dr Mieczysław Juda Filozofia z estetyką

Transkrypt

1 dr Mieczysław Juda Filozofia z estetyką Zakład Teorii i Historii Sztuki ASP Katowice mjuda@asp.katowice.pl

2 Greckie szkoły życia, gnoza wczesnochrześcijańska i powstanie filozofii chrześcijańskiej a. greckie szkoły życia b. gnoza wczesnochrześcijańska c. powstanie filozofii chrześcijańskiej

3 a. Greckie szkoły życia

4 a. Greckie szkoły życia periodyzacja okresu ➀ wczesnoprzyrodniczy racjonalizm grecki: Milet, ośrodki doryckie na Samos, Efez, kolonie w Italii i na Sycylii, Abdera i Megara ➁ grecki racjonalizm humanistyczny: sofiści i Sokrates, Akademia Platońska, synteza Arystotelesa ➂ grecka filozofia życia: epikureizm, stoicyzm, rzymskie kierunki eklektyczne ➃ teistyczna gnoza grecka rzymska: hellenistyczna gnoza judejska, gnostyczna wiedza Wschodu, teologiczna gnoza chrześcijańska

5 stoicy [stoa poikile]: Zenon z Kitios [ p.n.e.], Kleantes z Aten, Chryzyp z Soloi [ p.n.e.], Seneka [0 65], Epiktet [50 130], Marek Aureliusz [ ] cel filozofii: ćwiczenie się w cnocie, rola wiedzy konstrukcja filozofii: logika, fizyka, etyka; metafora jajka rola etyki, zasada: żyj zgodnie z naturą tylko to, co zgodne z naturą jest dobre jedyne dobro: cnota, jedyna zło: wada, reszta: obojętna reguła wolności od uczuć: uczucia chorobą duszy cztery cnoty główne: roztropność, sprawiedliwość, męstwo, umiarkowanie

6 epikurejczycy: Epikur z Samos [ p.n.e.], Lukrecjusz [94 54 p.n.e.]: filozofia jako osadzona na etyce, eliminacja logiki [dla cnoty wiedza niepotrzebna] miara dobra i zła: przeżycia, cel czynu: przyjemność, absolutne zło: cierpienie [moralne gorsze od fizycznego], cel życia: przyjemne życie brane jako całość, a nie czyn poszczególny wielka dewiza Epikura: lepiej mniej posiada niż więcej potrzebować

7 b. teistyczna gnoza wczesnochrześcijańska

8 gnostycy i gnostycyzm gnostycy: ci, których nie zadowala prosta wiara, dążenie do poznania [gnossis gr. wiedza] gnostycyzm: ruch religijno filozoficzny, mieszanina stoicyzmu, platonizmu, religii wschodnich, chrześcijaństwa, twór synkretyczny przyjęcie przełomowego znaczenia Jezusa w dziejach i uroczyste ujmowanie jego postaci powody odrzucenia przez Kościół chrześcijański: alegoryczne ujmowania wiary, skrajny dualizm [materia duch] idea możliwości poznania Boga, nazwanie źródła zła [materia], pesymizm rola Walentyna [II w.]

9 c. powstanie filozofii chrześcijańskiej Aureliusz Augustyn Tomasz z Akwinu

10 Aureliusz Augustyn [ ] Afrykańczyk, filozof, teolog, organizator życia kościelnego, święty Kościoła katolickiego, początkowo manichejczyk, staranne wykształcenie [Tagast, Madaura, Kartagina, Rzym] wpływy manicheizmu i neoplatonizmu, okres przedchrześcijański: De pulchro et apto [trójmian augustyński modus species et ordo] nawrócenie: Wyznania, O trójcy Świętej, Państwo Boże, chrzest [387], kapłaństwo, biskupstwo

11 filozofia: świat i przyroda kreacjonizm [creatio ex nihilo] problem powstania czasu: przeszłość, teraźniejszość, przyszłość rola Boga jako stworzyciela ciągle obecnego i administratora stworzeniem poprzez Kościół problem zła koncepcja zbawienia doktryna optymizmu chrześcijańskiego

12 teoria poznania iluminizm cel dociekań: recepta życia szczęśliwego uwierz, abyś zrozumiał" bezwzględny prymat objawienia nad poznaniem rozumowym iluminacja: stan łaski poznania (oświecenia poznawczego)

13 trójmian augustyński umiar, kształt i ład (modus, species et ordo)

14 znaczenie Augustyna: pierwszy system religijno filozoficzny chrześcijaństwa oficjalna ideologia Kościoła aż do XIII w. [św. Tomasz] stały punkt odniesień [reformacja, współczesne ruchy rygoryzmu moralnego]

15 Tomasz z Akwinu [ ] początki nauki i zainteresowania teologiczne: Monte Cassino, Paryż [Sorbona], Kolonia życiowe dzieło: Summa theologiae i Summa contra gentiles słabość augustynizmu: wpływ przemian społeczno ekonomicznych, początki znajomości arystotelizmu, rola tłumaczeń arabskich Arystotelesa

16 tomistyczna teoria bytu: zaczerpnięcie kategorii od Arystotelesa, naczelne akt i możność rola rozumu przyrodzonego w dowodzeniu istnienia Boga [Bóg jako realna tożsamość istoty i istnienia] byt rzeczywisty i byt potencjalny [to, co konieczne i to, co przypadłościowe]

17 stosunek wiary i rozumu [stanowiska] ➀ Tertulian, II/III w. ➁ Pierre Abelard, XI/XII w. ➂ John z Salisbury, XII w. ➃ Awerroes [Ibn Ruszd, Abu Walid Muhammad Ibn Ahmed Ibn Muhammad], XII w. 5 dróg św. Tomasza z ruchu z przyczyny sprawczej z hierarchii doskonałości z pełni bytu dowód teleologiczny

18 dalsze kwestie etyka i estetyka św. Tomasza [pulchra sunt quae visa placent] powstanie tomizmu i neotomizm XIX i XX w. znaczenie św. Tomasza

19