Dokumentacja Techniczna Systemu Sawa

Transkrypt

1 Dokumentacja Techniczna Systemu Sawa Currenda sp. z.o.o Sopot AL. Niepodległości 703 A

2 SPIS TREŚCI 1.INSTALACJA SERWERA INSTALACJA WINDOWS 2005 SQL SERWER INSTALACJA MS FRAMEWORK INSTALACJA SQL SERVER INSTALACJA MS MANAGEMENT STUDIO INSTALACJA SERWERA MSDE ( SQL 7.0 ) PODŁĄCZANIE BAZY DANYCH PROGRAMU WYDZIAŁOWEGO DODAWANIE UśYTKOWNIKA DO BAZY PROGRAMU WYDZIAŁOWEGO DODAWANIE UśYTKOWNIKA I NADAWANIE PRAW DOSTĘPU DO BAZY DANYCH PROGRAMU WYDZIAŁOWEGO W SQL INSTALACJA PROGRAMU WYDZIAŁOWEGO NA LOKALNYM KOMPUTERZE UśYTKOWNIKA PLIKI KONFIGURACYJNE PROGRAMU WYDZIAŁOWEGO NA PRZYKŁADZIE WYDZIAŁU CYWILNEGO AKTUALIZACJA PROGRAMU NA PRZYKŁADZIE WYDZIAŁU CYWILNEGO USTAWIANIE DRUKARKI DLA PROGRAMU WYDZIAŁOWEGO INSTALACJA WORD_SRV PRAWA UśYTKOWNIKÓW W PROGRAMIE WYDZIAŁOWYM INTEGRACJA OPROGRAMOWANIA WYDZIAŁOWEGO Z SYSTEMEM SWOR INSTALACJA PROGRAMU WYDZIAŁ WYKONAWCZY, ODDZIAŁ ADMINISTRACYJNY ORAZ WIZYTACYJNY INSTALACJA I KONFIGURACJA APLIKACJI WYDZIAŁ WYKONAWCZY PLIKI KONFIGURACYJNE APLIKACJI WYDZIAŁ WYKONAWCZY AKTUALIZACJA PROGRAMU WYDZIAŁ WYKONAWCZY INTEGRACJA SYSTEMU WYDZIAŁ WYKONAWCZY Z SYSTEMEM FK FIRMY ALBIT INSTALACJA PROGRAMU ODDZIAŁU ADMINISTRACYJNY AKTUALIZACJA PROGRAMU ODDZIAŁ ADMINISTRACYJNY INSTALACJA WYDZIAŁU WIZYTACYJNEGO AKTUALIZACJA PROGRAMU WYDZIAŁ WIZYTACYJNY ARCHIWIZOWANIE BAZ DANYCH TWORZENIE KOPII ZAPASOWYCH W WINDOWS 2005 SQL SERVER ODZYSKIWANIE BAZY Z BACK UP -U SERVER WINDOWS 2005 SQL TWORZENIE KOPII ZAPASOWEJ BAZY DANYCH PROGRAMU NA SERWERZE MSSQL ODTWARZANIE BAZY DANYCH Z WCZEŚNIEJ WYKONANEJ KOPII OPIS ELEMENTÓW POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA ZWIĄZANYCH PRZETWARZANIEM DANYCH OSOBOWYCH W SYSTEMIE SAWA SYSTEM SAWA WYKAZ ZBIORÓW DANYCH OSOBOWYCH AUTENTYKACJA UśYTKOWNIKÓW OPIS STRUKTURY ZBIORÓW DANYCH ZAWIERAJĄCYCH DANE OSOBOWE POZOSTAŁE INFORMACJE DOTYCZĄCE SPEŁNIENIA PRZEZ SYSTEM SAWA POLITYKI BEZPIECZEŃSTWA

3 1.Instalacja serwera 1.1Instalacja Windows 2005 SQL Serwer Spośród najbardziej popularnych systemów operacyjnych MS SQL Server 2005 moŝna zainstalować na Windows 2000 z SP4, Windows XP SP2 Professional oraz Windows Na platformach 32- bitowych instalacja powiedzie się na komputerach wyposaŝonych w procesor co najmniej 550 MHz (zalecane 1 GHz lub więcej), 256 MB RAM (zalecane 512 MB lub więcej). 1.2Instalacja MS Framework 2.0 MS.NET Framework MoŜna w wielkim skrócie powiedzieć, Ŝe jest to zbiór bibliotek które rozszerzają funkcjonalność serwera i bez których wersja 2005 nie moŝe być poprawnie zainstalowana. Wystarczy uruchomić wersje instalacyjną i w oknie z warunkami licencji zaznaczyć CheckBox jeśli warunki umowy są akceptowane. rys. Warunki umowy licencyjnej Microsoft.NET FRAMEWORK Instalacja SQL Server Po zainstalowaniu Frameworka naleŝy przejść do instalacji samego serwera baz danych. Jest to trochę bardziej skomplikowana operacja. Podobnie jak w poprzednim przypadku wybiera się opcje Next, aŝ do momentu kiedy gdy pojawi się ekran wyglądający następująco. 3

4 rys. Wybór sposobu autentykacji Tutaj administrator wybiera sposób autoryzacji połączeń z serwerem SQL. Microsoft zaleca stosowanie Windows Authentication Mode, jeśli to moŝliwe, ze względu na jakość zabezpieczeń, które są tam wykorzystywane. W tym przypadku, jeśli uŝytkownik łączy się uŝywając konta Microsoft Windows, serwer SQL sprawdza nazwę i hasło konta uŝywając informacji zapisanych w systemie Windows przy pomocy bezpiecznego protokołu Kerberos. Konto sa (system administrator) zostaje utworzone lecz jest zablokowane. Jeśli z jakichś względów uŝytkownik jest zmuszony do wybrania opcji Mixed Mode (np. w przypadku gdy nie jest skonfigurowana domena), musi pamiętać o utworzeniu mocnego hasła dla konta administratora (sa). Hasło SQL Server moŝe mieć długość od 1 do 128 znaków i zawierać kombinację liter, znaków i cyfr. Mocne hasło musi zawierać litery duŝe i małe, cyfry, znaki typu %,^ lub &. Jeśli wymyślone hasło nie będzie spełniało powyŝszych zasad i nie będzie mocne, uŝytkownik otrzyma komunikat: You must provide a strong sa password to continue SQL Server Setup. To review strong password requirements, click Help on the Authentication Mode page. tak długo, aŝ nie wprowadzi odpowiednio mocnego hasła. W tym przypadku naleŝy wybrać Windows authentication i kliknąć next. Po przejściu przez proces konfiguracji instalacji, program instalacyjny prosi o potwierdzenie instalacji. Po kliknięciu Install rozpocznie się instalacja Microsoft SQL Server Pomyślne zainstalowanie MS SQL Server 2005 zostanie zakomunikowane wyświetleniem informacji. NaleŜy potwierdzić, klikając Finish. 4

5 rys. Zakończenie instalacji. 1.4Instalacja MS Management Studio Management Studio jest produktem który umoŝliwia zarządzanie repozytorium danych za pomocą okienkowego interfejsu. Jest to bardzo przyjemny program integrujący zarówno usługi administracyjne jak i programistycznie związane (Query Analyzer + Enterprise Manager) z SQL Server Instalacja jest równieŝ prosta. Wystarczy kliknąć Next i czekać na zakończenie procesu instalacyjnego. rys. Instalacja Management Studio Express 5

6 . rys. Zakończona pomyślnie instalacja Management Studio Następnie uruchamić Start > Programy > Microsoft SQL Server 2005 > SQL Server Management Studio. 1.5Instalacja serwera MSDE ( SQL 7.0 ) JeŜeli Sąd posiada własną wersję serwera SQL, nie ma potrzeby korzystania z wersji dostarczonej na płycie instalacyjnej. W przeciwnym wypadku moŝna skorzystać z wersji MSDE serwera SQL. Ręczna instalacja serwera SQL sprowadza się do przegrania folderu MSDE z płyty instalacyjnej (\Ms_sql\MSDE) do katalogu głównego dysku C:\ serwera a następnie w linii komend uruchomienia polecenia: C:\msde\MSDEx86.exe -s -a -fi c:\msde\unattend.iss" W czasie instalacji MSDE naleŝy wykazać się cierpliwością gdyŝ moŝe ona trwać do 10 minut i przeprowadzana jest w tzw. trybie cichym, który nie wyświetla informacji o postępach instalacji. Pomyślna instalacja serwera SQL objawia się pojawieniem ikony komputera w prawym dolnym rogu pulpitu Windows oraz pojawieniem się opcji Service Manager w menu startowym w opcji Programy -> Microsoft SQL Server 7.0. Uruchomienie tej opcji skutkuje pojawieniem się okna jak poniŝej. 6

7 rys. Okno zarządzające serwisami serwera SQL W tym oknie naleŝy uruchomić serwer SQL (Start) oraz zaznaczyć opcję Autostart service when OS starts, która decyduje o automatycznym starcie serwera SQL po uruchomieniu systemu operacyjnego. Instalacja MSDE jest moŝliwa na systemach operacyjnych firmy Microsoft nowszych niŝ Win Instalacja klienta baz danych MSSQL. Ostatnim procesem instalacji aplikacji jest instalacja klienta SQL. Instalator programu wydziałowego uruchomi go automatycznie. Ewentualnie moŝemy go zainstalować ręcznie wybierając z płyty instalacyjnej opcję: MS sql\x86\setup\setupsql.exe W obydwu przypadkach na początku wyświetlona zostanie informacja w języku angielskim, Ŝe moŝliwa jest tylko instalacja klienta SQL. Po zatwierdzeniu pojawi się, okno jak poniŝej, w którym naleŝy zaznaczyć opcje jak na przykładzie 7

8 rys. Instalacja klienta SQL 1.7Nawiązywanie połączenia pomiędzy jednostkami klienckimi a serwerem. Optymalne warunki połączenia pomiędzy serwerem SQL, a pozostałymi stacjami uzyskuje się, gdy serwer jest serwerem domeny, a uŝytkownicy na stacjach roboczych logują się do domeny. Praktyka wykazuje, Ŝe sieć komputerową stanowi tylko kilka jednostek, bez wyodrębnionego serwera. W przypadku, gdy serwer SQL, nie jest serwerem domeny, mogą nastąpić problemy w połączeniu pomiędzy serwerem SQL, a pozostałymi stacjami. W takiej sytuacji naleŝy ręcznie wskazać stacji roboczej, która z jednostek spełnia zadania serwera. W tym celu na stacji roboczej, która ma problemy z połączeniem się z serwerem SQL naleŝy uruchomić : Start - > Programy - > Microsoft SQL Server > Klient Network Utility. Spowoduje to otworzenie okna zawierającego spis serwerów SQL. rys. Spis serwerów SQL 8

9 Aby ustawić parametry połączenia pomiędzy stacją roboczą, a serwerem naleŝy wybrać przycisk Add (dodaj). rys. Ustawienie połączenia pomiędzy stacją a serwerem SQL Jako parametry naleŝy wpisać nazwę serwera, a następnie wskazać, za pomocą jakiego protokołu sieciowego ma następować komunikacja pomiędzy serwerem, a stacją roboczą. Zalecaną konfiguracją jest wybór protokołu TCP/IP (jeśli oczywiście taki zapewnia komunikację w sieci komputerowej). Praktyka wykazała, Ŝe występowanie protokołu IPX/SPX w znaczący sposób spowalnia komunikację pomiędzy serwerem SQL a jednostkami klienckimi. Zaleca się, aby na stacjach, gdzie protokół ten nie jest wymagany, nie był on instalowany. 2.Podłączanie bazy danych programu wydziałowego. Podłączanie bazy do Windows 2005 serwera SQL wykonuje się za pomocą przystawki management studio. Plik z bazą danych Data i Log umieszcza się w folderze C:\ Program Files\ Microsoft Sql serwer\mssql 1 \MSSQL. Następnie w konsoli naleŝy nacisnąć prawym przyciskiem na databeses i wybierać opcje attach po czym trzeba wskazać lokalizacje do pliku bazy danych. 9

10 rys. Podłączanie bazy danych w Windows 2005 SQL Server rys. Wskazanie na plik bazy danych do podłączenia. 10

11 rys. Wybrana baza danych do podłączenia Drugi sposób podłączania bazy danych polega na uŝyciu narzędzia Query Analyzer. NaleŜy wykonać następujące polecenie przy załoŝeniu, Ŝe podłączamy np. Wydział Cywilny. Sp_attach_db wcyw, C:\ MSSQL7\Data\wcyw_data.mdf, C:\MSSQL7\Data\wcyw_log.ldf PowyŜsze polecenie działa w kaŝdej wersji Servera SQL równieŝ w SQL Dodawanie uŝytkownika do bazy programu wydziałowego. Logowanie domenowe. Windows 2005 SQL Server. W Microsoft SQL Server Management Studio po rozwinięciu security i wybraniu logins administrator otrzyma dostęp do okna jak poniŝej z listą wszystkich uŝytkowników baz danych. Dodanie nowego uŝytkownika naleŝy wykonać naciskając prawy przycisk myszy w dowolnym miejscu tego okna i wybierając z menu New Login. UkaŜe się okno jak na kolejnym rysunku. 11

12 rys. Lista uŝytkowników baz danych. Następnym krokiem jest wyszukanie uŝytkownika domenowego przyciskiem search. UŜytkownika moŝna odnaleźć wpisując jego nazwę lub wybierając z listy którą moŝna odnaleźć klikając na przycisk zaawansowane, a następnie znajdź teraz. 12

13 rys. Dodawanie uŝytkownika domenowego jako uŝytkownika Windows 2005 SQL Server. rys. wyszukiwanie uŝytkownika domenowego. Tak dodanemu uŝytkownikowi moŝna przypisać odpowiednie prawa do bazy programu wydziałowego. Z listy uŝytkowników wybiera się uŝytkownika, następnie PROPERTIES klikając prawym przyciskiem myszy na uŝytkownika. Poprzez USER MAPPING wybiera się bazę do której moŝna nadać prawa dla uŝytkowania. Dla zwykłego uŝytkownika w zupełności wystarczające są prawa db_datareader i db_datawriter. Dla administratora bazy sa (system administartor) db_owner. 13

14 rys. Przydzielanie uŝytkownikowi praw do bazy Dodawanie uŝytkownika SQL bazy danych. Windows 2005 SQL Server. UŜytkownika SQL dodaje się podobnie jak uŝytkownika domenowego z poziomu okna Logins. Tym razem w oknie LOGIN- NEW naleŝy wybrać SQL server authentication, podać nazwę uŝytkownika (administrator bazy jako sa ) i odpowiednio bezpieczne hasło. Prawa uŝytkownikowi moŝna nadać poprzez USER MAPPING. Po odznaczeniu opcji Enforce Password Policy nie będzie konieczne podanie silnego hasła (odpowiednio skomplikowanego). Enforce Password Expiration hasło nigdy nie wygaśnie. 14

15 2.2Dodawanie uŝytkownika i nadawanie praw dostępu do bazy danych programu wydziałowego w SQL 7.0 Prawa dostępu moŝna uruchomić w systemie, gdzie uŝytkownicy logują się do serwera domeny a autoryzacja w aplikacji wydziałowej następuje na podstawie autoryzacji w domenie. Przed ustawieniem praw dostępu w aplikacji, naleŝy najpierw prawidłowo zdefiniować uŝytkowników po stronie serwera SQL. W tym celu na serwerze SQL trzeba uruchomić Enterprise Managera, połączyć się z serwerem, i wybrać opcję Security/Logins. 15

16 Następnie za pomocą prawego przycisku myszki wybrać opcję New login. W pojawiającym się oknie naleŝy na zakładce General wpisać login systemowy uŝytkownika (z domeny ) i sposób autoryzacji (na podstawie logowania do domeny ). 16

17 Na zakładce Database Access naleŝy wskazać, do której bazy danych nadane zostaną uŝytkownikowi prawa, a następnie rodzaj praw dostępu. UŜytkownikom wystarczy nadać prawa tylko do odczytu i zapisu (db_data_reader, db_data_writer). 3. Instalacja programu wydziałowego na lokalnym komputerze uŝytkownika Instalacja programu na lokalnych komputerach uŝytkowników jest bardzo intuicyjna. MoŜna ją uruchomić za pomocą ikony setup z folderu programu wydziałowego na dysku CD. Zanim rozpoczęta zostanie instalacja programu trzeba przeczytać warunki umowy licencyjnej, dopiero po zaakceptowaniu warunków licencji rozpocznie się właściwa instalacja programu. Instalator po zakończeniu instalacji powinien nas zapytać o instalacje klienta SQL oraz modułu do współpracy programu wydziałowego z edytorem word. 17

18 rys. Początek instalacji programu wydziałowego. rys. Ekran powitalny instalatora. rys. Warunki umowy licencyjnej. 18

19 rys. Wybór typu instalacji rys. Wybór katalogu synchronizacyjnego. 19

20 rys. Stan instalacji programu wydziałowego rys. Koniec instalacji programu Po naciśnięciu przycisku OK. instalator zapyta nas czy zainstalować klienta serwera SQL i moduł współpracy z Wordem. MoŜna z tego zrezygnować jeśli wcześniej klient był juŝ zainstalowany. 3.1Pliki konfiguracyjne programu wydziałowego na przykładzie wydziału Cywilnego Plik INI programów wydziałowych. [Database] ServerName=SERVEREK / nazwa serwera baz danych DataBaseName=wcyw1 / nazwa bazy danych Instal=1 /logowanie domenowe 0 / logowanie SQL 1 Logid=sa / login uŝytkownika SQL [Printers] 20

21 W celu zabezpieczenia programu przed niepowołanym dostępem moŝna skorzystać z dwóch sposobów uwierzytelniania uŝytkowników. Program pozwala na logowanie się za pomocą loginu i hasła uŝytkownika domenowego jeśli istnieje domena lub za pomocą loginu i hasła uŝytkownika naszej bazy danych. Aby skorzystać z logowania domenowego naleŝy w pliku INI ustawić parametr instal=0. Jeśli uŝywane będzie logowanie SQL naleŝy ustawić parametr Instal=1. Następnie w przypadku gdy korzysta się z logowania SQL trzeba na lokalnym komputerze uŝytkownika ustawić za pomocą jakiego loginu SQL uŝytkownik będzie się logował np. logid=kowalski. Podczas uruchomiania programu pojawi się okno z wpisaną juŝ nazwą uŝytkownika. Jedyne co uŝytkownik musi zrobić to wpisać poprawnie hasło (uŝytkownika bazy sql) Program porówna hasło jakie zostało podane z hasłem uŝytkownika bazy danych na naszym serwerze SQL o tym loginie. rys. Okno logowania SQL Plik SYC dla programów wydziałowych. syncop0=/src \\SERVEREK\wcyw\*.pbd /dest c:\wcyw\*.* /d /s syncop1=/src \\SEREVEREK\wcyw\*.exe /dest c:\wcyw\*.* /d /s W pliku SYC ustawia się ścieŝkę do katalogu synchronizacyjnego na serwerze. Na listingu powyŝej jest to ścieŝka \\SERVEREK\wcyw czyli na serwerze o nazwie SERVEREK jest katalog wcyw w którym będą umieszczone aktualizacje. To do jakiego folderu będą kopiowane aktualizacje ustawia się po skrócie / dest w powyŝszym przypadku aktualizacja będzie ściągana na dysk twardy lokalnego komputera na partycje C: do folderu Wcyw. 21

22 3.2Aktualizacja programu na przykładzie wydziału cywilnego. Logowanie SQL 1.) Na serwerze tworzy się katalog synchronizacyjny (np. wcyw), który jest udostępniany uŝytkownikom w sieci tak aby mieli moŝliwość kopiowania plików z tego katalogu. 2.) Do utworzonego katalogu synchronizacyjnego naleŝy rozpakować plik zawierający aktualizacje programu. Gdy juŝ istnieją jakieś pliki programu w folderze (np. poprzednia aktualizacja) system Windows moŝe pytać czy podmienić pliki na nowszą wersję, naleŝy zgodzić się na taka podmianę. 3.) Następnie naleŝy w pliku.syc na komputerze końcowego uŝytkownika ustawić ścieŝkę synchronizacyjną. Przykładowa ścieŝka do katalogu synchronizacyjnego wygląda nastepujaco: syncop0=/src \\SERVEREK\wcyw\*.pbd /dest c:\wcyw\*.* /d /s syncop1=/src \\SERVEREK\wcyw\*.exe /dest c:\wcyw\*.* /d /s gdzie /src \\SERVEREK\wcyw\ to ścieŝka do folderu synchronizacyjnego /dest c:\wcyw\ - miejsce w które kopiowana jest na końcowy komputer aktualna wersja programu. 4.) Teraz moŝna uruchomić program i przystąpić do aktualizacji oprogramowania oraz przebudowy bazy danych. Najlepiej zrobić to logując się jako uŝytkownik sa (system administrator). W pliki INI programu wydziałowego naleŝy dopisać linijkę logid=sa. Następnie uruchamiamy program (jeśli trzeba podajemy hasło uŝytkownika sa) spowoduje to skopiowanie plików z katalogu synchronizacyjnego naszego serwera na dysk twardy lokalnego uŝytkownika oczywiście pod warunkiem Ŝe uŝytkownik ma prawa do zapisu i modyfikacji tego folderu. 22

23 rys. Kopiowanie zawartości folderu synchronizacyjnego na dysk końcowego uŝytkownika. 5.) Po uruchomieniu programu jako uŝytkownik sa naleŝy wejść w zakładkę konfiguracja i wybierać opcje aktualizacja bazy danych. rys. Aktualizacja bazy danych 23

24 6.) Pomyślna przebudowa bazy danych powinna zaowocować komunikatem. 7.) W menu Pomoc moŝna teraz sprawdzić jaka aktualnie wersja programu jest uŝywana. rys. Sprawdzanie aktualnej wersji programu Na rysunku powyŝej widać, Ŝe aktualna wersja programu Wydział Cywilny to 1.07 (0316) czyli aktualizacja jest z 16 marca 2007 roku. Logowanie domenowe W przypadku logowania domenowego sytuacja wygląda podobnie, aby wykonać aktualizację naleŝy się zalogować na dowolnym komputerze końcowego uŝytkownika jako administrator domenowy. Następnie uruchomić program co spowoduje skopiowanie plików z katalogu synchronizacyjnego serwera na dysk lokalnego komputera i uruchomić przebudowę bazy danych (konfiguracja aktualizacja bazy danych). 24

25 3.3Ustawianie drukarki dla programu wydziałowego Po zainstalowaniu programu wydziałowego na lokalnych komputerach. Konieczne jest ustawienie drukarki z której będzie korzystał program wydziałowy. W tym celu trzeba uruchomić program i z menu konfiguracja wybrać opcje parametry wydruków. UkaŜe się nam okno w którym naleŝy ustawić drukarkę na której program będzie drukował pisma, koperty, zwrotki, wydruki A3. WaŜne, aby ustawianie drukarek wykonać jako administrator tego komputera. rys. ustawianie drukarek dla programu wydziałowego. rys. wybór drukarki sieciowej 25

26 3.4Instalacja Word_Srv Na płycie instalacyjnej dołączony jest moduł Word_srv który odpowiada za współpracę programu wydziałowego z edytorem MS Word. Instalacja programu jest intuicyjna. rys. Początek instalacji modułu współpracy z Wordem. rys. wybór folderu do którego zostanie zainstalowany Word_srv. Po kliknięciu przycisku Change Directory naleŝy wskazać folder programu wydziałowego w którym WordSrv powinien być zainstalowany. rys. wybór folderu do którego zostanie zainstalowany Word_srv 26

27 rys. start instalacji word_srv rys. instalacja word_srv w toku rys. Pomyślne zakończenie instalacji Word_srv Uwaga :W przypadku edytora Word w wersjach wyŝszych ( 2003 i 2007 ) naleŝy do folderu z zainstalowanym Word serverem wgrać plik Wordsrv.exe przeznaczony dla tych edytorów i dwukrotnie kliknąć na jego ikonę aby go aktywować. (plik jest dostępny na ftp://ftp.currenda.pl/sawa/wordsrv_2003/) 27

28 3.5Prawa uŝytkowników w programie wydziałowym. Po ustawieniu praw dostępu po stronie serwera SQL, moŝna przejść do ustawień praw dostępu do poszczególnych opcji aplikacji wydziałowej.domyślnie prawa dostępu nie są skonfigurowane. UŜytkownicy, którzy mają zdefiniowany dostęp po stronie serwera SQL, mają pełne prawa do korzystania z wszystkich funkcji programu. Aby program zaczął sprawdzać prawa dostępu naleŝy wejść do aplikacji wydziałowej i wybrać z menu Konfiguracja --> Uruchom prawa dostępu. Ta opcja jest dostępna tylko, jeśli autoryzacja odbywa się na podstawie loginu z domeny. Uruchomić tą opcję moŝe tylko uŝytkownik z prawami administratora serwera SQL. Po uruchomieniu sprawdzania praw dostępu, logowanie z kaŝdej stacji automatycznie będzie się odbywało na podstawie autoryzacji NT. Następnym krokiem jest ustawienie praw dostępu z menu Konfiguracja --> UŜytkownicy. W oknie UŜytkownicy naleŝy wybrać Dodaj, co spowoduje pojawienie się okna UŜytkownik. W tym oknie przede wszystkim naleŝy wybrać, któremu z uŝytkowników zdefiniowanych wcześniej po stronie serwera SQL będziemy nadawali prawa dostępu. W tym celu w polu Nazwa w systemie naleŝy wybrać z listy uŝytkownika, uzupełnić jego dane o imię i nazwisko, a następnie ustawić prawa dostępu do aplikacji. MoŜliwe są 3 tryby dostępu do poszczególnych funkcji: pełny (zapis i odczyt informacji), odczyt (tylko podgląd) oraz brak dostępu, gdy uŝytkownik nie moŝe ani zmodyfikować informacji, ani jej odczytać. W niektórych przypadkach wybranie opcji odczyt moŝe mieć taki sam skutek jak brak dostępu. Pole profil dostępu słuŝy do szybkiej modyfikacji praw dostępu. Wybranie określonego typu profilu, spowoduje automatycznie zamianę wszystkich pozycji praw dostępu na wybrany, jednak nie blokuje zmiany typu w poszczególnych pozycjach na inny. W oknie UŜytkownik pojawia się takŝe pole z tzw. numerem SID, na podstawie którego uŝytkownik jest identyfikowany w systemie. Pole to uzupełnia się automatycznie i nie ma większego znaczenia dla uŝytkownika. Po ustawieniu praw dostępu dla danego uŝytkownika naleŝy je zapisać. Prawa dostępu zaczynają działać przy ponownym uruchomieniu programu. W czasie ustawiania praw dostępu naleŝy pamiętać, aby przynajmniej jednemu uŝytkownikowi nadać pełne prawo do ustawiania praw dostępu. W przeciwnym wypadku przy ponownym uruchomieniu Ŝaden z uŝytkowników nie będzie miał moŝliwości modyfikacji praw dostępu, co w skrajnym przypadku moŝe doprowadzić do sytuacji, Ŝe Ŝaden z uŝytkowników nie będzie miał moŝliwości uruchomić programu z powodu braku praw dostępu. W takim wypadku naleŝy skontaktować się z Administratorem systemu, który uruchomi oprogramowanie, a następnie wybierze z menu Konfiguracja -- > Wyłącz prawa dostępu. Po wyłączeniu praw dostępu wszyscy uŝytkownicy mają pełen dostęp do wszystkich funkcji programu. 28

29 NaleŜy równieŝ pamiętać o tym, Ŝe raz zdefiniowanego uŝytkownika nie moŝna usunąć. Jeśli zdarzy się sytuacja, Ŝe dany uŝytkownik nie powinien mieć praw dostępu do aplikacji, naleŝy zmienić dostęp do wszystkich funkcji na brak. Takie ustawienie spowoduje, Ŝe uŝytkownik nie będzie mógł uruchomić programu. rys. spis poszczególnych pozycji z modułu do zarządzania uprawnieniami Administrator moŝe decydować o prawach repertoriów, kontrolek, szablonów, danych stron, innych stron itd. Ustawianie praw uŝytkownika powinno być poprzedzone dokładną analizą czynności wykonywanych przez uŝytkownika. - przykładowo gdy uŝytkownikowi zostaną odebrane prawa do odczytu repertorium ikony dodaj sprawę i zapisz sprawę będą nieaktywne.. -gdy uŝytkownikowi zostaną zabrane prawa do kontrolki uzasadnień w wykazach napis uzasadnienia zostanie zacieniony. 29

30 -podobnie się stanie gdy zabierzemy uŝytkownikowi prawa do szablonów. 3.6Integracja oprogramowania wydziałowego z systemem SWOR Wszystkie aplikacje wspomagające biurowość wydziałów procesowych Sądu wchodzące w skład systemu SAWA są nierozerwalnie zintegrowane z Systemem Wspomagania Organizacji Rozpraw SWOR. Pełna integracja oprogramowania umoŝliwia ograniczenie pracy UŜytkowników systemu do niezbędnego minimum. Konfiguracja W bazach aplikacji wydziałowych naleŝy wprowadzić dodatkowe parametry w tabeli konfig. Jeśli aplikacje wydziałowe wchodzące w skład pakietu SAWA mają współpracować z bazą SWOR, naleŝy ustawić parametr czyswor na 1. Dokonać tego moŝna z poziomu Query Analyzer a zapytaniem: use <nazwa bazy danych> update konfig set czyswor=1 np.: use wrodz update konfig set czyswor=1 30

31 Spowoduje to uaktywnienie się przycisków w oknie Terminarz aplikacji wydziałowej za pomocą których moŝna wysłać bieŝący termin do bazy SWOR, otworzyć Portal bądź e-wokandę (Zapisz do SWOR, Portal, e-wokanda ). Dodatkowo naleŝy ustalić parametr swor_wydzial w bazie danych aplikacji wydziałowej oznaczający identyfikator wydziału w systemie SWOR. Identyfikator ten powinien odpowiadać polu numer w tabeli wydzial w bazie swor. Jest on podstawą do prawidłowej współpracy z systemem ewidencji wokand, oraz w ustawieniach konfiguracyjnych aplikacji wydziałowej naleŝy podać adres http portalu: serwera>/portal/default.aspx. i adres http Ewokandy: serwera>/portal/wokanda/edycja.aspx Rys - Ustawienia konfiguracyjne Aby było moŝliwe nawiązanie współpracy programów wydziałowych z bazą SWOR naleŝy na kaŝdej stacji zainstalować dodatkowy moduł SoapToolkit oraz wgrać plik wokadna.wsdl do folderu aplikacji wydziałowej. Po wprowadzeniu tych parametrów moŝliwa jest do przesłania informacja z poziomu aplikacji wydziałowej do bazy Swor. Odbywa się to w oknie Terminarz, za pomocą opcji Operacje--> Zapisz do SWOR lub za pomocą przycisku Zapisz do SWOR. Po wybraniu tej opcji informacje o bieŝącym terminie zostaną przesłane do bazy systemu SWOR. 31

32 Rys Operacje zapis do SWOR Przed wysłaniem informacji o terminie, termin musi mieć wpisany numer sali oraz godzinę rozpoczęcia i zakończenia (teoretyczną). Jeśli wpisany numer sali nie znajduje odzwierciedlenia w bazie systemu SWOR pojawi się stosowna informacja. Godziny rozpoczęcia i zakończenia mają znaczenie w przypadku, gdy na jednej sali tego samego dnia odbywa się kilka terminów. W takim wypadku na podstawie wpisanych godzin rozpoczęcia i zakończenia system SWOR będzie prezentował bieŝącą wokandę (bieŝącą wokandą jest ta, w której godzina zakończenia jeszcze nie nadeszła). Dodatkowo w bazie SWOR naleŝy wprowadzić oznaczenia Wydziałów w tabeli wydzial. Numer wydziału musi opowiadać parametrowi swor_wydzial w bazie aplikacji wydziałowej. W polu wydzial naleŝy wpisać nazwę wydziału. Komunikacja między aplikacjami Sworserwis Do komunikacji pomiędzy aplikacjami wydziałowymi wchodzącymi w skład pakietu SAWA a bazą Swor wykorzystywany jest tzw. WebService, czyli usługa sieci Web, która umoŝliwia wymianę informacji pomiędzy róŝnymi systemami. Aby móc zapisać informacje w aplikacji wydziałowej do bazy Swor, za pomocą technologii Web Service, wymagane jest zainstalowanie dodatkowego oprogramowania SoapToolkit. Dodatkowo w aplikacji wydziałowej musi się znaleźć plik z opisem Web Servisu. 32

33 Plik ten musi się nazywać wokanda.wsdl. Plik jest wspólny dla wszystkich programów wydziałowych, które mają łączyć się z tym samym serwerem baz danych, na których znajduje się baza Swor. Plik ten naleŝy następnie wgrać do foldera aplikacji wydziałowych na kaŝdej stacji, która ma współpracować z bazą Swor. 4.Instalacja programu Wydział Wykonawczy, Oddział administracyjny oraz Wizytacyjny 4.1Instalacja i konfiguracja aplikacji Wydział Wykonawczy Po udanym podłączeniu bazy danych dla Wydziału Wykonawczego moŝna przystąpić do instalacji programu. Instalacja programu jest bardzo intuicyjna. Uruchomienie instalatora następuje po dwukrotnym kliknięciu na ikonę setup, którą znajdziemy na płycie instalacyjnej w folderze Wydzwyk. Automatycznie pojawi się ekran powitalny instalatora w którym za pomocą przycisku Dalej wywołany zostanie ekran z warunkami licencji programu. Jeśli warunki licencji są akceptowane naleŝy wybrać przycisk TAK. Pojawi się ekran z moŝliwością wyboru typu instalacji. Do wyboru są 3 typy instalacji: -instalacja sieciowa dla serwera podczas której instalowany jest program wydziałowy oraz serwer MSDE. -instalacja sieciowa dla jednostki klienckiej podczas której instalowany jest program oraz klient SQL. -instalacja jednostanowiskowa uŝywana do instalacji programu wydziałowego, serwera MSDE oraz klienta SQL. Po wybraniu typu instalacji zostanie zainstalowane odpowiednie oprogramowanie. Podczas procesu instalacji uŝytkownik zostanie zapytany o nazwę serwera na którym baza dla wydziału wykonawczego została podłączona oraz o nazwę tej bazy. 33

34 rys. Ekran rozpoczynający instalację programu Wydział Wykonawczy rys. Ekran powitalny instalatora programu Wydział Wykonawczy 34

35 rys. Ekran z warunkami umowy licencyjnej rys. Ekran wyboru typu instalacji 35

36 rys. Ekran z komunikatem o pomyślnym zainstalowaniu serwera SQL 7.0 rys. Ekran wyboru miejsca docelowej instalacji programu Wydział Wykonawczy rys. Ekran wyboru folderu docelowej instalacji 36

37 rys. Wskazanie serwera na którym znajduje się baza programu Wydział Wykonawczy rys. Ekran z prośbą o podanie właściwej nazwy bazy danych dla programu Wydział Wykonawczy. 37

38 rys. Ekran wyboru folderu synchronizacyjnego rys. Ekran z pytaniem o instalacje klienta SQL. 38

39 4.2Pliki konfiguracyjne aplikacji Wydział Wykonawczy W folderze programu Wydział Wykonawczy Wydzwyk znajdują się trzy pliki konfiguracyjne. WW.ini, WW.syc oraz dodatkowy plik z ustawieniami importu danych z programów wydziałowych. 1.) W pliku WW.ini wpisane są informacje takie jak nazwa serwera do którego podłączona jest baza danych programu oraz nazwa samej bazy. Po instalacji programu plik będzie miał wpisane ustawienia pod kątem danych które uŝytkownik podał podczas instalacji. W linijce DBparm=DBTextLimit='32000' istnieje moŝliwość ustawienia sposobu logowania. Jeśli na końcu tego wiersza dopisana zostanie secure=1 oznaczać to będzie, Ŝe uŝytkownicy uwierzytelniają się za pomocą logowania SQL, secure=0 oznacza logowanie domenowe. ServerName=currenda //nazwa serwera do którego podłączona jest baza danych DBMS=MSS Microsoft SQL Server 6.x DataBase=ww //nazwa bazy danych Logid=sa DBparm=DBTextLimit='32000', secure=1 // parametr secure=0 dla logowania SQL //parametr secure=1 dla logowania domenowego Przykładowy plik ww.ini 2.) W pliku ww.syc ustawiane są ścieŝki do folderu synchronizacyjnego [sync] syncop0=/src \\currenda\ww\*.pbd /dest c:\wydzwyk\*.* /d /s syncop1=/src \\currenda\ww\*.exe /dest c:\wydzwyk\*.* /d /s syncop2=/src \\currenda\ww\szablon\*.pbd /dest c:\wydzwyk\szablon\*.* /d /s syncop3=/src \\currenda\ww\szablon\*.exe /dest c:\wydzwyk\szablon\*.* /d /s [end] exec=c:\wydzwyk\ww.exe Przykładowy plik ww.syc 3.) W ostatnim pliku definiujemy moŝliwość importu danych z programów wydziałowych (np. Wydział Karny i Wydział Grodzki). Dla kaŝdego wydziału z którego będą pobierane dane naleŝy utworzyć osobną sekcję w której naleŝy podać numer wydziału nazwę serwera na którym znajduje się baza danych dla danego wydziału oraz nazwę tej bazy. [VI] //numer wydziału orzeczniczego ServerName=currenda //ustawienie importu danych z wydziału grodzkiego DataBase=wykrocz [XVIII] ServerName=currenda DataBase=wkrej //numer wydziału orzeczniczego //ustawienie importu danych z wydziału karnego rejonowego [IV] //numer wydziału orzeczniczego ServerName=currenda //ustawienie importu danych z wydziału karnego I instancja. DataBase=wkar1 Przykładowy plik ini z ustawieniem importu danych z programów wydziałowych 39

40 4.3Aktualizacja programu wydział Wykonawczy Oprogramowanie dla wydziału wykonawczego jest nieustannie udoskonalane w związku z tym wymaga co pewien czas aktualizowania. Aktualizacje są dostarczane w formie spakowanego archiwum rar które naleŝy rozpakować, a zawartość skopiować do katalogu synchronizacyjnego na serwerze. W folderze z programem znajduje się ikona uruchamiająca moduł administratora programu wydział wykonawczy. Z tego poziomu po wgraniu nowej wersji programu naleŝy dokonać przebudowy bazy danych. W tym celu naleŝy uŝyć opcji baza aktualizacja bazy danych. rys. moduł administratora (przebudowa bazy danych) 4.4Integracja systemu Wydział Wykonawczy z systemem FK firmy Albit System Wydział Wykonawczy umoŝliwia transfer informacji o zaksięgowanych w module Księga Dochodów wpłatach dotyczących naleŝności sądowych. Uruchomienie wymiany danych wymaga wykonania następującej sekwencji czynności konfiguracyjnych: Zdefiniowanie źródła danych ODBC Za pomocą apletu systemu Windows odbcad32 ( start -> uruchom zdefiniować źródło danych dla sterownika FireBird o dowolnej nazwie. odbcad32) naleŝy 40

41 W polu database naleŝy wprowadzić lokalizację bazy danych Księgi Dochodów systemu Albit. Pole Data Source Name moŝe być dowolnie wypełnione a jego zawartość będzie istotna w kolejnym kroku konfiguracji. Zdefiniowanie połączenia z zewnętrzną bazą danych Definicji połączenia z bazą dochodów dokonuje się za pomocą modułu WW administrator w funkcji: Baza -> połączenia z zewnętrznymi bazami danych. W oknie, jak na powyŝszym rys. naleŝy: - Za pomocą przycisku Dodaj wprowadzić nową definicję 41

42 - Wypełnić nowoutworzoną definicję połączenia podając jako typ: FK-ODBC, jako Server/Nazwa DSN nazwę DSN zdefiniowaną przy okazji tworzenia źródła danych ODBC ( patrz pkt 1 ). Pola nazwa uŝytkownika i hasło są określone przez dostawcę systemu FK ( typowo jest to odpowiednio SYSDBA oraz masterkey) Po zdefiniowaniu połączenia moŝna sprawdzić poprawność wprowadzonych nastaw za pomocą przycisku Testuj. Komunikat o pomyślnym nawiązaniu połączenia upowaŝnia do wykonania kolejnego kroku konfiguracyjnego, którym jest: Określenie związku pomiędzy paragrafami dochodów sądowych a księgami naleŝności Operacji tej naleŝy dokonać równieŝ za pomocą aplikacji WW administratora, funkcja: Baza- > konfiguracja połączenia FK Albit.-> NaleŜności Za pomocą w/w funkcji naleŝy ustalić związek pomiędzy paragrafami dochodów budŝetowych a księgami naleŝności sądowych podając odpowiednio typ poszczególnych naleŝności. Wpisy definiujące związki winny być dokonane osobno dla grzywien oraz kosztów i opłat sądowych. Parametryzacja połączenia zgodnie z podanymi krokami umoŝliwia transfer danych z systemu Księga Dochodów (c) Albit do systemu Wydział Wykonawczy (c) Currenda sp z o.o. 4.5Instalacja programu Oddziału Administracyjny Proces instalacji programu dla oddziału administracyjnego zaczyna się po dwukrotnym kliknięciu na ikonę setup, która znajduje się w folderze ADM. Instalacja jest intuicyjna i nie wymaga specjalnych umiejętności. Do wyboru są 3 typy instalacji. - Instalacja sieciowa dla serwera - Instalacja sieciowa dla jednostki klienckiej - Instalacja jednostanowiskowa 42

43 rys. start instalacji programu oddział Administracyjny rys. ekran powitalny instalatora 43

44 rys. warunki umowy licencyjnej rys. wybór rodzaju instalacji 44

45 rys. instalacja programu rys. instalacja klienta SQL rys. Ikona uruchamiająca program oddział administracyjny W folderze Adm znajdują się dwa pliki konfiguracyjne adm.ini oraz adm.syc. W pierwszym z plików istnieje moŝliwość wskazania serwera na którym jest podłączona baza danych oraz nazwy tej bazy. W drugim z tych plików moŝna ustawić ścieŝkę do folderu synchronizacyjnego do którego będą wgrywane aktualizacje oprogramowania na serwerze. 45

46 [Database] ServerName =Currenda // nazwa serwera do którego podłączona jest baza adm DataBaseName=adm // nazwa bazy danych programu oddział administracyjny Instal=1 [Security] SECURITY_ON=0 Fragment pliku adm.ini [log] file= replace=0 verbose=2 [sync] syncop0=/src \\serwer\adm\*.pbd /dest C:\adm\*.* /d syncop1=/src \\serwer\adm\*.exe /dest C:\adm\*.* /d [variables] [end] exec=c:\adm\adm.exe parm= [start] show=1 cancel=0 Zawartość pliku adm.syc 4.6Aktualizacja programu Oddział Administracyjny Aktualizacja oprogramowania odbywa się z poziomu głównego okna programu. Po rozpakowaniu archiwum całą jego zawartość naleŝy wgrać do folderu synchronizacyjnego, następnie dokonać przebudowy bazy danych. Przebudowa bazy danych odbywa się z poziomu głównego okna programu (Menu Konfiguracja Administrowanie bazą Przebudowa bazy). rys. Przebudowa bazy danych po wgraniu nowej wersji programu 46

47 4.7Instalacja Wydziału Wizytacyjnego Instalacja programu wydział Wizytacyjny przebiega w podobny sposób jak w programach dla wydziałów orzeczniczych. Podczas instalacji uŝytkownik ma moŝliwość wyboru trzech typów instalacji : -instalacja sieciowa dla serwera -instalacja sieciowa dla jednostki klienckiej -instalacja jednostanowiskowa Po udanej instalacji programu na pulpicie pojawi się ikona którą będzie moŝna uruchomić program. W folderze Wiz zostaną utworzone dwa pliki Wiz.ini oraz Wiz.syc w których moŝna ustalić informację na którym serwerze jest podłączona baza danych oraz jaką ma nazwę, a takŝe ścieŝkę do katalogu synchronizacyjnego na serwerze. rys. Ekran powitalny 47

48 rys. Warunki umowy licencyjnej rys. Wybór typu instalacji 48

49 rys. Wskazanie folderu synchronizacyjnego rys. Ikona programu na pulpicie komputera 4.8Aktualizacja programu wydział wizytacyjny Po rozpakowaniu archiwum z aktualizacją pliki naleŝy podrzucić do folderu synchronizacyjnego na serwerze. Następnym krokiem jest uruchomienie programu jako administrator i przebudowanie bazy. MoŜna to wykonać z poziomu głównego okna programu w menu konfiguracja administracja bazy danych przebudowa bazy danych. Tak jak na poniŝszym ekranie. 49

50 5.Archiwizowanie baz danych W dziale tym zostanie poruszone zagadnienie archiwizacji bazy danych oraz odtwarzania bazy danych z archiwum. Obydwie czynności zostały opisane zarówno dla serwera SQL w wersji 2005 jak i MSDE Tworzenie kopii zapasowych w Windows 2005 SQL Server Windows 2005 SQL Server udostępnia kreator, który prowadzi krok po kroku nas podczas tworzeniu nowego planu backupów. Maitenance Plan Wizard moŝna znaleźć w Management studio. Pierwszym krokiem będzie nadanie nazwy naszego planu kopii zapasowych. Dalej trzeba wybrać czy tworzona kopia bazy będzie róŝnicowa (differential) czy pełna (full) oraz wskazać gdzie będą przechowywane kopie baz ( na taśmie DAT czy na dysku serwera). Ostatnim krokiem jest ustawienie częstotliwości oraz pory dnia kiedy będzie tworzona kopia bazy danych. rys. Ekran powitalny Kreatora Bacupów. 50

51 rys. Nazwa planu kopii, wybór Servera i rodzaju logowania. rys. Wybór rodzaju Back Up-u. 51

52 rys. Wybór bazy do archiwizacji i miejsca archiwizacji kopii bazy. rys. Wybór przycisku Change pozwala na ustawienie częstotliwości tworzenia bacupów. 52

53 rys. Ustawienia częstotliwości tworzenia back up-ów. 5.2Odzyskiwanie bazy z back up -u server Windows 2005 SQL. W celu odzyskania bazy z backup-u naleŝy kliknąć prawym przyciskiem myszy na bazę danych i wybrać opcje jak na poniŝszym screenie. Kolejnym krokiem jest wskazanie z jakiej kopii baza ma zostać odtworzona. rys. Odzyskiwanie bazy danych z archiwum. 53

54 rys. Wybór bazy na której ma być przeprowadzona operacja odzyskiwania danych z back up-u 5.3Tworzenie kopii zapasowej bazy danych programu na serwerze MSSQL 7.0 rys. Enterprise Manager. Ustawianie Maintenance Plan. 54

55 Po uruchomieniu Enterprise Managera istnieje moŝliwość ustawienia planu tworzenia bacupów za pomocą narzędzia Maintenance Plan. W tym celu naleŝy zaznaczyć z listy bazę która zostanie zarchiwizowana, a następnie prawym przyciskiem myszy wywołać menu z którego dane narzędzie moŝna uruchomić. W oknie jak na rysunku poniŝej wybiera się bazy danych które mają być archiwizowane i moŝna wtedy przejść dalej. rys. Wybór bazy danych do archiwizacji za pomocą Maintenance Plan Następnym krokiem jest wybór miejsca docelowego w którym będzie przechowywana kopia bazy danych. MoŜe to być dysk twardy naszego serwera ewentualnie kaŝdy inny nośnik danych który zapewni nam bezpieczeństwo danych (np. Taśma DAT ). W tym oknie mamy równieŝ moŝliwość ustalenia częstotliwości wykonywania archiwizacji bazy danych. W tym celu naleŝy kliknąć przycisk change. Spowoduje to wyświetlenie okna jak na rysunku poniŝej. rys. Wybór miejsca składowania kopii bazy danych 55

56 Istnieje moŝliwość ustawienia codziennej archiwizacji bazy ( daily) cotygodniowej (weekly) oraz comiesięcznej (monthly). Administrator ma moŝliwość decydowania w jaki dzień i o jakiej porze kopia będzie wykonywana. W przypadku duŝych wydziałów rozsądną polityką jest ustawienie dwóch Maintanence Planów jednego do wykonywania kopii całej bazy i drugiego który kopiowałby tylko róŝnice w zawartości bazy danych w krótszych okresach czasu.. rys. Ustawianie częstotliwości wykonywania kopii zapasowych. Po ustawieniu wszystkich warunków dotyczących naszego planu wykonywania backupów naleŝy potwierdzić wszystko przyciskiem Ok. i sprawdzić czy faktycznie ustawione są poprawne wszystkie warunki. Na następnym rysunku 5 widać, Ŝe archiwizacja będzie wykonywana na dysk twardym serwera codziennie o godzinie 15:00. rys. Ustawienia dotyczące planu archiwizacji i miejsca przechowywania kopii bazy danych. 56

57 5.4Odtwarzanie bazy danych z wcześniej wykonanej kopii W przypadku utraty danych w bazie w prosty sposób moŝna je odzyskać. SłuŜy do tego opcja Restore Database. Administrator musi w takim przypadku wybrać źródło z którego będzie odtwarzana baza danych. W przypadku gdy wykonywana była z duŝą częstotliwością kopia róŝnicowa bazy danych ( Differential Backup ) istnieje duŝe prawdopodobieństwo, Ŝe pracownicy nie utracą efektów swojej pracy. rys. Wybór bazy do przywrócenia z kopii zapasowej rys. Wybór backupu z którego odtworzona będzie baza danych programu. 57