Przydatność testów stymulacyjnych z GHRH oraz z GHRH i argininą w diagnostyce somatotropinowej niedoczynności przysadki
|
|
- Bartosz Cybulski
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Streszczenia / Abstracts Przydatność testów stymulacyjnych z GHRH oraz z GHRH i argininą w diagnostyce somatotropinowej niedoczynności przysadki Usefulness of GHRH and GHRH-arginine stimulation tests in diagnostics of growth hormone deficiency Monika Obara-Moszyńska Marek Niedziela Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, II Katedra Pediatrii Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Adres do korespondencji: Prof. UM dr hab. n. med. Marek Niedziela Streszczenie/Abstracts W pracy przedstawiono najważniejsze aspekty dotyczące przydatności diagnostycznej testów z GHRH oraz GHRH i argininą w diagnostyce somatotropinowej niedoczynności przysadki. Omówiono procedury przeprowadzenia testów, ich zalety oraz wady w odniesieniu do innych konwencjonalnych testów farmakologicznej stymulacji. Przedstawiono sytuacje kliniczne, w których testy te mogą mieć zastosowanie kliniczne. The main aspects concerning diagnostic usefulness of GHRH and GHRH-arginine tests in growth hormone deficiency were presented. The test protocols, advantages and disadvantages comparing to other conventional tests were discussed. The clinical situations were presented, in which the GHRH and GHRH arginine tests could be used. Wstęp W diagnostyce wydzielania hormonu wzrostu (Growth Hormone GH) stosowane są testy stymulacyjne oparte na prowokacji farmakologicznej i fizjologicznej, testy oceniające spontaniczne wydzielanie GH, jak godzinne przerywane lub ciągłe pobieranie krwi na GH oraz oznaczanie biochemicznych wykładników działania GH jak IGF -1, IGFBP-3. Żaden jednak z wymienionych testów nie jest testem doskonałym, tzw. złotym standardem. Każdy z nich jest obarczony ryzykiem uzyskania wyniku fałszywego. Dlatego w praktyce nie poprzestaje się na jednym teście. W procesie diagnostycznym podkreśla się bardzo duże znaczenie obrazu klinicznego i danych auksologicznych dziecka. Stosowane od ponad 30 lat testy stymulacyjne, które służą do oceny rezerwy przysadkowej GH, stanowią podstawę w procesie diagnostycznym somatotropinowej niedoczynności przysadki (SNP). W testach tych stosuje się czynnik, który ma działanie stymulujące na wydzielanie GH przez przysadkę. Najczęściej czynniki stymulujące, które są stosowane w testach, działają pobudzająco na przysadkę poprzez wpływ na wydzielanie neurohormonów podwzgórzowych, takich jak somatoliberyna (GHRH Growth Hormone Releasing Hormone) i somatostatyna (SRIF Somatotropin Release-Inhibitory Factor). Taki mechanizm działania jest wykorzystany w testach z insuliną, klonidyną, argininą, glukagonem czy L-Dopą. Oznacza to, że w testach tych ocena sekrecji GH przez przysadkę zależy od sprawności podwzgórza. Defekt w podwzgórzu i/lub przy- 29
2 Endokrynol. Ped., vol. 9/2009, Suplement nr 1 sadce spowoduje nieprawidłową odpowiedź na czynnik stymulujący bez możliwości zróżnicowania miejsca uszkodzenia. Z punktu widzenia klinicysty, który ma na celu wykluczenie niedoboru GH, fakt ten nie ma zasadniczego znaczenia. Test z zastosowaniem biosyntetycznego GHRH daje możliwość różnicowania pacjentów z dysfunkcją przysadki od pacjentów z nieprawidłowościami w obrębie podwzgórza. W indywidualnych przypadkach klinicznych ustalenie miejsca uszkodzenia może mieć wpływ na postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne. Test z GHRH GHRH jest peptydowym hormonem produkowanym przez neurony w jądrze łukowatym podwzgórza. U człowieka występują dwie formy GHRH; zbudowane z 40 i 44 aminokwasów. Dotychczas nie wyjaśniono, który rodzaj izoformy ma większe znaczenie fizjologiczne. GHRH działa poprzez receptory umiejscowione w przednim płacie przysadki. Receptor GHRH (GHRH- R) sprzężony jest z białkiem G. Przekazanie sygnału odbywa się poprzez camp. Aktywacja receptora w somatotropach prowadzi do pobudzenia syntezy i sekrecji GH. Somatoliberyna wraz z somatostatyną są odpowiedzialne za pulsacyjne wydzielanie GH. Efekty działania GHRH są częściowo hamowane przez SRIF. Odkryta w ostatnich latach ghrelina analog enkefaliny, działa synergistycznie z GHRH. To działanie stymulujące jest silniejsze od somatoliberyny i zależne od prawidłowej budowy i funkcji receptora dla GHRH. Dowiedziono również, że stymulacja GHSR (GH Secretagogue Receptor) przez ghrelinę warunkuje sekrecję hormonu wzrostu pod wpływem GHRH [1]. Nieprawidłowa synteza, sekrecja i działanie GHRH prowadzą do niedoboru hormonu wzrostu. Patologie zarówno wrodzone, jak i nabyte w obrębie podwzgórza mogą być przyczyną niedoboru somatoliberyny. Do zmian nabytych, które mogą powodować uszkodzenie podwzgórza, należą: 1) urazy czaszkowo-mózgowe w okresie dzieciństwa i okołoporodowe związane z niedotlenieniem, porodem kleszczowym oraz pośladkowym, 2) guzy wewnątrzczaszkowe jak np. craniopharyngioma (najczęstsza postać guza okolicy przysadkowo-podwzgórzowej u dzieci), germinoma, glejak nerwu wzrokowego, histiocytoza X oraz stan po operacji guza, 3) procesy zapalne w obrębie jamy czaszki (o etiologii bakteryjnej, wirusowej, grzybiczej, pasożytniczej), 4) nacieczenia komórkowe w obrębie OUN (sarkoidoza, gruźlica, hemochromatoza), 5) zaburzenia krążeniowo-naczyniowe, 6) stan po radioterapii lub chemioterapii. Postaci wrodzone niedoboru GHRH głównie uwarunkowane są zmianami organicznymi. Zmiany organiczne występują w postaci bezmózgowia oraz wad linii środkowej mózgowia, jak holoprosencefalia, dysplazja przegrodowo-wzrokowa, rozszczep wargi i podniebienia, nieprawidłowe uzębienie szczęki górnej (single central incisor), przepuklina podstawy mózgu. Nieprawidłowy rozwój narządów linii pośrodkowej może prowadzić do różnego rodzaju wad wrodzonych, w tym obejmujących podwzgórze i przysadkę [2]. Podkreśla się fakt jednoczesnego występowania wad w obrębie części środkowej twarzy jako rezultatu zaburzeń mezenchymalnych z niedoczynnością przysadki jako wyrazem niedorozwoju OUN wskutek zaburzeń zamykania się rynienki nerwowej [3 6]. Przyczyną nieprawidłowego współfunkcjonowania podwzgórza i przysadki może być tzw. klasyczna triada malformacji wrodzonych ektopia tylnego płata przysadki, hipoplazja lub aplazja przedniego płata przysadki i przerwanie lub agenezja szypuły przysadki. Jest to zespół wad wrodzonych, który jest stwierdzany stosunkowo często w NMR głowy w niedoborze hormonu wzrostu [7]. Podano również przypadki chorych z niskorosłością spowodowaną defektem GHRH- R. Opisano dotychczas homozygotyczne mutacje genu GHRH [8]. Nie wykryto dotąd mutacji w obrębie genu kodującego cząsteczkę GHRH, co może sugerować, że taki defekt manifestuje się tylko niedoborem GH, ale być może nie pozwala na prawidłowy rozwój. Odkąd istnieje biosyntetyczny analog GHRH, neurohormon ten jest stosowany w diagnostyce. Na rynku farmaceutycznym obecnie są dostępne trzy analogi GHRH: GHRH (1-40), GHRH (1-44) i GHRH (1-29) NH2. Stosowanie tego ostatniego poleca się w diagnostyce jak i leczeniu [9]. 30
3 Streszczenia / Abstracts W badaniach prowadzonych u zdrowych dzieci i dorosłych wykazano, że po podaniu dożylnym analogu GHRH w bolusie stężenie GH wzrasta po 5 min. i osiąga maksymalne stężenie między 30 a 60 minutami [9]. Ilość wydzielanego z przysadki hormonu wzrostu zależy od podanej dawki GHRH [10]. Najlepsza odpowiedź na GHRH jest prawdopodobnie osiągana przy dawce 1 mcg/kg m.c. [11]. Badania nie wykazały istotnego wpływu stopnia zaawansowania dojrzewania płciowego na stężenia GH w teście z GHRH [12,13]. Stosowanie primingu z estrogenami nie zmienia wyrzutów hormonu wzrostu w odpowiedzi na somatoliberynę [14]. Fakt ten sugeruje, że sterydy płciowe wpływają na wydzielanie hormonu wzrostu, modyfikując wydzielanie neurohormonów podwzgórza. Jest to niewątpliwy atut GHRH w porównaniu z innymi czynnikami stymulującymi, stosowanymi w testach. Udowodniono bowiem, że wyrzuty GH po podaniu czynników działających poprzez podwzgórze są niższe w okresie przedpokwitaniowym od stężeń GH w czasie pokwitania, co może być przyczyną wyników fałszywie dodatnich. Test z GHRH powinien być przeprowadzony w godzinach rannych, na czczo. Analog GHRH podawany jest w bolusie (w ciągu 1 min), dożylnie w dawce 1 mcg/kg m.c. Próbka krwi w celu oznaczenia stężenia GH powinna być pobrana 30 min i bezpośrednio (0 min) przed podaniem GHRH oraz 15, 30, 45, 60, 90, i 120 minut po podaniu GHRH [15]. Niektórzy autorzy opisują procedurę testu bez konieczności pobrania krwi 30 min przed podaniem GHRH [8]. Inni podają wersję skróconą testu pobrania krwi w czasach 0, 15, 30, 45 i 60 minut [9]. Reasumując, wydaje się zasadne, aby test ograniczyć do przedziału czasowego (5 punktów), zwłaszcza, że pik wydzielania GH występuje zwykle w 15 lub 30 minucie testu. Objawy uboczne w trakcie testu są obserwowane bardzo rzadko. Najczęściej występujące objawy po podaniu GHRH to: przejściowe uczucie ciepła, zaczerwienienie twarzy, metaliczny smak w ustach, rzadziej nudności, wymioty, ból głowy, ból w klatce piersiowej. Dolegliwości te ustępują szybko. Powszechnie stosowana w testach stymulacyjnych wartość progowa GH równa 10 ng/ml, powyżej której stężenia hormonu wzrostu uznawane są za prawidłowe, jest również obowiązująca dla testu GHRH. Istnieje wiele badań na temat optymalnego punktu odcięcia dla GH w teście z somatoliberyną [15]. Ranke oceniał wyrzuty GH po podaniu GHRH u 86 zdrowych dzieci. Zakres normy określony w +/- 2 SD dla maksymalnego wyrzutu GH mieścił się w zakresie od 11,8 do 172,4 ng/ml. Na podstawie otrzymanych wyników Ranke uznał wartość progową GH równą 10 ng/ml jako najbardziej przydatną diagnostycznie [16]. Inne badania wykazały, że dla punktu odcięcia GH wynoszącego 7 10 ng/ml specyficzność testu z GHRH jest wyższa od 95% przy czułości 30% [15]. U dzieci z organiczną przyczyną niedoboru hormonu wzrostu wyrzuty GH są niższe niż u pacjentów z idiopatyczną niedoczynnością przysadki [15]. Niski wyrzut GH po stymulacji GHRH z wysokim prawdopodobieństwem wskazuje na niedobór hormonu wzrostu, natomiast prawidłowe stężenia GH nie wykluczają niedoboru GH. Z tego powodu test ten nie jest chętnie stosowany jak rutynowy test diagnostyczny. Ma jednakże dzięki temu zastosowanie bardziej jako test pozwalający zdiagnozować przyczynę niedoboru GH i zróżnicować miejsce uszkodzenia (przysadka vs podwzgórze). Ze względu na fakt, iż u dzieci niedobór hormonu wzrostu jest w głównej mierze spowodowany dysfunkcją podwzgórza, test z GHRH ma zdaniem niektórych autorów ograniczoną przydatność. Stwierdzono, że 76% dzieci z częściowym niedoborem GH i 39% z całkowitym niedoborem GH, stwierdzonym na podstawie diagnostyki opartej na innych testach stymulacyjnych, w teście z GHRH prezentowało wyrzuty GH powyżej 10 ng/ml [9]. Pacjent z prawidłowym wyrzutem GH w teście z GHRH, ale z niskim wyrzutem w teście np. po klonidynie czy L-Dopa jest dowodem na to, że u podstaw zaburzonego wzrastania leży właśnie niedobór w zakresie wydzielania GHRH i tym samym pacjentów powinien być zakwalifikowany do leczenia rekombinowanym GH. U pacjentów po radioterapii obserwuje się również brak korelacji między testem z somatoliberyną a testami konwencjonalnymi. U 80% chorych sekrecja GH po stymulacji GHRH była wyższa niż po insulinie i argininie [9]. Dowodzi to, że radioterapia uszkadza w pierwszym rzędzie podwzgórzowy mechanizm regulacji. Z upływem czasu od radioterapii odpowiedź na GHRH jest coraz słabsza. Może to być spowodowane uszkadzającym wpływem promieniowania na soma- 31
4 Endokrynol. Ped., vol. 9/2009, Suplement nr 1 totropy lub uśpieniem komórek produkujących GH z powodu przewlekłego braku stymulacji przez GHRH. W przypadku długotrwałego braku aktywności podwzgórza i działania stymulacyjnego na przysadkę test z użyciem somatoliberyny może dawać wyniki fałszywie dodatnie. Niektórzy autorzy postulują stosowanie primingu z GHRH przez tydzień przed przeprowadzeniem testu z somatoliberyną w przypadku podejrzenia uszkodzenia podwzgórza [17]. Na świecie istnieją próby leczenia dzieci z niedoczynnością przysadki analogiem GHRH. Obecnie FDA (Food and Drug Administration) zaakceptowała stosowanie GHRH u dzieci z idiopatyczną niedoczynnością przysadki. Proponowana dawka to 30 mcg/kg m.c./dzień, podawana w codziennych, wieczornych iniekcjach podskórnych. Kandydatami do leczenia są dzieci z brakiem odpowiedzi w teście z GHRH, w wieku prepubertalnym, z wiekiem kostnym poniżej 7,5 roku u dziewczynek i 8 lat u chłopców [9]. Podsumowując, ze względu na niską czułość jak również słabą korelację z innymi testami test z GHRH odznacza się niską przydatnością diagnostyczną w rozpoznawaniu somatotropinowej niedoczynności przysadki (test ten ma inne zadania). Jednak ze względu na bardzo wysoką specyficzność, małą ilość objawów ubocznych może mieć zastosowanie jako jeden z testów szczególnie przydatnych w przypadkach niedoczynności przysadki uwarunkowanej organicznie. W celu podniesienia wartości diagnostycznej testów oceniających sekrecję GH stosuje się kombinacje dwu różnych czynników stymulacyjnych. Fakt, iż GHRH działa synergistycznie z argininą, doprowadził do powstania testu łączonego GHRH z argininą. Dodanie tego aminokwasu do somatoliberyny zwiększyło powtarzalność i dokładność testu. Test GHRH z argininą W teście GHRH z argininą podaje się GHRH w bolusie dożylnym w dawce 1 mcg/kg m.c. oraz 10% roztwór argininy w 0,9% NaCl we wlewie dożylnym w ciągu 30 minut w dawce 0,5 g/kg m.c. (max 30 g). Próbka krwi w celu oznaczenia stężenia GH powinna być pobrana 30 min i bezpośrednio (0 min) przed podaniem GHRH oraz w 15, 30, 45, 60, 90 i 120 minut testu. Niektórzy badacze postulują skrócenie testu do 60 lub 90 minut [8, 18]. Maksymalne stężenia GH obserwuje się w minucie testu [19]. Z ekonomicznego i diagnostycznego punktu widzenia sześć pomiarów w czasie testu ( ) wydaje się liczę optymalną. W teście wykorzystane jest bezpośrednie działanie somatoliberyny na przysadkę oraz pośrednia stymulacja argininy poprzez hamowanie wydzielania somatostatyny. Dodatkowo arginina stymuluje również wydzielanie glukagonu. Test charakteryzuje mała ilość objawów ubocznych. Mogą one być związane głównie z podaniem GHRH. Kombinacja dwóch czynników stymulujących ma silne działanie pobudzające na wydzielanie hormonu wzrostu. Ghigo i wsp. w badaniu przeprowadzonym w grupie 472 dzieci z prawidłowym wzrostem lub z idiopatyczną niskorosłością wykazali, że w teście GHRH z argininą wyrzuty hormonu wzrostu były najwyższe w porównaniu z testami z jednym czynnikiem stymulującym. W 175 analizowanych testach z użyciem GHRH i argininą minimalny wyrzut GH wynosił 19 ng/ml [20]. Istnieje jednak wątpliwość, czy większa moc stymulacyjna danego czynnika zwiększa jego wartość diagnostyczną. Nadmierna stymulacja w teście może bowiem spowodować większy odsetek wyników fałszywie ujemnych co do niedoboru GH. Szczególnie dotyczy to dzieci z częściowym niedoborem GH. Należy pamiętać, iż na proces wzrastania największy wpływ ma spontanicznie wydzielany hormon wzrostu. Uwalnianie rezerwy przysadkowej GH po silnym pobudzeniu jest sytuacją wymuszoną i sztuczną, ale to dotyczy wszystkich testów farmakologicznych. Nadmierna stymulacja stosowana w testach może pozbawić pacjentów możliwości leczenia, ale z drugiej strony może precyzyjnie określić poziom uszkodzenia. Silną zdolność stymulacyjną omawianego testu potwierdzają badania włoskie [21]. Badacze udowodnili dużą przydatność testu GHRH z argininą w przypadku potwierdzonej agenezji szypuły przysadki. Test ten cechował się wysoką dokładnością przy niedoczynności przysadki uwarunkowanej patologią szypuły. W przypadku prawidłowej budowy szypuły przysadki GHRH z argininą indukował bardzo wysokie wyrzuty GH u dzieci z wcześniej rozpoznaną niedoczynnością 32
5 Streszczenia / Abstracts przysadki na podstawie diagnostyki opartej na innych testach diagnostycznych. W kolenej pracy ten sam ośrodek badawczy wykazał, że u dzieci z nabytą niedoczynnością przysadki test GHRH z argininą ma również ograniczone zastosowanie [18]. U dzieci z zajęciem przysadki i podwzgórza w wyniku craniopharyngioma wyrzuty GH były niskie, natomiast przy zajęciu podwzgórza, np. w przebiegu histiocytozy, stężenia GH były wysokie, dając wyniki przeciwstawne w odniesieniu do innych testów. Z drugiej strony praca Biller i wsp. dotycząca grupy dorosłych ocenia test GHRH z argininą jako bardzo przydatny diagnostycznie. W porównanu z innymi konwencjonalnymi testami omawiany test charakteryzuje bardzo dobra zdolność różnicująca osoby z niedoczynnością przysadki od zdrowych [19]. Wnioski Omawiane testy wydają się mieć ograniczone zastosowanie w diagnostyce idiopatycznej somatotropinowej niedoczynności przysadki w wieku rozwojowym. Ze względu na przeważającą etiologię podwzgórzową niedoboru hormonu wzrostu test z GHRH cechuje się niską czułością. W przypadku podejrzenia organicznej przyczyny dysfunkcji przysadki lub pacjentów po radioterapii należy jednak rozważyć wykonanie testu z somatoliberyną w celu zróżnicowania miejsca uszkodzenia. Słaba odpowiedź w teście z GHRH daje pewne rozpoznanie niedoboru GH. Dodanie argininy do testu z somatoliberyną zwiększa przydatność testu, ale również znacznie potęguje siłę stymulującą wydzielanie hormonu wzrostu. Prowadzi to do dużego odsetka rozpoznań fałszywie ujemnych. Test ten może mieć zastosowanie w przypadku wielohormonalnej niedoczynności przysadki, w której często występuje znaczny deficyt GH, a ze względu na współistniejące inne niedobory hormonalne jest testem stosunkowo bezpiecznym. Przeprowadzenie testu GHRH z argininą należy wziąć pod uwagę również przy znanej agenezji szypuły przysadki bądź wynik testu z GHRH może sugerować taką właśnie przyczynę niedoboru GH, zwłaszcza że obrazowanie wykonywane jest zwykle po wynikach badań hormonalnych, a nie przed. Piśmiennictwo/references [1] Kamegai J., Tamura H., Shimizu T. et al.: The Role of Pituitary Ghrelin in Growth Hormone (GH) Secretion: GH- Releasing Hormone Dependent Regulation of Pituitary Ghrelin Gene Expression and Peptide Content. Endocrinology, 2004:145, [2] Romer T.E.: Niedobór wzrostu zależny od zaburzeń hormonalnych. [w:] Zaburzenia wzrostu. PZWL, Warszawa 1979, [3] Bierich J.R., Christie M., Heinrich J.J. et al.: New observations on midline defects: coincidence of anophthalmos, microphthalmos and cryptophthalmos with hypothalamic disorders. Eur. J. Pediatr., 1991:150(4), [4] Stewart C., Castro-Magana M., Sherman J. et al.: Septo-optic dysplasia and median cleft face syndrome in a patient with isolated growth hormone deficiency and hyperprolactinemia. Am. J. Dis. Child., 1983:137(5), [5] Liapi C., Ginisty D., Chaussain J.L. et al.: Tooth and face abnormalities associated with pituitary growth hormone insufficiency. Arch. Fr. Pediatr., 1985:42(10), [6] Norman M.G., Ludwin S.K.: Congenital Malformations of the Nervous System. [in:] Textbook of Neuropathology. Davis R.L., Robertson D.M. (red.), Williams and Wilkins, Baltimore 1997, [7] Beukhof C.M., Lequin M.H., Drop S.L.S.: The classic triad and variants. [in:] MRI in congenital hypopituitarism. Deal C. (red.) Remedica, London 2007, [8] Rosenfeld R.G.: Growth hormone deficiency in children. [in:] Endocrinology. De Groot L.J., Jameson J.L. (red.). WB Saunders, Philadelphia 2001, 4th ed., [9] Gaylinn B.D., Nass R., Toogood A.A. et al.: Growth Hormone Releasing Hormone and Growth Hormone Secretagogues: Basic Physiology and Clinical Impilcations. [in:] Endocrinology. De Groot L.J., Jameson J.L. (red.), WB Saunders; Philadelphia 2001, 4th ed., [10] Vance M.L., Borges J.L., Kaiser D.L. et al.: Human pancreatic tumor growth hormone-releasing factor: dose-response relationships in normal man. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1984;58(5), [11] Gelato M.C., Pescovitz O.H., Cassorla F. et al.: Dose-response relationships for the effects of growth hormone-releasing factor-(1-44)-nh2 in young adult men and women. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1984:59(2), [12] Ghigo E., Bellone J., Aimaretti G. et al.: Reliability of provocative tests to assess growth hormone secretory status. Study in 472 normally growing children. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1996:81(9),
6 Endokrynol. Ped., vol. 9/2009, Suplement nr 1 [13] Gelato M.C., Malozowski S., Caruso-Nicoletti M. et al.: Growth hormone (GH) responses to GH-releasing hormone during pubertal development in normal boys and girls: comparison to idiopathic short stature and GH deficiency. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1986:63(1), [14] Ross R.J., Grossman A., Davies P.S. et al.: Stilboestrol pretreatment of children with short stature does not affect the growth hormone response to growth hormone-releasing hormone. Clin. Endocrinol. (Oxf)., 1987:27(2), [15] Ranke M.B., Haber P.: Growth hormone stimulation tests. w: Diagnostics of endocrine function in children and adolescents. Ranke MB. (red), Johann Ambrosius Barth Verlag (Edition J&J), Heidelberg Leipzig 1996, [16] Ranke M.B., Gruhler M., Rosskamp R. et al.: Testing with growth hormone-releasing factor (GRF(1-29)NH2) and somatomedin C measurements for the evaluation of growth hormone deficiency. Eur. J. Pediatr., 1986:145(6), [17] Arrigo T., Martino F., Lombardo F. et al.: Diagnostic value of growth hormone-releasing hormone test in children and adolescents with idiopathic growth hormone deficiency. Eur. J. Pediatr., 1992:151(4), [18] Maghnie M., Cavigioli F., Tinelli C. et al.: GHRH plus arginine in the diagnosis of acquired GH deficiency of childhood-onset. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2002:87(6), [19] Biller B.M., Samuels M.H., Zagar A. et al.: Sensitivity and specificity of six tests for the diagnosis of adult GH deficiency. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2002:87(5), [20] Ghigo E., Bellone J., Aimaretti G. et al.: Reliability of provocative tests to assess growth hormone secretory status. Study in 472 normally growing children. J. Clin. Endocrinol. Metab., 1996:81(9), [21] Maghnie M., Salati B., Bianchi S. et al.: Relationship between the morphological evaluation of the pituitary and the growth hormone (GH) response to GH-releasing hormone Plus arginine in children and adults with congenital hypopituitarism. J. Clin. Endocrinol. Metab., 2001:86(4),
Arginine, clonidine and L-Dopa test for growth hormone secretion an assessment and interpretation of the results
Streszczenia / Abstracts Test z argininą, z klonidyną oraz z L-Dopa na wydzielanie hormonu wzrostu (GH) wykonanie testów i ich interpretacja Arginine, clonidine and L-Dopa test for growth hormone secretion
Bardziej szczegółowolek. Magdalena Bosak-Prus Ocena profilu oreksyny A i greliny u dzieci niskorosłych.
lek. Magdalena Bosak-Prus Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 1 we Wrocławiu, Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Wieku Rozwojowego, młodszy asystent Ocena profilu oreksyny A i greliny
Bardziej szczegółowoLECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23)
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 697 Poz. 133 Załącznik B.19. LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATOTROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (ICD-10 E 23) ŚWIADCZENIOBIORCY Do programu kwalifikuje Zespół Koordynacyjny
Bardziej szczegółowoTest z insuliną, z glukagonem oraz z argininą/insuliną na wydzielanie hormonu wzrostu wykonanie testów i ich interpretacja
Test z insuliną, z glukagonem oraz z argininą/insuliną na wydzielanie hormonu wzrostu wykonanie testów i ich interpretacja Adam Dudek, Marek Niedziela Poradnia Endokrynologiczna dla Dzieci, Szpital Wojewódzki
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 4/2005 Nr 1(10) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology U którego z dzieci niedobór hormonu wzrostu utrzyma się przez całe życie? Which child will be the growth hormone deficient adult?
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Rymkiewicz-Kluczyńska B. i inni: Ocena wyników leczenia hormonem Szewczyk wzrostu L. polskich i inni Aktywność pacjentów opioidowa z idiopatycznym u dziewcząt niedoborem z nadczynnością hormonu i niedoczynnością
Bardziej szczegółowoEvaluation of GH secretion rates exercise test and nocturnal in the diagnostics of short children
Test wysiłkowy i test oceny nocnego wydzielania hormonu wzrostu w diagnostyce dzieci z niedoborem wzrostu Evaluation of GH secretion rates exercise test and nocturnal in the diagnostics of short children
Bardziej szczegółowoLECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 701 Poz. 9 Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9)
Bardziej szczegółowoLECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.
Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9) ZAKRES ŚWIADCZENIA GWARANTOWANEGO ŚWIADCZENIOBIORCY
Bardziej szczegółowoPrzykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza
lek. Jacek Bujko 17 października 2014 Przykładowy pytań Diagnostyka chorób układy podwzgórze-przysadka-nadnercza W diagnostyce laboratoryjnej uszkodzenia podwzgórza można stwierdzić cechy niedoczynności
Bardziej szczegółowoLECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.
Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia 879 Poz. 133 Załącznik B.64. LECZENIE HORMONEM WZROSTU NISKOROSŁYCH DZIECI URODZONYCH JAKO ZBYT MAŁE W PORÓWNANIU DO CZASU TRWANIA CIĄŻY (SGA lub IUGR) (ICD-10 R 62.9)
Bardziej szczegółowoDefinicja i przyczyny niskorosłości oraz kryteria diagnostyczne niedoboru hormonu wzrostu
Definicja i przyczyny niskorosłości oraz kryteria diagnostyczne niedoboru hormonu wzrostu Urszula Oczkowska Poradnia Endokrynologiczna Instytutu Matki i Dziecka Adres do korespondencji: lek. med. Urszula
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Piekarski R. i inni: Katecholainy a Szewczyk wzrost sekrecji L. i inni hormonu Aktywność wzrostu opioidowa podczas u dziewcząt testów z nadczynnością stymulacyjnych i niedoczynnością u dzieci niskorosłych
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 3/2004 Nr 4(9) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Wskazania do przeprowadzania testu hipoglikemii poinsulinowej po zakończeniu leczenia hormonem wzrostu Indications for insulin tolerance
Bardziej szczegółowoLECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI
Załącznik nr 11 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r. Nazwa programu: LECZENIE PRZEDWCZESNEGO DOJRZEWANIA PŁCIOWEGO U DZIECI ICD-10 E 22.8 Przedwczesne dojrzewanie płciowe
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ Endokrynologia/ Nefrologia
ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2018/ 2019 Endokrynologia/ Nefrologia Obowiązujące podręczniki: 1. Kawalec W., Grenda R., Ziółkowska H. (red.), Pediatria, wyd. I, Warszawa, PZWL, 2013. 2. Pediatria
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE. Wstęp. Cele pracy
STRESZCZENIE Wstęp Hormon wzrostu (GH) jest jednym z najważniejszych hormonów anabolicznych promujących proces wzrastania człowieka. GH działa lipolitycznie, wpływa na metabolizm węglowodanów, białek i
Bardziej szczegółowoAnna Majcher, Ewelina Witkowska-Sędek, Joanna Bielecka-Jasiocha, Beata Pyrżak
IMiD, Wydawnictwo Aluna Medycyna Wieku Rozwojowego, 2012, XVI, 2 Anna Majcher, Ewelina Witkowska-Sędek, Joanna Bielecka-Jasiocha, Beata Pyrżak Klinika Pediatrii i Endokrynologii, Warszawski Uniwersytet
Bardziej szczegółowoZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2016/2017 Endokrynologia/nefrologia Plan zajęć
ZAJĘCIA Z PEDIATRII ROK IV SEMESTR LETNI 2016/2017 Endokrynologia/nefrologia Plan zajęć Obowiązujące podręczniki: 1. Pediatria, Kawalec, Grenda, Ziółkowska. 2013, 2. Pediatria. Podręcznik do Lekarskiego
Bardziej szczegółowoUwarunkowania genetyczne. w cukrzycy
Uwarunkowania genetyczne Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu w cukrzycy Lek. Sylwia Wenclewska Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klincznej Kliknij, aby edytować format tekstu
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 9/2010 Nr 1(30) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Uwarunkowania tempa wzrastania chłopców z somatotropinową niedoczynnością przysadki leczonych hormonem wzrostu The Growth Rate Determinations
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Krukowska-Andrzejczyk B. i inni: Efekty terapii rekombinowanym hormonem wzrostu dzieci z przejściowym częściowym niedoborem hormonu wzrostu... Vol. 12/2013 Nr 1(42) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 1/2002 Nr 1 Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena wybranych parametrów gospodarki lipidowej u dzieci z mikrosomią Evaluation of selected lipid metabolism in children with microsomia
Bardziej szczegółowoWPŁYW NIEDOBORU HORMONU WZROSTU NA ROZWÓJ STRUKTUR MÓZGU, FUNKCJI POZNAWCZYCH ORAZ MOTORYCZNYCH."
WPŁYW NIEDOBORU HORMONU WZROSTU NA ROZWÓJ STRUKTUR MÓZGU, FUNKCJI POZNAWCZYCH ORAZ MOTORYCZNYCH." Sympozjum Neuronauka a dziecko 9.03.2013 Wydział Biologii Uniwersytetu Warszawskiego Natalia Bezniakow
Bardziej szczegółowoFIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ
FIZJOLOGIA I PATOLOGIA SUTKÓW U DZIECI I MŁODZIEŻY W DIAGNOSTYCE ULTRASONOGRAFICZNEJ A.JAKUBOWSKA, M.BRZEWSKI, M.GRAJEWSKA-FERENS, A.MARCIŃSKI, J.MĄDZIK ZAKŁAD RADIOLOGII PEDIATRYCZNEJ I KLINIKA ENDOKRYNOLOGII
Bardziej szczegółowoŚmierć mózgu. Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM
Śmierć mózgu Janusz Trzebicki I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii WUM Proces śmierci Przerwanie czynności neurologicznych OUN Zatrzymanie czynności serca Zatrzymanie czynności oddechowej Śmierć
Bardziej szczegółowoUSG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Bardziej szczegółowoBADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU
442 Część II. Neurologia kliniczna BADANIA LABORATORYJNE WYKONYWANE W PRZYPADKU NIEDOKRWIENNEGO UDARU MÓZGU Badania neuroobrazowe Badanie tomografii komputerowej głowy Zasadniczym rozróżnieniem wydaje
Bardziej szczegółowoHolter. odprowadzeń CM5, CS2, IS.
Norman Jefferis Jeff (1.1.1914-21.7.1983) amerykański biofizyk skonstruował urządzenie rejestrujące EKG przez 24 godziny, tzw. EKG. W zależności od typu aparatu sygnał EKG zapisywany jest z 2, 3, rzadziej
Bardziej szczegółowoCzy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością?
Jerzy Maksymilian Loba Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Uniwersytet Medyczny w Łodzi Czy jest możliwe skuteczne leczenie cukrzycy w grupie chorych otyłych ze znaczną insulinoopornością? Definicja
Bardziej szczegółowoAneks I. Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu
Aneks I Wnioski naukowe i podstawy zmiany warunków pozwolenia (pozwoleń) na dopuszczenie do obrotu 1 Wnioski naukowe Uwzględniając raport oceniający komitetu PRAC w sprawie okresowych raportów o bezpieczeństwie
Bardziej szczegółowoPROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 5/2006 Nr 1(14) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Łagodne nadciśnienie śródczaszkowe u pacjenta z wielohormonalną niedoczynnością przysadki w przebiegu leczenia hormonem wzrostu,
Bardziej szczegółowoUkład dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.
Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce
Bardziej szczegółowoIGF-1 generation test for diagnosis of the complete growth hormone insensitivity.
Test generacji IGF-1 w rozpoznawaniu zespołu całkowitej niewrażliwości na hormon wzrostu IGF-1 generation test for diagnosis of the complete growth hormone insensitivity. Streszczenia / Abstracts Tomasz
Bardziej szczegółowoFetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Bardziej szczegółowoLeczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości
Leczenie cukrzycy typu 2- nowe możliwości Dr n. med. Iwona Jakubowska Oddział Diabetologii, Endokrynologii i Chorób Wewnętrznych SP ZOZ Woj,. Szpital Zespolony Im. J. Śniadeckiego w Białymstoku DEFINICJA
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Bosak-Prus M. i inni: Stężenie greliny u dzieci niskorosłych Vol. 13/2014 Nr 2(47) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Stężenie greliny u dzieci niskorosłych Ghrelin concentration in short-statured
Bardziej szczegółowoNazwa programu: LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (SNP)
załącznik nr 20 do zarządzenia Nr 8/2010/DGL Prezesa NFZ z dnia 20 stycznia 2010 r. Nazwa programu: LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z SOMATROPINOWĄ NIEDOCZYNNOŚCIĄ PRZYSADKI (SNP) ICD-10 E 23 Dziedzina medycyny:
Bardziej szczegółowow kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 4/2005 Nr 3(12) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena auksologicznych wskaźników skuteczności leczenia hormonem wzrostu dzieci z somatotropinową niedoczynnością przysadki w zależności
Bardziej szczegółowoprzytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Bardziej szczegółowoDr hab. n. med. Aneta Gawlik
Dr hab. n. med. Aneta Gawlik Katedra i Klinika Endokrynologii i Pediatrii SUM Dr hab. n. med. Iwona Maruniak- Chudek Klinika Intensywnej Terapii i Patologii Noworodka SUM Konsultant wojewódzki ds. Neonatologii
Bardziej szczegółowoBadanie ultrasonograficzne między 11 a 14 tc. ocena kształtu czaszki, sierpu mózgu, splotów naczyniówkowych komór bocznych ocena kręgosłupa
Ocena układu nerwowego u płodu w świetle Rekomendacji Sekcji USG PTG Wykonanie trzech przesiewowych badań ultrasonograficznych w ciąży: przed 10 tygodniem ciąży 11 14 tydzień ciąży 18 24 tydzień ciąży
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 2/2003 Nr 3(4) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena wybranych parametrów przemiany lipidowej u dzieci z somatotropinową niedoczynnością przysadki w trakcie leczenia hormonem wzrostu
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 6/2007 Nr 1(18) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Udział ghreliny i leptyny w regulacji wzrastania i dojrzewania dziewcząt The Role of Ghrelin and Leptin in the Regulation of Growth
Bardziej szczegółowoGdańsk 10.10.2015 r.
Celiakia- czy nadążamy za zmieniającymi się rekomendacjami Gdańsk 10.10.2015 r. prof. dr hab. n. med. Barbara Kamińska Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Gdański
Bardziej szczegółowoZapytaj swojego lekarza.
Proste, bezpieczne badanie krwi, zapewniające wysoką czułość diagnostyczną Nieinwazyjne badanie oceniające ryzyko wystąpienia zaburzeń chromosomalnych, takich jak zespół Downa; opcjonalnie umożliwia również
Bardziej szczegółowoHipoglikemia. przyczyny, objawy, leczenie. Beata Telejko
Hipoglikemia przyczyny, objawy, leczenie Beata Telejko Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Definicja hipoglikemii w cukrzycy Zespół objawów
Bardziej szczegółowoNazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI
Załącznik nr 11 do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4, D80.5,
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 6
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 6 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 23-letna kobieta zgłosił się do Poradni Endokrynologicznej.
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych www.aotm.gov.pl Rekomendacja nr 100/2014 z dnia 31 marca 2014 r. Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych w sprawie usunięcia świadczenia opieki zdrowotnej obejmującego
Bardziej szczegółowoSymultaniczny PET/MR zastosowanie w pediatrii
Symultaniczny PET/MR zastosowanie w pediatrii Dr n. med. Małgorzata Mojsak Kierownik Samodzielnej Pracowni Laboratorium Obrazowania Molekularnego Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku Symultaniczny PET/MR
Bardziej szczegółowoHIPOGONADYZM. to obniżenie lub brak wydzielania hormonów sterydowych przez gonady i obniżenie lub brak płodności
HIPOGONADYZM to obniżenie lub brak wydzielania hormonów sterydowych przez gonady i obniżenie lub brak płodności Kliniczne różnicowanie hipogonadyzmu testosteron FSH, LH estradiol FSH, LH pierwotny (gonadalny)
Bardziej szczegółowoRehabilitacja protetyczna dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwojowymi w
Lek. stom. Elżbieta Wojtyńska Tytuł pracy: Rehabilitacja protetyczna oraz ocena jakości życia pacjentów w wieku rozwojowym i młodych dorosłych z zaburzeniami w obrębie części twarzowej czaszki Promotor:
Bardziej szczegółowoNazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI
Załącznik nr 12 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE PIERWOTNYCH NIEDOBORÓW ODPORNOŚCI U DZIECI ICD 10 D80 w tym D80.0, D80.1, D80.3, D80.4,
Bardziej szczegółowoAktualne zasady diagnostyki i leczenia chorób zapalnych jelit
Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka Odział Gastroenterologii, Hepatologii, Zaburzeń Odżywiania i Pediatrii Al. Dzieci Polskich 20, 04-730, Warszawa Aktualne zasady diagnostyki i leczenia chorób zapalnych
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Smyczyńska J.: Wskaźniki auksologiczne przydatne w diagnostyce dzieci z niedoborem wzrostu i w monitorowaniu skuteczności ich leczenia Vol. 12/2013 Nr 2(43) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Biczysko-Mokosa A. i inni: Ocena wybranych parametrów i metod przewidywania wzrostu końcowego u pacjentów z trwałym i przejściowym niedoborem hormonu... Vol. 11/2012 Nr 3(40) Endokrynologia Pediatryczna
Bardziej szczegółowoTESTY ENDOKRYNOLOGICZNE Kot
TESTY ENDOKRYNOLOGICZNE Kot Badanie pojedynczych hormonów Tyroksyna całkowita (T4) wyjaśnienie występowania hormonalnych zaburzeń gruczołu tarczycowego np. nadczynności tarczycy, rzadziej niedoczynności.
Bardziej szczegółowoKARTA KURSU Biologia z przyrodą
KARTA KURSU Biologia z przyrodą.. (nazwa specjalności) Nazwa Nazwa w j. ang. Podstawy neuroendokrynologii Neuroendocrinology Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator Dr Agnieszka Greń Zespół dydaktyczny Opis
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Witkowska-Sędek E. i inni: Przydatność markerów obrotu kostnego Szewczyk dla oceny L. i efektów inni Aktywność leczenia opioidowa i indywidualizacji u dziewcząt terapii z nadczynnością hormonem i niedoczynnością
Bardziej szczegółowoDoustne środki antykoncepcyjne a ryzyko wystąpienia zakrzepicy. Dr hab. Jacek Golański Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Doustne środki antykoncepcyjne a ryzyko wystąpienia zakrzepicy Dr hab. Jacek Golański Zakład Zaburzeń Krzepnięcia Krwi Uniwersytet Medyczny w Łodzi Żylna choroba zakrzepowozatorowa (ŻChZZ) stanowi ważny
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 6/2007 Nr 2(19) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Przydatność oceny molekularnej genów FGFR3 i SHOX oraz pomiarów antropometrycznych u dzieci z niskorosłością o niewyjaśnionej przyczynie
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Witkowska-Sędek E. i inni: Somatotropinowa niedoczynność przysadki u dziewczynki z zespołem de Grouchy typu I Vol. 12/2013 Nr 4(45) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Somatotropinowa niedoczynność
Bardziej szczegółowoEDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie
Bardziej szczegółowoLECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z CIĘŻKIM PIERWOTNYM NIEDOBOREM IGF-1 Karłowatość, gdzie indziej niesklasyfikowana
Nazwa programu: Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2010 Załącznik nr 39 do zarządzenia Nr 8/2010/DGL Prezesa NFZ z dnia 20 stycznia 2010 r. LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z CIĘŻKIM PIERWOTNYM NIEDOBOREM IGF-1
Bardziej szczegółowoHormony Gruczoły dokrewne
Hormony Gruczoły dokrewne Dr n. biol. Urszula Wasik Zakład Biologii Medycznej HORMON Przekazuje informacje między poszczególnymi organami regulują wzrost, rozwój organizmu efekt biologiczny - niewielkie
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 6/2007 Nr 3(20) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Zależności pomiędzy obrazem przysadki mózgowej w badaniu metodą rezonansu magnetycznego a stężeniami hormonu wzrostu w testach stymulacyjnych
Bardziej szczegółowoOCENA ROZPRAWY NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH
KLINIKA NEONATOLOGII PUM 72-010 Police, ul. Siedlecka 2 Kierownik kliniki: Prof. dr. hab. n. med. Maria Beata Czeszyńska Tel/fax. 91 425 38 91 adres e- mail beataces@pum.edu.pl Szczecin, dnia 11. 06. 2018r
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 3/2003 Nr 2(3) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Pituitary size and growth hormone (GH) secretion in short children; a relationship between pituitary size and the first-year response
Bardziej szczegółowoLECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z CIĘŻKIM PIERWOTNYM NIEDOBOREM IGF-1
Nazwa programu: Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2009 Załącznik nr 18 do Zarządzenia Nr 16/2009 Prezesa NFZ z dnia 10 marca 2009 roku LECZENIE NISKOROSŁYCH DZIECI Z CIĘŻKIM PIERWOTNYM NIEDOBOREM IGF-1
Bardziej szczegółowoAneks II. Wnioski naukowe i podstawy do zmiany charakterystyk produktu leczniczego,i ulotek dla pacjenta przedstawione przez EMA
Aneks II Wnioski naukowe i podstawy do zmiany charakterystyk produktu leczniczego,i ulotek dla pacjenta przedstawione przez EMA 67 Wnioski naukowe Ogólne podsumowanie oceny naukowej produktów leczniczych
Bardziej szczegółowo[13ZPK/KII] Endokrynologia
1. Ogólne informacje o module [13ZPK/KII] Endokrynologia Nazwa modułu Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr Status modułu Język modułu
Bardziej szczegółowoProblemy kostne u chorych ze szpiczakiem mnogim doświadczenia własne
Problemy kostne u chorych ze szpiczakiem mnogim doświadczenia własne dr n.med. Piotr Wojciechowski Szpiczak Mnogi Szpiczak Mnogi (MM) jest najczęstszą przyczyną pierwotnych nowotworów kości u dorosłych.
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Bardziej szczegółowoRopniak opłucnej czy gruźliczy wysięk opłucnowy? - Rola torakoskopii
Michał Pasierbek, Andrzej Grabowski, Filip Achtelik, Wojciech Korlacki Ropniak opłucnej czy gruźliczy wysięk opłucnowy? - Rola torakoskopii Klinika Chirurgii Wad Rozwojowych Dzieci i Traumatologii w Zabrzu
Bardziej szczegółowoI. STRESZCZENIE Cele pracy:
I. STRESZCZENIE Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) jest przewlekłym procesem zapalnym, powodującym postępujące i nieodwracalne włóknienie trzustki. Choroba przebiega z okresami remisji i zaostrzeń, prowadząc
Bardziej szczegółowoOcena wydzielania hormonu wzrostu po zaœniêciu jako badanie przesiewowe w diagnostyce somatotropinowej niedoczynnoœci przysadki
Prace oryginalne Copyright 2006 Cornetis; www.cornetis.com.pl Endokrynologia, Diabetologia i Choroby Przemiany Materii Wieku Rozwojowego 2006, 12, 4, 274-279 ISSN 1234-625X Ocena wydzielania hormonu wzrostu
Bardziej szczegółowoBarbara Polaczek-Krupa. Zastosowanie analizy grubości siatkówki w okolicy plamki jako nowej metody w diagnostyce jaskry pierwotnej otwartego kąta
Barbara Polaczek-Krupa Zastosowanie analizy grubości siatkówki w okolicy plamki jako nowej metody w diagnostyce jaskry pierwotnej otwartego kąta Praca doktorska Praca finansowana w ramach projektu CMKP
Bardziej szczegółowoWarszawa, r.
Klinika Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawski Uniwersytet Medyczny SP CSK ul. Banacha 1a, 02-097 Warszawa Tel. 599 25 83; fax: 599 25 82 Kierownik: dr hab. n. med. Leszek Czupryniak Warszawa, 24.08.2016r.
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Niedziela M. i inni: Leczenie zaburzeń wzrastania u pacjentów z młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów za pomocą ludzkiego rekombinowanego... Vol. 8/2009 Nr 3(28) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric
Bardziej szczegółowo2. Etiopatogeneza astmy... 14 2.1. Układ oddechowy... 14 2.2. Układ krążenia... 16
INTENSYWNA TERAPIA STANU ASTMATYCZNEGO 1. Definicja... 13 2. Etiopatogeneza astmy... 14 2.1. Układ oddechowy... 14 2.2. Układ krążenia... 16 3. Obraz kliniczny... 17 3.1. Rozpoznanie... 17 3.2. Diagnostyka
Bardziej szczegółowoTesty wysiłkowe w wadach serca
XX Konferencja Szkoleniowa i XVI Międzynarodowa Konferencja Wspólna SENiT oraz ISHNE 5-8 marca 2014 roku, Kościelisko Testy wysiłkowe w wadach serca Sławomira Borowicz-Bieńkowska Katedra Rehabilitacji
Bardziej szczegółowoPrzysadka mózgowa. Przysadka mózgowa
Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 1 Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 2 Przysadka mózgowa Przysadka mózgowa 3 Przysadka mózgowa K. kwasochłonne GH i PRL K. zasadochłonne TSH, FSH, LH, ACTH K. chromofobne
Bardziej szczegółowoTerapeutyczne Programy Zdrowotne 2008 Profilaktyka i terapia krwawień u dzieci z hemofilią A i B.
Załącznik nr do zarządzenia Nr./2008/DGL Prezesa NFZ Nazwa programu: PROFILAKTYKA I TERAPIA KRWAWIEŃ U DZIECI Z HEMOFILIĄ A I B. ICD- 10 D 66 Dziedziczny niedobór czynnika VIII D 67 Dziedziczny niedobór
Bardziej szczegółowoGruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony. anatomia i fizjologia człowieka
Gruczoły wydzielania wewnętrznego - oddają swoją wydzielinę bezpośrednio do krwi - wydzielają hormony Gruczoły dokrewne człowieka PRZYSADKA mózgowa Przysadka mózgowa jest gruczołem wielkości ziarna grochu
Bardziej szczegółowoWartość diagnostyczna angio-tk w diagnostyce krwotoku podpajęczynówkowego
Wartość diagnostyczna angio-tk w diagnostyce krwotoku podpajęczynówkowego Przed wprowadzeniem do diagnostyki angio-tk złotym standardem w ocenie naczyń mózgowych w SAH była angiografia klasyczna. Wartość
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II
BIOLOGICZNE MECHANIZMY ZACHOWANIA II MÓZGOWE MECHANIZMY FUNKCJI PSYCHICZNYCH 1.1. ZMYSŁY CHEMICZNE (R.7.3) 1.2. REGULACJA WEWNĘTRZNA (R.10) Zakład Psychofizjologii UJ ZMYSŁY CHEMICZNE Chemorecepcja: smak,
Bardziej szczegółowodr hab. prof. AWF Agnieszka Zembroń-Łacny DOPING GENOWY 3 CIEMNA STRONA TERAPII GENOWEJ
dr hab. prof. AWF Agnieszka Zembroń-Łacny DOPING GENOWY 3 CIEMNA STRONA TERAPII GENOWEJ KOMÓRKI SATELITARNE (ang. stem cells) potencjał regeneracyjny mięśni HIPERTROFIA MIĘŚNI University College London,
Bardziej szczegółowolek. wet. Joanna Głodek Katedra Chirurgii i Rentgenologii z Kliniką Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Warmińsko Mazurski w Olsztynie
lek. wet. Joanna Głodek Katedra Chirurgii i Rentgenologii z Kliniką Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytet Warmińsko Mazurski w Olsztynie W medycynie ludzkiej rezonans magnetyczny (RM) jest jedną
Bardziej szczegółowoStowarzyszenie na Rzecz Dzieci z Zaburzeniami Genetycznymi Endokrynologia wieku rozwojowego
http://www.mp.pl/artykuly/ prof. dr hab. med. Tomasz E. Romer Kierownik Kliniki Endokrynologii Dzieci i Młodzieży Instytutu "Pomnika-Centrum Zdrowia Dziecka" w Warszawie Prawidłowy i zaburzony proces wzrastania,
Bardziej szczegółowoWCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI
WCZESNE OBJAWY CHOROBY NOWOTWOROWEJ U DZIECI Elżbieta Adamkiewicz-Drożyńska Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii Początki choroby nowotworowej u dzieci Kumulacja wielu zmian genetycznych
Bardziej szczegółowoPOTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE
POTRZEBY DZIECKA Z PROBLEMAMI NEUROLOGICZNYMI W SZKOLE -DYSTROFIA MIĘŚNIOWA DUCHENNE A Klinika Neurologii Rozwojowej Gdański Uniwersytet Medyczny Ewa Pilarska Dystrofie mięśniowe to grupa przewlekłych
Bardziej szczegółowoPodstawy i postępy andrologii Marek Mędraś
Podstawy i postępy andrologii Marek Mędraś Katedra i Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Leczenia Izotopami, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Hipogonadyzm męski - zaburzenie funkcji endokrynnej (obniżony
Bardziej szczegółowoREGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW
REGULACJA WYDZIELANIA HORMONÓW Regulacja nerwowa wpływ układu wegetatywnego na czynność endokrynną gruczołów wydzielania dokrewnego wytwarzanie i uwalnianie hormonów z zakończeń neuronów np.wazopresyny
Bardziej szczegółowoEndokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology
Vol. 8/2009 Nr 3(28) Endokrynologia Pediatryczna Pediatric Endocrinology Ocena odpowiedzi wzrostowej w pierwszym roku leczenia hormonem wzrostu u dzieci z somatotropinową niedoczynnością przysadki (SNP)
Bardziej szczegółowoANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 25 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH
Bardziej szczegółowoROLA MIOGENNYCH PRZEDSIONKOWYCH POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH W DIAGNOSTYCE ZAWROTÓW GŁOWY O RÓŻNEJ ETIOLOGII
Dominik Bień ROLA MIOGENNYCH PRZEDSIONKOWYCH POTENCJAŁÓW WYWOŁANYCH W DIAGNOSTYCE ZAWROTÓW GŁOWY O RÓŻNEJ ETIOLOGII ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH BADANIA WYKONANO W KLINICE OTORYNOLARYNGOLOGII
Bardziej szczegółowoTyreologia opis przypadku 16
Kurs Polskiego Towarzystwa Endokrynologicznego Tyreologia opis przypadku 16 partner kursu: (firma nie ma wpływu na zawartość merytoryczną) Opis przypadku 64-letnia kobieta leczona w powodu depresji. W
Bardziej szczegółowo