Filozofia, ISE, Wykład VII - Platońska teoria idei cz. 2.

Transkrypt

1 Filozofia, ISE, Wykład VII - Platońska teoria idei cz. 2. Artur Machlarz

2 Plan wykładu 1 Czym według Platona jest wiedza prawdziwa i jak ją osiągnąć? 2 3 Protagoras - człowiek jest miarą wszechrzeczy... Relatywizm etyczny 4 5

3 Czy możemy poznać idee? Wiedza prawdziwa nie może być identyfikowana z poznaniem świata cieni, czyli świata materialnego: zmysły zatem nie dostarczają nam wiedzy prawdziwej. Wiedza w sensie ścisłym dotyczyć ma idei. Czy idee można poznać? Idee są poznawalne, ale zmysły nie mogą być podstawą poznania idei (z obserwacji n-ilości ludzi, nie możemy wnioskować o idei człowieka). Idee można poznać tylko dzięki rozumowi. Wiedza o ideach jest wiedzą wrodzoną lecz zapomnianą.

4 Historyczna geneza teorii idei Teoria bytu Parmenidesa - teoria idei Platona jest rozwinięciem teorii bytu Parmenidesa Atomizm Demokryta - wg Platona przez odwołanie się do rzeczywistości materialnej, nie wyjaśnimy jej samej.

5 Szkoła sofistyczna - ogólne informacje Protagoras - człowiek jest miarą wszechrzeczy... Relatywizm etyczny Ruch sofistyczny miał charakter zarówno teoretyczny jak i praktyczny. Sofiści nie zajmowali się badaniem przyrody a tylko kwestiami związanymi z etyką, funkcjonowaniem państwa, stanowieniem prawa itp. Założycielem szkoły sofistycznej był Protagoras z Abdery.

6 Etyczny sens zasady Protagorasa Protagoras - człowiek jest miarą wszechrzeczy... Relatywizm etyczny Podstawowa zasada Protagorasa i nurtu sofistycznego: człowiek jest miarą wszechrzeczy Zgodnie z tą zasadą, człowiek decyduje o tym, co jest dobre a co złe, sprawiedliwe lub niesprawiedliwe. Nie istnieje żadna zewnętrzna instancja, która decydowałaby o tym, co musimy uznać za dobre lub złe. Prawo zatem, które decyduje o stosunkach międzyludzkich w państwach ma charakter jedynie umowny. Nie istnieje żadnego rodzaju prawo naturalne.

7 Protagoras - człowiek jest miarą wszechrzeczy... Relatywizm etyczny Relatywizm a dogmatyzm i fundamentalizm Stanowisko sofistów określa się często jako relatywistyczne: skoro prawo ma charakter umowny, to dozwolone są różne, także sprzeczne umowy w różnych społeczeństwach; nie możemy żadnej z umów uznać za lepszą lub gorszą, bo nie mamy żadnego punktu odniesienia, żeby stwierdzić, która jest lepsza; to co możemy robić, to tylko przekonać kogoś do swojego stanowska, a nie udowodnić poprawność sądu etycznego.

8 Etyka Sokratejska Rysunek: - postać na poły mityczna, stanowiąca jednak istotny punkt zwrotny w filozofii starożytnej. Nauczyciel Platona. Nie pozostawił żadnych pism i stąd trudności z rekonstrukcją jego poglądów. Znamy je przede wszystkim z pism Platona, który swoje własne poglądy wkłada w dialogach w usta a. Odróżnienie, co stanowi dokonanie Platona, a co a, jest czasami trudne.

9 Etyka Sokratejska był oponentem sofistów. W przeciwieństwie do nich uważał, że: prawa nie powinny opierać się tylko na zgodzie większości; istnieje bowiem prawda o rzeczach takich jak sprawiedliwość, dobro, zło itp. zadaniem każdego człowieka jest dotarcie do tej prawdy (intelektualizm etyczny w etyce indywidualnej).

10 Platon zgadzał się z em w jego krytyce nurtu sofistycznego. Platon dzięki teorii idei zyskuje podstawę teoretyczną dla hipotezy o istnieniu prawa naturalnego. To nie człowiek bowiem decyduje o tym, co jest np. sprawiedliwe, ale treść idei sprawiedliwości.

11 Platon zgadzał się z em w jego krytyce nurtu sofistycznego. Platon dzięki teorii idei zyskuje podstawę teoretyczną dla hipotezy o istnieniu prawa naturalnego. To nie człowiek bowiem decyduje o tym, co jest np. sprawiedliwe, ale treść idei sprawiedliwości. Ta idea jest wieczna i niezmienna. Zatem dla każdego, zawsze i wszędzie, sprawiedliwe powinno być dokładnie to samo.

12 Platon zgadzał się z em w jego krytyce nurtu sofistycznego. Platon dzięki teorii idei zyskuje podstawę teoretyczną dla hipotezy o istnieniu prawa naturalnego. To nie człowiek bowiem decyduje o tym, co jest np. sprawiedliwe, ale treść idei sprawiedliwości. Ta idea jest wieczna i niezmienna. Zatem dla każdego, zawsze i wszędzie, sprawiedliwe powinno być dokładnie to samo. To przekonanie stanowi podstawę pod konstrukcję np. teorii państwa idealnego.

13 Dziękuję za uwagę i zapraszam do stawiania pytań! Artur Machlarz artur.machlarz@uni.opole.pl www: machlarz