Kilka wskazówek i rad dla rodziców uczniów dyslektycznych

Transkrypt

1 Kilka wskazówek i rad dla rdziców uczniów dyslektycznych Staraj się zrzumieć ptrzeby swjeg dziecka, jeg mżliwści i graniczenia, aby zapbiec trudnścim szklnym. Bądź życzliwym, pgdnym, cierpliwym przewdnikiem i twarzyszem sweg dziecka w jeg kłptach szklnych. Nie traktuj dziecka jak chreg, kalekieg, niezdlneg, złeg lub leniweg. Nie rzmawiaj bez kńca kłptach dziecka, nie prównuj g z rdzeństwem. Nie wyśmiewaj się z dziecka w nadziei, że zmbilizujesz je t d pracy. Chwal i nagradzaj dzieck nie tyle za efekty jeg pracy, ile za włżny wysiłek. Nie przechdź d prządku dzienneg nad tym, c Cię w dziecku niepki. Nie wierz, że jeszcze za wcześnie na diagnzę. Spróbuj jak najwcześniej zabserwwać trudnści dziecka: na czym ne plegają i c jest ich przyczyną. Sknsultuj się z psychlgiem, pedaggiem, nauczycielem terapii pedaggicznej, lgpedą. Nie łudź się, że dzieck sam z teg wyrśnie lub że ktś je z teg wyleczy. Pdejmij terapię jak najwcześniej. Bądź w stałym kntakcie z nauczycielem i terapeutą pedaggicznym. Pamiętaj, że czekiwane rezultaty mże przynieść tylk systematyczna praca z dzieckiem w dmu i dstswana d knkretnych jeg deficytów. Jeśli dyslektyk ma zadaną pracę krekcyjną d dmu, pwinien ją wyknywać zgdnie z zaleceniem terapeuty (częst i w niewielkich ilściach). Nie spdziewaj się, że kłpty dziecka bez pmcy specjalisty graniczą się d czytania i pisania i skńczą się w młdszych klasach szkły pdstawwej. Zabserwuj w cdziennej pracy z dzieckiem, c najskuteczniej mu pmaga. Nie graniczaj dziecku zajęć pzalekcyjnych, aby miał więcej czasu na naukę, ale i nie zwalniaj g z systematycznych ćwiczeń. Nie siedź bez kńca z dzieckiem nad lekcjami. Dzieck, jeśli źle czyta, pwinn krzystać z Bibliteki Książki Mówinej. Jeśli brzydk pisze, jak najszybciej pwinn uczyć się pisać na maszynie lub kmputerze; w późniejszej karierze szklnej będzie t niedzwna umiejętnść. W przypadku brzydkieg, kślaweg pisma pwinn również pisać łówkiem, zawsze mieć pd ręką dbrą gumkę. Nie brń się przed psiadaniem zwierzaka w dmu, zwłaszcza psa. T świetne lekarstw na niekrzystne emcje nie tylk dziecka, lecz także innych człnków rdziny. Wakacje rzpczynaj w dniu zakńczenia rku szklneg i zapmnij szkle. Rzmawiaj na wszystkie tematy, mijając jeden - szkła i wszystk, c z nią związane. Żadnych ćwiczeń w pisaniu, żadnych dyktand; t przynsi więcej szkdy niż zysku. Zachęcaj dzieck d czytania książek i sięgaj p nie razem z nim.

2 Ćwiczenia w czytaniu ćwiczenia dsknalące techniki czytania: ćwiczenia czytania metdą sylabwą, ćwiczenia w rzpznawaniu relacji: głska-litera, ćwiczenia pszerzające ple widzenia z wykrzystaniem tablic literwych i piramid wyrazwych, ćwiczenia z wykrzystaniem zestawów wyrazów pdbnych d siebie, służących d ich szybkieg różnicwania, ćwiczenia utrzymujące właściwy rytm czytania, ćwiczenia z wykrzystaniem zapisu magnetfnweg lub CD, ćwiczenia w czytaniu z pdziałem na rle, ćwiczenia w czytaniu chóralnym, ćwiczenia dsknalące rzumienie czytaneg tekstu: ćwiczenia dsknalące kncentrację uwagi, ćwiczenia usprawniające selekcję i grupwanie wiadmści, ćwiczenia pprawiające szybkść przetwarzania infrmacji, ćwiczenia rzszerzające zasób słwnictwa: - twrzenie synnimów, - sprządzanie list wyrazów na pdstawie brazka, - sprządzanie słwniczków tematycznych, - twrzenie wyrazów pkrewnych słwtwórcz, ćwiczenia w czytaniu syntetycznym: - wyszukiwanie w tekście słów kluczwych i zdań zawierających pdstawwe myśli, - czytanie fragmentaryczne z dszukaniem infrmacji zrelacjnwanej przez rdzica, - czytanie z pdziałem na rle, - czytanie tekstu pdzielneg lgicznie na akapity i referwanie ich treści, - dczytywanie fragmentu tekstu stanwiąceg dpwiedź na sfrmułwane przez rdzica pytania, - redagwanie tytułów d ustalnych fragmentów tekstu, - układanie planu czytaneg tekstu, - kreślanie na pdstawie treści tekstu, czy pdana infrmacja jest prawdziwa, czy nie, - uzupełnianie dialgów, - czytanie specjalnie pracwanych tekstów-w pełnej wersji i z lukami, - ukierunkwanie prcesu czytania pprzez wcześniejsze zasygnalizwanie pytań, zagadnień, prblemów, na które należy zwrócić uwagę, - czytanie tekstu i udzielanie dpwiedzi na pytania (zamknięte, a następnie twarte) testu służąceg d sprawdzenia stpnia rzumienia czytanych treści, - prządkwanie fragmentów tekstu zgdnie z chrnlgią zdarzeń, - wyrażanie własnej ceny na temat przeczytaneg tekstu, - układanie dialgu z rzsypanki replik na pdstawie schematu.

3 Ćwiczenia utrwalające piswnię trudnych wyrazów pisanie metdą kalkwania wyrazów trudnych pd względem rtgraficznym, łączenie liter wykrpkwaneg na klrw wyrazu, pisanie wyrazów z wyróżnieniem liter, które w danym słwie sprawiają trudnści, pprzez użycie klru i pdkreślenie, pisanie sylab zróżnicwanych klrystycznie (np. za pmcą różnbarwnych zakreślaczy), pdkreślanie klrem wyrazów zawierających wskazaną trudnść rtgraficzną, pisanie wyrazów na fiszkach z użyciem klrów, pisanie palcem na ławce, plecach dziecka, rdzica, pisanie palcem na tacy, której pwierzchnia jest pkryta warstwą drbnej kaszy, ryżu lub mkreg piasku, wyklejanie wyrazu plasteliną i bwdzenie p nim palcem, bwdzenie palcem wyrazu na pwierzchni perfrwanej, układanie wyrazów z liter przestrzennych, np. drewnianych i bwdzenie palcem p wyknanym napisie, twrzenie i utrwalanie brazów wzrkwych wyrazów czami wybraźni, ustny pis przedmitu na pdstawie wybrażeń 5 zmysłów, np. różę mżna pisać w następujący spsób za pmcą: wzrku - jest wyska, słuchu - delikatnie szeleści, węchu - wydziela piękny zapach, smaku - nie jest jadalna, dtyku - delikatna w dtyku na górze, kłuje na dle, dbieranie pdpisów d brazków, wyknywanie ilustracji d wyrazów trudnych, teksty z lukami literwymi, sylabwymi, wyrazwymi - wpisywanie w puste miejsca kreślnych liter, sylab, wyrazów, które stanwią trudnść rtgraficzną, twrzenie grupy wyrazów pkrewnych z danym wyrazem, wyszukiwanie wyrazów pkrewnych w wysłuchanych zdaniach, wyknywanie rzsypanek sylabwych, wyrazwych, wykreślanek z trudnymi wyrazami, układanie związków wyrazwych z trudnymi wyrazami, np. chusteczki higieniczne, herbaciane róże, układanie zdań z kilkma wyrazami, np. z rz, lub wybranymi według kreślnej reguły rtgraficznej, układanie krzyżówek, rzwiązywanie zagadek, rebusów, zgadywanekrymwanek, prządkwanie i zapamiętywanie wyrazów według kategrii, np. ludzie, przyrda, układanie krótkich, udziwninych, śmiesznych, przesadnych, dynamicznych, klrwych, zawsze z pzytywnym zakńczeniem pwiastek, histryjek z wybranymi wyrazami (twrzenie własnych, klejnych skjarzeń stanwiących ciąg przyczynw - skutkwy), prządkwanie listy wyrazów z rtgramami niewymiennymi według ciekawych, ryginalnych kryteriów, np. C mże być szalne? (córka, stróż, wójt...), definiwanie wyrazu z trudnścią rtgraficzną, np. Róża jest t... dbieranie cech d pdaneg wyrazu z trudnścią rtgraficzną, np. Żółw jest: pwlny...

4 zabawa w skjarzenia - dzieck pdaje wyraz znaczający rzecz na pdstawie kilku kreśleń kjarzących się z nią, np. picie, kawa, naczynie - filiżanka, zagadki na wybraźnię - dgadywanie nazw przedmitów, zjawisk itp. na pdstawie ich pisów pdanych w parciu wybrażenia za pmcą 5 zmysłów, kjarzenie wyrazów (łańcuchwa metda skjarzeń) - pprzez skjarzenia i kreślną liczbę krków trzeba przejść d kreślneg wyrazu pczątkweg d kreślneg wyrazu kńcweg, np. córka - mama - bezpieczeństw żródł, szukanie pdbieństw między dwma wyrazami, np. róża - półka, kupwanie w sklepie wybraźni prduktów na przykład z ż, uzasadnianie piswni wyrazów, kreślenie zasady na pdstawie analizy wyrazów dbranych zgdnie z nią, dkrywanie reguł rtgraficznych - grupwanie pdanych wyrazów według zauważnych pdbieństw, przytaczanie z pamięci przykładów wyrazów na daną regułę rtgraficzną, wybieranie w dwlnym tekście przykładów ptwierdzających kreślną zasadę, wyszukiwanie, w klejn wysłuchiwanych zdaniach, wyrazów z trudnścią w piswni, która (nie) pdlega regule rtgraficznej, wyszukiwanie w gazecie wyrazów z daną trudnścią rtgraficzną, wycinanie ich, naklejanie na kartkę i dpisywanie d nich wyrazów pkrewnych, nauka na pamięć pisenek, wierszyków, rymwanek, układanie rymwanek, wierszyków ułatwiających zapamiętywanie trudnych wyrazów, reguł, praca ze słwnikiem rtgraficznym, prwadzenie własneg słwniczka wyrazów, wyknywanie ilustrwaneg słwniczka wyrazów, krzystanie z suwaków rtgraficznych, układanie scrabbli, gry typu Memry, dmina rtgraficzne.

5 Ćwiczenia krdynacji wzrkw-słuchw-ruchwej zachęcanie dziecka d samdzielneg wyknywania czynnści sambsługwych: zapinanie i dpinanie guzików, zasuwanie i dsuwanie zamków błyskawicznych, sznurwanie butów, mycie i wycieranie twarzy, psługiwanie się łyżką, widelcem i nżem, pmc w dmu: bieranie ziemniaków, ugniatanie ciasta, sprzątanie pkju, układanie zabawek, nauka prania skarpetek, nakrywanie d stłu, ćwiczenia gólnej sprawnści ruchwej: - ćwiczenia równwagi: chdzenie p naryswanej linii, krawężniku, jazda na rwerze, - chdy i marsze ze zmianą kierunku ruchu na kreślny sygnał dźwiękwy lub wzrkwy, - ćwiczenia rientacji kierunkwej związane z percepcją słuchwą: zabawa w chwaneg, - zagadki ruchwe: imitwanie i dgadywanie czynnści jak ćwiczenia wybraźni i pamięci ruchwej, - zabawy wdrażające d gspdarwania własnymi ruchami i usprawniające krdynację ruchów: ćwiczenia rzmachwe bu ramin - ruchy płynne, rytmiczne ruchy zmienne, naśladwanie ptaków, - zabawy zręcznściwe: rzucanie i chwytanie różnych przedmitów, rzucanie d celu, dbijanie piłeczki ping-pngwej, gra w bilard, kręgle, ćwiczenia rzmachwe: - zamalwywanie farbami dużych płaszczyzn: kartny, gazety, arkusze szareg papieru, - zamalwywanie dużej przestrzeni granicznej knturem, - pgrubianie knturów dużych frm gemetrycznych i dużych rysunków, - malwanie dużych frm falistych i szlaków, - zgadywanie różnych kształtów kreślnych ręką dziecka w pwietrzu przy zasłniętych czach, ćwiczenia manualne: - mntwanie knstrukcji z gtwych elementów (klcków, krążków itp.), - układanie mzaiki, - mdelwanie w glinie i plastelinie, - rigami, wydzieranki i wycinanki z papieru, - rzdzieranie i rzcinanie papieru p naryswanych liniach prstych, ukśnych, łamanych i falistych, - szycie ściegiem fastrygwym, - nawlekanie kralików, przewlekanie sznurków przez twrki w tekturkach, - zwijanie sznureczka, - stemplwanie, twrzenie kmpzycji za pmcą stempli, - naśladwanie gry na pianinie, pisania na maszynie, strząsanie wdy z palców, - gra w bierki, pchełki.

6 Ćwiczenia usprawniające funkcje językwe wyklaskiwanie, wytupywanie, wystukiwanie łówkiem na blacie stłu sylab w pdanych wyrazach z jednczesnym ich wymawianiem, różnicwanie wyrazów identycznych i pdbnie brzmiących, kreślanie litery, która różni dwa wyrazy, twrzenie nweg wyrazu pprzez zmianę głski, zamianę klejnści liter, sylab, ddanie głski na pczątku, w śrdku, na kńcu wyrazu, wyszukiwanie wyrazów zaczynających się daną literą, wydrębnianie wyrazu ukryteg w innym wyrazie, wymyślanie słów różnej długści (dwu-, trzy-, cztersylabwych), kńczenie słów, twrzenie słów mających t sam zakńczenie, przekształcanie wyrazów, twrzenie z pdaneg słwa innych wyrazów, wymyślanie rdziny wyrazów, grupwanie wyrazów należących d tej samej rdziny, prównywanie par wyrazów i kreślanie, czy należą ne d tej samej rdziny, utrwalanie ciągów słwnych, np. dni tygdnia, nazwy miesięcy, klejnść liter alfabetu, twrzenie łańcuszka wyrazów należących d tych samych części mwy, dgadywanie, który z wyrazów zniknął z szeregu ekspnwanych już słów, wyszukiwanie słwa, które nie pasuje d szeregu pzstałych, np. pd względem przynależnści d części mwy, dnajdywanie w szeregu wyrazów takieg, który nie rymuje się z pzstałymi, dbieranie wyrazów należących d tych samych części mwy, pszukiwanie jednakwych liter w szeregu ekspnwanych wyrazów, zakreślanie jednakwych cząstek w wyrazach, twrzenie kreśleń d pdanych wyrazów, układanie zdań z pdanymi wyrazami, kńczenie zdań, zmienianie klejnści słów w zdaniu, uzupełnianie zdań brakującymi wyrazami, układanie pytań i zdań przeczących, kreślanie, czy wypwiedź jest prawdziwa, czy nie, gra w skjarzenia, wymyślanie prównań, kreślanie cech rzeczy, zwierząt i ludzi, wymienianie rzeczy i pjęć, które mają wspólną cechę, wymyślanie słów przeciwstawnym znaczeniu, wyszukiwanie słów, które brzmią tak sam, ale znaczają cś inneg, układanie scrabbli, rzwiązywanie zagadek, rebusów, krzyżówek, pwiadanie treści brazków.

7 Ćwiczenia spstrzegania wzrkweg rzpznawanie figur płaskich, treści brazków ukazywanych w dwlnym czasie i/lub w krótkich ekspzycjach, zapamiętywanie jak największej ilści szczegółów przedstawinych na brazkach, układanie brazków w klejnści, w jakiej były pkazywane, dbieranie brazków według różnych kryteriów, np. na pdstawie właściwści ich nazw, segregwanie brazków w grupy tematyczne, wydrębnianie różnic i pdbieństw między brazkami, wyszukiwanie brazków, które nie pasują d pzstałych, składanie brazków z części według wzru lub z pamięci, np. puzzle, uzupełnianie brakujących elementów w rysunkach, brazkach, wykreślanie elementów jednakwych lub niepasujących d pzstałych, dtwarzanie kształtów złżnych przez łączenie punktów lub zamalwywanie specjalnie znacznych pól, dtwarzanie z pamięci ekspnwanych przedmitów i wskazywanie p krótkiej przerwie miejsc, na których leżały (np. zabawa C się tu zmienił?), wskazywanie i nazywanie przedmitów na pdstawie pisu, dbieranie par jednakwych figur, liter, graficzne dtwarzanie krótk ekspnwanych figur, zapamiętywanie jak największej ilści ekspnwanych figur i wskazywanie ich p krótkiej przerwie wśród innych figur raz kreślanie miejsca ich płżenia, dbieranie d knturów figur gemetrycznych takich samych figur i nakładanie na wzór, dzielenie większej figury na mniejsze, następnie scalanie lub kmpnwanie nwych całści, różnicwanie i układanie figur gemetrycznych płaskich i przestrzennych pd względem kształtu, wielkści, klru, kierunku, płżenia, przeznaczenia, dtwarzanie układanek przestrzennych według mdelu i/lub z pamięci, różnicwanie kształtów literpdbnych, liter pdbnych kształtach, wyszukiwanie takich samych sylab, wyrazów i ich segregwanie, dpznawanie wyrazów uprzedni ekspnwanych, dbieranie wyrazów tak, aby każdy następny różnił się d pprzednieg tylk jedną literą, uzupełnianie brakujących liter, sylab w wyrazach, uzupełnianie zdań z lukami przez wyszukiwanie wyrazów z rzsypanki wyrazwej lub twrzenie własnych, układanie zdań przy pmcy ilustracji i rzsypanek wyrazwych, dbieranie zdania d brazka, czytanie całściwe wyrazów z rzsypanki wyrazwej i samdzielne układanie zdań, pdział zdań na wyrazy (cięcie i pnwne układanie), twrzenie krótkich tekstów składających się z dwóch, trzech zdań z rzsypanki wyrazwej w parciu ilustrację, układanie dmin, gry typu Memry.

8 Ćwiczenia kncentracji uwagi wyszukiwanie w tekście pwtarzających się wyrazów, dszukiwanie na brazkach takich samych figur, przedmitów, lustrzanych dbić, prównywanie brazków i wyszukiwanie pdbieństw i różnic między nimi, uzupełnianie brakujących elementów w rysunkach, brazkach, wyszukiwanie kreślnych elementów na brazkach, zapamiętywanie jak największej ilści przedmitów znajdujących się na brazku i wyliczanie ich p przerwie, prównywanie wskazań różnych zegarów, np. wyszukiwanie zegarów pkazujących tę samą gdzinę, kreślanie części brazków, które pasują d siebie, np. puzzle, prządkwanie brazków wg wzrów, dtwarzanie prstych układów przestrzennych według mdelu, kreślanie ułżenia różnych przedmitów, dbieranie brazków w pary, glądanie brazka raz pwiadanie g z pamięci, graficzne dtwarzanie krótk ekspnwaneg brazka, wyknywanie prac plastycznych, klrwanie brazków, bryswywanie ich, kalkwanie, dtwarzanie kształtów złżnych przez łączenie punktów lub zamalwywanie specjalnie znacznych pól, bryswywanie różnych przedmitów, np. liści, i wycinanie nżyczkami, łączenie w kreślnym prządku cyfr, liter na kartce, drga przez labirynty, rzwiązywanie rebusów, zagadek, krzyżówek, uzupełnianie tekstów z lukami, dczytywanie wyrazów d tyłu, wyknywanie działań matematycznych w pamięci, wymienianie cyfr i liczb na przykład c cztery, pisywanie zapamiętanych przedmitów z tczenia, wyglądu sób, wymienianie z pamięci przedmitów kreślneg klru, pwiadanie wydarzeń z pprzednieg dnia, pisywanie przebiegu klejnych lekcji z daneg dnia, dtwarzanie z pamięci ekspnwanych przedmitów i wskazywanie p krótkiej przerwie miejsca, na którym leżały, różnicwanie dźwięków różnych instrumentów muzycznych, wysłuchiwanie i różnicwanie dźwięków dchdzących z najbliższeg tczenia i ich lkalizacja, rzpznawanie głsów przyrdy, słuchwa analiza pdaneg rytmu i ruchwe jeg dtwrzenie przez wyklaskiwanie, wystukiwanie łówkiem, dtwarzanie słyszaneg rytmu, rzut d celu, gry zręcznściwe, nawlekanie kralików, przewlekanie sznurków przez twrki w tekturkach, chód p naryswanej linii, rzłżnym sznurku, gra w bierki, warcaby i inne gry planszwe.

9 Ćwiczenia sprawnści manualnej zamalwywanie farbami dużych płaszczyzn (dużej przestrzeni granicznej knturem), buręczne malwanie dużych kół (d śrdka) i wypełnianie ich farbą, mntwanie knstrukcji z gtwych elementów, np. klcków, układanki płaskie wtyczkwe, lepienie knturów kła z plasteliny, wydzieranki różnej wielkści klrwych kół i naklejanie szlaków d lewej strny d prawej, ryswanie kła palcami ngi lewej i prawej na pdłdze, nawijanie np. cukierka uwiązaneg na patyczku, włóczki wkół kredki, nici, zwijanie włóczki, ugniatanie kul i kulek z gazet, bibułki, wypełnianie knturów przedmitów małymi kuleczkami, gnitki, zaciskanie piąstek, naśladwanie gry na frtepianie jedną ręką i biema, pisania na maszynie, dtwarzanie rytmu deszczu, strząsanie wdy z palców, wytrzepywanie piasku z rękawa, wycinanie, wydzieranie figur gemetrycznych naryswanych na papierze, lepienie z plasteliny prstych kształtów wymagających wałkwania (rgaliki, bwarzanki, kiełbaski, węże) całą dłnią, a następnie palcami wskazującymi, plastelinwe brazki, rigami, łamanki papierwe, stemplwanie, wycinanki, wydzieranki z papieru, naklejanki, bryswywanie szablnów wewnętrznych, zewnętrznych, przedmitów, zamalwywanie knturów liniami falistymi, ukśnymi, pinwymi, pzimymi, nawlekanie kralików, przewlekanie sznureczków przez różne rzeczy, np. wkładki d zlewzmywaka, przekłuwanie papieru igłą z nitką w miejscach znacznych punktami (wyszywanie knturów brazka), wyszywanie, wijanie skakanki, włóczki na dłni przez jej brty w nadgarstku, wdzenie palcem, łówkiem p wzrze, kńczenie rzpczęteg wzru, dwzrwywanie, ryswanie p śladzie krpkwym, kreskwym, kpiwanie rysunków przez kalkę techniczną, kreskwanie - wypełnianie knturów klrem za pmcą równległych kresek pzimych lub pinwych (d lewej d prawej, z góry d dłu), ryswanie szlaczków w zmniejszającej się liniaturze, pisanie na kmputerze, psługiwanie się myszką kmputerwą.

10 Zaburzenia percepcji słuchwej Wybrane bjawy zaburzeń kłpty z syntezą dźwięków przy czytaniu, przekręcanie wyrazów, nieuwzględnianie znaków przestankwych; agramatyzmy zaburzenia intnacji, nieprawidłwy akcent wyrazwy i zdaniwy zniekształcenia piswni: puszczanie liter, sylab, kńcówek, wyrazów, łączenie wyrazów, przestawianie szyku dyktwanych wyrazów mylenie wyrazów pdbnym brzmieniu ubgi zasób słów trudnści w frmułwaniu wypwiedzi ustnych i pisemnych kłpty ze zrzumieniem przeczytanej treści prblemy ze zrzumieniem instrukcji i pleceń słwnych Przykładwe ćwiczenia usprawniające kreślanie głsek na pczątku, na kńcu i w śrdku wyrazu, analiza i synteza słuchwa głsek, sylab, wyrazów, zdań, twrzenie nweg wyrazu przez zamianę głski, wydrębnianie wyrazu ukryteg w innym wyrazie ćwiczenia ddechwe (ddech trem brzusznym), wypwiadanie teg sameg zdania w różnych intnacjach, twrzenie rytmu d kreślneg tekstu, dtwarzanie struktur rytmicznych twrzenie nwych wyrazów przez zmianę klejnści liter, sylab, kńczenie słów, dgadywanie zaszyfrwanych wyrazów, zmienianie klejnści słów w zdaniu różnicwanie wyrazów identycznych i pdbnie brzmiących, wyszukiwanie wyrazów brzmiących tak sam, a znaczających cś inneg, kreślanie głski różniącej dwa wyrazy, np. dźwięczna-bezdźwięczna, twrzenie z pdaneg słwa innych wyrazów układanie scrabble, rzwiązywanie krzyżówek, wyszukiwanie słów takim samym i przeciwstawnym znaczeniu, twrzenie kreśleń d pdanych wyrazów, wymyślanie zdrbnień, zgrubień, prównań, sprządzanie słwniczków tematycznych, list wyrazów na pdstawie brazka pwiadanie treści brazków, dgrywanie scenek na zadany temat, zdawanie relacji, np. z zawdów sprtwych, układanie zdań z kreślnymi słwami wyszukiwanie w tekście słów kluczwych, zdań zawierających pdstawwe myśli, referwanie treści akapitów wydzielnych lgicznie z przeczytaneg tekstu, redagwanie tytułów d ustalnych fragmentów tekstu, uzupełnianie brakującymi słwami zdań w tekście, wyrażanie własnej pinii na temat przeczytaneg tekstu udzielanie dpwiedzi na zadane pytanie, uczestnictw w dialgu w związku z knkretną sytuacją,

11 trudnści z zapamiętywaniem dłuższych wyrazów, zdań, wierszy, dat, słówek spwdwane słabą pamięcią słuchwą wychwytywanie fałszów i absurdów, pznanie znaczenia słów kluczy wyknywanie ćwiczeń rzwijających pamięć z wykrzystaniem prgramów kmputerwych, gry typu Memry, zabawy dsknalące pamięć słuchwą, nauka i stswanie mnemtechnik, dtwarzanie przestrzenne układów rytmicznych Ddatkwe infrmacje mżna znaleźć w: 1. Markwska B., Słuchamy uważnie. Zestaw gier d rzwijania słuchu fnematyczneg i rzszerzania zasbu słwnikweg. Warszawa-Pznań Skibińska H., Praca krekcyjn-kmpensacyjna z dziećmi z trudnściami pisaniu i czytaniu. Bydgszcz Słdwnik-Rycaj E., Gry i zabawy językwe. Jak pmagać dziecku w przyswajaniu języka. Warszawa Sndej M., Stymulwanie funkcji słuchwych - wybrane przykłady ćwiczeń. W: Biuletyn Infrmacyjny Oddziału Warszawskieg Plskieg Twarzystwa Dysleksji, 2004, nr 29, s Styczek I., Badanie i kształcenie słuchu fnematyczneg. Warszawa 1982.

12 Zaburzenia rzwju ruchweg i prcesu lateralizacji Wybrane bjawy zaburzeń niska gólna sprawnść ruchwa mała precyzja ruchów dłni i palców; trudnści w szyciu, wycinaniu, lepieniu itp.; niechęć d wyknywania tych czynnści zniekształcenia strny graficznej pisma; pism nieczytelne; nieestetyczne rysunki litery wykraczające pza liniaturę mylenie liter pdbnych kształtach, innym płżeniu i kierunku; błędne dtwarzanie liter; pism lustrzane zmiana klejnści liter i cząstek wyrazwych; przestawianie sylab, wyrazów Przykładwe ćwiczenia usprawniające pływanie, jazda na rwerze, hulajndze, rlkach, gra w klasy, piłkę, gumę, kręgle, ping-pnga, sers, zabawy ze skakanką, wyknywanie pajacyków, pknywanie tru przeszkód, naśladwanie demnstrwaneg ruchu rzwijanie umiejętnści psługiwania się przedmitami cdzienneg użytku, wyknywanie czynnści sambsługwych, nawlekanie kralików, przewlekanie sznureczków przez twry w tekturce, zwijanie włóczki, zabawy paluszkwe, np. naśladwanie gry na pianinie, mdelwanie w glinie, wyknywanie wycinanek, wydzieranek, łamanek papierwych, wydrapywanek zamalwywanie małych przestrzeni kredkami, zakreskwywanie knturów rysunków (kreski w różnych kierunkach), bryswywanie szablnów, pgrubianie knturu ciągłą linią p wzrze, kpiwanie rysunków przez kalkę techniczną, samdzielne ryswanie szlaczków bez drywania ręki chdzenie p naryswanej linii, krawężniku, ćwiczenia w rzpznawaniu liniatury w pwiększnym frmacie i na kartkach papieru: kreślenie ciemniejszym klrem grubszych linii, zamalwywanie przestrzeni między nimi, wpisywanie szlaczków, ryswanie lub wklejanie elementów rysunkwych i gemetrycznych, wklejanie klrwych pasków papieru wyszukiwanie w tekście pdbnych liter, rzpznawanie dmiennej litery w szeregu identycznych liter, składanie pciętych liter, układanie w pary takich samych znaków w zbirze liter, wyrazów, układanie mdeli liter, figur z patyczków, klcków kształtwanie pjęć kierunku: w górę, w lew itp., przekształcanie wyrazów przez zmianę litery, sylaby, wykrywanie różnic i pdbieństw w wyrazach, składanie sylab w senswne wyrazy, uzupełnianie luk literwych, wyrazwych

13 puszczanie całych wierszy w tekście pdczas czytania zmiany kierunku w rysunkach; błędny kierunek dwzrwywania (np. szlaczki, figury gemetryczne) słaba rientacja w schemacie własneg ciała; błędne rzumienie instrukcji ćwiczeń na lekcjach wf-u (np. zwrty) trudnści z trzymaniem łówka; nieprawidłwy chwyt zbyt silny nacisk łówka pknywanie krótkich dystansów z zamkniętymi czami, wdzenie wzrkiem za przedmitami, ryswanie leniwych ósemek, wędrówka w labiryntach, ryswanie i pisanie p śladzie, np. krpkwym, z zachwaniem kierunku d lewej strny d prawej układanie figur według wzru, z pamięci i bez wzru, dpaswywanie części brazków d całści, różnicwanie przecinających się figur, knturów przedmitów, twrzenie kmpzycji w frmie mzaiki, kreślanie płżenia przedmitów względem siebie bryswywanie różnych części ciała, np. dłni, rzróżnianie ręki prawej i lewej na pdstawie różnych pleceń słuchwych, przenszenie przedmitów z jednej strny ciała na drugą, wyknywanie nżyc rękma i ngami, wyknywanie ruchów naprzemiennych, zmiana kierunku biegu na kreślny sygnał ugniatanie w dłniach plasteliny, kul ze starych gazet, sprężystej gąbki, ściskanie piłeczek, srtwanie i zbieranie drbnych elementów, np. kulek, przekładanie, rzdawanie, taswanie kart, rbienie dziurek w plastelinie, stukanie palcem wskazującym, przyszywanie guzików, stswanie nasadki na łówek ćwiczenia rzluźniające dłni, np. strzepywanie wdy, malwanie dużych pwierzchni całą dłnią, pisanie palcem p piasku, ryżu, ławce, plecach, kreślenie w pwietrzu dużych, płynnych, swbdnych ruchów w kształcie fal, kół, ósemek, zgadywanie kreślnych ręką dziecka w pwietrzu różnych kształtów przy zasłniętych czach zbyt słaby nacisk łówka wałkwanie plasteliny, zapełnianie nią pwierzchni brazka, wyknywanie składanek techniką rigami, identyfikwanie przedmitów przez dtyk, bwdzenie palcem liter na pwierzchni perfrwanej, różnicwanie przedmitów: twardych-miękkich, gładkich-szrstkich, ciepłych-zimnych Ddatkwe infrmacje mżna znaleźć w: 1. W. Brejnak, K. J. Zabłcki, Dysleksja w terii i praktyce. 2. E. Chmielewska, Ćwiczenia służące dsknaleniu rzwju ruchweg. Zeszyt nr J. Jastrząb, Usprawnianie funkcji percepcyjn-mtrycznych dzieci dyslektycznych. 4. H. Tymichva, Ćwiczenia rzwijające sprawnść ruchwą ręki.

14 Zaburzenia percepcji wzrkwej i rientacji przestrzennej Wybrane bjawy zaburzeń prblemy z zapamiętywaniem kształtów liter, cyfr, mylenie cyfr, liter i wyrazów pdbieństwie graficznym (np. pda-padabada), pmijanie drbnych elementów graficznych (np. krpek, kresek, gnków ) trudnści w kjarzeniu dźwięków z dpwiednimi znakami graficznymi, w szybkim rzpznawaniu struktur graficznych, kłpty ze scalaniem słów i zapamiętaniem ich brazów graficznych, uprczywe głskwanie/sylabizwanie, kncentracja na technicznej strnie czytania, ppełnianie licznych błędów rtgraficznych Przykładwe ćwiczenia usprawniające dgadywanie perfrwanych liter, cyfr z zasłniętymi czami, pisanie palcami liter na plecach kleżanki /rdziców i dgadywanie ich, wyknywanie liter z klrwych drucików, włóczki, lepienie liter z plasteliny, rzpznawanie liter w układach wielliterwych, układanie pciętych zestawów liter z wzrami i bez nich, pdawanie wyrazów znaczeniu kntrastwym, np. biur-piór, pwtarzanie par słów pzycyjnych, np. pary-bary, składanie całści z części, np. puzzle, wyszukiwanie pdbieństw i różnic między brazkami, dpznawanie braków na brazku, dryswywanie brakujących elementów dmina brazkw-literwe, zestawianie par brazków i liter, kupwanie brazków za litery, dbieranie par liter małych i wielkich, drukwanych i pisanych, rzpznawanie treści brazków ukazywanych w krótkich ekspzycjach, czytanie wyrazów pkazywanych w krótkich ekspzycjach, skracanie czasu rzpznawania liter, sylab, wyrazów (Spsób na dysleksję prgram kmputerwy), czytanie metdą sylabwą (klrystyczne zróżnicwanie sylab, zaznaczanie łuków pd sylabami - tzw. falbankwanie ), czytanie pjedynczych wyrazów (w kienku), czytanie całściwe zdań i krótkich tekstów (z przesłną), dbieranie zdań d brazków, prządkwanie zdań pisujących akcję brazka, prządkwanie zdań bez pmcy ilustracji, pszerzanie pla widzenia z wykrzystaniem tablic literwych i piramid wyrazwych

15 przestawianie i puszczanie liter, sylab, wyrazów, przekręcanie kńcówek wyrazów, mylenie kierunku zapisu liter, wyrazów, prblemy z zapisem wyrazów w tabelkach, cyfr i liczb w słupkach, przeskakiwanie z linijki d linijki, złe rzplanwanie zapisu na strnie w zeszycie, rysunku na kartce kłpty w różnicwaniu kształtów gemetrycznych, w dtwarzaniu układów figur gemetrycznych, zakłócne prprcje elementów ćwiczenia pczucia strn i rientacji w schemacie własneg ciała i sób stjących naprzeciw (np. Jestem twim dbiciem), wskazywanie brazków kreślnym płżeniu, układanie brazków według instrukcji (p klei, w górnym prawym rgu itd.), prządkwanie brazków w klejnści, w jakiej były pkazywane, dtwarzanie rysunków na papierze w kratkę lub milimetrwym, dwzrwywanie graficzne szlaków, rnamentów i kmpzycji (np. przy użyciu szabl-nów, według demnstrwanych wzrów, bez drywania ręki), wdzenie p wzrze, ryswanie p śladzie, dyktand graficzne (łączenie punktów), dkńczenie w liniaturze zaczęteg wzru, wklejanie wycinanek w uprzedni przygtwany kntur, wyknywanie ilustracji pd dyktand, rigami płaskie, gra w Statki, rzsypanki literwe, wyrazwe, zdaniwe, dgadywanie wyrazów ukrytych w wyrazie wyjściwym, układanie scrabbli, rzpznawanie zmian ilściwych i jakściwych w układach elementów na płaszczyźnie różnicwanie i układanie figur gemetrycznych pd względem kształtu, wielkści, klru, kierunku, płżenia, przeznaczenia (według wzru, z pamięci i bez wzru), dzielenie większej figury na mniejsze, dpaswywanie części figury gemetrycznej d całści, dbieranie d knturów figur gemetrycznych takich samych figur i nakładanie na wzór, wpisywanie figur jednych w drugie, różnicwanie przecinających się figur, ryswanie figur względem si pinwej i pzimej, graficzne dtwarzanie krótk ekspnwanej figury, zapamiętanie jak największej liczby ekspnwanych figur i wskazanie ich p krótkiej przerwie wśród innych figur,

16 zakłócna wybraźnia przestrzenna, zaburzne ujmwanie stsunków przestrzennych na mapie, utrudnine czytanie map, planów, schematów, niewłaściwa rientacja w strnach świata, zaburzenia rientacji czaswej i czasw-przestrzennej układanie kmpzycji figur gemetrycznych według wzru i z pamięci, zabawy z tangramami ćwiczenia pczucia płżenia w przestrzeni własnej sby (np. Ciuciu babka), wyknywanie zwrtów w kreślnym kierunku według pkazu, instrukcji słwnej, pknywanie tru przeszkód - slalmy między przeszkdami, pruszanie się według kreślnych znaków rientacyjnych, wzrkwe rzpznawanie kierunku ułżenia strzałek (np. znaki drgwe), przyswajanie i perwanie pjęciami w zakresie stsunków przestrzennych: nad, pd, bk, w lew, w praw itp., właściwe używanie wyrażeń przyimkwych, ćwiczenia w prawidłwym używaniu zwrtów: teraz, ptem, przedtem (np. w trakcie mawiania histryjki brazkwej), zaplanwanie trasy wycieczki, wyknywanie układanek przestrzennych we-dług mdelu, z pamięci i bez wzru, mntwanie knstrukcji z gtwych elementów (np. klcków, krążków), rigami i puzzle przestrzenne Ddatkwe ćwiczenia mżna znaleźć w: 1. Baran J., Zestaw pmcy rzwijających spstrzegawczść wzrkwą i myślenie. W: Terapia zabawą. Warszawa Chmielewska E., Ćwiczenia służące dsknaleniu percepcji wzrkwej. Zeszyt 2. Kielce Frstig M., Hrne D., Wzry i brazki. Warszawa Sawa B., Jeżeli dzieck źle czyta i pisze. Warszawa Waszkiewicz E., Stymulacja psychmtryczneg rzwju dzieci 6-8 letnich. Warszawa Zakrzewska B., Jeszcze ptrenujemy. Ćwiczenia w zakresie wzrkwsłuchwym. Warszawa 1998.

17