Układ dokrewny. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną.

Transkrypt

1 Układ dokrewny (hormonalny, wewnątrzwydzielniczy, endokrynny) układ narządów u zwierząt składający się z gruczołów dokrewnych i pojedynczych komórek tkanek; pełni funkcję regulacyjną. Hormony zwierzęce związki chemiczne wydzielane przez gruczoły i tkanki układu dokrewnego; mają funkcję regulacyjną. Endokrynologia nauka o wydzielaniu wewnętrznym, gruczołach, hormonach i ich działaniu.

2

3 MECHANIZMY KONTROLUJĄCE WYDZIELANIE HORMONÓW Ujemne sprzężenie zwrotne na przykładzie wydzielania testosteronu Dotyczy wydzielania: testosteronu przez jądra (przy udziale gonadotropiny) estrogenów przez jajniki (przy udziale gonadotropiny) kortyzolu przez korę nadnerczy (przy udziale kortykotropina) tyroksyny przez tarczycę (przy udziale tyreotropiny)

4 MECHANIZMY KONTROLUJĄCE WYDZIELANIE HORMONÓW Antagonistyczne działanie hormonów na przykładzie wydzielania parathormonu i kalcytoniny Dotyczy wydzielania: parathotmonu przez przytarczyce i kalcytoniny przez tarczycę insuliny i glukagonu przez trzustkę

5 MECHANIZMY KONTROLUJĄCE WYDZIELANIE HORMONÓW Kontrola ze strony układu nerwowego na przykładzie wydzielania oksytocyny

6 Podwzgórze część podkorowa międzymózgowia; wydziela neurohormony i w ten sposób łączy ośrodkowy układ nerwowy z układem dokrewnym (poprzez przysadkę mózgową. Hormony podwzgórza: Wazopresyna powoduje resorpcję wody w kanalikach nerkowych NIEDOBÓR moczówka prosta Oksytocyna powoduje wydzielanie mleka i skurcze macicy NIEDOBÓR brak laktacji Hormony pobudzające przysadkę pobudzają przysadkę mózgową do wydzielania hormonów tropowych NIEDOBÓR/NADMIAR objawy dysfunkcji gruczołu przysadkozależnego

7 Hormony przysadki mózgowej (płat przedni): Somatotropina (hormon wzrostu) pobudza tkanki do wzrostu NIEDOBÓR karłowatość NADMIAR gigantyzm, akromegalia Prolaktyna zapoczątkowuje laktację, zatrzymuje menstruację i owulację podczas karmienia piersią Hormony tropowe pobudzają do gruczoły przysadkozależne (tarczyca, kora nadnerczy, gonady) do wydzielania hormonów NIEDOBÓR/NADMIAR objawy niedoczynności/nadczynności tarczycy, kory nadnerczy, jąder i jajników

8 Hormony szyszynki Melatonina wpływa na ośrodki snu i czuwania w mózgu, w dzieciństwie opóźnia dojrzewanie płciowe NIEDOBÓR/NADMIAR opóźnione lub przyspieszone dojrzewani płciowe NIEDOBÓR u osób starszych kłopoty ze snem

9 Hormony tarczycy Kalcytonina reguluje gospodarkę wapniową NIEDOBÓR podwyższa poziom wapnia we krwi, odwapnienie kości Tyroksyna i trójjodotyroksyna reguluje metabolizm komórkowy NIEDOBÓR karłowatość, kretynizm, niedorozwój narządów płciowych, obrzmienia NADMIAR wole, wzmorzona przemiana materii (chudnięcie, drżenie mięśni, choroba Gravesa- Basedowa

10 Hormony przytarczycy: Parathormon reguluje gospodarkę wapniową NIEDOBÓR obniża poziom wapnia we krwi NADMIAR podwyższa poziom wapnia we krwi, odwapnienie kości

11 Hormony grasicy: Tymozyna pobudza powstawanie i dojrzewanie limfocytów NIEDOBÓR upośledzenie odporności, wzrost siły skurczu mięśni szkieletowych NADMIAR zmniejszenie siły skurcu, zanik komórek krwiotwórczych szpiku kostnego

12 Hormony trzustki: Glukagon zwiększa poziom glukozy we krwi Insulina zmniejsza poziom glukozy we krwi NIEDOBÓR hiperglikemia, cukrzyca NADMIAR hipoglikemia

13 Hormony kory nadnerczy: Aldosteron utrzymuje równowagę elektrolitów w organizmie NIEDOBÓR choroba Addisona NADMIAR osłabienie mięśni i serca, pragnienie, gromadzenie wody w tkankach Kortyzol i kortykosteron reguluje syntezę i rozkład białek, pobudza rozkład glikogenu i uwalnianie wapnia z kości

14 Hormony rdzenia nadnerczy: Androgeny odpowiadają za zróżnicowanie i rozwój drógorzędowych męskich cech płciowych, przyrost masy mięśniowej, zwiększenie odkładania wapnia w kościach NIEDOBÓR obniżenie syntezy białek NADMIAR u chłopców przedwczene dojrzewanie płciowe, u dziewczynek obniżony głos Adrenalina i noradrenalina przygotowują organizm na stres (rozszerzone oskrzela, przyspieszona akcja serca, wzrosy ciśnienia krwi, zwiększone uwalnianie glukozy do krwi)

15 Hormony jąder: Androgeny (gł. testosteron) powodują rozwój II- i III-rzędowych cech płciowych i dojrzewanie plemników NIEDOBÓR osłabienie, zaburzenia płodności, brak zarostu na twarzy, niemęska sylwetka NADMIAR bezpłodność, ginekomastia

16 Hormony jajników: Estrogrny regulacja cyklu menstruacyjnego NIEDOBÓR męska budowa ciała, zaburzenia popędu płciowego i płodności Progesteron ułatwia zagnieżdżenie zarodka