NORMA BRANŻOWA. Pojazdy samochodowe. typu Bowden. Wymagania i badania. cd. tabl. 1. os łony do wygięcia ( kg )

Transkrypt

1 UKD ŚRODKI ORMA BRAŻOWA TRASPORTU Cięgna giętkie sterujące DROGOWEGO typu Bowden Wymagania i badania B-19 Pojazdy samochodowe GruPCl kclłoloqowci V WSTĘP cd. tabl. 1 Pl'zedmiot"m normy s~ wymagania badania dotyczęc," k omp le tnych c ię g ien g i ętk ich typu Bowden I ub ich części. stosowany c h w pojaldach samochodowych do sterowania ro:lne'lo r0dzaju zespołów, jak spr zęgla. gaźnik i, pompy wtryskowr. hamulc'e rę czne, rozruszn ik i, zamki pokryw i tp. 2. WYMAG AIA Zgodno ść z dokumentacji! konstrukcy jr:!2.: Każde cięg n o powi nno być zmontowane z czę ś c i zqodnych z dokumen t ację konstl'ukcvjnę. L i na stalowa ci ę gna powinna odp ow i a d ać 'Wymaganiom P -73/M Chal' ak terystyka cięgna. Zakres wymaganej dla dan"go cięgna charak terystyki i war t o ści poszczegól:1yc.h pa- I Lp. Wy t rzyma ło ść 4 osadzenia S 6 ko ńcówek Charakterystyka cię gn a l i ny o sło n y Jednostka m iary Giętkość ' siła potrzebn a os łony do wygięcia obc i~ż c n ie próbne, P 4 ( k G) Trwa ł ość od le g ł ość LI m ię dzy % cięg na końc ówkami o s ł ony długośc i L skok roboc zy l i ny mm l iczba cykl i - rametrów powinna okre ś l ac uzgodr) iofld pomiędzy zamawia-!9cymi i prr>ducent"m dokum ntacja tech"iczna. Przykład charakterystyki c ięgna podano w tab!. 1. Tablic;; l Jed ~ostka l Lp. C haraktery slyka cięgna miary l Obci\iŻenie Pl do zawierania os ł ony dopuszczalne obcię - Prze suw anie tenie Pz 2 I iny wewn~ trz osłony od l egłość L, między % końcówkami os ł ony d ł ugo ści L 3 Odk szta ł ce nie sprężys t e l iny obci ~en ie próbne P3 dopuszczalne wyd/u- żenie pod obcię:!eniem mm od leg łość L I między % końcówkami os ł ony długośc i L Powierzchnia c i ę gi en powinn.. być bez wad i uszkodzeń oraz ś ladów korozj i. Dopuszcza się jedynie ślady odkształc e ń plastycznych i kol'ozji oo w st ałt> na pow ierzch - nioc h pod l egaję c ych z"ci~.kowi w p rzyrz\ldach przew'dzianych proces"m technqlogicznym prq!1\j<c;;ji. P owło k i ochronne powinny o dpow i adać wymagani m dokument"cj i konstrukcyjnej Zwieranie osiany. Osło n a cięg n a poddana ś ci skaniu si ł~ P,, okre ~ lon{l w charak tery s ty<,e c iegn", nie powi n na wy k alywa ć skl ócenia większego nit 3 rr~n na każdy me tr dłu go5cl osiony cięgna, jeże l i w dokumentac ji tec hn i - cznej nie przewidziano inaczcj~ 2.5. T ar cie l iny o osłone. Wie l ko ść siły tarcia liny cięg n a o os ł onę nie może przekra c lać warto ś ci,,. i l y / '2 usidlonej dla cięgna przy jego wygięc i u okr eś l o nym. w cha.ra "'terystyce cięgn a parametrem L t. ZlIłouona przez Przemysłowy Ins ty łuł Motoryzacji - Warszawo Ustanowiono przez Dyrektora Zjednoczenia Przemysłu Motoryzacyjnego dnicl 3U styczni a 1979 r. ioko normo obowiqzujqccl od dnia 1 lipca 1979 r. (Dz. orm. i Miar nr poz. 35 ) WY DAWiCtWA O~MAl IZ A <;Y J l t979 Q,w k. Wyd... m W-w A,k. wyd. O,r,o.kl. 2r,00 ' 5~ z.",. 4H/79

2 2 B-79j Odkształ cenie sprężyste I iny pod obciężeniem siłę ['3 nie może przekroczyć wydłużenia dopuszczalnego ustalonego dla danego typu cięgna w charakterystyce. a specj alne żędanie zamawiaję c ego pr zeprowadza s ię badanie l iny w s tanie w y gięt y m w zakresie odległo ś ci pomiarowej LI 2.7. Wytrzymało ść osadzeni a końcówek liny i osłony nie powinna być mniejsza od wymag anej c harakterystykę Gi ę t kość o słony liny sprawdzana na trzpieniu kon Irolnym nie powinna przekra cz a ć wartości okreś l onej charak tery s t ykę Odpornoś ć osłonlna zmiany temperatury. O s ło ny z 4. BADAIA Program badań Badania niepełne ( Odbiorcze) należy przeprowadza Ć dla każdej partii i wszystkich asor tymentów cięgien. Badania te obejmuję: a ) oględziny powierzchni ( 2.3), b) sprawdzenie wymiarów ( 2.1,2.13), c) sprawdzenie" wytrzymałości o sadzenia końcówek ( 2.7), d ) sprawdzenie smarowania ( 2.11), e) sprawdzenie liny ( 2. 1) Badania pełne wykonuje się w przewidzianych okresach czasu oraz każdorazowo przy zmianie konstrukcji tworzyw sztucznych z e lementami tnetalowy mi powinny być odporne n a zmiany temperatury w zakresie od -20 do +ł30 o C. lub techno logii w zakresie powodujęcym zmianę. okresowe obejmuję: Badania Sta ~i ln ość wymiar ów osłon wykonanych z tworzyw sztucznych sprawdzana w zakre s i e temperatur wg 2.9 na próbce wyc iętej z osło n y nie może pr ze kracza Ć 1% długo ści po czę tkowej próbki Smarowón ie. Jeżeli w dokumentac ji technicznej pr'zewidziano smarowanie, lina lub drut c i ęgna powinny być pokry te na całej długo śc i smarem okre ś lonym w dokumentacji Trwało ść c i ęg ien poddanych badaniom określonym w dokumentacj i konstrukcyjnej, przy obciężeniu próbnym P4 Objętym charakterystykę, powi nna wynieść okre ś l onę li c zbę cyk li. Warto ść si ł y tarc ia liny o o s łon ę, po próbie trwałości, zmier zona wg 2.5, powinna mie śc i ć s i ę w granicach określonyc h c haraktery s tyk ę Odporno ść na korozję. Czę śc i c i ęgien pokryte powłokami ochronnymi powinny by ć odporne na działanie korozji. Grubo ść powłoki powinna być okre ś lona w dokumentacji. Powłoki sprawdzane w komorze so lnej przez 96 h, jeże l i w dokumentacj i tec hnicznej nie przewidziano inaczej, nie powinny wykazać widocznyc h ognisk korozji żelaza. Dopuszcza się ś lady korozji w miejscac h zacisku mechanicznego na koń có wk 'ach liny i osło ny. 3. PAKOWAIE, PRZECHOWYWAIE I TRASPORT Pakowanie. Cięgna należy do sta rczać opakowane w więzkach, je żeli między zamawiaję c ym i odbiorcę nie uzgodniono inaczej Przechowywanie. Cięgna powinny być przechowywane w pomieszczeniach i w sposób c hronię cy je przed korozję, zabrudzeniem i uszkodzeniem Tran sport. Cięgna powinny by ć przewożone krytymi ś rodkami trans portu, zabezpieczone przed uszkodzeniem, pomieszaniem i korozję. a ) badania wg , b) próbę zwierania osłony cięgna ( 2.4), c) sprawdzenie t arcia liny o osłonę ( 2.5), d) sprawdzenie odkształcenia sprężystego liny ( 2.6), e) sprawdzenie gię tkośc i osłony l iny ( 2.8), f) sprawdzenie osłony z tworzyw na odporno ść termicznę s tabi lno ść wymiarów ( 2.9 i 2. 10), g ) próbę trwało śc i cięgna ( 2.12), h) badania odporności na korozję ( 2.13), ( tylko na żędanie zamawiajęcego) Określenie partii. Partię stanowię cięgna wykonane według tego samego rysunku i tej samej technologii produkcji Ustalenie planów badań. Plany badań należy ustala ć w zależności od klas ważno ści wymaganych cech wyrobu, a mianowicie: a ) oględziny powierzchni ( I a ) należy przeprowa dza ć według planu badania zgodnie z P-73/-03021, poziom kontro I i II, plan jednostopniowy, wadi iwość dopuszczalna Wz równa 1'70, b) sprawdzenie wymiar'ów ( b) należy przeprowadzać zgodnie z P-73j-03021, poziom kontroli II, plan jednos topniowy, wadliwość dopuszczalna: - dla wymiarów tolerowanych i grubości powłok ochronnych W2 = 1%, - dla wymiarów nietolerowanych W2 = 4%, c) sprawdzenie wytrzymałości osadzenia końc6wek ( 4. I. I c) należy wykonać dla każdej parti i podlegajęcej odbiorowi, a badaniu na leży poddać po 8 końcówek I iny i osłony, d) sprawdzenie zwierani a osłony ( b), sprawdzenie tarcia I iny o osłonę ( 4. I. 2c), sprawdzenie odkształcenia sp rężystego liny ( 4. I. 2d), sprawdzenie giętkości osłony liny ( 4. I. 2e), sprawdzenie odporności termicznej oraz s tabilności wymiarów osłony ( f) i badanie odporności na korozję ( h) należy wykonać co najmniej raz na rok dla każ dego typu c i ęgna,

3 B-79/ e) prób ę tr wa ło śc i cięgna ( ) należ y wykonać co najmniej raz na 2 lata dla każdego typu cięgna Pobieranie próbek Sposób pobierania próbek. Próbk i do bad ań nal eży pob ierać w sposób l osowy na ś l e p o wg P/ Sprawdzeni e wyt r zy ma/o ści osadzenia końcówek poleg a na wycii\ganiu liny lub o s ł ony z koń cówk i z prędkościi\ 15 mm/min aż do momentu ś cii\gni~cia końcówki lub Zerwania. Uzy sk ana wartość obcii\żen i a n i e może b y ć mniejsza niż okre ś l o n a w charakterystyce cięg n a dla liny lub os łon y. Dla lin y lub os ł ony zje dn ę końcówki\ nal eży mocować Próbki do og lędzin oraz do sprawdzenia wymiarów nal eży pobiera ć w zależno ś ci od li czności p arti i wg be z po ś rednio na maszynie do rozcii\gania czę ś ć wolnej. od s trony tabl. 2. KońcÓWkę I iny zaleca się m ocow a Ć w sposób anal ogiczny Tablica 2 Wadi iwość w 2 Liczność Liczno ść partii próbki n 1% 4% sztuk sztuk liczba kwal iflkuji\ca mi do T I 201 -f ; ; , powyżej "" 21 jak przy mocowaniu na p ojeździe Sprawdzenie zwierania os ł o n y na l e ż y przeprowadzać w przy r zi\d z ie, k tórego schemat pokazano n a rys. 1. O s łon ę w s tanie wypro s towanym. o zamocowan y m jednym koń c u osłony w uchwycie, należy poddać wstęp nemu o bcii\ ż eniu śc i s kaji\c emu 200 ( 20 kg ), a na stępnie ś c i ska niu z s iłi\ Pl ok re ś l onę w charakterystyce c i ęgna prze z 1 min. Ur zi\dzenie czujnikowe pr zyłożone d o pła szczyz n y oparcia pozwala okre ś li ć zmianę długości osłony L po us un ię ciu obcii\żenia. Zmiana długo ści osłony nie może przekr a czać w art ości p o d anej w KQ('ls trukcja przyrzi\du powi nna śc i skanie osłony c i ęg na. zabezpieczać osiowe Próbki do sprawdzania wytrzymałości o s adzenia końc ówe k należy pobi er ać w liczbie 6 sztuk l i n 6 sztuk L osł on z p a r tii podlegaji\cej odbiorowi Próbki do sprawdzenia smarowania liny. D o sprawdzenia smarowania należy pobierać jedni\ próbkę Z partii, jeżeli z zamawiaji\cy m nie uzgodniono inaczej P róbki do badań pełnych a ).. h). Jeżeli z odbiorci\ nie uzgodniono inaczej do poszczególnych badań należy pobiera ć po 3 próbki cięgien kompletnych lub i c h elementów podlegaji\cyc h poszczególnym badaniom Opis badań Oględz iny powierzchni należy przeprowadzać gołym okiem w celu sprawdzenia zgodności z wymagan i ami Sprawdzenie wymiarów. Sprawdzeniu podlegaji\ wymiary podane na ry sunku zestawieniowym cięgna. Pomi a ry należy wykona ć za pomoci\ uniwersalnych przyrz~dów pomiarowych lub sprawdzianów zapewni aji\cych uzyskanie wy. maganej dokładności. Dla wymiarów nietolerowanych dokładność wykonania powinna odpo w iadać warto ści om podanym w B-77/ Grubości powłok sprawdza się ultrametrem wg P-76/H lub zas t ępczo wg P-74/ H Sprawdzenie liny na zgodność z wymaganiami P-73/M należy przeprowadzać na podstawie atestu dostawcy. Ry s Sprawdzenie tarc ia l i n y o osłonę należy przeprowadza ć n a ci ęgnac h w s tanie wyprostowan y m ( r ys. 1 ) bi\d ź wygi ę tych w ten sposób, aż e b y d / ugo ść L z mniejszy ć do wa rto ści L 1 podanej na rys. 2. Warto ść ta powinna s tanow ić 70, 60 lub 90% d/ugo ś ci L, przy osłonie wyprostowanej i p owinna odp owiadać p o d wzg l ę dem wygięcia warunkom montażu c i ęg na na po jeź d z ie. Dopuszcza się i nne uzgodnione w arunki badań. Próbę należy przepr owadza ć poddaji\c lin ę napr ężeniu wstępnemu przez przyłożenie na obu końca c h obcii\żenia 200 ( 20 kg). Prz yk ł adaji\c na s t ę pnie dodatkow e, s topniowo zwię k sza ji\ce się obcii\żenie liny na jednym z koń ców do momentu uzyskania przesuwu liny wewni\trz osłony, nal e ż y s twierdz ić wielko ść przyrostu obcii\żenia P 2 w ( kg), który nie powinien przekra cz a ć warto ści objętej c haraktery styk i\ c ięgna.

4 4 B-79j Za mi arodajne ob ci~ enie P2 uwal a się przyrost os i ł'gany po 10-"rotnynl powtórzeniu cyk l u prze SU"U wn(l trz o slony. liny we- D!lnamometr _ L_I = 70,BO,90% L Pz=200 Rv s. 2 R ys Sprawdzenie oo>..sztalcenia sprężys t ego l inv nalęt y p l'z eprowadza ć w wj:,unkac h podanych w 4.5.5, przy czym c ięgna kompletne bdda się'" po l ożeniu wyprostowanym przy długo ści o s łony I ja:- i wygiętym przy długo śc i Lt w warunkach ja" przy b.. d"niu Liny dos ti)l'czone bez o s łon bada s ię tylko w st anie wyprostow anym. Sprawdzenie wydłlcż:enia l i n y wy"onuje s ię po próbi e zwierani" osłony lub w przypadku, gdy próba ta nie by ł a prleprowadza n,) należy podda lin ę c o najmniej raz obci~ żeni u osiowelnu Pl ustalonemu c harak terystyk?, odbioru cięgnd. jednego h.ońc..:.a I in\ w UChWYL je' \ 7..) I<"Cd bif... po ~ ób moc'owdnid jak na po j f"ld7 r ~) i pr... yło żeoniu n,j <J1~U ( ł i fl1 lo onlli liny o b c..:. i?że- 20 h.g; dld w!",,/ystkich :ypów lin, po Sprawdzenie oslony z tworzyw s ztucznych na o d - porno ść termiczn!! i s tabilność wymiarów. Dla osłon z tworzy w sztucznych z element ami metalowymi nale ż y wykona ć sprawdzenia na odporność termiczn!l w zmiennej temperatu/ ze. Próbkę stan owię c ę odcinek osłony O długości o~oło 300 mm poddaje się w stanie wyprostowanym 10 cyklom sk ładaję cym si ę z przetrzymywanlll osłon w temperatul'ze 80 ± 2 0 C przez 2 h, a na stę pnie \', temperaturze -20 :tl o C przez 2 t>, przy czym przej ś ie z jednej tempe ~ ratury do drugiej powinno być możl i wie szybkie. Po z a k oń czeniu 1 i 10 cyk l i w tempel aturze _20 0 C nalety moż l iwi e szybko wyję ć osłonę i p rze prowadzi ć wygifcie os ł ony o na trzpieniu o ś redn'c y dliesięciokrotnie większej od zewnętrzne j ś reoni y o s łon y. ie dopus zc."i'i sif pęknięć z.e f" wań elementów z twor zywi-j. Dla osłon wykonanych c" ł kowicie z tworzywa!>z tuc znego na l e ż y wykona,>p r awdzenia s tab i lno ści ",-ymiarów. P rób kę o wymiarac h j ak podano wyżej wycięti' z Dadanej osłony na poddne obc iaże"i" pr/e7 30 " po <.zym odczytać" ou o~ię.qnięcia utrzymać war to ~c i leż) ' zmierzy ć z dokładno ś c.ijl do O, 1 mm, d "astepnie podda ć w s tani c wypros towanym 10 cyk lom termi znym opisanym wyżej. Po prletr7ymaniu przez JO min w temper aturze otoclcnia należy ponownie zmierzyć długo ść próbki. Zmian" wymiarów nie mo że przekroczy ć 1% wartości d ł u9 0 śc i pocz ętk owej. ~:2.:..~rawdzenie smarowania polega na s twierdzeniu obecno śc i o>.re ś lonego gatunku smaru na linie lub drucie. ~,..ę. S l'!,,-,!.:~ d /,.ni"- :l i...'~th.o--.("i~~ należy przepr'ii'.\lad7d( ',\ 1c'''n,,,,,''''rdt 1w'7f' o:ł) (", i'rniri nu pr'óbc e o dłuqo śc i Próba trwałości cięgna polega nd poddaniu kompletnego c ięgna umocowanego w pozycji o długo śc i L I omówionej w jeżeli roie ustalono inaczej, serii yk I i pracy z częs tot l iwo śc i!l 60 cy.. 1 i na min przy obcipże niu I iny siłę P 4 okre ś l oni' charak tery styki' odbi oru cięgna u... n t J OQ 111m \"YI ir- l"" j.' n o\'pj o... ł On}l. Ode inek próbny o s łona l eży /mier."} ~ ~ 7a polllo a dy namonlf"tr l.l \IV punh.l.. ie podanym na rys. 3. Warto.!,(..,ił" /mierzonpj nit"" może przekrdczal war'- to ~ ci oh-re -=- Ionej (hdr dktery ~ t y""~. d powierl ' hni ci ęgnu po wygięciu nie 1ll0~\, wyst\,pil pęknię c ia powlo>..i 7 t worzywa s ztuc znego. przy odpowiednim skoku roboczym i czasie pl'óby okre ś lony m liczbę cykl i. Próbę na l eży przeprowadzać w tempera turze otoc.lenia. Sprawdzana po próbie trwało śc i "iła larcia liny o o"łonę wg powinna mieścić się w granicac h wymag dn ychch~ rakterystykę cię gna.

5 B-79j Badania odporności na korozję nale!y przeprówadzać w komorze solnej wg P- 76/H Ocena wyników badań Ocena cię gna. C i ęgno nalety uwuać Za dobre, j e! e l i wszystkie wyniki badań odbiorczych były dodatnie Ocena partii. Parli\, clęgien nalety uznać za zgod~ z wymaganiami niniejszej normy, jeteli Jednocześnie: - w badani ach a ) i b ) stwierdzono,!e lic zba sztuk niedobrych w próbce bada~czej nie przekracza dla okreś- - badanie I c ) dało wyni k pozytywny dla wszystkich adanych końcówek, - występuj e zgodność wyników badania 4. l. l d ) z dokumentacj{l cięgna I atest u na linę dla badania e) z nor-- mę 4, 7. Za świadczenie wytwórcy o wynikach badań. Dla ka!, dej partli cięgien wytwórca wystawia zaśw i adczen i e (a test) zawierajęce nast ę pu j {lce dane: I a) nazwę wytwórcy, b) nazwę I numer cięgna, c) I iczbę cięgien, d) wyniki i ocena wszystkich przeprowadzonych badań, ł one j wad l iwośc i 1L'2 liczby dopuszczalnej m I określonej w tabl. 2, kwal iflkuj {lcej e) stwierdzenie zgodności wykonania z norm{ł, f) datę, podpis I stempel KJ wy twórcy. KOI EC rformac-e DOOA TKOWE P-73/ Statystyczna kontrola jakości. Kontrola 1. Instytucja opracowui~ca norme - Przemysłowy In stytut Motoryzacj I. 2. ormy zwiilzane P- 76/H_04603 Korozja metali. Badanie laboratoryj ne przyśpieszone w obojętne j mgle solnej P-74jH_04605 Ochrona przed korozj {l. Pomiar grubości powłok metalowych metodami n is zcz{łcymi P-76/H Ochrona przed korozję. Pomiar grubośc i odbiorcza według oceny alternatywnej. Plany badani a 8-77/ Odchyłki nietolerowanych wymiarów, kształtu I polotenia dla wyrol:>ów Qrzemy!>łu motoryzacyjnego 3. ormy zagraniczne FIA T C avi flessibili per comandl vari. Capito lato powł ok metalowych I konwersyjnych metodami n lenlszcz{łcym l 4. Symbol wg SWW P- 73/ M Liny stalowe Bowden P/ Statystyczna kontrola Ja kości. L osowy wybór sztuk do próbek 5. A u tor projektu normy - In!. Jó zef K l awiński, Przemys łowy Instytut Motoryzacj i - O śr odek ormalizacji.