Szkoła/placówka: GIMNAZJUM KATOLIC KIEGO STOWARZYSZENIA WYC HOWAWC ÓW, Gorzów Wielkopolski, ul. C HEŁMOŃSKIEGO 1

Transkrypt

1 Raport z ewaluacji - wersja pełna Szkoła/placówka: GIMNAZJUM KATOLIC KIEGO STOWARZYSZENIA WYC HOWAWC ÓW, Gorzów Wielkopolski, ul. C HEŁMOŃSKIEGO 1 Przebieg ewaluacji Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w szkole (lub placówce) przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Ewaluacja polega na zbieraniu i analizowaniu informacji: - o efektach działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz innej działalności statutowej szkoły lub placówki (na podstawie danych informujących o wynikach pracy szkoły (lub placówki) odzwierciedlonych w umiejętnościach, zachowaniach, postawach, działaniach uczniów i w osiąganych przez nich rezultatach na różnego rodzaju testach, egzaminach), - o procesach zachodzących w szkole lub placówce (na podstawie danych, które informują o procesach i działaniach zachodzących i podejmowanych w szkole (lub placówce), a decydujących o sposobie funkcjonowania, charakterze szkoły (lub placówki) i przede wszystkim prowadzących do pożądanych efektów), - o funkcjonowaniu szkoły lub placówki w środowisku lokalnym, w szczególności w zakresie współpracy z rodzicami uczniów (na podstawie danych informujących o sposobie współpracy ze środowiskiem i funkcjonowaniu w środowisku oraz wykorzystaniu tych zasobów w procesie nauczania i uczenia się), - o zarządzaniu szkołą lub placówką (na podstawie danych informujących o sposobach zarządzania decydujących o jakości działań podejmowanych w szkole lub placówce). Ewaluacja ma na celu zebranie informacji i ustalenie poziomu spełniania przez szkołę lub placówkę wymagań zawartych w załączniku do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 r. w sprawie nadzoru pedagogicznego. Szkoła lub placówka może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę lub placówkę. W trakcie ewaluacji w placówce zbierano informacje pochodzące z wielu źródeł, od: dyrektora, uczących w szkole nauczycieli, innych pracowników, uczniów, rodziców (tych, których dzieci brały udział w badaniu), partnerów szkoły (lub placówki) przy wykorzystaniu różnych metod badawczych (w tym obserwację szkoły i zajęć lekcyjnych). Dzięki temu ewaluacja zewnętrzna daje wyniki o dużej wiarygodności. Jest profesjonalnie zaplanowana i wykonywana, a niezwiązani z badaną szkołą (lub placówką) wykonawcy zapewniają obiektywność. Badanie zostało zrealizowane w dniach przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszli: Beata Wachowiak, Krystyna Wiśniewska. Badaniem objęto 35 uczniów (ankieta i wywiad grupowy), 22 rodziców (ankieta i wywiad grupowy) i 19 nauczycieli (ankieta i wywiad grupowy). Przeprowadzono wywiad indywidualny z dyrektorem placówki, grupowy z przedstawicielami samorządu lokalnego i partnerów szkoły, grupowy z pracownikami niepedagogicznymi, a także obserwacje lekcji, placówki i analizę dokumentacji. Na podstawie zebranych danych został sporządzony raport, który obejmuje podstawowe obszary działania szkoły lub placówki: efekty działalności dydaktycznej i wychowawczej, procesy zachodzące w szkole/placówce, funkcjonowanie szkoły/placówki w środowisku lokalnym i zarządzanie szkołą/placówką. Informacja o szkole /3286 1/78

2 Nazwa placówki Patron Typ placówki Miejscowość Ulica Numer 1 GIMNAZJUM KATOLIC KIEGO STOWARZYSZENIA WYC HOWAWC ÓW PIOTR JERZY FRASSATI Gimnazjum Kod pocztowy Urząd pocztowy Gorzów Wielkopolski C HEŁMOŃSKIEGO Telefon Fax Www GORZÓW WIELKOPOLSKI Regon Publiczność Kategoria uczniów C harakter Uczniowie, wychow., słuchacze 54 Oddziały 3 Nauczyciele pełnozatrudnieni 2 Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) 17 Nauczyciele niepełnozat. (w etatach) 0 Średnia liczba uczących się w oddziale 18 Liczba uczniów przypadających na jednego pełnozatrudnionego nauczyciela Niepubliczna o uprawnieniach szkoły publicznej Dzieci lub młodzież Brak specyfiki Województwo LUBUSKIE (08) Powiat Powiat m. Gorzów Wielkopolski (61) Gmina M. Gorzów Wielkopolski (01) Typ gminy Liczba mieszkańców Wysokość wydatków na oświatę Stopa bezrobocia 27 Wyniki ewaluacji Obszar: Efekty Wymaganie: Analizuje się wyniki sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe - Poziom spełniania wymagania: A Komentarz: Z przeprowadzonego badania wynika, że w szkole analizuje się wyniki egzaminu gimnazjalnego. Prowadzone analizy mają na celu poprawę jakości pracy szkoły, a dokonywane są z wykorzystaniem różnorodnych metod. Efektem prowadzonych analiz są wnioski, na których podstawie są planowane i wdrażane różnorodne działania przynoszące rezultaty. Poniżej zostaną przytoczone argumenty, które świadczą o bardzo wysokim poziomie spełniania wymagań. /3286 2/78

3 W szkole przeprowadzane są analizy wyników egzaminów zewnętrznych z wykorzystaniem różnorodnych metod. Potwierdza to zarówno dyrektor, wszyscy nauczyciele, jak i analiza dokumentów. Nauczyciele prowadzą analizy w oparciu o wyniki szkoły pozyskiwane z Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (OKE) w Poznaniu, dokonują porównań w kontekście wyników innych szkół na terenie miasta oraz w kraju. W ramach analizy ilościowej porównywane są średnie wyniki zespołów klasowych, ze średnimi wynikami województwa i kraju, analizuje się współczynniki łatwości w zakresie standardów oraz zadań w odniesieniu do ucznia i zespołu klasowego, a także rozkład wyników indywidualnych uczniów w skali staninowej. Jakościowo analizowane są umiejętności opisane w standardach wymagań egzaminacyjnych. Ponadto w szkole prowadzona jest analiza Edukacyjnej Wartości Dodanej (EWD) oraz tendencji rozwojowych szkoły, opracowanych przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną w Poznaniu. Analizie poddaje się również to, w jaki sposób uczniowie wykorzystują swoje możliwości, m.in. poprzez zestawianie wyników egzaminów zewnętrznych z wynikami oceniania wewnętrznego. Podejmowane przez dyrektora i nauczycieli działania świadczą o tym, że analiza wyników egzaminu gimnazjalnego prowadzona jest w celu poprawy jakości pracy szkoły. Nauczyciele analizują dokładnie umiejętności sprawdzane na egzaminie i wydzielają te, które są kształtowane na poszczególnych przedmiotach, np. matematyce, fizyce, biologii, geografii. Uwagi wynikające z analiz są szczegółowo omawiane przez nauczycieli z uczniami, a przede wszystkim wykorzystywane do planowania pracy z następną grupą dzieci. W związku z tym, że nie wszyscy nauczyciele w szkole są egzaminatorami, to analizy te traktowane są jako swoiste upowszechnianie wiedzy o standardach egzaminacyjnych i kryteriach ich oceny. Ponadto analizy te pozwalają na pozyskanie informacji na temat adekwatności wyników uzyskanych przez uczniów na egzaminie zewnętrznym do ich możliwości edukacyjnych. W szkole wdrażane są działania planowane na podstawie wniosków wynikających z analizy wyników egzaminu gimnazjalnego. Dyrektor i nauczyciele twierdzą, że wnioski wynikające z analiz wyników egzaminu gimnazjalnego są podstawą do korekty w ich indywidualnych planach pracy, ale zmodyfikowano również szkolny plan nauczania, tak aby bardziej skorelować treści realizowane na różnych przedmiotach oraz wprowadzone zostały przez dyrektora dodatkowe godziny z przedmiotów ścisłych. Nauczyciele wykorzystują wnioski z analiz wyników egzaminów gimnazjalnych do planowania zajęć edukacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem obszarów, które na egzaminie wypadły najsłabiej i do modyfikacji metod pracy. Nauczyciele pracując z uczniami wykorzystują zróżnicowane i dostosowywane do możliwości uczniów metody pracy, planują wiązki zadań ukierunkowanych na kształtowanie umiejętności słabiej opanowanych przez uczniów, dostosowują ćwiczenia do ich możliwości, opracowują zagadnienia, które sprawiają uczniom najwięcej problemów, a następnie wspólnie je analizują, pracują ze standardami egzaminacyjnymi. Ponadto wnioski zostały wykorzystane do modyfikacji oceniania (budowa zadań na podobnych zasadach konstrukcyjnych, jak zadania egzaminacyjne, współpraca pomiędzy nauczycielami przy doborze testów próbnych, prac kontrolnych i zadań domowych) i motywowania. Zintensyfikowano przeprowadzanie próbnych egzaminów zewnętrznych, które są przeprowadzane co najmniej 6 razy w ciągu roku. Wdrażane w szkole działania planowane na podstawie wniosków z analizy wyników egzaminu gimnazjalnego przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia. Wyniki szkoły w badanych ostatnich dwóch latach, uplasowały się w najwyższym 9 staninie. Wskaźnik EWD szkoły znajduje się w ćwiartce charakterystycznej dla szkoły sukcesu, zarówno w części humanistycznej, jak i matematyczno-przyrodniczej. Wyznaczona tendencja rozwojowa od 2002 roku w części humanistycznej jest rosnąca, natomiast w części matematycznoprzyrodniczej malejąca, lecz o tendencji spadkowej zadecydował bardzo wysoki wynik pierwszego egzaminu. Do działań podejmowanych przez dyrektora i nauczycieli mających na celu podnoszenie efektów kształcenia należy zaliczyć przede wszystkim: analizę możliwości uczniów na podstawie prowadzonych diagnoz, aby wzmacniać ich słabsze strony, odpowiednie planowanie (np. ze względu na włączenie do egzaminu zagadnień z zakresu historii sztuki i muzyki, wprowadzono dodatkowe zajęcia z zakresu plastyki), metodyka pracy (dodatkowe ćwiczenia z zakresu stosowania interpunkcji, czytania ze zrozumieniem tekstów literackich i treści matematycznych, powtarzanie lektur przed egzaminem, comiesięczne testy próbne) i systematyczność w ocenianiu poprzez stosowanie różnych form sprawdzania wiedzy uczniów (kartkówki, sprawdziany, prace klasowe, próby egzaminu gimnazjalnego) oraz odpowiednie komunikowanie wyników nauczania zarówno uczniom, jak i rodzicom. W opinii dyrektora szczególnie ważną rolę w uzyskiwaniu tak wysokich wyników odgrywa bardzo dobra współpraca z rodzicami, którzy są ukierunkowywani na pracę z dziećmi (np. samodzielne wykonywanie przez uczniów testów z budzikiem w domu) oraz współpraca z kościołem. Zdaniem osób reprezentujących partnerów szkoły utrzymuje się ona na wysokim poziomie od lat. Nauczyciele angażują się w swoją pracę, a efekty nauczania są bardzo dobre, co jest widoczne również podczas zajęć dodatkowych, np. zajęć turystycznych, w trakcie których uczniowie prezentują dużą wiedzę ogólną. Przedstawione powyżej argumenty uzasadniają bardzo wysoką ocenę poziomu spełniania wymagania. Komentarz do charakterystyki wymagań na poziomie B - /3286 3/78

4 Na podstawie przeprowadzonego badania można stwierdzić, iż w szkole do analizy wyników egzaminu gimnazjalnego wykorzystuje się różnorodne metody. Dyrektor podał przykłady analiz ilościowych i jakościowych prowadzonych w szkole. Potwierdza to również analiza dokumentów, w których uwidocznione są szczegółowe analizy z wykorzystaniem różnorodnych metod. W ramach analizy ilościowej porównywane są średnie wyniki zespołów klasowych, porównuje się je ze średnimi wynikami województwa i kraju, analizuje się współczynniki łatwości w zakresie standardów i zadań w odniesieniu do ucznia i zespołu klasowego oraz rozkład wyników i pozycje uczniów w skali staninowej. Jakościowo sprawdzane i porównywane są badane we wszystkich częściach egzaminu umiejętności, ponadto analizowane są wskaźniki EWD i tendencje rozwojowe szkoły podawane przez OKE w Poznaniu. Na podstawie przeprowadzonego w szkole badania można stwierdzić, że wdrażane w szkole z analizy wyników egzaminu gimnazjalnego przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia. Z analizy dokumentów wynika, iż wyniki szkoły uplasowały się w najwyższym 9 staninie. Najniższy wynik osiągnięty przez ucznia szkoły w części matematyczno-przyrodniczej mieścił się w czwartym staninie, natomiast w części humanistycznej najniższe wyniki mieściły się w piątym staninie. Wskaźnik EWD szkoły znajduje się w ćwiartce charakterystycznej dla szkoły sukcesu, zarówno w części humanistycznej, jak i matematyczno-przyrodniczej. Wyznaczona tendencja rozwojowa od 2002 roku w części humanistycznej jest rosnąca, natomiast w części matematyczno-przyrodniczej malejąca, lecz o tendencji spadkowej zadecydował bardzo wysoki wynik pierwszego egzaminu. Do działań podejmowanych przez dyrektora i nauczycieli mających na celu podnoszenie efektów kształcenia należy zaliczyć przede wszystkim: analizę możliwości uczniów na podstawie prowadzonych diagnoz, aby wzmacniać ich słabsze strony, odpowiednie planowanie (np. ze względu na włączenie do egzaminu zagadnień z zakresu historii sztuki i muzyki, wprowadzono dodatkowe zajęcia z zakresu plastyki), metodyka pracy (dodatkowe ćwiczenia z zakresu stosowania interpunkcji, czytania ze zrozumieniem tekstów literackich i treści matematycznych, powtarzanie lektur przed egzaminem, comiesięczne testy próbne) i systematyczność w ocenianiu poprzez stosowanie różnych form sprawdzania wiedzy uczniów (kartkówki, sprawdziany, prace klasowe, próby egzaminu gimnazjalnego) oraz odpowiednie komunikowanie wyników nauczania zarówno uczniom, jak i rodzicom. W opinii dyrektora szczególnie ważną rolę w uzyskiwaniu tak wysokich wyników odgrywa bardzo dobra współpraca z rodzicami, którzy są ukierunkowywani na pracę z dziećmi (np. samodzielne wykonywanie przez uczniów testów z budzikiem w domu) oraz współpraca z kościołem. Zdaniem osób reprezentujących partnerów szkoły utrzymuje się ona na wysokim poziomie od lat. Nauczyciele angażują się w swoją pracę, a efekty nauczania są bardzo dobre, co jest widoczne również podczas zajęć dodatkowych, np. zajęć turystycznych, w trakcie których uczniowie prezentują dużą wiedzę ogólną. Komentarz do charakterystyki wymagań na poziomie D - Z przeprowadzonego badania wynika, że w szkole prowadzone są analizy wyników egzaminu gimnazjalnego w celu poprawy jakości jej pracy. Efektem prowadzonych analiz są wnioski, na których podstawie są planowane i wdrażane różnorodne działania. W szkole przeprowadzana jest analiza wyników egzaminów zewnętrznych. Zarówno dyrektor, jaki i wszyscy nauczyciele znają wyniki egzaminów zewnętrznych i poddają je wszechstronnej analizie. Wprawdzie klasyczna analiza statystyczna jest niemożliwa, ponieważ klasy są małe i nie ma możliwości porównywania wyników pomiędzy oddziałami, ale prowadzona jest szczegółowa analiza wyników indywidualnych poszczególnych uczniów oraz konkretnych umiejętności opisanych w standardach wymagań egzaminacyjnych. Analizy prowadzone są w oparciu o wyniki szkoły pozyskiwane z Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej (OKE) w Poznaniu, w kontekście wyników innych szkół na terenie miasta oraz w kraju. W szkole prowadzona jest również analiza Edukacyjnej Wartości Dodanej (EWD) oraz tendencji rozwojowych szkoły, opracowanych przez Okręgową Komisję Egzaminacyjną w Poznaniu. Ponadto analizuje się również to, w jaki sposób uczniowie wykorzystują swoje możliwości. Zestawiane są wyniki egzaminów zewnętrznych z wynikami oceniania wewnętrznego. Podejmowane przez dyrektora i nauczycieli działania świadczą o tym, że analiza wyników egzaminu gimnazjalnego prowadzone jest w celu poprawy jakości pracy szkoły. Nauczyciele analizują dokładnie umiejętności sprawdzane na egzaminie i wydzielają te, które są kształtowane na poszczególnych przedmiotach, np. matematyce, fizyce, biologii, geografii. W związku z tym, że nie wszyscy nauczyciele w szkole są egzaminatorami, to analizy te traktowane są jako swoiste upowszechnianie wiedzy o standardach egzaminacyjnych i kryteriach ich oceny. Ponadto analizy pozwalają na pozyskanie informacji na temat adekwatności wyników uzyskanych przez uczniów na egzaminie zewnętrznym do ich możliwości edukacyjnych. Uwagi wynikające z analiz są szczegółowo omawiane przez nauczycieli z uczniami, a przede wszystkim wykorzystywane do planowania pracy z następną grupą dzieci. Z przeprowadzonego badania wynika, że w szkole wdrażane są działania planowane na podstawie wniosków wynikających z analizy wyników egzaminu gimnazjalnego. Zdaniem zarówno dyrektora, jak i nauczycieli wnioski wynikające z analiz wyników egzaminu gimnazjalnego są podstawą do korekty w planach pracy. W wyniku tych analiz zmieniono organizację pracy szkoły - tj. zmodyfikowano szkolny plan nauczania, tak aby /3286 4/78

5 bardziej skorelować treści realizowane narożnych przedmiotach i wprowadzone zostały przez dyrektora dodatkowe godziny z przedmiotów ścisłych. Zmieniony został również system powtarzania treści programowych gimnazjum w klasie trzeciej zaplanowane są obecnie co tydzień. Nauczyciele wykorzystują wnioski z analiz wyników egzaminów gimnazjalnych do planowania zajęć edukacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem obszarów, które na egzaminie wypadły najsłabiej i do modyfikacji metod pracy. Metody pracy są zróżnicowane i dostosowywane do możliwości uczniów. Nauczyciele przygotowują uczniów do egzaminów poprzez analizy testów gimnazjalnych, omówienie ich z rodzicami, a następnie planują na zajęciach wiązki zadań ukierunkowanych na kształtowanie umiejętności słabiej opanowanych przez uczniów, dostosowują ćwiczenia do możliwości uczniów, opracowują zagadnienia, które sprawiają uczniom najwięcej problemów, a następnie wspólnie je analizują, pracują ze standardami egzaminacyjnymi, organizują rozwiązywanie problemów w twórczy sposób. Ponadto wnioski zostały wykorzystane do modyfikacji oceniania (budowa zadań na podobnych zasadach konstrukcyjnych, jak zadania egzaminacyjne, współpraca pomiędzy nauczycielami przy doborze testów próbnych, prac kontrolnych i zadań domowych) i motywowania. Zintensyfikowano przeprowadzanie próbnych egzaminów zewnętrznych, które są przeprowadzane są co najmniej 6 razy w ciągu roku. Ponadto uczniowie otrzymują testy do domu, aby móc je przeanalizować i sprawdzić się. Kryterium: W szkole przeprowadzana jest analiza wyników egzaminów zewnętrznych - Zdaniem dyrektora klasyczna analiza statystyczna jest niemożliwa, ponieważ klasy są małe. Nie ma również możliwości porównywania wyników pomiędzy oddziałami. Analizie poddawane są wyniki indywidualne poszczególnych uczniów oraz konkretne umiejętności opisane w standardach. W szkole prowadzona jest analiza EWD oraz tendencji rozwojowych, opracowanych przez OKE w Poznaniu. W szkole analizuje się również to, w jaki sposób uczniowie wykorzystują swoje możliwości. Zestawiane są wyniki egzaminów zewnętrznych z wynikami oceniania wewnętrznego. Prowadzone są również próby egzaminów zewnętrznych - co najmniej 6 razy w ciągu roku. Uczniowie otrzymują testy również do domu, aby móc je przeanalizować i sprawdzić się. Wszyscy ankietowani nauczyciele stwierdzili, że znają wnioski z analizy wyników egzaminu gimnazjalnego z poprzedniego roku szkolnego. Nauczyciele w wywiadzie wskazywali na analizy dokonywane w oparciu o wyniki szkoły pozyskiwane z OKE w kontekście wyników uzyskiwanych przez uczniów szkół w Gorzowie Wlkp. i w kraju. Nauczyciele analizują dokładnie umiejętności sprawdzane na egzaminie i wydzielają umiejętności kształtowane na matematyce, fizyce, biologii, geografii. Analiza tych umiejętności w kontekście wyników jest podstawą do planowania zajęć w kolejnych latach. Zdaniem nauczycieli uczestniczących w wywiadzie, analiza zespołowa jest utrudniona ze względu na małą liczbę nauczycieli. Analiza jest najpierw prowadzona indywidualnie, a potem nauczyciele spotykają się w zespołach mało formalnych np. poloniści, historycy i nauczyciele WOS. Nie wszyscy nauczyciele są egzaminatorami i nie wszyscy mają bieżące informacje o kryteriach i analiza wyników jest metodą upowszechniania kryteriów wśród nauczycieli nieegzaminatorów. Dzieci są szczegółowo informowane o uzyskiwanych przez siebie wynikach - zarówno po próbach egzaminu, jak i pozewnętrznym egzaminie gimnazjalnym. Kryterium: Analiza jest prowadzona w celu poprawy jakości pracy szkoły - Zdaniem dyrektora celem prowadzonych analiz jest uzyskanie informacji w jakim stopniu szkoła wykorzystuje wiedzę o możliwościach ucznia i czy wyniki uzyskiwane przez uczniów są adekwatne do ich możliwości. Nauczyciele w wywiadzie stwierdzili, iż uwagi wynikające z analiz są cenne do planowania pracy z następną grupą dzieci, i choć omawiają wyniki indywidualne z uczniami, to uczniowie nie są już tak bardzo zainteresowani. Kryterium: Wnioski z analizy są wdrażane - Dyrektor w wywiadzie stwierdził, iż w wyniku wdrażania wniosków z analizy egzaminu gimnazjalnego zmieniono organizację pracy szkoły - tj. zmodyfikowano szkolny plan nauczania, np. fizyka koreluje z matematyką w drugiej klasie i w związku z tym zwiększenie liczby godzin przeniesiono do drugiego trymestru klasy drugiej. Dodatkowo wprowadzane są godziny dyrektora z przedmiotów ścisłych. Wcześniej w szkole była tendencja szybkiej realizacji programu, aby mieć czas na powtórki przed egzaminem, natomiast obecnie zmieniono system i w klasie trzeciej powtórki realizowane są co tygodniowo. Systemy te są różne i są dostosowywane do możliwości uczniów. Nauczyciele przygotowują uczniów do egzaminów poprzez analizy testów, omówienie ich z rodzicami, a następnie planują na zajęciach wiązki zadań ukierunkowanych na kształtowanie umiejętności słabiej opanowanych przez uczniów. Zdaniem dyrektora najważniejsze są analizy prowadzone przez nauczycieli planujących i organizujących swoją pracę. Po otrzymaniu wyników dokonywane są korekty w planach pracy. Nauczyciele w ankietach stwierdzili, iż w wdrażają wnioski z analizy wyników do: planowania zajęć edukacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem obszarów, które na egzaminie wypadły najsłabiej materiał 3 wskazania na 18 ankietowanych; modyfikacji /3286 5/78

6 metod pracy -15 z 18 ( większy nacisk na treści i umiejętności, które wyszły słabiej, dostosowuję kolejne ćwiczenia do tych pól w których uczniowie wypadli najsłabiej, opracowuję zagadnienia, które sprawiły najwięcej problemów uczniom, następnie analizuję je z uczniami, rozwiązywanie problemów w twórczy sposób, praca ze standardami ); modyfikacji oceniania 3 z18 ( nauczyciele budują na podobnych zasadach konstrukcyjnych co zadania z egzaminacyjne, współpracuję z nauczycielami innych przedmiotów w doborze testów próbnych, prace kontrolne, zadania domowe ); motywowania 2 z 18 (staram się zachęcić uczniów do pracy, poszukuję nowych form, analizując warunki do "wzmocnienia" ich szans edukacyjnych); do oceny skuteczności metod pracy. Kryterium: W szkole stosuje się jakościowe i ilościowe metody analizy - Dyrektor w wywiadzie stwierdził, iż w szkole analizowane ilościowo są średnie wyniki zespołów klasowych, porównuje się je ze średnimi wynikami województwa i kraju, analizuje się łatwość zadań w odniesieniu do ucznia i zespołu klasowego. Analiza dokumentów potwierdza prowadzenie analiz ilościowych w zakresie standardów i zadań, dla których obliczane są poziomy łatwości; określane są pozycje uczniów w skali staninowej (najniższy stanin - 4 w części matematyczno-przyrodniczej jedna osoba, a w części humanistycznej 5 3 osób); porównywane są średnie wyniki szkoły do średnich wyników w kraju. Jakościowo sprawdzane i porównywane są wszystkie badane we wszystkich częściach egzaminu umiejętności (dla klasy), ponadto analizowane są tendencje rozwojowe podawane przez OKE w Poznaniu - tendencja rozwojowa szkoły jest rosnąca w części humanistycznej, a w części matematyczno-przyrodniczej tendencja jest malejąca (decyduje o tym wynik pierwszego egzaminu z 2002r., który był bardzo wysoki). Kryterium: Wdrażane wnioski przyczyniają się do wzrostu efektów kształcenia - Zdaniem dyrektora do wzrostu efektów kształcenia przyczyniają się działania nauczycieli polegające na analizie możliwości uczniów, aby wzmacniać ich słabsze strony, planowaniu, ocenianiu oraz odpowiednim komunikowaniu wyników nauczania, a także współpracy z rodzicami oraz kościołem. Nauczyciele przeprowadzają próby egzaminu gimnazjalnego nie tylko w kontekście testu, ale również warunków przeprowadzania. Dyrektor podkreślał przede wszystkim systematyczność w ocenianiu poprzez stosowanie kartkówek, sprawdzianów, prac klasowych i prób egzaminów, wdrażanie do samokształcenia np. samodzielne wykonywanie testów z budzikiem w domu oraz współpracę z rodzicami, którzy są ukierunkowywani na pracę z dziećmi. Nauczyciele podczas wywiadu stwierdzili, iż osiągane przez ich uczniów wyniki są cały czas wysokie i trudno jest je poprawiać, ale pracują ponieważ za każdym razem jest to inny zespół klasowy. W wyniku analizy wyników wdrożone zostały działania dotyczące metodyki pracy i sprawdzania umiejętności uczniów. Działania wdrażane są po wcześniejszej diagnozie umiejętności. W efekcie w bieżącym roku szkolnym wprowadzono dodatkowe ćwiczenia z zakresu stosowania interpunkcji, czytania ze zrozumieniem tekstów literackich oraz treści matematycznych. Ze względu na włączenie do egzaminu zagadnień z zakresu historii sztuki i muzyki, wprowadzono dodatkowe zajęcia z zakresu plastyki. Do działań wpływających na efekty kształcenia nauczyciele zaliczyli również powtarzanie lektur przed egzaminem, comiesięczne testy próbne, w trakcie których uczniowie się "oćwiczają". Zdaniem osób reprezentujących partnerów szkoły efekt szkoły jest taki, jacy są uczniowie. Ich zdaniem nauczyciele cały czas się angażują, lecz zmieniają się uczniowie. Szkoła od kilku lat utrzymuje się na wysokim poziomie. Zdaniem uczestniczących w wywiadzie w tej szkole w pracę się angażuje, a efekty nauczania są bardzo dobre. Ponadto młodzież uczestniczy w zajęciach turystycznych i wtedy widać, że dysponują dużą wiedzą ogólną. Poziom wiedzy uczniów jest wysoki, ale też rodzicom zależy na tym, żeby dzieci dobrze się uczyły. Wymaganie: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności - Poziom spełniania wymagania: A Komentarz: Na podstawie przeprowadzonego badania można stwierdzić, że uczniowie szkoły nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. Zdaniem wszystkich nauczycieli ich uczniowie nabyli w poprzednim roku szkolnym wiadomości i umiejętności opisane w podstawie programowej w wysokim stopniu. Podobnego zdania są partnerzy szkoły, którzy oceniają poziom wiedzy uczniów i osiągane przez nich wyniki egzaminu gimnazjalnego bardzo wysoko. Uważają, że w tej szkole ważne jest nie tylko posiadanie wiedzy, ale umiejętność jej wykorzystania, uczniowie muszą rozumieć to czego się uczą, zwraca się uwagę na przyczynę i skutek, wdraża się uczniów do samodzielnego wyciągania wniosków. C hoć ich zdaniem nie jest to idealna szkoła, bo są różni nauczyciele, to uczący się mogą zdobyć wiedzę na wysokim poziomie. Analiza dokumentów potwierdza stuprocentową /3286 6/78

7 promocję w ciągu ostatnich dwóch lat. W szkole diagnozuje się i analizuje osiągnięcia uczniów uwzględniając ich możliwości rozwojowe. Wszyscy ankietowani nauczyciele stwierdzili, że analizują osiągnięcia uczniów, co potwierdza również szkolna dokumentacja. Szczegółowej analizie wyników nauczania sprzyja system trymestralny, który stwarza możliwość systematycznego sprawdzania i oceniania umiejętności uczniów. Najczęstszymi działaniami wymienianymi przez nauczycieli było prowadzenie wnikliwych analiz wyników egzaminów, sprawdzianów, prac kontrolnych i zadań praktycznych; analizy wyników diagnoz wstępnych i końcowych oraz ich omawianie wspólnie z uczniami, konsultacje z nauczycielami uczącymi innych przedmiotów, analiza ocen bieżących i trymestralnych oraz comiesięcznych próbnych egzaminów. Analizy popełnianych przez uczniów błędów skutkują powrotem do tych zagadnień, które są słabiej opanowane, porównywanie uzyskiwanych wyników w poprzednich latach i zestawianie osiągnięć oraz poszczególnych umiejętności, umożliwia planowanie doskonalenia odpowiednich umiejętności, np. form wypowiedzi, porównywanie skali ocen uzyskanych przez danego ucznia z jego możliwościami intelektualnymi, analiza jakości warunków w jakich uczniowie pracują, czy sprzyja to ich motywacji i umożliwia uruchomienie potencjału, stwarza możliwość doboru odpowiednich form i metod pracy. Prowadzona w szkole analiza osiągnięć uczniów uwzględnia ich możliwości rozwojowe. Potwierdza to dyrektor i nauczyciele. W szkole prowadzona jest indywidualizacja procesu edukacyjnego w oparciu o dokładną analizę możliwości ucznia. Wiedzę na ten temat nauczyciele pozyskują poprzez prowadzenie diagnoz wstępnych, których wyniki są analizowane pod koniec września. Wnioski wynikające z tych analiz wykorzystywane są do modyfikacji opracowanych wcześniej planów wynikowych. Wyniki uczniów z każdego egzaminu są analizowane indywidualnie, porównywane ze średnimi wynikami szkoły i kraju. Szkoła przygotowuje również tzw. "arkusz zgodności" dla każdego ucznia, w którym porównuje się wyniki z klasyfikacji końcowej z wynikami uzyskanymi na egzaminie gimnazjalnym (występuje duża zgodność). W szkole formułuje się i wdraża wnioski z analizy osiągnięć uczniów. Nauczyciele stwierdzili, iż na podstawie wniosków stanowiących efekt prowadzonych analiz, zwiększono nacisk na zajęcia z geometrii, wprowadzono ćwiczenia poszerzające słownictwo i wzbogacające umiejętności językowe, wykorzystuje się w większym stopniu słowniki i programy komputerowe. Sami uczniowie uważają, że zajęcia w których uczestniczą w szkole mają zróżnicowany stopień trudności (w skali od 1 do 8 wartość 5 wskazało siedem osób na siedemnaście ankietowanych) oraz że zajęcia w dniu badania były dostosowane do ich możliwości (przeciwnego zdania była jedna osoba spośród szesnastu ankietowanych). Wszyscy ankietowani nauczyciele dostrzegają możliwości uzyskania lepszych wyników przez uczniów, uważają, iż ich uczniowie w większości są zdyscyplinowani, mają chęć do nauki, są zaangażowani i aktywni, przejawiają również własną inicjatywę (w skali od 1 do 8 najniżej wskazaną wartością przez jedną osobę była wartość 5). Potwierdzają to uczniowie, którzy uważają, iż nauczyciele w nich wierzą. Przejawia się to tym, że nauczyciele proponują uczniom udział w różnych konkursach, omawiając sprawdziany motywują mówiąc, że stać uczniów na więcej. C hoć zdaniem uczniów są również tacy nauczyciele, którzy w nich nie wierzą. Podobnego zdania są rodzice. Prawie wszyscy (15 osób spośród 16 ankietowanych) uważają, że nauczyciele wierzą w możliwości uczniów, a jedna osoba była przeciwnego zdania. Wnioski z analizy osiągnięć uczniów zostały wykorzystane do zmian w szkole, które dotyczyły realizowanych programów nauczania oraz zmian organizacyjnych w realizacji ścieżek edukacyjnych. Wykorzystywane we wcześniejszych latach programy nauczania i towarzyszące im podręczniki były przeznaczone dla dzieci zdolnych, podjęto więc decyzję o zmianie, gdyż analizy osiągnięć uczniów wskazywały na konieczność zastosowania prostszych i bardziej ustrukturyzowanych. Dyrektor uważa za szczególnie istotną zmianę realizacji ścieżek edukacyjnych, które obecnie są finalizowane podczas zajęć na Zielonej Szkole. Nauczyciele w wywiadzie wskazywali na różnego rodzaju działania podejmowane przez nich w ramach wdrażania wniosków wnikających z analizy osiągnięć uczniów. Wprowadzone zostały np. ćwiczenia muzyczne uruchamiające wyobraźnię i ćwiczące umiejętności matematyczne, ucząc gramatyki i interpunkcji wskazują na zależności logiczne, co ma znaczenie w przypadku dzieci zdolnych matematycznie, a mniej uzdolnionych polonistycznie, przeprowadzają ćwiczenia ortograficzne korzystając ze słownictwa z innych przedmiotów, zwracają uwagę uczniom na to, że o to samo można zapytać na wiele różnych sposobów, podobnie jak istnieje wiele możliwości rozwiązywania problemu na matematyce, uwzględniają również korelację pomiędzy przedmiotami. Wszystkie dostępne źródła potwierdzają fakt, iż wdrażane wnioski z analizy osiągnięć uczniów przekładają się na wzrost efektów kształcenia, a dodatkowym sukcesem szkoły jest aktywność absolwentów gimnazjum w szkołach ponadgimnazjalnych przejawiająca się działalnością w samorządach. Świadczą o tym wyniki egzaminów gimnazjalnych, ocenianie bieżące i doskonalone umiejętności. Od 2008r. wyniki obu części egzaminu gimnazjalnego mieszą się w najwyższym, dziewiątym staninie, a wynik Edukacyjnej Wartości Dodanej znajduje się w trzeciej ćwiartce, charakteryzującej "szkoły sukcesu". Przedstawione powyżej argumenty uzasadniają bardzo wysoką ocenę poziomu spełniania /3286 7/78

8 wymagania. Komentarz do charakterystyki wymagań na poziomie B - W szkole formułuje się i wdraża wnioski z analizy osiągnięć uczniów, dostrzegane są możliwości uzyskiwania przez uczniów lepszych wyników w nauce, a wdrożone wnioski przyczyniają się do poprawy wyników w nauce uczniów. W szkole formułuje się wnioski z analizy osiągnięć uczących się. Nauczyciele stwierdzili, iż na podstawie wniosków stanowiących efekt prowadzonych analiz, zwiększono nacisk na zajęcia z geometrii, wprowadzono ćwiczenia poszerzające słownictwo i wzbogacające zdolności językowych, wykorzystuje się w większym stopniu słowniki i programy komputerowe. Sami uczniowie uważają, że zajęcia w których uczestniczyli w szkole mają zróżnicowany stopień trudności (na skali od 1 -bardzo łatwe do 8- bardzo trudne, uczniowie zaznaczyli wartości od 2 do 6, przy czym najwięcej wskazań uzyskała wartość 5 (7 wskazań na 17 ankietowanych). Podobne wyniki uzyskano w odniesieniu do konkretnego dnia - wskazania mieściły się na skali od 2 do 7, przy czym większość ankietowanych uznała, że zajęcia w danym dniu były łatwe (po 4 wskazania przy punktach 2,3 i4). Zdaniem ankietowanych uczniów zajęcia lekcyjne, w których uczestniczyli w dniu badania, były dostosowane do ich możliwości, a przeciwnego zdania była jedna osoba spośród szesnastu ankietowanych. Nauczyciele dostrzegają możliwości uzyskania lepszych wyników przez uczniów. Wszyscy ankietowani nauczyciele stwierdzili, iż ich uczniowie w większości są zdyscyplinowani, mają chęć do nauki, są zaangażowani i aktywni (w skali od 1 do 8 najniżej wskazaną wartością była wartość 6). Najwyżej oceniony przez nauczycieli fakt uzyskiwania lepszych wyników (jedna osoba -6 i po dziewięć odpowiednio wartości 7 i 8), natomiast nieco niżej kwestia przejawiania własnej inicjatywy przez uczniów (jedna osoba - 5, trzy - 6, dziewięć -7 oraz sześć - 8). Uczniowie uważają, iż nauczyciele wierzą w nich. Przejawia się to tym, że proponują im udział w różnych konkursach, ponieważ wiedzą, że sobie poradzą. Niektórzy nauczyciele po prostu mówią o tym, np. "mogłaś lepiej napisać sprawdzian". C hoć zdaniem uczniów są również tacy nauczyciele, którzy w nich nie wierzą. Podobnego zdania są rodzice. Prawie wszyscy (15 osób spośród 16 ankietowanych) uważają, że nauczyciele wierzą w możliwości uczniów, a jedna osoba była przeciwnego zdania. Żaden z nich nie potrafił wskazać przypadków, w których dzieci mówiłyby, że są sytuacje, kiedy nie czują wiary w siebie. Rodzice stwierdzili, że skoro są nauczyciele poświęcający swój czas, więc chyba wierzą w dzieci. Badane kryterium: W szkole wdraża się wnioski z analizy osiągnięć uczących się Dyrektor w wywiadzie wskazał wnioski z analizy osiągnięć uczniów, które zostały wykorzystane do zmian w szkole. Zmiany dotyczyły realizowanych programów nauczania oraz zmian organizacyjnych w realizacji ścieżek edukacyjnych. Realizowane we wcześniejszych latach programy nauczania i towarzyszące im podręczniki były przeznaczone dla dzieci zdolnych, podjęto więc decyzję o zmianie, gdyż analizy osiągnięć uczniów wskazywały na konieczność zastosowania prostszych i bardziej ustrukturyzowanych. Podejmowano również próby integracji wiedzy i realizację ścieżek edukacyjnych finalizuje się obecnie w ramach tzw. zielonej szkoły. Nauczyciele w wywiadzie wskazywali na różnego rodzaju działania podejmowane przez nich w ramach wdrażania wniosków wnikających z analizy osiągnięć uczniów. Wprowadzone zostały np. ćwiczenia muzyczne uruchamiające wyobraźnię i ćwiczące umiejętności matematyczne, ucząc gramatyki i interpunkcji wskazują na zależności logiczne, co ma znaczenie w przypadku dzieci zdolnych matematycznie, a mniej uzdolnionych polonistycznie. Nauczyciele podkreślają to czego uczą, nadbudowują nowe informacje nad tymi posiadanymi, przeprowadzają ćwiczenia ortograficzne korzystając ze słownictwa z innych przedmiotów. W metodyce pracy zwracają uwagę uczniom na to, że o to samo można zapytać na wiele różnych sposobów, podobnie istnieje wiele możliwości rozwiązywania problemu na matematyce, uwzględniają również korelację pomiędzy przedmiotami. Wdrażanie wniosków przyczynia się do wzrostu efektów kształcenia. Potwierdzają to różne źródła. Zdaniem dyrektora wdrażane wnioski z analizy osiągnięć uczniów przekładają się na wzrost efektów kształcenia, sukcesem szkoły jest również aktywność absolwentów gimnazjum w szkołach ponadgimnazjalnych (działalność w samorządzie uczniowskim). Nauczyciele uważają, że wdrażane wnioski z analizy osiągnięć uczniów, przekładają się na wzrost efektów kształcenia, o czym świadczą wyniki egzaminów gimnazjalnych, ocenianie bieżące i doskonalone umiejętności. Analiza dokumentów potwierdza wysokie wyniki szkoły. Od 2008r. wyniki obu części egzaminu gimnazjalnego mieszą się w 9 staninie. Szkoła analizuje również wynik Edukacyjnej Wartości Dodanej - w ostatnich trzech latach szkoła znajduje się w trzeciej ćwiartce - "szkoła sukcesu". Wyniki w części humanistycznej są zwykle wyższe Komentarz do charakterystyki wymagań na poziomie D - Na podstawie przeprowadzonego badania można stwierdzić, że uczniowie szkoły nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. Zdaniem nauczycieli ich uczniowie nabyli w poprzednim roku szkolnym wiadomości i umiejętności opisane w podstawie programowej w wysokim stopniu (w skali od 1 do 8 wszyscy nauczyciele wskazali wartość co najmniej 6). Partnerzy szkoły oceniają poziom wiedzy i wyniki egzaminu gimnazjalnego bardzo wysoko. Uważają oni, że w tej szkole ważne jest nie tylko /3286 8/78

9 posiadanie wiedzy, ale umiejętność jej wykorzystania, uczniowie muszą rozumieć czego się uczą - np. na historii zwraca się uwagę na przyczynę i skutek, wdraża się uczniów do samodzielnego wyciągania wniosków. C hoć ich zdaniem nie jest to idealna szkoła, bo są różni nauczyciele, to dzieciaki mogą zdobyć wiedzę na wysokim poziomie. Analiza dokumentów potwierdza stuprocentową promocję w ciągu ostatnich dwóch lat. W szkole diagnozuje się i analizuje osiągnięcia uczniów uwzględniając ich możliwości rozwojowe. Wszyscy ankietowani nauczyciele stwierdzili, że analizują osiągnięcia uczniów, w tym 14 nauczycieli spośród 18 biorących udział w badaniu stwierdziło, że analizują osiągnięcia wszystkich uczniów, 3 - w większości, a 2 osoby - w wybranych, uzasadnionych przypadkach. Najczęstszymi działaniami wymienianymi przez nauczycieli było prowadzenie wnikliwych analiz wyników egzaminów, sprawdzianów, prac kontrolnych i zadań praktycznych (8 wskazań); analizy wyników diagnoz wstępnych i końcowych (6) oraz omawianie wyników diagnoz wspólnie z uczniami (4), konsultacje z nauczycielami uczącymi innych przedmiotów (2), analiza bieżących ocen - jakie są postępy, ocen trymestralnych, comiesięcznych próbnych egzaminów (1), popełnianych błędów, co skutkuje powrotem do tych zagadnień, które są słabiej opanowane (1), porównywanie uzyskiwanych wyników w poprzednich latach i zestawianie osiągnięć oraz poszczególnych umiejętności, np. form wypowiedzi, wypowiedzi ustnych w formie wykresów, tabeli (1), porównywanie skali ocen uzyskanych przez danego ucznia z jego możliwościami intelektualnymi (1), analiza jakości warunków w jakich uczniowie pracują, czy sprzyja to ich motywacji i umożliwia uruchomienie potencjału (1). Szczegółowej analizie wyników nauczania sprzyja system trymestralny, który stwarza możliwość lepszego i częstszego sprawdzania i oceniania umiejętności uczniów. Analiza dokumentów potwierdza prowadzenie analiz osiągnięć uczniów. Wyniki każdego ucznia z każdego egzaminu jest analizowany indywidualnie, porównywane są wyniki ucznia ze średnim wynikiem szkoły i kraju w postaci wykresu dla każdego ucznia. Szkoła przygotowuje tzw. "arkusz zgodności" dla każdego ucznia, w którym porównuje się wyniki z klasyfikacji końcowej z wynikami uzyskanym na egzaminie gimnazjalnym - występuje duża zgodność. Analiza osiągnięć szkolnych uwzględnia możliwości rozwojowe uczniów. Potwierdza to dyrektor i nauczyciele. W szkole prowadzona jest indywidualizacja procesu edukacyjnego w oparciu o dokładną analizę możliwości ucznia. Wiedzę o możliwościach rozwojowych uczniów szkoła pozyskuje poprzez prowadzenie diagnoz wstępnych, główne z polskiego i matematyki. Wyniki tych diagnoz są analizowane pod koniec września i skutkują modyfikacją planów wynikowych. Kryterium: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności zgodne z podstawą programową - Zdaniem nauczycieli biorących udział w ankietowaniu ich uczniowie osiągnęli w poprzednim roku szkolnym wiadomości i umiejętności opisane w podstawie programowej w wysokim stopniu (w skali od 1 do 8 dwie osoby wskazały wartość 6, siedem 7, a dziewięć 8). Partnerzy szkoły w wywiadzie zwrócili uwagę, na fakt, że w tej szkole ważne jest nie tylko posiadanie wiedzy, ale umiejętność jej wykorzystania. Uczniowie muszą rozumieć czego się uczą - np. na historii zwraca się na przyczynę i skutek, wdraża się uczniów do samodzielnego wyciągania wniosków nie wystarczy znać wzór, ale jego zastosowanie. Zdaniem uczestniczących w wywiadzie poziom wiedzy i wyniki egzaminu są wysokie. Stwierdzili również, że choć nie jest to idealna szkoła, są różni nauczyciele - dzieciaki mogą zdobyć wiedzę na wysokim poziomie. Analiza dokumentów potwierdza stu procentową promocję w ciągu ostatnich dwóch lat. Kryterium: W szkole analizuje się osiągnięcia uczniów - Dyrektor w wywiadzie stwierdził, iż to że szkoła pracuje w systemie trymestralnym stwarza możliwość lepszego i częstszego sprawdzania i oceniania umiejętności uczniów. Szkoła bardzo szybko reaguje na nieprzygotowanie do lekcji, jest w stałym kontakcie z rodzicami. Wszyscy ankietowani nauczyciele stwierdzili, że analizują osiągnięcia uczniów, w tym 14 (74%) nauczycieli na 18 biorących udział w badaniu stwierdziło, że analizują osiągnięcia wszystkich uczniów, 3 (16%) większości, a 2 osoby (10%) - w wybranych, uzasadnionych przypadkach. Jako przykłady prowadzonych analiz nauczyciele wskazywali: wnikliwe analizy wyników egzaminów, sprawdzianów, prac kontrolnych, zadań praktycznych (8 wskazań); prowadzenie analizy wyników diagnoz wstępnych i końcowych (6), omawianie wyników diagnoz wspólnie z uczniami (4), konsultacje z nauczycielami uczącymi innych przedmiotów (2), analiza bieżących ocen - jakie są postępy, ocen trymestralnych, comiesięcznych próbnych egzaminów (1), analizy popełnianych błędów, co skutkuje powrotem do tych zagadnień, które są słabiej opanowane (1), porównywanie uzyskiwanych wyników w poprzednich latach i zestawianie osiągnięć oraz poszczególnych umiejętności, np. form wypowiedzi, /3286 9/78

10 wypowiedzi ustnych w formie wykresów, tabeli (1), porównywanie skali oceny uzyskanej przez danego ucznia z możliwościami intelektualnymi jakie on posiada (1), analiza jakości warunków w jakich uczniowie pracują, czy sprzyja to ich motywacji i umożliwia uruchomienie potencjału (1). Analiza dokumentów potwierdza prowadzenie analiz osiągnięć uczniów. Każdy uczeń z każdego egzaminu jest analizowany indywidualnie, porównywane są wyniki ucznia ze średnim wynikiem szkoły i kraju w postaci wykresu dla każdego ucznia. Szkoła przygotowuje tzw. "arkusz zgodności" dla każdego ucznia, w którym porównuje się wyniki z klasyfikacji końcowej z wynikami uzyskanym na egzaminie gimnazjalnym - występuje duża zgodność. Kryterium: Analiza osiągnięć szkolnych uwzględnia możliwości rozwojowe uczniów - Dyrektor w wywiadzie stwierdził, że w szkole analizując osiągnięcia uczniów uwzględnia się ich możliwości rozwojowe. W różnych rodzajach edukacji ocenianie jest związane nie tylko z umiejętnościami, czy też treściami programowymi, ale przede wszystkim z dostosowywaniem wymagań do jego możliwości. W szkole prowadzona jest indywidualizacja procesu edukacyjnego w oparciu o dokładną analizę. Wiedzę o możliwościach rozwojowych uczniów szkoła pozyskuje poprzez prowadzenie diagnozy wstępnych, główne z polskiego i matematyki. Wyniki tych diagnoz są analizowane pod koniec września i skutkują modyfikacją planów wynikowych. Diagnozy są prowadzone również w ciągu roku szkolnego w stosunku do uczniów, którzy przychodzą do szkoły w ciągu roku szkolnego z innych szkół. Nauczyciele w wywiadzie stwierdzili, iż analizując osiągnięcia szkolne uczniów, uwzględniają ich możliwości rozwojowe. Kryterium: W szkole formułuje się wnioski z analizy osiągnięć uczących się - Nauczyciele wywiadzie stwierdzili, iż w wyniku prowadzonych analiz wdrożono wnioski, takie jak: zwiększono nacisk na zajęcia z geometrii, gdyż była gorzej realizowana, wprowadzono ćwiczenia poszerzające słownictwo, wzbogacające zdolności językowych, wykorzystuje się słowniki i programy komputerowe. Ankietowani uczniowie stwierdzili, że zajęcia w których uczestniczyli w szkole mają zróżnicowany stopień trudności. Na skali 1 (bardzo łatwe) - 8 (bardzo trudne) uczniowie zaznaczyli wartości od 2 do 6, przy czym najwięcej wskazań uzyskała wartość 5 (7 wskazań na 17 ankietowanych). Podobne wyniki uzyskano w odniesieniu do konkretnego dnia - wskazania mieściły się na skali od 2 do 7, przy czym większość ankietowanych uznała, że zajęcia w danym dniu były łatwe (po 4 wskazania przy punktach 2,3 i4). Zdaniem ankietowanych uczniów zajęcia lekcyjne, w których uczestniczyli w dniu przeprowadzania ankiety dzisiaj były dostosowane do ich możliwości, w tym 12 osób (75% badanych) stwierdziło, że często lub bardzo często, 3 osoby (19%) - bardzo rzadko, a przeciwnego zdania była jedna osoba (6%). Kryterium: Nauczyciele dostrzegają możliwości uzyskania lepszych wyników przez uczniów - Wszyscy ankietowani nauczyciele stwierdzili, iż ich uczniowie w większości są zdyscyplinowani (w skali od 1 do 8 dwie osoby wskazały wartość 6, dziesięć - 7, a siedem - wartość 8), mają chęć do nauki (trzy osoby wskazały wartość 6, po osiem - 7 i 8), są zaangażowani i aktywni (trzy osoby wskazały wartość 6, dziewięć - 7 i siedem - 8). Najwyżej oceniony przez nauczycieli fakt uzyskiwania lepszych wyników (jedna osoba -6 i po dziewięć odpowiednio wartości 7 i 8), natomiast nieco niżej kwestia przejawiania własnej inicjatywy przez uczniów (jedna osoba - 5, trzy - 6, dziewięć -7 oraz sześć - 8). Uczniowie w wywiadzie stwierdzili, iż nauczyciele wierzą w nich. Przejawia się to tym, że proponują im udział w różnych konkursach, ponieważ wiedzą, że sobie poradzą. Niektórzy nauczyciele po prostu mówią o tym, np. "mogłaś lepiej napisać sprawdzian". Choć zdaniem uczniów są również tacy nauczyciele, którzy w nich nie wierzą. Rodzice w wywiadzie stwierdzili, iż szkoła jest szkołą małą i pracują w niej nauczyciele tzw. dochodzący, o których można niewiele powiedzieć. Żaden z rodziców nie potrafił wskazać przypadków, w których dzieci mówiłyby, że są sytuacje, kiedy nie czują wiary w siebie. Rodzice stwierdzili, że skoro są nauczyciele poświęcający swój czas, więc chyba wierzą w dzieci. Jeden z rodziców przypominał i tym, że była taka sytuacja kilka lat temu, ale dotyczyła nauczycielki dochodzącej i "ta Pani już tu nie pracuje". Natomiast znacząca większość rodziców (15 osób, tj.94%) biorących udział w ankiecie uznała, że nauczyciele wierzą w możliwości swoich uczniów. zdania przeciwnego była jedna osoba (6%). Kryterium: W szkole wdraża się wnioski z analizy osiągnięć uczących się - Dyrektor w wywiadzie wskazał wnioski z analizy osiągnięć uczniów, które zostały wykorzystane do zmian w szkole. Zmiany dotyczyły realizowanych programów nauczania oraz zmian organizacyjnych w realizacji ścieżek edukacyjnych. / /78

11 Realizowane we wcześniejszych latach programy nauczania i towarzyszące im podręczniki były przeznaczone dla dzieci zdolnych, podjęto więc decyzję o zmianie, gdyż analizy osiągnięć uczniów wskazywały na konieczność zastosowania prostszych i bardziej ustrukturyzowanych. Podejmowano również próby integracji wiedzy i realizację ścieżek edukacyjnych finalizuje się obecnie w ramach tzw. zielonej szkoły. Nauczyciele w wywiadzie wskazywali na różnego rodzaju działania podejmowane przez nich w ramach wdrażania wniosków wnikających z analizy osiągnięć uczniów. Wprowadzone zostały np. ćwiczenia muzyczne uruchamiające wyobraźnię i ćwiczące umiejętności matematyczne, ucząc gramatyki i interpunkcji wskazują na zależności logiczne, co ma znaczenie w przypadku dzieci zdolnych matematycznie, a mniej uzdolnionych polonistycznie. Nauczyciele podkreślają to czego uczą, nadbudowują nowe informacje nad tymi posiadanymi, przeprowadzają ćwiczenia ortograficzne korzystając ze słownictwa z innych przedmiotów. W metodyce pracy zwracają uwagę uczniom na to, że o to samo można zapytać na wiele różnych sposobów, podobnie istnieje wiele możliwości rozwiązywania problemu na matematyce, uwzględniają również korelację pomiędzy przedmiotami. Kryterium: Wdrażanie wniosków przyczynia się do wzrostu efektów kształcenia - Zdaniem dyrektora wdrażane wnioski z analizy osiągnięć uczniów przekładają się na wzrost efektów kształcenia. Jego zdaniem sukcesem jest aktywność absolwentów gimnazjum w szkołach ponadgimnazjalnych - działalność w samorządzie uczniowskim. Nauczyciele w wywiadzie uważają, że wdrażane wnioski z analizy osiągnięć uczniów, przekładają się na wzrost efektów kształcenia, o czym świadczą wyniki egzaminów gimnazjalnych, ocenianie bieżące i doskonalone umiejętności. Analiza dokumentów potwierdza wysokie wyniki szkoły. Od 2008r. wyniki obu części egzaminu gimnazjalnego mieszą się w 9 staninie. Szkoła analizuje również wynik Edukacyjnej Wartości Dodanej - w ostatnich trzech latach szkoła znajduje się w trzeciej ćwiartce - "szkoła sukcesu". Wyniki w części humanistycznej są zwykle wyższe niż w części matematyczno-przyrodniczej. Wymaganie: Uczniowie są aktywni - Poziom spełniania wymagania: A Komentarz: Na podstawie przeprowadzonego badania można stwierdzić, że uczniowie chętnie uczestniczą w zajęciach prowadzonych przez szkołę. Nauczyciele uważają, że uczniowie są zaangażowani w zajęcia organizowane przez szkołę. Ich zdaniem uczniowie biorą czynny udział w przygotowaniu do lekcji (projektują, przygotowują i wykonują doświadczenia, analizują wyniki, wyciągają wnioski, zgłaszają różne sposoby realizacji zaproponowanych ćwiczeń, sami przygotowują wcześniej podane zagadnienia dostosowując formę realizacji do własnych możliwości); biorą aktywny udział w lekcji;chętnie podejmują się dodatkowych prac (rozwiązują dodatkowe zadania, zagadki itp., wyszukują informacje dodatkowe i przygotowują materiały, krótkie wystąpienia). Nauczyciele podejmują działania aktywizujące uczniów poprzez stosowanie zróżnicowanych metod pracy w zależności od kondycji klasy, struktury grupy i ich zainteresowań, przygotowywanie zadań dodatkowych dla chętnych, stwarzanie możliwości wyboru sposobu przygotowania prac, odpowiednich bodźców motywujących, np. kryteria oceniania w zależności do złożoności zadania. Aktywność uczniów potwierdza również obserwacja zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych. Wszyscy uczniowie biorący udział w zajęciach byli zaangażowani, choć w różnym stopniu. Związane było to z zastosowaniem przez nauczyciela różnorodnych metod pracy (plakaty i prezentacje multimedialne, miniwykład, ćwiczenia), jak i form pracy (indywidualnie, w parach oraz w zespołach). Nauczyciel monitorował pracę dzieci, wspierał słabszych. Większość ankietowanych uczniów (29 spośród 33 ankietowanych) uważa, że część zajęć, choć nie wszystkie, są wciągające i angażujące. Natomiast ankietowani rodzice (14 osób na 16 ankietowanych) stwierdzili, że ich dzieci chętnie uczestniczą w zajęciach. Uczniowie są zaangażowani również w zajęcia pozalekcyjne organizowane przez szkołę. Uczestniczą w proponowanych przez szkołę zajęciach dodatkowych; biorą udział w różnych konkursach, np. recytatorskich, językowych, przedmiotowych; organizują, przygotowują oraz uczestniczą w wycieczkach i rajdach oraz Zielonej Szkole; angażują się w pracę samorządu szkolnego (dbają o wystrój szkoły, organizują gazetkę szkolną, przygotowują uroczystości szkolne oraz imprezy okolicznościowe, np. rocznica Katynia, Święto Niepodległości, jasełka, bale, koncerty, apele, wystawy plastyczne); piszą scenariusze przedstawień, projektują scenografię, wykonują kostiumy, przygotowują prezentacje multimedialne oraz sami proponują tematykę zajęć. Zaangażowanie uczniów w zajęcia pozalekcyjne potwierdzają ankietowani uczniowie, rodzice oraz obserwacja. Uczniowie są samodzielni w podejmowaniu różnorodnych aktywności na rzecz własnego rozwoju i rozwoju szkoły. Wszyscy respondenci uważają, że uczący się podejmują inicjatywy / /78

12 dotyczące ich własnego rozwoju i rozwoju szkoły. Znacząca większość uczniów (11 osoby na 18) uważa, iż ma wpływ na to, co się dzieje w szkole, natomiast 6 osób stwierdziło, że raczej nie. Uczniowie mają wpływ przede wszystkim na relacje pomiędzy nauczycielami i uczniami, organizację zajęć oraz zakres omawianego materiału. Uczniowie i rodzice podczas wywiadu stwierdzili, że dzieci mają możliwość wpływania na to, w jaki sposób się rozwijają. Uważają, że w szkole jest dużo kółek zainteresowań i mają możliwość wyboru spośród bogatej oferty zajęć pozalekcyjnych. Uczniowie mają również możliwość wpływania na to, co robią, np. proponują tematykę projektów i prezentacji, zadań dodatkowych, czy też oglądanych w ramach zajęć filmów. Kiedy mają pomysły na to, co chcieliby robić w szkole, to dzielą się tym z przedstawicielami samorządu i nauczycielami. Dzięki ich pomysłom w szkole organizowane są Gimnazjalia i uroczystości szkolne, np. Dzień Nauczyciela. Zdaniem rodziców szkoła oferuje więcej, niż dzieci mają zainteresowań, a szczególnie dużo ciekawych zajęć jest realizowanych podczas Zielonej Szkoły. Dyrektor i nauczyciele uważają, że uczniowie podejmują działania wpływające na rozwój własny i rozwój szkoły. Uczniowie wzbogacają zasoby pomocy dydaktycznych; uczestniczą w wielu kołach zainteresowań i comiesięcznie wyjeżdżają w soboty na wycieczki lub rajdy; reprezentują szkołę na różnych szczeblach w olimpiadach i konkursach, a ich sukcesy wpływają motywująco na pracę innych uczniów i podnoszą prestiż szkoły; podejmują działania na rzecz Samorządu Szkolnego, np. uczestniczą w planowaniu zajęć pozalekcyjnych i kółek zainteresowań, podejmują się prac społecznych i zbiórek wszelkiego typu w ramach pomocy charytatywnej; nawiązują kontakty z innymi szkołami i organizacjami oraz organizują różne imprezy rozwijające społeczność szkolną; współdziałają w grupach często współpracując z młodszymi uczniami i pomagają mniej zdolnym; chętnie włączają się we wspólne planowanie działań wychowawczych i edukacyjnych, przygotowują własne propozycje i je realizują, np. akcja "Adopcja na odległość". Uczniowie mają wsparcie ze strony nauczycieli, ponieważ prowadzą oni diagnozy zainteresowań uczniów, sugerują i ukierunkowują uczniów, przygotowując ich w ten sposób do świadomego wyboru ścieżki rozwoju. Partnerzy szkoły uważają, że w szkole jest dużo zajęć dodatkowych i uczniowie nie muszą szukać sposobu realizacji swoich zainteresowań, bo szkoła zapewnia im to w ramach zajęć pozalekcyjnych. Szkoła realizuje działania zainicjowane przez uczących się. Z tym stwierdzeniem zgadzają się wszyscy respondenci, tj. dyrektor, nauczyciele i uczniowie. Realizacja działań wynikających z inicjatywy uczniów odbywa się na podstawie planu pracy samorządu uczniowskiego, do którego zgłaszane są propozycje. Szkoła posiada w tym zakresie tradycje, np.: Gimnazjalia organizowane dla klas pierwszych przez klasy drugie, organizacja Dnia Nauczyciela; wyjazdy zagraniczne, np. do Berlina w okresie przedświątecznym; przygotowywanie imprez szkolnych z różnych okazji, np. Dzień Wiosny (działania w ramach tego dnia przygotowywane są przez uczniów, a angażowani są do tego nauczyciele jako uczestnicy), Mikołajki, wigilie szkolne i szkolne kolędowanie (np. pastorałki), Walentynki, Prima Aprilis - Dzień na Opak, zabawy andrzejkowe, kiermasze Bożonarodzeniowe, dyskoteki i bale karnawałowe, których tematykę wybierają uczniowie (państwa, zawody, bajki, kultury antyczne); organizacja akcji charytatywnych, np. zbiórka pieniędzy na adopcję dziecka w Afryce, na zakup wózka dla chłopca, na schronisko dla zwierząt, sadzenie żonkili w ramach akcji prowadzonych na rzecz Hospicjum, zbiórka artykułów dla dzieci z Afganistanu na prośbę Lubuskiego Kuratora Oświaty. Z inicjatywy uczniów prowadzone są również inne działania, np. uruchomione zostało koło teatralne i koło języka angielskiego; spotkania z ciekawymi ludźmi - np. z uczestnikami paraolimpiady, czytanie bajek młodszym grupom z nauczania początkowego na wyjazdach, konkursy tematyczne - "Szukanie Jezuska", na stroik bożonarodzeniowy, czy też Noc Filmowa. Na terenie szkoły dostępne są informacje dotyczące działań zainicjowanych przez uczniów w szkole, są gazetki tematyczne, na których uczniowie informują o rajdzie organizowanym przez PTTK oraz o spotkaniu z działaczami "Solidarności". Przedstawione powyżej argumenty uzasadniają bardzo wysoką ocenę poziomu spełniania wymagania. Komentarz do charakterystyki wymagań na poziomie B - Uczniowie są samodzielni w podejmowaniu różnorodnych aktywności na rzecz własnego rozwoju i rozwoju szkoły. Wszyscy respondenci uważają, że uczący się podejmują inicjatywy dotyczące ich własnego rozwoju i rozwoju szkoły. Znacząca większość uczniów (11 osoby na 18) w ankiecie Moja szkoła uznała, iż ma wpływ na to, co się dzieje w szkole, natomiast 6 osób (35%) stwierdziło, że raczej nie. Uczniowie mają wpływ przede wszystkim na relacje pomiędzy nauczycielami i uczniami (10), organizację zajęć (7), zakres omawianego materiału (5). Dwie osoby stwierdziły, iż nie mają wpływu na planowanie i prowadzenie zajęć. Natomiast uczniowie wypełniający w dniu badania ankietę Mój dzień w większości (10 osób na 16 ankietowanych) stwierdziła, że: nie miała wpływu na to, co działo się na lekcji, a przeciwnego zdania było 6 osób, które stwierdziły, że raczej miały wpływ, na to co działo się na zajęciach. Uczniowie uznali, że największy wpływ mają na: stosunek nauczycieli do uczniów (10), wyposażenie (6), organizację zajęć (4) oraz zakres omawianego materiału (3). / /78

13 Uczniowie w wywiadzie stwierdzili, że mają możliwość wpływania na to, w jaki sposób się rozwijają. Uważają, że w szkole jest dużo kółek zainteresowań i każdy uczeń może wybrać te, które mu odpowiadają, mają również możliwość wpływania na to, co robią, np. proponują tematykę projektów i prezentacji, zadań dodatkowych, czy też oglądanych w ramach zajęć filmów. Uczniowie kiedy mają pomysły na to, co chcieliby robić w szkole, to dzielą się tym z przedstawicielami samorządu i nauczycielami. Dzięki ich pomysłom w szkole organizowane są Gimnazjalia i uroczystości szkolne, np. Dzień Nauczyciela. Zdaniem rodziców ta szkoła oferuje więcej, niż możemy sobie wyobrazić, więcej niż dzieci mają zainteresowań, uczniowie mają możliwość wyboru spośród bogatej oferty zajęć pozalekcyjnych, choć wyboru częściej dokonują na podstawie osoby prowadzącej zajęcia, niż tematyki zajęć. Uczniowie mogą również zgłaszać swoje propozycje (np. wycieczki rowerowe); mogą również zgłaszać na lekcjach propozycje interesujących je tematów. Rodzice uważają, że szczególnie dużo ciekawych zajęć jest realizowanych podczas Zielonej Szkoły. Dyrektor i nauczyciele uważają, że uczniowie podejmują działania wpływające na rozwój własny i rozwój szkoły. Uczniowie: wzbogacają zasoby pomocy dydaktycznych szkoły poprzez propozycje projektów, czy też prezentacji na różnych przedmiotach, przygotowują plansze; uczestniczą w wielu kołach zainteresowań i comiesięcznie wyjeżdżają w soboty na wycieczki lub rajdy; reprezentują szkołę na różnych szczeblach w olimpiadach i konkursach, w tym przedmiotowych, a osiągając często sukcesy wpływają motywująco na pracę innych uczniów i podnoszą prestiż szkoły; podejmują działania na rzecz Samorządu Szkolnego, np. uczestniczą w planowaniu zajęć pozalekcyjnych i kółek zainteresowań (np. języka niemieckiego), podejmują się prac społecznych i zbiórek wszelkiego typu w ramach pomocy charytatywnej; nawiązują kontakty z innymi szkołami i organizacjami oraz organizują różne imprezy rozwijające społeczność szkolną; współdziałają w grupach często współpracując z młodszymi uczniami i pomagają mniej zdolnym; chętnie włączają się we wspólne planowanie działań wychowawczych i edukacyjnych, przygotowują własne propozycje i je realizują, np. akcja "Adopcja na odległość". Nauczyciele w trakcie wywiadu stwierdzili, że szkoła pomaga uczniom planować własny rozwój w dłuższej perspektywie poprzez szeroką ofertę zajęć pozalekcyjnych i kółek przedmiotowych. Uczniowie mają wsparcie ze strony nauczycieli, ponieważ prowadzą oni diagnozy zainteresowań uczniów, sugerują i ukierunkowują uczniów, np. często dzieci z dysfunkcjami świetnie sobie radzą z analizą, mają lekkie pióro. Ich zdaniem szkoła przygotowuje do świadomego wyboru ścieżki rozwoju. Partnerzy szkoły stwierdzili, że nie wiedzą dokładnie o uczniowskich inicjatywach związanych z uczeniem się i rozwojem, ale wiedzą, że w szkole jest dużo zajęć dodatkowych i uczniowie nie muszą szukać sposobu realizacji swoich zainteresowań, bo szkoła to zapewnia w ramach zajęć pozalekcyjnych. Ich zadaniem w szkole są też ciekawe zajęcia w ramach lekcji, a chętni np. robią prezentacje multimedialne. Jest to szkoła katolicka, więc uczniów wychowuje się w określonych wartościach - kwestia poszanowania i wrażliwości na drugiego człowieka, uczniowie uczą się bycia między innymi ludźmi, pomagają sobie nawzajem, starsi uczniowie nie robią krzywdy młodszym, w tej szkole bardzo ważna jest taż pomoc dla potrzebujących. Szkoła realizuje działania zainicjowane przez uczących się. Z tym stwierdzeniem zgadzają się wszyscy respondenci, tj. dyrektor, nauczyciele i uczniowie. Realizacja działań wynikających z inicjatywy uczniów odbywa się na podstawie planu pracy samorządu uczniowskiego, do którego zgłaszane są propozycje. Szkoła posiada w tym zakresie tradycje, np.: gimnazjalia organizowane dla klas pierwszych przez klasy drugie, organizacja Dnia Nauczyciela (przygotowują tzw. "szajbogry", w ramach których nauczyciele zamieniają się rolami z uczniami); wyjazdy zagraniczne, np. do Berlina w okresie przedświątecznym; przygotowywanie imprez szkolnych z różnych okazji, np. Dzień Wiosny (działania w ramach tego dnia przygotowywane są przez uczniów, a angażowani są do tego nauczyciele jako uczestnicy), Mikołajki, wigilie szkolne i szkolne kolędowanie (np. pastorałki), Walentynki, Prima Aprilis - Dzień na Opak, zabawy andrzejkowe, kiermasze Bożonarodzeniowe, dyskoteki i bale karnawałowe, których tematykę wybierają uczniowie (państwa, zawody, bajki, kultury antyczne); organizacja akcji charytatywnych, np. zbiórka pieniędzy na adopcję dziecka w Afryce, na zakup wózka dla chłopca, na schronisko dla zwierząt, sadzenie żonkili w ramach akcji prowadzonych na rzecz Hospicjum, zbiórka artykułów dla dzieci z Afganistanu na prośbę Lubuskiego Kuratora Oświaty, Z inicjatywy uczniów prowadzone są również inne działania, np. uruchomione zostało koło teatralne i koło języka angielskiego; spotkania z ciekawymi ludźmi - np. z uczestnikami paraolimpiady, czytanie bajek młodszym grupom z nauczania początkowego na wyjazdach, konkursy tematyczne - "Szukanie Jezuska", na stroik bożonarodzeniowy, czy też Noc Filmowa. Uczniowie stwierdzili, iż nie wszystkie ich pomysły zostały zrealizowane, ale nie byli w stanie / /78

14 podać przykładu. Na terenie szkoły dostępne są informacje dotyczące działań zainicjowanych przez uczniów w szkole, są gazetki tematyczne, na których uczniowie informują o rajdzie organizowanym przez PTTK oraz o spotkaniu z działaczami "Solidarności". Komentarz do charakterystyki wymagań na poziomie D - Na podstawie przeprowadzonego badania można stwierdzić, że uczniowie chętnie uczestniczą w zajęciach prowadzonych przez szkołę. Nauczyciele uważają, że uczniowie są zaangażowani w zajęcia organizowane przez szkołę. W ankiecie dokonali oceny stopnia zaangażowania uczniów podczas ich zajęć w skali od 1 (niezaangażowani) do 8 (zdecydowanie zaangażowani). Najniższą wartością wskazaną przez jedną osobę była wartość 5. Zdaniem nauczycieli uczniowie: biorą czynny udział w przygotowaniu do lekcji (projektują, przygotowują i wykonują doświadczenia, analizują wyniki, wyciągają wnioski, zgłaszają różne sposoby realizacji zaproponowanych ćwiczeń, sami przygotowują wcześniej podane zagadnienia dostosowując formę realizacji do własnych możliwości); biorą aktywny udział w lekcji (aktywnie uczestniczą w dyskusjach problemowych, pracują burzą mózgów, uczestniczą w konwersacjach, debatach, scenkach, proponują sposoby rozwiązywania problemów, rozwiązują zadania i wykonują ćwiczenia, przeprowadzają doświadczenia, pracują metodą projektu oraz przygotowują prezentacje multimedialne, przejawiają własną inicjatywę i zgłaszają nowe pomysły, chętnie pracują w grupach i parach); chętnie podejmują się dodatkowych prac (rozwiązują dodatkowe zadania, zagadki itp., wyszukują informacje dodatkowe i przygotowują materiały, krótkie wystąpienia). Nauczyciele podejmują działania aktywizujące uczniów poprzez stosowanie zróżnicowanych metod pracy w zależności od kondycji klasy, struktury grupy i ich zainteresowań, przygotowywanie zadań dodatkowych dla chętnych, stwarzanie możliwości wyboru sposobu przygotowania prac, odpowiednich bodźców motywujących, np. kryteria oceniania w zależności do złożoności zadani. Większość uczniów (14 spośród 17 ankietowanych) w ankiecie "Moja szkoła" i "Mój dzień" (15 spośród 16) stwierdziła, że część zajęć, choć nie wszystkie, są wciągające i angażujące, a trzy osoby stwierdziły, iż zajęcia w ogóle nie są wciągające i angażujące, a w dniu wypełniania ankiety Mój dzień wśród uczniów wypełniających jeden uważał, że zajęcia w ogóle nie są wciągające i angażujące. Aktywność uczniów potwierdza obserwacja zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych. Wszyscy uczniowie biorący udział w zajęciach byli zaangażowani, choć w różnym stopniu. Związane było to z zastosowaniem przez nauczyciela różnorodnych metod pracy (plakaty i prezentacje multimedialne, mini wykład, ćwiczenia), jak i form pracy (indywidualnie, w parach oraz w zespołach sześcioosobowych). Nauczyciel monitorował pracę dzieci, wspierał słabszych. Ankietowani rodzice stwierdzili w większości, że ich dzieci chętnie uczestniczą w zajęciach (14 osób na 16 ankietowanych), natomiast dwie osoby były innego zdania. Uczniowie są zaangażowani również w zajęcia pozalekcyjne organizowane przez szkołę. W ankiecie dokonali oceny stopnia zaangażowania uczniów podczas zajęć pozalekcyjnych w skali od 1 (niezaangażowani) do 8 ( zdecydowanie zaangażowani). Najniższą wartością wskazaną przez jedną osobę była wartość 6. Uczniowie szkoły: uczestniczą w proponowanych przez szkołę zajęciach dodatkowych (kółka przedmiotowe, zainteresowań, np. artystyczne, turystyczne, sportowe); biorą udział w różnych konkursach, np. recytatorskich, językowych, przedmiotowych; biorą w organizacji i przygotowaniu oraz uczestniczą w wycieczkach i rajdach oraz Zielonej Szkole; angażują się w pracę samorządu szkolnego (dbają o wystrój szkoły, organizują gazetkę szkolną, przygotowują uroczystości szkolne oraz imprezy okolicznościowe, np. rocznica Katynia, Święto Niepodległości, jasełka, bale, koncerty, apele, wystawy plastyczne); piszą scenariusze przedstawień, projektują scenografię, wykonują kostiumy, przygotowują prezentacje multimedialne; sami proponują tematykę zajęć. Podczas zajęć pozalekcyjnych (kółko muzyczne) wszyscy uczniowie byli zaangażowani w wykonywanie poleceń nauczyciela prowadzącego, ale także proponowali wprowadzanie modyfikacji, na co nauczyciel przystawał. / /78

15 Ponad połowa uczniów uczestniczących w ankiecie Moja szkoła i Mój dzień (18 osób spośród 33) stwierdziła, iż zajęcia są dość interesujące i angażujące, osiem osób uważa, że niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość rzadko, a dwie osoby uznały, że zajęcia w ogóle nie są interesujące, wciągające. Rodzice uczestniczący w ankietowaniu uważają, że ich dzieci chodzą chętnie (12 osób spośród 16), natomiast 4 osoby stwierdziły, iż ich dzieci nie uczestniczą w zajęciach pozalekcyjnych. Kryterium: Uczniowie są zaangażowani w zajęcia organizowane przez szkołę - Nauczyciele w ankiecie dokonali oceny stopnia zaangażowania uczniów podczas ich zajęć. W skali od 1 (niezaangażowani) do 8 ( zdecydowanie zaangażowani) jeden nauczyciel wskazał wartość na skali 5, jeden - 6, ośmioro - 7, a dziewięcioro - 8. Jako przykłady zaangażowania dzieci nauczyciele wskazywali: aktywny udział w lekcji, np. "zgłaszają się", "uczestniczą w dyskusjach problemowych", "dyskutują", "pracują burzą mózgów", "uczestniczą w konwersacjach, debatach, scenkach", "proponują sposoby rozwiązywania problemów", "przeprowadzają doświadczenia", "pracują metodą projektu", "chętnie rozwiązują zadania", "wykonują ćwiczenia", "przygotowują prezentacje multimedialne" (10 wskazań). Zdaniem nauczycieli uczniowie chętnie podejmują się dodatkowych prac, "rozwiązują dodatkowe zadania, zagadki itp.", "przygotowują dodatkowe materiały", "przygotowują samodzielnie prace dodatkowe", "przygotowują zadania dodatkowe dla chętnych", "wyszukują informacje dodatkowe, poza podstawą programową", "zgłaszają się do zadań dodatkowych (formy artystyczne)", "przygotowują na zajęcia materiały dodatkowe tzw. ciekawostki", "przygotowują krótkie wystąpienia", itp. Uczniowie biorą czynny udział w przygotowaniu do lekcji, projektują doświadczenia, pomagają w przygotowaniu doświadczeń, wykonują je, analizują wyniki, wyciągają wnioski, proponują różne sposoby realizacji zaproponowanych ćwiczeń, sami przygotowują wcześniej podane zagadnienia dostosowując formę realizacji do własnych możliwości (najczęściej działania praktyczne). Są bardzo aktywni podczas zajęć, przejawiają własną inicjatywę i zgłaszają nowe pomysły, chętnie pracują w grupach i parach. Nauczyciele w wywiadzie stwierdzili, iż podejmują działania aktywizujące uczniów: "stosujemy zróżnicowane metody pracy w zależności od kondycji klasy, struktury grupy, zainteresowań", "zadajemy zadania dla chętnych - co niektórych motywuje", "mają możliwość wyboru sposobu przygotowania pracy", "stosuję zamienniki punktów w zależności od złożoności zadania - każdy dokonuje wyboru", "nagradzamy aktywność, np. plusami lub minusami, choć rzadziej", "generalnie działamy wzmacniająco i stosujemy plusy". Większość uczniów (9 spośród 17 ankietowanych) w ankiecie "Moja szkoła" stwierdziła, że duża część zajęć, choć nie wszystkie, są wciągające i angażujące, pięciu uczniów stwierdziło, że niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość rzadko, natomiast trzy osoby stwierdziły, iż zajęcia w ogóle nie są wciągające i angażujące. Nieco inaczej odpowiadali uczniowie wypełniający ankietę "Mój dzień". Jeden uczeń uważa, że zajęcia w ogóle nie są wciągające i angażujące, ośmiu, że niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość rzadko, czterech, że duża część zajęć (choć nie wszystkie) są wciągające i angażują, natomiast trzy osoby uznały, że wszystkie lub niemal wszystkie zajęcia bardzo angażują, tylko nieliczne są nudne. Aktywność uczniów potwierdza obserwacja zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych. Wszyscy uczniowie biorący udział w zajęciach byli zaangażowani, choć w różnym stopniu. Związane było to z zastosowaniem przez nauczyciela różnorodnych metod pracy - powtórzenie słownictwa i doskonalenie umiejętności wypowiadania się polegało na omówieniu projektów związanych z podróżami i hobby - wykorzystano plakaty i prezentację multimedialną. Ponadto uczniowie podczas mini wykładu nauczyciela wspierającego się prezentacją multimedialną, byli uaktywniani poprzez zadawanie pytań sprawdzających ich percepcję oraz umiejętność logicznego myślenia. W dalszej części uczniowie pracowali indywidualnie, w parach oraz w zespołach sześcioosobowych. Nauczyciel monitorował pracę dzieci, wspierał słabszych. Podczas zajęć pozalekcyjnych (kółko muzyczne) wszyscy uczniowie byli zaangażowani w wykonywanie poleceń nauczyciela prowadzącego, ale także proponowali wprowadzanie modyfikacji, na co nauczyciel przystawał. Ankietowani rodzice stwierdzili w większości, że ich dzieci chętnie uczestniczą w zajęciach (14 osób, tj. 87,5%), natomiast dwie osoby były innego zdania, w tym jedna raczej niechętnie i jedna zdecydowanie niechętnie. Kryterium: Uczniowie są zaangażowani w zajęcia pozalekcyjne organizowane przez szkołę - Nauczyciele w ankiecie uznali, iż ich uczniowie są zaangażowani w zajęcia pozalekcyjne (na skali od 1 do 8 jedna osoba wskazała wartość 6, siedem - 7, a jedenaście - 8). Jako przykłady zaangażowania nauczyciele podawali takie przykłady jak: - uczestniczą w kółkach zainteresowań, przedmiotowych i innych zajęciach dodatkowych, / /78

16 np. zajęcia artystyczne, turystyczne, zajęcia sportowe (10 wskazań); - biorą udział w różnych konkursach, np. recytatorskich, językowych, przedmiotowych (7); - biorą udział w wycieczkach i rajdach (4); - przygotowują imprezy okolicznościowe, np. jasełka, bale, koncerty, apele, wystawy plastyczne oraz uroczystości szkolne, np. rocznica Katynia, 11-listopada (4); - dbają o wystrój szkoły, organizują gazetkę szkolną (2) - piszą scenariusze przedstawień, projektują scenografię, wykonują kostiumy, przygotowują prezentacje multimedialne; - angażują się w pracę samorządu szkolnego; - pomagają w organizacji zielonej szkoły; - sami proponują tematykę zajęć. Uczniowie w ankiecie Moja szkoła stwierdzili, iż zajęcia są dość interesujące i angażujące, w tym sześć osób (35,3%) uznało sporo zajęć za interesujące, cztery osoby (23,5%) uznało niemal wszystkie zajęcia za angażujące, a tylko nieliczne są nudne. Natomiast sześć osób (35,3%) uważa, że niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość rzadko, a jedna osoba uznała, że zajęcia w ogóle nie są interesujące, wciągające. Podobne zdanie wyrazili uczniowie w ankiecie Mój dzień. Wydając opinię o zajęciach poza lekcyjnych jedna osoba (6,25%) uważa, że zajęcia w ogóle nie są interesujące, wciągające; dwie osoby (12.5%), że niektóre zajęcia są wciągające, ale zdarza się to dość rzadko; siedem osób (43.75%) uważa, że sporo zajęć (choć nie wszystkie) są interesujące, wciągające; a jedna osoba, że wszystkie zajęcia są bardzo wciągające i angażują. Rodzice uczestniczący w ankietowaniu uważają, że ich dzieci chodzą chętnie (9 osób, tj. 56,25%) i zdecydowanie chętnie (3, tj. 18,75%), natomiast 4 osoby (24%) stwierdziło, iż ich dzieci nie uczestniczą w zajęciach pozalekcyjnych. Kryterium: Uczący się podejmują inicjatywy dotyczące ich własnego rozwoju i rozwoju szkoły - Dyrektor podczas wywiadu stwierdził, że uczniowie zgłaszają w szkole propozycje działań na rzecz własnego rozwoju i rozwoju szkoły. Zgłaszają propozycje odnośnie planowania form oceniania - np. odroczenie prac kontrolnych z powodów innych działań. Wymagania przedmiotowe są negocjowane z nauczycielami na początku roku szkolnego, uczniowie zgłaszają propozycje projektów, czy też prezentacji na przedmiotach, przygotowują plansze, które wzbogacają zasoby pomocy dydaktycznych szkoły, np. w ramach projektu przygotowano materiały, które znacznie rozszerzyły zagadnienia realizowane na biologii i matematyce. Uczniowie comiesięcznie wyjeżdżają w soboty na wycieczki lub rajdy, które są przez nich przygotowywane, uczniowie opracowują materiały informacyjne na temat danej wycieczki, czy też rajdu. Nauczyciele w ankiecie stwierdzili, iż ich uczniowie podejmują działania wpływające na rozwój własny i szkoły, np. reprezentują szkołę na różnych szczeblach w konkursach, w tym przedmiotowych i olimpiadach, osiągając często sukcesy, co działa motywująco na pracę innych uczniów, podnoszą prestiż szkoły (13 ); podejmują działania na rzecz Samorządu Szkolnego (4); podejmują się prac społecznych, zbiórek wszelkiego typu w celu pomocy uboższym czy biednym w ramach pomocy charytatywnej (3); uczestniczą w planowaniu zajęć poza lekcyjnych (3); współdziałają w grupach często współpracując z młodszymi uczniami i pomagają mniej zdolnym (3); mobilizują innych uczniów do podejmowania wysiłku podnoszenia swoich umiejętności (2); chętnie włączają się we wspólne planowanie działań wychowawczych i edukacyjnych, przygotowują własne propozycje działań wychowawczych i je realizują, np. zaproponowali i przeprowadzili akcję "Adopcja na odległość" (2); nawiązują kontakty z innymi szkołami i organizacjami oraz organizują różne imprezy rozwijające społeczność szkolną. Nauczyciele w wywiadzie potwierdzili, że ich uczniowie podejmują w szkole działania na rzecz własnego rozwoju i rozwoju szkoły. Ich zdaniem uczniowie chcą być natychmiast oceniani za dodatkowe zadania, podejmują się zadań dodatkowych, pomimo że nie wszystkie zadania dodatkowe są systematycznie ocenianie. Nauczyciele informują uczniów o tym, jakie będą konkursy, nad czym mogą pracować w danym roku szkolnym, następnie oferta jest analizowana przez uczniów i na tej podstawie dokonują wyboru, zawsze jest grupka uczniów, którzy chcą brać udział w różnych konkursach. Dzieci mają wsparcie ze strony nauczycieli, ponieważ prowadzą oni diagnozy zainteresowań uczniów, sugerują i ukierunkowują uczniów, np. często dzieci z dysfunkcjami świetnie sobie radzą z analizą, mają lekkie pióro. Ponadto uczniowie uczestniczą w wielu kołach zainteresowań, chętnie uczestniczą w konkursach. Nauczyciele w trakcie wywiadu stwierdzili, że szkoła pomaga uczniom planować własny rozwój w dłuższej perspektywie poprzez szeroką ofertę zajęć pozalekcyjnych i kółek przedmiotowych. Ich zdaniem szkoła przygotowuje do świadomego wyboru ścieżki rozwoju, czasami dzieci idą na konkretne kółko ze względu na nauczyciele, czasami wiązane jest to z przyszłością, np. uczniowie sami wyszli z inicjatywą nauki języka niemieckiego. Uczniowie w ankiecie Moja szkoła w większości (11 osób, tj. 65%) uznali, iż mają wpływ na to, co się dzieje w szkole, w tym 9 osób (53%) raczej tak, a 2 osoby (12%) - zdecydowanie tak, natomiast 6 osób (35%) stwierdziło, że raczej nie. Uczniowie mają wpływ na prowadzenie i planowanie zajęć w kwestii stosunku nauczycieli / /78

17 do uczniów 10, organizacji zajęć 7, zakresu omawianego materiału 5, inne - 2 (Nie mamy raczej wpływu, nie mamy wpływu na planowanie i prowadzenie zajęć) Natomiast uczniowie wypełniający ankietę Mój dzień w większości (10 osób, tj. 62,5%) stwierdziła, że nie miała wpływu na to, co działo się na lekcji, tj. 2 osoby - zdecydowanie nie, 8 osób - raczej nie, a przeciwnego zdania było 6 osób (37,5%), które stwierdziły, że raczej miały wpływ, na to co działo się na zajęciach. Uczniowie wskazali, w jakich kwestiach mają wpływ na prowadzenie i planowanie zajęć. Największy wpływ mają na stosunek nauczycieli do uczniów (10), wyposażenie (6), organizację zajęć (4) oraz zakres omawianego materiału (3). Uczniowie w wywiadzie uznali, że maja możliwość wpływania na to, w jaki sposób się rozwijają. Stwierdzili, że w szkole jest dużo kółek zainteresowań, każdy może wybrać co chce; mają możliwość wpływania na to, co robią: "możemy proponować, np. projekty, prezentacje"; "zadania dodatkowe są wg naszego pomysłu"; możemy zaproponować film, który chcemy obejrzeć". Uczniowie dzielą się z nauczycielami swoimi pomysłami na to, co chcieliby robić w szkole. Dzięki pomysłom uczniów w szkole są gimnazjalia, czy też różne uroczystości, na które uczniowie mają pomysły, np. na Dzień Nauczyciela. Uczniowie stwierdzili, że kiedy mają pomysły, to mówią o tym przedstawicielowi samorządu, który przekazuje je dalej. Rodzice w wywiadzie stwierdzili, że uczniowie wybierają, w jakim kółku chcą uczestniczyć, kółka nie są oferta przymusową - uczniowie zgłaszają te interesujące, potrzebne; np. wycieczki rowerowe były pomysłem dzieci; uczniowie mogą zgłaszać na lekcjach tematy, które ich interesują; teraz w gimnazjum dzieci jednak mają mniej chęci do nauki - chcą więcej swobody; chodzą na takie kółka, które prowadzą nauczyciele lubiani; uczniowie chyba nie mają takiego bezpośredniego wpływu na kółka, najważniejsze, kto prowadzi; gimnazjum jest specyficzne - w klasie 2 i 3 już myślą o egzaminie, o przyszłości, mają inne dodatkowe zajęcia; zainteresowania są pogłębiane na zielonej szkole, tam jest bardzo dużo ciekawych zajęć; ta szkoła oferuje więcej, niż możemy sobie wyobrazić, więcej niż dzieci mają zainteresowań; w 1 klasie jest etap na "nie". Partnerzy szkoły w wywiadzie podczas wywiadu stwierdzili, że nie wiedzą dokładnie o ciekawych uczniowskich inicjatywach związanych z uczeniem się i rozwojem, nie skupiałem się na tym czy to były inicjatywy oddolne; moim zdaniem w szkole jest dużo zajęć dodatkowych i uczniowie nie muszą szukać sposobu realizacji swoich zainteresowań, bo szkoła to zapewnia - w ramach zajęć pozalekcyjnych; są tez ciekawe zajęcia w ramach lekcji - chętni np. robią prezentacje multimedialne, tu jest mała grupa ludzi - ale o dobra ocenę trzeba powalczyć; szkoła katolicka wychowuje w określonych wartościach - starsi uczniowie nie robią krzywdy młodszym - jest wiele momentów otwierania się na drugiego człowieka, uczniowie uczą się bycia między innymi ludźmi - pomagają sobie nawzajem; kwestia poszanowania drugiego człowieka, wrażliwości na drugiego człowieka jest w tej szkole bardzo ważna - są różne działania - pomoc dla potrzebujących; Kryterium: Szkoła realizuje działania zainicjowane przez uczących się - Dyrektor w wywiadzie stwierdził, że działania zgłaszane przez uczniów są realizowane przez szkołę. Są one podejmowane na podstawie planu pracy samorządu uczniowskiego - szkoła posiada w tym zakresie tradycje, np. gimnazjalia organizowane dla klas pierwszych przez klasy drugie. Uczniowie organizują Dzień Nauczyciela przygotowują tzw. "szajbogry", w ramach których nauczyciele zamieniają się rolami z uczniami. Z inicjatywy uczniów zostały zorganizowane wyjazdy zagraniczne, np. do Berlina - wyjazd przedświąteczny, a teraz wpisuje się w tradycje szkoły, przygotowują dzień wiosny - działania w ramach tego dnia przygotowywane są przez uczniów, a angażowani są do tego nauczyciele jako uczestnicy, dzieci zorganizowały zbiórkę artykułów dla dzieci z Afganistanu na prośbę Lubuskiego Kuratora Oświaty, Mikołajki, Walentynki, zabawy andrzejkowe, kiermasze Bożonarodzeniowe, spotkania z ciekawymi ludźmi - np. z uczestnikami paraolimpiady, wigilie szkolne i szkolne kolędowanie - np. pastorałki, bal karnawałowy - tematykę wybierają uczniowie (państwa, zawody, bajki, kultury antyczne), prima aprilis - dzień na opak. Z inicjatywy gimnazjalistów odbywa się czytanie bajek młodszym grupom z nauczania początkowego na wyjazdach. Nauczyciele w wywiadzie jako działania zainicjowane przez uczniów, które zostały wprowadzone w życie szkolne wskazywali koło teatralne i koło języka angielskiego. Działania te są uruchamiane na potrzeby uczniów, mają również wpływ na tematykę niektórych zajęć dodatkowych. Uczniowie w wywiadzie stwierdzili, że ich pomysły i inicjatywy są realizowane przez szkołę. Jako przykład podawali różne akcje charytatywne, np. zbiórka pieniędzy na adopcję dziecka w Afryce, na wózek dla chłopca, na schronisko dla zwierząt; włączają się też do akcji szkolnych sadziliśmy żonkile, dziewczyny śpiewały w Hospicjum ; piekliśmy ciasta. Ponadto organizowane były bale, dyskoteki (np. tematyczne), konkursy - "Szukanie Jezuska", na stroik bożonarodzeniowy. Uczniowie stwierdzili, iż nie wszystkie ich pomysły przechodziły, ale nie byli w stanie podać przykładu. Stwierdzili, iż było dużo dyskusji o NOC Y FILMOWEJ, ale w końcu "przeszła". Obserwacja placówki - Na terenie szkoły dostępne są informacje dotyczące działań zainicjowanych przez uczniów w szkole, są gazetki tematyczne, na których uczniowie informują o rajdzie PTTK, który odbył się w sobotę r. i o spotkaniu z / /78

18 działaczami "Solidarności" r. Wymaganie: Respektowane są normy społeczne - Poziom spełniania wymagania: A Komentarz: Na podstawie przeprowadzonego badania można stwierdzić, iż uczniowie czują się w szkole bezpiecznie i wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje. Wszyscy uczniowie stwierdzili, iż na terenie szkoły poza zwykłymi godzinami jej pracy czują się bezpiecznie, a w szkole nie ma miejsc, w których mogliby czuć się mało bezpiecznie. C zują się bezpiecznie zarówno podczas lekcji, jak i podczas przerw. Podobnego zdania odnośnie bezpieczeństwa są zarówno partnerzy szkoły i rodzice, którzy stwierdzili, że bezpieczeństwo było jednym z powodów wyboru tej szkoły. Wszystkie dzieci w szkole się znają, nie ma barier, ani różnic między dziećmi, a uczniowie starsi współpracują z młodszymi. W szkole jest stały kontakt rodziców z nauczycielami i dzięki temu nie ma zjawiska wagarowania. Zdaniem pracowników niepedagogicznych w szkole nie ma anonimowości, znani są wszyscy uczniowie, nie ma w szkole miejsc, w których zdarzają się zachowania niewłaściwe. Wejście do szkoły jest monitorowane, ponieważ przeszklony sekretariat i gabinet dyrektora jest tuż przy wejściu do budynku. Zdaniem pracowników niepedagogicznych w szkole dba się o bezpieczeństwo uczniów: sukcesywnie wymieniane są podłogi na antypoślizgowe, dokonano wymiany oświetlenia i wieszaków na bardziej bezpieczne, zamontowano obudowy grzejników. Natomiast uczniowie zapytani o sytuacje niebezpieczne w szkole stwierdzili, iż w ciągu ostatniego roku szkolnego zdarzyło się w szkole, że ktoś obrażał osobę z ich klasy oraz obraził ankietowanego. Analiza wszystkich źródeł informacji pozwala stwierdzić, iż uczniowie znają obowiązujące w szkole normy. Znacząca większość ankietowanych uczniów (30 osób na 33 ankietowanych) stwierdziła, że zasady właściwego zachowania się w szkole są dla nich jasne, nawet jeśli nie zawsze ich przestrzegają. Uczniowie znają zasady obowiązujące w szkole, ponieważ na początku każdego roku są zapoznawani z regulaminem szkoły, w którym opisane są ich prawa i obowiązki, zapoznawani są z wymaganiami na poszczególnych przedmiotach. Natomiast nie wszyscy są przekonani, że nauczyciele przestrzegają zasad, które głoszą. Partnerzy w wywiadzie stwierdzili, iż wśród uczniów szkoły widoczne jest wzajemne wspieranie się (np. na rajdach), choć zdarzają się sprzeczki. Potwierdza to również obserwacja szkoły, podczas której nie zaobserwowano zachowań agresywnych. Uczniowie na przerwach zachowują się spokojnie, część uczniów zostaje w klasie, ponieważ mają taką możliwość. Dyrektor w wywiadzie stwierdził, iż w szkole prowadzona jest diagnoza zachowań uczniów i zagrożeń poprzez obserwację ich zachowań podczas zajęć i przez nauczycieli dyżurujących na przerwach, a ponieważ szkoła jest mała, to każdy nauczyciel zna wszystkie dzieci. W ramach prowadzenia diagnozy zagrożeń w szkole, co jakiś czas stosowane są ankiety dotyczące bezpieczeństwa. Potwierdza to dokumentacja, w której znajdują się arkusze diagnozy dotyczącej analizy problemów wychowawczych oraz Plan działań profilaktycznowychowawczych na rok szkolny, który został stworzony przez pedagoga i wychowawców, na podstawie wniosków wyciągniętych z obserwacji uczniów, rozmów indywidualnych i grupowych z rodzicami oraz z uczniami. Natomiast diagnoza środowiska szkolnego stanowiła podstawę do stworzenia Programu profilaktyki szkolnej. Niemal wszyscy rodzice (15 spośród 16 ankietowanych) stwierdzili, że pozytywne zachowania ich dzieci są raczej dostrzegane przez nauczycieli oraz że otrzymują informacje na temat zagrożeń występujących w szkole. Dyrektor w wywiadzie stwierdził, że w szkole podejmuje się działania wychowawcze mające na celu zmniejszanie zagrożeń oraz wzmacnianie pożądanych zachowań. Aby wzmacniać pożądane zachowania uczniów, budowane są wartości związane z patronem szkoły, tj. Frassattim. W ramach wzmacniania tych postaw organizowane są rekolekcje, konkursy wiedzy i plastyczne dotyczące patrona szkoły. Ponadto uczniowie są wdrażani do samowychowania i samooceny, np. podczas ustalania ocen zachowania, co trymestr. Uczeń, który uzyskał niesatysfakcjonującą ocenę zachowania, na początku następnego trymestru pisze list sam do siebie z intencjami poprawy, wskazuje sobie kierunki działania. W szkole podejmowane są działania wobec zdiagnozowanych zagrożeń. Zdaniem dyrektora w szkole problemów wychowawczych jest niewiele, ale niwelowanie skutków i korekta negatywnych zachowań oraz postaw odbywa się poprzez rozmowy na lekcjach wychowawczych, w trakcie apelów i spotkań indywidualnych z rodzicami. Działania profilaktyczne podejmowane przez szkołę to nauka relacji pomiędzy uczniami, a arbitrem w przypadku ewentualnego konfliktu jest zawsze nauczyciel. Ponadto komunikowane są reguły zachowania, zgodnie z opisaną w programie wychowawczym sylwetką absolwenta i ustalane normy wspólnie z uczniami. Warto dodać, iż partnerzy szkoły podkreślali, iż jest to szkoła katolicka, więc uczniów wychowuje się w określonych wartościach, ważna jest kwestia poszanowania i wrażliwości na drugiego człowieka, uczniowie uczą się bycia między innymi / /78

19 ludźmi, pomagają sobie nawzajem, niosą pomoc osobom potrzebującym. Wszyscy ankietowani rodzice oraz pracownicy niepedagogiczni biorący udział w wywiadzie uważają, iż nauczyciele szybko reagują na niewłaściwe zachowania uczniów oraz ryzykowne zachowania uczniów np. sięganie po używki (jedna osoba była odmiennego zdania), a pozytywne zachowania dzieci są chwalone przez nauczycieli. Rodzice stwierdzili, że w szkole zdarzają się sytuacje konfliktowe, lecz nie ma to związku z zagrożeniem bezpieczeństwa. W szkole nie ma problemów z narkotykami, ani przemocą, każde dziecko jest zauważone, a ich pożądane zachowania są chwalone przez nauczycieli. Wzmacnianie zachowań pożądanych odbywa się również poprzez popularyzację osiągnięć uczniów, np. dyplomy, wyróżnienia i osiągnięcia uczniów są wywieszane na tablicy szkolnej, a raz w roku dla ucznia najbardziej zaangażowanego i dającego dobry przykład innym, szkoła nadaje tytuł ISKIERKI. Szkoła opracowała dokumenty opisujące planowane działania profilaktyczne i wychowawcze (Plan działań profilaktycznych na rok szkolny, Plan wychowawczy dla klas gimnazjalnych opracowany przez wychowawców). W sprawozdaniu z pracy pedagoga szkolnego znajdują się opisy takich działań, jak: wsparcie rodziców poprzez dostarczenie rzetelnej wiedzy na temat zachodzących zmian rozwojowych oraz zasad komunikowania się (prelekcja "Blaski i cienie okresu dojrzewania"), udzielanie pomocy dzieciom pozostającym w kryzysie związanym z rozwodem rodziców lub długotrwałą chorobą jednego z członków rodziny, przygotowanie ucznia do zdawania egzaminów oraz radzenia sobie ze stresem, opieka psychologicznopedagogiczna nad uczniami o specyficznych potrzebach edukacyjnych, działania sprzyjające integracji zespołów klasowych, wspieranie wychowawców w planowaniu i organizowaniu zadań wychowawczych i profilaktycznych. Należy podkreślić, iż w szkole analizuje się podejmowane działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, ocenia się ich skuteczność oraz modyfikuje w razie potrzeb, uwzględniając inicjatywy uczniów. Dyrektor w wywiadzie stwierdził, iż w szkole analizuje się działania podejmowane dla eliminowania zagrożeń i wzmacniania właściwych zachowań. Z uczniami spisywane są kontrakty, ustalane są zasady dbania o wspólny interes, jakim jest choćby sprawny sprzęt w szkole, czystość w sali, w której uczniowie przebywają. Nauczyciele w wywiadzie stwierdzili, że ich analizy działań, podejmowanych dla eliminowania zagrożeń i wzmacniania właściwych zachowań polegają na kompleksowym prowadzeniu obserwacji uczniów, np. podczas wycieczek, wyjść i wyjazdów, lekcji i zajęć dodatkowych. Dyrektor w wywiadzie stwierdził, że w szkole działania mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie pożądanych zachowań są w razie potrzeby modyfikowane. Jako przykłady modyfikacji działań wskazał adaptację warunków lokalowych szkoły, w celu zwiększenia bezpieczeństwa. Ponadto dyrektor nie wskazał znaczących problemów wychowawczych, które wymagałyby podejmowania działań systemowych. Nauczyciele w wywiadzie jako przykłady działań mających na celu eliminowanie zagrożeń i wzmacnianie pożądanych zachowań wskazali prowadzenie rozmów z pedagogiem, wprowadzanie dodatkowych zajęć, warsztatów dla klas o niepokojących zachowaniach oraz dla rodziców. Partnerzy szkoły nie mieli wiedzy na temat działań szkoły w zakresie przeciwdziałania niepożądanym zachowaniom uczniów i wzmacniania pożądanych. Dyrektor w wywiadzie stwierdził, że kadra nieustająco dba o wprowadzanie modyfikacji działań wychowawczych z uwzględnieniem inicjatywy uczących się. W szkole brana jest pod uwagę oferta Samorządu uczniowskiego i jak dotąd wszystkie propozycje zostały zrealizowane, np. zorganizowano dodatkowe zajęcia z matematyki, a w ramach uczestnictwa w kulturze - zorganizowano edukację artystyczną i kulturalną. Większość ankietowanych nauczycieli (14 osób na 19) w dużym stopniu uwzględnia inicjatywy i opinie uczniów w podejmowanych przez nich działaniach wychowawczych. Przeciwnego zdania było 5 osób. Nauczyciele i uczniowie są zgodni co do uwzględniania inicjatyw zgłaszanych przez uczniów w zakresie modyfikacji działań wychowawczych. Odbywa się to zazwyczaj przy okazji planowania tematyki lekcji wychowawczych, wycieczek szkolnych i Gimnazjaliów. Uczniowie zgłaszają pomysły dotyczące zasad postępowania w szkole, odnośnie praw i ich obowiązków, np. w zakresie oceniania bieżącego, zasad zwolnienia z pytania. Uczniowie prezentują właściwe zachowania zgodne z wymaganiami stawianymi przez szkołę. Nauczyciele uznali za największe osiągnięcie szkoły wychowanie do tolerancji, którego efektem jest akceptacja przez społeczność uczniowską ucznia autystycznego oraz odpowiedzialność uczniów gimnazjum za dzieci młodsze, np. podczas Zielonej Szkoły dzieci starsze czytają młodszym dzieciom, czeszą je, ścielą im łóżka, w świetlicy grają w szachy i wspólnie odrabiają zadania z dziećmi ze szkoły podstawowej. Zdaniem dyrektora i nauczycieli szkoła jest wolna od nałogów i realizowany w szkole program przeciwdziałania narkomanii nie miał racji bytu, ponieważ zachowania tego typu nie uzyskują akceptacji społeczności szkolnej. Spośród niepożądanych zachowań uczniów sporadycznie pojawiają się próby palenia poza terenem szkoły oraz ujawniają się pojedyncze przejawy nietolerancji lub agresji w przypadku uczniów przyjmowanych do szkoły w trakcie roku szkolnego. Działania wychowawcze i współpraca z dzieckiem, rodzicem, klasą, skutecznie eliminują niepożądane zachowania. Zdaniem pracowników niepedagogicznych uczniowie szkoły znają regulaminy szkolne i respektują zasady postępowania w nich zapisane. Niewłaściwe zachowania zdarzają się / /78

20 niezwykle rzadko, czasami używają wulgaryzmów, popychają się, ale każdy pracownik może zwrócić uwagę, kiedy widzi coś niewłaściwego. Zdaniem pracowników szkoły uczniowie są otwarci, spontaniczni i dosyć ambitni, współpracują ze sobą i z młodszymi dziećmi, którymi się opiekują. Dyrektor stwierdził, że w ciągu ostatnich dwóch lat nie było potrzeby wymierzania uczniom kar statutowych. Potwierdza to również obserwacja szkoły, podczas której nie zaobserwowano zachowań uczniów odbiegających od ogólnie przyjętych norm społecznych. Przedstawione powyżej argumenty uzasadniają bardzo wysoką ocenę poziomu spełniania wymagania. Komentarz do charakterystyki wymagań na poziomie B - Z przeprowadzonego badania wynika, iż w szkole analizuje się podejmowane działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, ocenia się ich skuteczność oraz modyfikuje w razie potrzeb, uwzględniając inicjatywy uczniów. Dyrektor w wywiadzie stwierdził, iż w szkole analizuje się działania podejmowane dla eliminowania zagrożeń i wzmacniania właściwych zachowań. Jego zdaniem przestrzeganie zasad i przyjętych norm przekłada się na oceny zachowania oraz mają związek z dyskomfortem ucznia w tym zakresie, gdy ocena nie spełnia jego oczekiwań. Z uczniami spisywane są kontrakty, znają oni również zasady dbania o wspólny interes, jakim jest choćby sprawny sprzęt w szkole, czystość w sali, w której uczniowie przebywają. Nauczyciele w wywiadzie stwierdzili, że ich analizy działań, podejmowanych dla eliminowania zagrożeń i wzmacniania właściwych zachowań polegają na kompleksowym prowadzeniu obserwacji uczniów, np. podczas wycieczek, wyjść i wyjazdów, lekcji i zajęć dodatkowych. Dyrektor w wywiadzie stwierdził, że w szkole działania mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie pożądanych zachowań są w razie potrzeby modyfikowane. Jako przykłady modyfikacji działań wskazał adaptację warunków lokalowych szkoły, w celu zwiększenia bezpieczeństwa w szkole. Ponadto dyrektor nie wskazał znaczących problemów wychowawczych, które wymagałyby podejmowania działań systemowych. Nauczyciele w wywiadzie jako przykłady działań mających na celu eliminowanie zagrożeń i wzmacnianie pożądanych zachowań wskazali prowadzenie rozmów z pedagogiem, wprowadzanie dodatkowych zajęć, warsztatów dla klas o niepokojących zachowaniach oraz dla rodziców. Partnerzy szkoły nie mieli wiedzy na temat działań szkoły w zakresie przeciwdziałania niepożądanym zachowaniom uczniów i wzmacniania pożądanych. Dyrektor w wywiadzie stwierdził, że kadra nieustająco dba o wprowadzanie modyfikacji działań wychowawczych z uwzględnieniem inicjatywy uczących się. W szkole brana jest pod uwagę oferta Samorządu uczniowskiego i jak dotąd wszystkie propozycje zostały zrealizowane, np. zorganizowano dodatkowe zajęcia z matematyki, a w ramach uczestnictwa w kulturze - zorganizowano edukację artystyczną i kulturalną. Większość ankietowanych nauczycieli (14 osób na 19) w dużym stopniu uwzględnia inicjatywy i opinie uczniów w podejmowanych przez nich działaniach wychowawczych. Przeciwnego zdania było 5 osób. Nauczyciele i uczniowie są zgodni co do uwzględniania inicjatyw zgłaszanych przez uczniów w zakresie modyfikacji działań wychowawczych. Odbywa się to zazwyczaj przy okazji planowania tematyki lekcji wychowawczych, wycieczek szkolnych i Gimnazjaliów. Z inicjatywy uczniów zorganizowane były paczki pomocy, ale zaadaptowano dziecko w Afryce. Fundusze na te cele zostały pozyskane dzięki zaangażowaniu dzieci, które sprzedawały upieczone przez siebie ciasta. Uczniowie zgłaszają pomysły dotyczące zasad postępowania w szkole, odnośnie praw i ich obowiązków, np. w zakresie oceniania bieżącego i przeliczania tzw. plusów i minusów na oceny szkolne, zwolnienia z pytania ucznia o wylosowany w danym dniu numerze lub posiadającego czerwoną czapeczkę w dnu Mikołaja. Uczniowie prezentują właściwe zachowania zgodne z wymaganiami stawianymi przez szkołę. Dyrektor stwierdził, że w ciągu ostatnich dwóch lat nie było potrzeby wymierzania uczniom kar statutowych. Nauczyciele uznali za największe osiągnięcie szkoły wychowanie do tolerancji, którego efektem jest akceptacja przez społeczność uczniowską ucznia autystycznego oraz odpowiedzialność uczniów gimnazjum za dzieci młodsze, np. podczas Zielonej Szkoły dzieci starsze czytają młodszym dzieciom, czeszą je, ścielą im łóżka, w świetlicy grają w szachy i wspólnie odrabiają zadania z dziećmi ze szkoły podstawowej. Szkoła jest wolna od nałogów i realizowany w szkole program przeciwdziałania narkomanii nie miał racji bytu, ponieważ zachowania tego typu nie uzyskują akceptacji społeczności szkolnej. Spośród niepożądanych zachowań uczniów sporadycznie pojawiają się próby palenia poza terenem szkoły oraz ujawniają się pojedyncze przejawy nietolerancji lub agresji w przypadku uczniów przyjmowanych do szkoły w trakcie roku szkolnego. Działania wychowawcze i współpraca z dzieckiem, rodzicem, klasą, eliminuje zachowania. Zdaniem pracowników niepedagogicznych uczniowie szkoły znają regulaminy szkolne i respektują zasady postępowania w nich zapisane. Niewłaściwe zachowania zdarzają się rzadko, czasami używają wulgaryzmów, popychają się, ale każdy pracownik może zwrócić uwagę, kiedy widzi coś niewłaściwego. Zdaniem pracowników szkoły uczniowie są otwarci, spontaniczni i dosyć ambitni, współpracują ze sobą i z młodszymi dziećmi, którymi się opiekują. Obserwacja placówki - zachowanie uczniów nie odbiega od ogólnie przyjętych norm społecznych. Komentarz do charakterystyki wymagań na poziomie D - / /78