Filozofia szkół Hellenistycznych. Tomasz Stępień

Transkrypt

1 Filozofia szkół Hellenistycznych Tomasz Stępień

2 Szkoły okresu hellenistycznego Epikureizm (Epikur) Stoicyzm (Zenon z Kition) Sceptycyzm (Pirron i Akademia) Eklektyzm (Późna Akademia - Cyceron)

3 Szkoła Epikurejska Epikur ( przed Chr.) Lukrecjusz (I w. przed Chr) (epikureizm rzymski)

4 Fizyka Epikurejska postrzeżenie zmysłowe jest absolutnym kryterium prawdy Jeżeli odrzucisz wszystkie wrażenia zmysłowe, nie pozostanie ci nic, do czego mógłbyś się odwołać przy ocenie tych spostrzeżeń, które uznałeś za fałszywe. (Diogenes Laertios X,146) odrzucenie istnienia rzeczywistości ponadzmysłowej. powrót do atomizmu

5 Etyka Epikurejska przyjemność wszyscy pragną przyjemności Żadna rozkosz [przyjemność] nie jest sama w sobie czymś złym; atoli pewne rzeczy zdolne do jej wywoływania przynoszą z sobą częstokroć więcej kłopotu niż przyjemności. (Diogenes Laertios X, 141) Trzeba więc rozróżniać, które przyjemności przynoszą pożytek, a które nie. Cnotą jest więc mądrość praktyczna (phronesis), która pozwala nam znajdować pożyteczne przyjemności.

6 Etyka Epikurejska rodzaje przyjemności przyjemności naturalne i konieczne naturalne, ale niekonieczne nienaturalne i niekonieczne najlepiej zaspokajać tylko te przyjemności (przyjemności związane z zaspokajaniem potrzeb życiowych) te przyjemności zaspokajać tylko czasami (wyższy poziom przyjemności naturalnych) nigdy nie należy zaspokajać tych przyjemności (wywołane próżnymi pragnieniami sławy, władzy i bogactwa)

7 Etyka Epikurejska Carpe Diem Człowiek nie posiada nieśmiertelnej duszy, zatem szczęście może osiągnąć tylko na ziemi Ból nie jest przeszkodą w zdobyciu szczęścia: Ból cielesny nie trwa bez przerwy; ból ostry trwa krótko, a taki, który zaledwie przewyższa rozkosz cielesną, nie utrzymuje się przez wiele dni. Co się zaś tyczy chorób przewlekłych, to dostarczają one więcej przyjemności niż przykrości. (Diogenes Laertios X, 140) śmierć jest niczym Staraj się oswoić z myślą, że śmierć jest dla nas niczym, albowiem wszelkie dobro i zło wiąże się z czuciem; a śmierć jest niczym innym, jak właśnie całkowitym pozbawieniem czucia List do Menoikeusa (Diogenes Laertios X,133)

8 Szkoła Stoicka Stara szkoła stoicka Zenon z Kition ( przed Chr.) Chryzyp (ok.280 ok.206 przed Chr.) Średnia szkoła stoicka (II/I przed Chr.) Panaitios (ok.185 pocz. I w. przed Chr.) Nowa (rzymska) szkoła stoicka Seneka (ok po Chr.) Epiktet (ok.55 ok. 138 po Chr.) Marek Aureliusz ( po Chr.)

9 Podział dziedzin wiedzy Etyka nauka o postępowaniu Fizyka nauka o bycie Logika nauka o poznaniu i rozumowaniu Logos - zasada prawdziwości w logice - zasada stwórczą kosmosu w fizyce - zasada postępowania w etyce

10 Fizyka stoicka wszechświat jest materialny i składa się z dwóch elementów: element bierny (to paschon): element czynny (to poion) (pneuma, logos, ogień) tworzywo rzeczywistości Element stwórczy rzeczywistości, który kształtuje świat będąc jednocześnie jego duszą i bóstwem,

11 Etyka Stoicka Podstawowy nakaz etyczny, to życie zgodne z rozumem (logosem) Stoicy mówią, że celem jest bycie szczęśliwym; ze względu na ten cel robi się wszystko, on zaś nie jest ze względu na coś innego. Jest nim życie według cnoty, życie zgodne z naturą, a także co na jedno wychodzi życie według natury. (Stobajos, Anthologium II,77,16) Czyn jest cnotliwy tylko wtedy, kiedy ma w sobie wszystkie cechy cnoty. Dlatego nazywa się katorthoma, że wypływa z prawego rozumu (orthos logos) To co sprzeciwia się rozumowi jest niezgodne z naturą, a rozumowi przeciwstawiają się namiętności Apatheia

12 Sceptycyzm - Pirron (ok ok.275 przed Chr.) nie wiemy jakie są własności rzeczy Żadna rzecz [...] nie jest w większym stopniu taka niż inna (Diogenes Laertios IX, 61) zatem musimy się powstrzymać od sądów o nich Powinniśmy nie mniemać [...] i mówić o każdej poszczególnej rzeczy, że nie więcej jest, niż nie jest, albo, że i jest i nie jest, albo, że ani jest ani nie jest [...]. Ludzie tak nastawieni zyskają najpierw hart niewyrokowania. Euzebiusz, Praep. evang., XIV, 18, 3 n. cnota = obojętność