzi za pomocą Kart oceny testowania. Organizowano także wizyty monitorujące w instytucjach uczestniczących w testowaniu oraz prowadzono wywiady z użytkownikami i odbiorcami Produktu. Ponadto prowadzący szkolenia w Laboratorium 3 prowadzili dzienniki szkoleń i sporządzali raporty, a ich uczestnicy wypełniali ankiety ewaluacyjne. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

22 Na etapie przygotowania Produktu Lider Projektu zapewnił odpowiednie zaplecze merytoryczne poprzez utworzenie partnerstwa (krajowego i ponadnarodowego) z trzema podmiotami, powołanie Grupy Sterującej (po dwóch przedstawicieli partnerów oraz 3 przedstawicieli grupy docelowej), ustanowienie zespołu ekspertów zewnętrznych oraz włączenie potencjalnych odbiorców i użytkowników w proces tworzenia i testowania Produktu. Przeprowadzono pogłębione badania diagnostyczne oraz szereg konsultacji z potencjalnymi odbiorcami i użytkownikami. Dzięki tym działaniom udało się pozyskać cenne informacje od kluczowych adresatów innowacji, które były uwzględniane zarówno na etapie tworzenia wstępnej wersji produktu finalnego, jak i na etapie opracowywania ostatecznej wersji produktu. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

23 4.2 Proces testowania wstępnej wersji produktu finalnego Dobór uczestników testowania Projekt Nowy Model Rekrutacji partnerstwo na rynku pracy był skierowany do publicznych służb zatrudnienia, niepublicznych instytucji rynku pracy i pracodawców zainteresowanych testowaniem innowacyjnego modelu trafnej rekrutacji osób bezrobotnych na stanowiska pracy. Realizatorzy zdecydowali o rekrutowaniu w ramach Projektu kandydatów na stanowiska pracy w 3 zawodach: sprzedawcy, robotnika budowlanego oraz operatora obrabiarek skrawających. Są to zawody, w których pracodawcy z woj. podlaskiego najczęściej mają trudności ze znalezieniem odpowiednich pracowników, co wynika między innymi z braku na tym terenie instytucji edukacyjnych, które kształciłyby w tych specjalnościach. Odbiorcami wypracowanego Modelu były osoby bezrobotne nieposiadające kwalifikacji formalnych, w szczególności osoby niepełnosprawne oraz w wieku 50+. W projekcie rozpoczęło 25 odbiorców (15K/10M) zrekrutowanych na stanowiska pracy: 15 Sprzedawców 5 Operatorów obrabiarek skrawających 5 Robotników budowlanych udział 29 osób bezrobotnych, w tym 10 z nich było osobami długotrwale bezrobotnymi. 6 uczestników stanowiły osoby niepełnosprawne, a 8 uczestników było w wieku powyżej 50 lat. Spośród uczestników 6 osób posiadało wykształcenie podstawowe, gimnazjalne i niższe, 21 osób wykształcenie ponadgimnazjalne, a 2 osoby wykształcenie pomaturalne. Do etapu testowania ostatecznie przystąpiło 27 osób, z czego 25 (w tym 10 ON i 50+) zostało trafnie rekrutowanych na stanowiska pracy. Grupę użytkowników stanowiły publiczne służby zatrudnienia, niepubliczne instytucje rynku pracy i pracodawcy. Przedstawicielem PSZ był Powiatowy Urząd Pracy w Białej Podlaskiej (Partner projektu), z ramienia którego w Projekcie brało udział 10 doradców zawodowych. Pośród NIRP biorących udział w Projekcie znalazły się instytucje szkoleniowe, agencje zatrudnienia w zakresie pośrednictwa pracy i/lub w zakresie usług poradnictwa zawodowego oraz przedstawiciele instytucji dialogu społecznego na rynku pracy. NIRP również reprezentowało 10 doradców zawodowych. Ze strony przedsiębiorców w testowaniu wzięło udział 10 firm, w tym 5 mikro, 3 małe i 2 średnie przedsiębiorstwa. Spośród tych firm, 4 poszukiwały kandydatów na stanowisko sprzedawcy, a po 3 firmy na stanowiska robotnika budowlanego oraz operatora obrabiarek skrawających. Pracodawcy, którzy wzięli udział w Projekcie często korzystają z usług PUP w Białej Podlaskiej w zakresie rekrutacji kandydatów oraz instrumentów wsparcia dla przedsiębiorców (organizacja staży, dofinansowanie stanowiska pracy itp.) 10 Przedsiębiorców: 5 Mikro przedsiębiorstw 3 Małe przedsiębiorstwa 2 Średnie przedsiębiorstwa Wyniki badania ewaluacyjnego potwierdzają zgodność wstępnej wersji Produktu finalnego poddawanego testowaniu z założeniami zawartymi w aktualnym dokumencie Strategii Wdrażania Projektu w zakresie przyjętych wskaźników grup docelowych w fazie testowania. Projekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego