KATEGORIA OBSERWATORA A PROCES WIZUALIZACJI

Save this PDF as:

WORD PNG TXT JPG

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "KATEGORIA OBSERWATORA A PROCES WIZUALIZACJI"

Lech Kamiński
3 lat temu
Przeglądów:

Transkrypt

1 Grażyna Habrajska Uniwersytet Łódzki KATEGORIA OBSERWATORA A PROCES WIZUALIZACJI Opublikowano w: Komunikacja wizualna w przestrzeni publicznej, red. Anna Obrębska, Łódź 2009, s. 9-19

2 Kategoria obserwatora a proces wizualizacji 1. Antropomorficzna kategoryzacja świata 2. Kategoria obserwatora w komunikacji 3. Obrazowanie jako źródło i efekt wizualizacji 4. Kodowanie i interpretacja obrazów ideacyjnych

3 Doświadczamy świata za pomocą percepcji zmysłowej Człowiek przechowuje w pamięci doświadczenia perceptywne w postaci syntetycznych obrazów (obrazy ideacyjne) Są to nie tylko wrażenia wizualne, które oczywiście, jak wykazują badania psychologiczne, mają pierwszorzędne znaczenie w percepcji świata, lecz również wrażenia słuchowe, smakowe, dotykowe i czuciowe, wykorzystujące wszystkie możliwości perceptywne człowieka

4 Podstawową jednostką treści jest zaplanowany do przekazania przez nadawcę i odtwarzany przez odbiorcę obraz ideacyjny (przedstawieniowy). Możliwość przekazania takiego obrazu jest związana z odniesieniem go do typowej (wspólnej dla nadawcy i odbiorcy) konfiguracji stanu rzeczy. Inaczej mówiąc, należy przyjąć, iż takie typowe schematy wyobrażeniowe są zmagazynowane w pamięci perceptywnej człowieka. Założenie takie ma już dość obszerną literaturę w dziedzinie sztucznej inteligencji i gramatyki kognitywnej (prototypy, obrazowanie itd.) Antropomorficzna kategoryzacja świata

5 Kodowanie i interpretacja Różne sposoby kodowania obrazów ideacyjnych przez nadawcę: fotografia, film, obraz malarski, język itd. Wizualizacja jest procesem aktywizowania doświadczeń zmysłowych (percepcyjnych) i emocjonalnych w celu wykorzystania zasobów psychicznych dla przyszłych planów i ich realizacji (C62) Każdy komunikat, niezależnie od kodu, wymaga dopełnienia sensu, które odbywa się z wykorzystaniem scenariuszy przestrzennych W procesie komunikacji odbiorca, mając w pamięci operacyjnej schematy wyobrażeniowe, jest w stanie odtworzyć obrazy przedstawieniowe, które przekazał nadawca. Dowolny element schematu, przywołuje w pamięci cały schemat, bowiem w każdym elemencie całości zakodowane są wszystkie informacje zawarte w całym obrazie (C37)

6 Umiejętność odtwarzania obrazów (wizualizacja) stawia odbiorcę w roli wirtualnego obserwatora rzeczywistości. Jest on zawsze zwrócony twarzą do obiektów obserwowanych lub, w przypadku innych kanałów percepcji, przyjmuje pozycję umożliwiającą kontakt perceptywny Człowiek ma możliwość bezpośredniej obserwacji wzrokowej w świecie zewnętrznym tylko dynamiczności (zdarzeń) i statyczności (stanów). Intencjonalność obserwowanych zachowań lub jej brak rozpoznaje przez porównanie do oznak własnych doświadczeń obserwację wewnętrzną (akcje, procesy pozycje, stany) Interpretację zaczynamy zatem od rozpoznania zdarzeń i stanów

7 STATYCZNOŚĆ Miejsce obserwatora w stosunku do obiektu Dokumentowanie a kreowanie (obiekt tło) Jakie scenariusze przestrzenne pozwalają na interpretację tych obrazów jako statycznych?

8 Dopełnianie sensu odbywa się na podstawie zapamiętanych wrażeń sensorycznych przez odwołanie się do typowych scenariuszy (wizualizowanie) Przywoływane są nie tylko wrażenia wzrokowe, ale i dotykowe mokra, chłodna woda, węchowe zapach wilgoci, dźwiękowe szum liści, chlupotanie wody itd.

9 STATYCZNOŚĆ DYNAMICZNOŚĆ STAĆ [ŁÓDKA, PRZY BRZEGU] PŁYNĄĆ [ŁÓDKA, PO WODZIE]

10 DYNAMICZNOŚĆ Miejsce obserwatora (wyznacza fotograf) Dokumentowanie a kreowanie Scenariusz przestrzenny

11 Film można traktować jako ciąg (serię) fotografii oddający dynamiczność, ułatwiający przedstawianie zdarzeniowości Dynamiczność w filmie wymaga mniejszego wysiłku przy dopełnianiu sensu niż fotografia, obraz czy język Może być zarówno dokumentowaniem jak i kreowaniem Miejsce obserwatora wyznacza twórca filmu, co opisane jest w literaturze przedmiotu

12 Kreatywność i metaforyczność malowanego obrazu Operowanie nie tylko perspektywą i punktem widzenia, ale też kształtem, uszczegółowieniem, kolorem, fakturą itd. Język wymaga największego wysiłku intelektualnego do odtworzenia obrazów ideacyjnych Człowiek, używając utrwalonych w pamięci jednostek wyobrażeniowych w konkretnych przekazach werbalnych, uzyskuje niespodziewane (nietypowe) efekty informacyjne.

13 Innymi słowy, jak pisze Aleksy Awdiejew: kiedy odbiorca ma zadanie komunikacyjne typu wyobraź sobie oraz odpowiedni przekaz werbalny, jest on w stanie ekranizować czyli rekonstruować w swej wyobraźni niepowtarzalny obraz ideacyjny założony i przekazany przez nadawcę. W przypadku werbalizacji obrazów perceptywnych mogą one się odnosić do różnych obszarów zmysłowych, np.: Krzaki odbijały się w wodzie obraz optyczny Zza ściany docierały dźwięki rozklekotanego fortepianu obraz akustyczny Jej włosy pachniały słońcem i morzem obraz węchowy W ciemności poczuł śliską ścianę komina obraz dotykowy Jej serce mocno zabiło obraz czuciowy itd.

14 Literatura Aleksy Awdiejew, Kategoria obserwatora jako kategoria gramatyczna, w: Punkt widzenia w języku i kulturze, red. Jerzy Bartmiński, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska, Ryszard Nycz, Lublin 2004 Georg Lakoff, Women, Fire, and Dangerous Things. What Categories Reveal about the Mind, Chcago and London 1987 Ronald Langacker, Wykłady z gramatyki kognitywnej, Lublin 1995 Iwona Lorenc, Świadomość i obraz, Warszawa 2001 Francois J. Paul-Cavallier, Wizualizacja, Poznań 1994

Podobne dokumenty

Kompetencja komunikacyjna a interpretowanie obrazów

Grażyna Habrajska Uniwersytet Łódzki Kompetencja komunikacyjna a interpretowanie obrazów Opublikowano w: Badanie i projektowanie komunikacji, red. Michał Grech i Anette Siemes, Wrocław 2013, s. 59-78 Kompetencja