DOPEŁNIENIA SENSU W PROCESIE KOMUNIKACJI

Transkrypt

1 Grażyna Habrajska Uniwersytet Łódzki DOPEŁNIENIA U W PROCESIE KOMUNIKACJI Opublikowano w: Świadomość językowa w komunikowaniu, red. Magdalena Steciąg i Marian Bugajski, Zielona Góra 2012, s

2 Dopełnianie sensu Dopełnienie sensu jest uzyskiwane na różnych poziomach komunikacyjnych: na poziomie ideacyjnym, kiedy odtwarzamy sens przedstawionych sytuacji, na poziomie interakcyjnym, kiedy określamy intencję nadawcy oraz na poziomie organizacji dyskursu, kiedy uświadamiamy sobie motywację użycia przez nadawcę formalnych środków językowych, właściwych dla określonego stylu komunikacji

3 Poza ostensją i uświadomieniem sensu przedstawionej sytuacji, zrozumieniem intencji nadawcy oraz rozpoznaniem rodzaju dyskursu, wszystkie procesy prowadzące do rozumienia, pozostają poza świadomością odbiorcy

4 Świadome elementy w komunikacji TEKST 1 TEKST 2 TEKST 3 OSTENSJA TO, CO ZOSTAŁO USŁYSZANE I ZAUWAŻONE tekstu 1 tekstu 2 tekstu 3 TO, CO ZOSTAŁO PRZEKAZANE

5 Tekst wszystko to, czemu można przypisać znaczącość: słowa, modulowanie głosu, mimika, gesty, wygląd, ubiór itd. Człowiek posiada stałą predyspozycję komunikacyjną, która każe mu traktować każdy przejaw zachowania się ludzi jako znaczący, tworzący sytuację komunikacyjną. W efekcie interpretacji uzyskujemy nie tylko sens ideacyjny, ale także rozpoznajemy intencję nadawcy i umieszczamy komunikat w odpowiednim dyskursie.

6 Dopełnienia sensu w procesie komunikacji. Świadome i nieświadome elementy w interpretacji TEKST 1 TEKST 2 TEKST 3 STANDARYZACJA TEKSTU OSTENSJA TO, CO ZOSTAŁO USŁYSZANE I ZAUWAŻONE tekstu 1 tekstu 2 tekstu 3 TO, CO ZOSTAŁO PRZEKAZANE

7 STANDARYZACJA TEKSTU Dekompresja polega na automatycznym doprowadzeniu struktur skompresowanych do pełnej postaci, np. wypowiedzenie: Janek poszedł na obiad Janek poszedł jeść obiad Janek poszedł jeść obiad do restauracji Na takie dopełnienie sensu pozwala nam odpowiedni scenariusz oparty na regułach heurystycznych. W języku polskim istnieje cała klasa operatorów kompresji, które pozwalają kodować informację w sposób skrótowy, bez narażenia odbiorcy na trudności w jej odtworzeniu. Nawet prezes to zrozumiał wszyscy to zrozumieli prezes miał kłopoty ze zrozumieniem prezes to zrozumiał

8 STANDARYZACJA TEKSTU Przez nieizomorficzność rozumiemy rozbieżność między postacią formalną jednostki a jej funkcją informacyjną. Zamiana struktur nieizomorficznych w izomorficzne polega na sprowadzeniu struktury, wskazującej na inny niż oczekiwany standardowo sens, do takiej postaci, która będzie na oczekiwany sens wskazywała. Zmęczył go długi bieg ZMĘCZYĆ [COŚ: BIEG, KOGOŚ: JEGO] Zmęczył się, bo długo biegł DŁUGO > BIEC [KTOŚ: ON] & ZMĘCZYĆ SIĘ [KTOŚ: ON]

9 Dopełnienia sensu w procesie komunikacji. Świadome i nieświadome elementy w interpretacji TEKST 1 TEKST 2 TEKST 3 STANDARYZACJA TEKSTU OSTENSJA TO, CO ZOSTAŁO USŁYSZANE I ZAUWAŻONE SCENARIUSZE SCENARIUSZE SCENARIUSZE SCENARIUSZE SCENARIUSZE BAZA INTERPRETACYJNA (SCHEMATY NORAMTYWNE) SCHEMATY tekstu 1 tekstu 2 tekstu 3 TO, CO ZOSTAŁO PRZEKAZANE

10 Przechowywane w podświadomości elementy, uruchamiane w procesie komunikacji SCENARIUSZE SCENARIUSZE SCENARIUSZE SCENARIUSZE SCENARIUSZE BAZA INTERPRETACYJNA (SCHEMATY NORAMTYWNE) OBRAZ SYTUACJI 1 OBRAZ SYTUACJI 2 OBRAZ SYTUACJI 3 OBRAZ SYTUACJI 4 OBRAZ SYTUACJI 5 OBRAZOWANIE Indywidualna pamięć percepcyjnych doświadczeń Indywidualna pamięć percepcyjnych doświadczeń sytuacji 2 Indywidualna pamięć percepcyjnych doświadczeń sytuacji 3 Indywidualna pamięć percepcyjnych doświadczeń sytuacji 4 Indywidualna pamięć percepcyjnych doświadczeń sytuacji 5 INDYWIDUALNA PAMIĘĆ PERCEPCJI ZMYSŁOWEJ

11 Dopełnienia sensu w procesie komunikacji. Świadome i nieświadome elementy w interpretacji TEKST 1 TEKST 2 TEKST 3 STANDARYZACJA TEKSTU OSTENSJA TO, CO ZOSTAŁO USŁYSZANE I ZAUWAŻONE SCENARIUSZE SCENARIUSZE SCENARIUSZE SCENARIUSZE SCENARIUSZE BAZA INTERPRETACYJNA (SCHEMATY NORAMTYWNE) SCHEMATY OBRAZ SYTUACJI 1 OBRAZ SYTUACJI 2 OBRAZ SYTUACJI 3 OBRAZ SYTUACJI 4 OBRAZ SYTUACJI 5 OBRAZOWANIE INDYWIDUALNA PAMIĘĆ PERCEPCJI ZMYSŁOWEJ tekstu 1 tekstu 2 tekstu 3 TO, CO ZOSTAŁO PRZEKAZANE

12 SYTUACJA PAMIĘĆ SYTUACJI 1) obserwujemy różnymi zmysłami i przeżywamy konkretną sytuację w sposób pełny OBRAZOWANIE 2) zatrzymujemy w pamięci wybrane elementy percepcji zmysłowej SCENARIUSZ JĘZYKOWY (t-2) ZGUBIĆ [KTOŚ, COŚ] (t-1) SZUKAĆ [KTOŚ, CZEGOŚ] (t+1) ZNALEŹĆ [KTOŚ, COŚ] 3) dokonujemy obrazowania, czyli schematyzacji 4) przekładamy schematy obrazów na schematy językowe

13 TEKST: Serię krwawych incydentów, w których dotychczas zginęło ponad 500 osób, zapoczątkowało podpalenie pociągu z fundamentalistami hinduskimi wracającymi z Ajodhii. Tam w 1992 r. hinduiści zburzyli słynny XVI-wieczny meczet Babara, aby na tym miejscu postawić świątynię boga Ramy. Rozkład liniowy: ZGINĄĆ [KTOŚ: 500 osób] ZAPOCZĄTKOWAĆ [KTOŚ/COŚ: podpalenie, COŚ: krwawe incydenty] STANDARYZACJA (sprowadzenie do postaci izomorficznej): podpalenie PODPALIĆ krwawe incydenty BIĆ SIĘ [KTOŚ, Z KIMŚ] LAĆ SIĘ KREW [KOGOŚ] ZGINĄĆ [KTOŚ] ZAPOCZĄTKOWAĆ [KTOŚ/COŚ: P4: PODPALIĆ (KTOŚ2, COŚ4: pociąg), COŚ5: krwawe incydenty] STANDARYZACJA: wracający WRACAĆ WRACAĆ [KTOŚ1: hinduscy fundamentaliści, SKĄDŚ1: z Ajodhii] ZBURZYĆ [KTOŚ1: hinduiści, COŚ3: BUDYNEK: meczet Babara] CHCIEĆ [KTOŚ1: hinduiści, CZEGOŚ1: P1: POSTAWIĆ (KTOŚ1: hinduiści, COŚ2: świątynię Boga Ramy, GDZIEŚ1: na miejscu meczetu Babara)]

14 TEKST: Serię krwawych incydentów, w których dotychczas zginęło ponad 500 osób, zapoczątkowało podpalenie pociągu z fundamentalistami hinduskimi wracającymi z Ajodhii. Tam w 1992 r. hinduiści zburzyli słynny XVI-wieczny meczet Babara, aby na tym miejscu postawić świątynię boga Ramy. Uporządkowanie czasowo-przestrzenne: (T-6) MP1: CHCIEĆ [KTOŚ1, CZEGOŚ1: P1: POSTAWIĆ (KTOŚ1, COŚ2, GDZIEŚ1)] (T-5) P2: ZBURZYĆ [KTOŚ1, COŚ3: BUDYNEK] (T-4) P3: WRACAĆ [KTOŚ1, SKĄDŚ1] (T-3) P4: PODPALIĆ [KTOŚ2, COŚ4] (T-2) MP2: ZAPOCZĄTKOWAĆ [COŚ5: P4: PODPALIĆ (KTOŚ2, COŚ4), COŚ6: KRWAWE INCYDENTY] (T-1) ZGINĄĆ [KTOŚplur]

15 TEKST: Serię krwawych incydentów, w których dotychczas zginęło ponad 500 osób, zapoczątkowało podpalenie pociągu z fundamentalistami hinduskimi wracającymi z Ajodhii. Tam w 1992 r. hinduiści zburzyli słynny XVI-wieczny meczet Babara, aby na tym miejscu postawić świątynię boga Ramy. SCENARIUSZ 1: (t-1) MP1: CHCIEĆ [KTOŚ1: hindusi, CZEGOŚ1: P1] (t+1) P1: WYBUDOWAĆ [KTOŚ1: hindusi, COŚ2: świątynię boga Ramy, GDZIEŚ1: w Ajodhii, na miejscu meczetu Babara] SCENARIUSZ 2: (t-2) STAĆ [COŚ3: MECZET] & SZANOWAĆ [KTOŚ2, COŚ3: MECZET] (t-1) P2: ZBURZYĆ [KTOŚ1: hindusi, COŚ3: meczet Babara] (t0) SKRZYWDZIĆ [KTOŚ1, KOGOŚ2] SCENARIUSZ 3: (t-2) BYĆ [KTOŚ1, GDZIEŚ1] (t-1) P3: WRACAĆ [KTOŚ1: hindusi, SKĄDŚ1: z Ajodhii, (dodatkowa elaboracja: CZYMŚ4: pociągiem)] (t+1) WRÓCIĆ [KTOŚ1, GDZIEŚ2]

16 TEKST: Serię krwawych incydentów, w których dotychczas zginęło ponad 500 osób, zapoczątkowało podpalenie pociągu z fundamentalistami hinduskimi wracającymi z Ajodhii. Tam w 1992 r. hinduiści zburzyli słynny XVI-wieczny meczet Babara, aby na tym miejscu postawić świątynię boga Ramy. SCENARIUSZ 4: (t-4) CZUĆ SIĘ SKRZYWDZONYM [KTOŚ2] (t-3) ZAMIERZAĆ [KTOŚ2, COŚ: P: ZEMŚCIĆ SIĘ (KTOŚ2, NA KIMŚ1)] (t-2) JECHAĆ [KTOŚ1, CZYMŚ4] (t-1) P4: PODPALIĆ [KTOŚ2: muzułmanie, COŚ4: pociąg] (t-1) PALIĆ SIĘ [COŚ4] ZGINĄĆ [KTOŚ1] SCENARIUSZ 5: (t-2) P4: PODPALIĆ [KTOŚ2, COŚ4] (t-1) P5a: ZDARZYĆ SIĘ [COŚ: (X1): ZABIJAĆ (KTOŚ1: hindusi, KOGOŚ2: muzułmanów)] & P5b: ZDARZYĆ SIĘ [COŚ: (X2): ZABIJAĆ (KTOŚ2: muzułmanie, KOGOŚ1: hindusów)] itd. SCENARIUSZ 6: (t-2) ŻYĆ [KTOŚ1] & ŻYĆ [KTOŚ2] (t-1) ZABIĆ [KTOŚ2, KOGOŚ1] & ZABIĆ [KTOŚ1, KOGOŚ2] (t0) NIE ŻYĆ [KTOŚ1] & NIE ŻYĆ [KTOŚ2] itd.

17 TEKST: Serię krwawych incydentów, w których dotychczas zginęło ponad 500 osób, zapoczątkowało podpalenie pociągu z fundamentalistami hinduskimi wracającymi z Ajodhii. Tam w 1992 r. hinduiści zburzyli słynny XVI-wieczny meczet Babara, aby na tym miejscu postawić świątynię boga Ramy. SCENARIUSZ 7: (t-4) SKRZYWDZIĆ [KTOŚ1, KOGOŚ2] & ŹLE > CZUĆ SIĘ [KTOŚ2] (t-3) MŚCIĆ SIĘ [ KTOŚ2: muzułmanie, NA KIMŚ1: hindusach] & ZABIĆ [KTOŚ2: muzułmanie, KOGOŚ1: hindusów] (t-2) SKRZYWDZIĆ [KTOŚ2, KOGOŚ1] & ŹLE > CZUĆ SIĘ [KTOŚ1] (t-1) MŚCIĆ SIĘ [ KTOŚ1: hindusi, NA KIMŚ2: na muzułmanach] & ZABIĆ [KTOŚ1: hindusi, KOGOŚ2: muzułmanów] itd.

18 TEKST: Serię krwawych incydentów, w których dotychczas zginęło ponad 500 osób, zapoczątkowało podpalenie pociągu z fundamentalistami hinduskimi wracającymi z Ajodhii. Tam w 1992 r. hinduiści zburzyli słynny XVI-wieczny meczet Babara, aby na tym miejscu postawić świątynię boga Ramy. : Hinduiści zburzyli meczet, by na jego miejscu zbudować świątynię swojego boga. Muzułmanie w odwecie podpalili pociąg z hindusami. Muzułmanie i hindusi zaczęli się wzajemnie zabijać.