Powiatowy Urząd Pracy w Świdnicy. MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH i NADWYŻKOWYCH w POWIECIE ŚWIDNICKIM

Transkrypt

1 Powiatowy Urząd Pracy w Świdnicy MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH i NADWYŻKOWYCH w POWIECIE ŚWIDNICKIM RAPORT POWIATOWY za I PÓŁROCZE

2 SPIS TREŚCI Strona 1. Wstęp 3 Cel opracowania, podstawa opracowania, metodologia opracowania 3 2. Analiza bezrobocia wg zawodów 4 Bezrobotni wg zawodów w powiecie świdnickim 4 Ranking zawodów z największą liczbą osób zarejestrowanych i generujących długotrwałe bezrobocie w powiecie świdnickim 7 Napływ bezrobotnych wg zawodów w powiecie świdnickim 8 3. Analiza ofert pracy wg zawodów 11 Oferty pracy wg zawodów w powiecie świdnickim Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych 14 Ranking zawodów deficytowych w powiecie świdnickim 16 Ranking zawodów nadwyżkowych w powiecie świdnickim 18 Ranking zawodów zrównoważonych w powiecie świdnickim Wnioski 21 2

3 1. WSTĘP. /Cel opracowania, podstawa opracowania, metodologia opracowania/ Prowadzenie prawidłowej polityki rynku pracy wymaga sprawnego systemu informacyjnego w tej dziedzinie. Podstawowym źródłem informacji o poziomie i strukturze bezrobocia, stosowanych aktywnych i pasywnych programach przeciwdziałaniu bezrobociu i łagodzeniu jego negatywnych skutków, a także o instytucjonalnej obsłudze rynku pracy jest system statystyczno - sprawozdawczy z rynku pracy. Choć zawiera on wiele cennych danych to jednak wydaje się niewystarczający do zapewnienia bieżącej koordynacji szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego z potrzebami rynku pracy. W związku z tym powstała jednolita metoda służąca bieżącej koordynacji szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego z potrzebami rynku pracy w postaci Monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Monitoring ten jest procesem systematycznego śledzenia (obserwowania) zjawisk zachodzących na rynku pracy, nie odnosi się jednak do ogólnej sytuacji na rynku pracy, ale do popytu i podaży w poszczególnych rynkach zawodowo - terytorialnych. Pozwala na formułowanie ocen, wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów kształcenia zawodowego i szkolenia bezrobotnych. Jego celem jest: po pierwsze opisanie rzeczywistości lokalnego rynku pracy (ze szczególnym uwzględnieniem rożnych aspektów jego nierównowagi); po drugie umożliwienie formułowania ocen i wniosków dla systemu kształcenia zawodowego, szkolenia bezrobotnych oraz poradnictwa zawodowego. Ponadto służyć ma on pełniejszemu dopasowaniu strumienia popytu i podaży na pracę. Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 8, ust. 1 pkt 3 i art. 9, ust. 1 pkt 9 ) opracowanie analiz rynku pracy, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu województwa oraz samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Źródłem informacji do opracowania w/w Raportu są : - załącznik 3 do sprawozdania MPiPS - 01 Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności. Stan w końcu I -półrocza 2013r., - załącznik 2 do sprawozdania MPiPS - 01 Bezrobotni według rodzaju działalności, ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy. Stan w końcu I -półrocza 2013r.. Monitoring dotyczy 10 grup wielkich, 43 grup dużych (wewnętrzny podział grup wielkich), 132 grup średnich (wewnętrzny podział grup dużych), 444 grup elementarnych (wewnętrzny podział grup średnich) przy czym grupy elementarne obejmują 2366 zawodów i specjalności określonych w Klasyfikacji zawodów i specjalności wprowadzonej do stosowania Rozporządzeniem MPiPS z dnia 27 kwietnia 2010r. (Dz. U. Nr 82 z dnia 17 maja 2010r., poz. 537, z późn. zm.). Ponadto przy monitoringu uwzględniono poziom i strukturę bezrobotnych oraz zgłaszane oferty pracy według Polskiej Klasyfikacji Działalności. Wdrożenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych miało pozwolić w szczególności na: - określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo - kwalifikacyjnej na lokalnym, regionalnym i krajowym rynku pracy; 3

4 - stworzenie bazy informacyjnej dla opracowania przyszłych struktur zawodowo - kwalifikacyjnych w układzie lokalnym, regionalnym i krajowym; - określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych, zapewniających większą efektywność organizowanych szkoleń; - bieżącą korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego (dot. władz oświatowych oraz dyrekcji szkół); - usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych; - usprawnienie pośrednictwa pracy poprzez uzyskanie informacji o planowanych miejscach pracy na rok przyszły oraz przewidywanej liczbie absolwentów według zawodów; - ułatwienie realizacji programów specjalnych. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych powstał więc jako narzędzie mające stanowić pomoc do m.in. opracowywania kierunków kształcenia. Miał być także instrumentem pomocnym w aktywizacji osób bezrobotnych. Należy jednak pamiętać, że każdy taki raport przedstawia jedynie diagnozę aktualnej sytuacji w powiecie świdnickim. Zawiera, zatem jedynie opis tego, co już się wydarzyło. Nie zapominajmy jednak, że na podstawie przedstawionych poniżej danych można obserwować zachodzące zmiany, a na ich podstawie wyciągać istotne dla naszego regionu wnioski. 2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW. Analizę bezrobocia wg zawodów dokonano w oparciu o dane statystyczne w końcu I -półrocza 2013r. ze sprawozdań MPiPS 01 wygenerowane dzięki programowi komputerowemu. Najwięcej osób bezrobotnych w końcu I -półrocza 2013r. było w n/w zawodach: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2013r. ogółem kobiety bez zawodu sprzedawca ślusarz murarz robotnik gospodarczy technik prac biurowych technik ekonomista krawiec magazynier

5 L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2013r. ogółem kobiety szwaczka pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle technik mechanik tokarz w metalu robotniki budowlany kucharz sprzątaczka biurowa piekarz pakowacz pedagog kierowca samochodu ciężarowego kucharz małej gastronomii stolarz meblowy technik administracji ekonomista stolarz cukiernik fryzjer mechanik pojazdów samochodowych elektromonter (elektryk) zakładowy mechanik samochodów osobowych technik handlowiec kamieniarz technik budownictwa technik informatyk Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano tylko te zawody i specjalności, w których w końcu I - półrocza 2013r. zarejestrowanych było co najmniej 41 osób bezrobotnych. Tabela obejmuje 34 zawody, w których w końcu I - półrocza 2013r. zarejestrowanych było 5152 spośród 8349 osób, co stanowi 61,71% ogółu. Z analizy porównawczej zawodów, w których było najwięcej osób bezrobotnych w I półroczu 2012 i 2013r. należy stwierdzić, że zwiększyła się ogólna liczba osób bezrobotnych z 7624 w I półroczu 2012r. do 8349 w I półroczu 2013r., tj. o 725 osób. Pierwsze trzy pozycje w tabeli nie uległy zmianie ( jedynie zwiększyły się liczby bezrobotnych zarejestrowanych w zawodach). Największy przyrost osób bezrobotnych zanotowano w zawodach: bez zawodu osób, sprzedawca + 73 osoby, murarz +59 osób, technik prac biurowych +39 osób, magazynier +22 osoby, 5

6 kucharz +17 osób, robotnik budowlany +11 osób, kucharz małej gastronomii i fryzjer po +10 osób Największy spadek osób bezrobotnych zarejestrowanych odnotowano w zawodach: - technik ekonomista -29 osób, - mechanik samochodów osobowych -15 osób, - technik informatyk - 14 osób, - krawiec - 11 osób. W zawodzie tokarz w metalu liczba osób bezrobotnych ogółem pozostała taka sama jak w analogicznym okresie 2012r. Na liście pojawiły się 3 nowe zawody tj. mechanik pojazdów samochodowych, kamieniarz i technik budownictwa. Jak wynika z powyższej tabeli struktura bezrobocia w powiecie świdnickim opiera się na następujących grupach: bez zawodu, sprzedawca, ślusarz, murarz, robotnik gospodarczy, technik prac biurowych, technik ekonomista, krawiec, magazynier, szwaczka, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle, technik mechanik, tokarz w metalu, robotnik budowlany. W grupach tych w końcu I -półrocza 2013r. zarejestrowanych było 4075 osób, co stanowi: 79,10% osób zarejestrowanych w zawodach wymienionych w tabeli oraz 48,81% ogółu zarejestrowanych. W wyszczególnionych w tabeli zawodach najwięcej spośród 2668 zarejestrowanych w nich kobiet obserwujemy w następujących grupach: bez zawodu, sprzedawca, krawiec, szwaczka, technik prac biurowych, technik ekonomista, sprzątaczka biurowa, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle, kucharz, robotnik gospodarczy. W grupach tych w końcu I -półrocza 2013r. zarejestrowanych było 2216 kobiet, co stanowi: 43,01% osób zarejestrowanych w zawodach wymienionych w tabeli, 26,54% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych oraz 52,47% ogółu zarejestrowanych kobiet. 6

7 Ważnym odzwierciedleniem sytuacji na rynku pracy w poszczególnych zawodach oprócz ilości osób zarejestrowanych jest wskaźnik długości czasu pozostawania bez pracy, czyli tzw. długotrwałe bezrobocie. Ranking zawodów z największą liczbą osób zarejestrowanych w końcu I półrocza 2013r. i generujących długotrwałe bezrobocie przedstawia się następująco: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2013r. Liczba osób zarejestrowanych w tym zawodzie w tym powyżej 12 m-cy A B C D E F E :D w % szwaczka , mechanik samochodów osobowych , magazynier , technik budownictwa , tokarz w metalu , technik ekonomista , ślusarz , sprzątaczka biurowa , ekonomista , sprzedawca , stolarz meblowy , krawiec , technik handlowiec , stolarz , technik prac biurowych , cukiernik , technik mechanik , pakowacz , elektromonter (elektryk) zakładowy , robotnik gospodarczy , kierowca samochodu ciężarowego , fryzjer , technik informatyk , kucharz , technik administracji ,00 7

8 L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2013r. Liczba osób zarejestrowanych w tym zawodzie w tym powyżej 12 m-cy A B C D E F E :D w % murarz , robotnik budowlany , piekarz , kamieniarz , pedagog , bez zawodu , pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle , kucharz małej gastronomii , mechanik pojazdów samochodowych Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy ,70 Analizując powyższe dane tabelaryczne z obu obszarów widać, że czołowe miejsca zajmują zawody takie jak: - szwaczka, - magazynier, - technik ekonomista, - ślusarz, - sprzedawca. W tych zawodach zarejestrowanych było dużo osób, z których spory procent pozostaje w ewidencji powyżej 12 miesięcy. Największy liczbowo napływ bezrobotnych w powiecie świdnickim w końcu I półrocza 2013r. był w n/w zawodach: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2013r. ogółem kobiety bez zawodu sprzedawca ślusarz murarz pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle technik mechanik technik ekonomista krawiec robotnik gospodarczy robotnik budowlany

9 L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2013r. ogółem kobiety technik prac biurowych magazynier kucharz szwaczka tokarz w metalu pedagog piekarz mechanik pojazdów samochodowych kierowca samochodu ciężarowego pakowacz sprzątaczka biurowa specjalista administracji publicznej stolarz mechanik samochodów osobowych cukiernik technik informatyk kamieniarz kucharz małej gastronomii handlowiec stolarz meblowy monter elektrycznych przyrządów pomiarowych fryzjer elektromonter (elektryk) zakładowy ekonomista technik budownictwa 35 4 Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano napływ bezrobotnych w I- półroczu 2013r. wg zawodów (co najmniej 35 osób). Tabela obejmuje 35 zawodów, w których w I- półroczu 2013r. napłynęło 4553 spośród 7302 osób, co stanowi 62,35% ogółu. Rozpoczynając analizę zawodów, w których był największy napływ osób bezrobotnych w I półroczu 2013r. należy stwierdzić, że zmniejszyła się ogólna liczba napływu osób bezrobotnych z 7430 w I półroczu 2012r. do 7302 w I półroczu 2013r., tj. o 128 osób. Zawody, w których w powiecie świdnickim wystąpił największy napływ osób bezrobotnych to: bez zawodu, sprzedawca, ślusarz, murarz, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle, technik mechanik, technik ekonomista, krawiec, robotnik gospodarczy, 9

10 robotnik budowlany, technik prac biurowych, magazynier. W grupach tych w I- półroczu 2013r. napłynęły 3391 osoby, co stanowi: 74,48% osób w zawodach wymienionych w tabeli oraz 46,44% ogółu napływu bezrobotnych. We wskazanych w tabeli zawodach najwięcej spośród 2102 kobiet napłynęło w następujących grupach: bez zawodu, sprzedawca, krawiec, technik ekonomista, technik prac biurowych, szwaczka, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle, kucharz, pedagog, sprzątaczka biurowa, robotnik gospodarczy, W grupach tych w I-półroczu 2013r. napłynęło 1776 kobiet, co stanowi: 39,01% osób w zawodach wymienionych w tabeli, 24,32% ogółu napływu osób oraz 53,41% ogółu napływu kobiet. Poddając analizie powyższe dane potwierdza się tendencja z lat , która ukazuje duży odsetek kobiet w grupach zawodowych: - bez zawodu, - sprzedawca, - krawiec, - szwaczka, - technik prac biurowych, - technik ekonomista, - sprzątaczka biurowa, - kucharz. Ponadto w zawodach takich jak: - sprzedawca, - ślusarz, - technik ekonomista - magazynier mamy do czynienia z dużą liczbą osób bezrobotnych, dużym napływem osób oraz sporym procentem osób pozostających w ewidencji powyżej 12 miesięcy. 10

11 3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW. W I- półroczu 2013r. najwięcej ofert pracy wpłynęło w n/w zawodach: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2013r robotnik gospodarczy robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym pozostali pracownicy obsługi biurowej kamieniarz pakowacz sprzedawca pracownik ochrony fizycznej bez licencji szwaczka sprzątaczka biurowa kierowca samochodu ciężarowego pozostali masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni spawacz metodą MAG robotnik budowlany magazynier ślusarz opiekun osoby starszej kelner pomoc kuchenna pozostali spawacze i pokrewni kierowca autobusu sortowacz surowców wtórnych przedstawiciel handlowy kucharz 30 Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano tylko te oferty pracy wg zawodów, których zgłoszono co najmniej 30. Tabela obejmuje 23 zawody, które zawierają 2102 spośród 3572 ofert pracy zgłoszonych w I- półroczu 2013r., co stanowi 58,85 % ogółu. W I półroczu 2013 roku wpłynęło do Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy 3572 ofert pracy. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że doszło do zwiększenia ogólnej liczby ofert pracy, które wpłynęły do Urzędu z 2820 w I półroczu 2012r. do 3572 w I półroczu 2013r., tj. o 752 oferty. Najwięcej ofert pracy zostało zgłoszonych w zawodach: robotnik gospodarczy, robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, pozostali pracownicy obsługi biurowej, kamieniarz, pakowacz, 11

12 sprzedawca, pracownik ochrony fizycznej bez licencji, szwaczka, sprzątaczka biurowa, kierowca samochodu ciężarowego, pozostali masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni. W zawodach tych w I-półroczu 2013r. zgłoszonych zostało 1661 ofert pracy, co stanowi: 79,02% ofert w zawodach wymienionych w tabeli oraz 46,50% ogółu ofert pracy. Z analizy danych zawartych w powyższych tabelach wynika, że w zaprezentowanych statystykach powtarzają się następujące grupy zawodowe: - robotnik gospodarczy, - sprzedawca, - szwaczka. Wystąpiła w nich największa liczba osób bezrobotnych, największy napływ do bezrobocia oraz zgłoszono w nich dużo ofert pracy. Ponadto w zawodach: - sprzedawca, - szwaczka, - sprzątaczka biurowa obserwujemy najwięcej zarejestrowanych kobiet, nastąpił ich duży napływ do bezrobocia, ale zgłoszono też sporo ofert pracy. Tendencje z półrocza lat w odniesieniu do tych zawodów są więc nadal aktualne. Warto też zaznaczyć, że oferty pracy sklasyfikowane jako pozostali pracownicy obsługi biurowej związane były z miejscami stażowymi, co powoduje, że ich występowanie na rynku pracy może być jednorazowe. Wykształcenie oraz posiadany zawód silnie determinują pozycję danej osoby na rynku pracy. Przyjęte było, że osoby z wyższym wykształceniem mają większe szanse na podjęcie pracy niż osoby legitymujące się niższym stopniem wykształcenia. Jednak obserwowana obecnie sytuacja na rynku pracy powiatu świdnickiego wykazuje, że największe szanse na znalezienie pracy mają osoby z wykształceniem zawodowym i średnim. Potwierdza to zwłaszcza ilość ofert pracy w zawodach robotnik gospodarczy oraz robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym. Z analizy danych zawartych w powyższych tabelach wynika także, że w zaprezentowanych statystykach powtarzają się następujące grupy zawodowe: robotnik gospodarczy i sprzedawca. Wystąpiła w nich największa liczba osób bezrobotnych, największy napływ do bezrobocia, zgłoszono w nich sporo ofert pracy oraz obserwujemy w nich duży odsetek kobiet. Przy czym w zawodzie sprzedawca mamy też do czynienia ze sporym procentem osób zarejestrowanych powyżej 12 miesięcy. Porównując te dane z tymi z półroczy lat można zobaczyć, że we wszystkich tych okresach powtarzają się zawody: sprzedawca i robotnik gospodarczy. W ich przypadku można już mówić o stałej, powtarzającej się tendencji. Tym samym poddając analizie poczynione obserwacje można dojść do wniosku, że oferty pracy zgłaszane w grupach tych zawodów mogą dotyczyć wielokrotnie tego samego miejsca pracy. Wynikałoby z tego, że w podmiotach działających na lokalnym rynku pracy coraz częściej możemy mieć do czynienia z brakiem płynności zatrudnieniowej dla tych zawodów. Tym samym można przypuszczać, że liczba ofert pracy zgłoszonych w tych zawodach nie przekłada się w sposób jednoznaczny na nowe miejsca zatrudnienia. 12

13 Poniższy wykres przedstawia zmiany w zakresie liczby osób bezrobotnych, napływu osób bezrobotnych oraz ilości zgłoszonych ofert pracy jakie zaszły w I półroczu 2013r. w stosunku do I półrocza lat liczba osób bezrobotnych napływ osób bezrobotnych ilość ofert pracy I półrocze 2009r. I półrocze 2011r. I półrocze 2013r. I półrocze 2008r. I półrocze 2010r. I półrocze 2012r. W zestawieniu z liczbą 2366 zawodów objętych Klasyfikacją Zawodów i Specjalności, na rynku pracy powiatu świdnickiego, liczba zawodów osób bezrobotnych i ilość zawodów, w których odnotowano oferty pracy w I-półroczu 2013r. wynosiła 896 ( przy ogólnej ilości osób bezrobotnych 8349 i ogólnej ilości ofert pracy 3572 ). Oznacza to, że 37,87% spośród zawodów wymienionych w/w Klasyfikacji reprezentowana jest przez bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Świdnicy. Nastąpił wzrost ilości zawodów, w których zarejestrowane są osoby bezrobotne z 834 w I półroczu 2012r. do 896 w I półroczu 2013r., tj. o 62 zawody. Wzrost liczby zawodów to tendencja powtarzająca się od kliku lat. 13

14 Powyższe dane w ujęciu wykresowym przedstawiają się następująco: liczba zawodów reprezentowanych przez osoby bezrobotne zarejestrowane w ewidencji liczba osób bezrobotnych w nich zarejestrowanych ilość zawodów, w których odnotowano oferty pracy liczba ofert pracy w nich sklasyfikowanych I półrocze 2008r. I półrocze 2009r. I półrocze 2010r. I pórocze 2011r. I pórocze 2012r. I półrocze 2013r. 4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH. Przez zawód: deficytowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie; nadwyżkowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie; w równowadze należy rozumieć zawód, na który występuje na danym rynku pracy takie samo zapotrzebowanie jak liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Wartość wskaźników intensywności deficytu lub nadwyżki przedstawia się następująco: W < 0,9 dla zawodów nadwyżkowych 14

15 0,9 W 1,1 dla zawodów w równowadze W > 1,1 dla zawodów deficytowych średnio - miesięczny napływ ofert pracy gdzie wskaźnik W = średnio- miesięczny napływ osób do bezrobocia X 100% Dane statystyczne /wg kodu 6 cyfrowego/ dotyczące zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie świdnickim w I- półroczu 2013r. zawierają 896 zawodów (w I półroczu 2012r.- 834). Spośród nich, aż 644 (71,87%) przynależy do grupy zawodów nadwyżkowych (w I półroczu 2012r i 77,34%), 217 (24,22%) do grupy zawodów deficytowych (w I półroczu 2012r i 19,54%) natomiast 35 (3,91%) zalicza się do grupy zawodów w równowadze (w I półroczu 2012r.- 26 i 3,12 %). Powyższe dane w ujęciu tabelarycznym i wykresowym na przestrzeni I półroczy lat przedstawiają się następująco: 900 ilość zawodów zawody nadwyżkowe zawody deficytowe zawody w równowadze I półrocze 2009r. I półrocze 2011r. I półrocze 2013r. I półrocze 2008r. I półrocze 2010r. I półrocze 2012r. 15

16 Ranking zawodów deficytowych w I - półroczu 2013r.: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2013r robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym kierowca autobusu rozbieracz- wykrawacz spawacz metodą MAG tynkarz goniec doradca finansowy opiekun w domu pomocy społecznej tokarz/ frezer obrabiarek sterowanych numerycznie rejestratorka medyczna monter instalacji gazowych pośrednik w obrocie nieruchomościami operator maszyn do produkcji sznurka i tulei pracownik ochrony fizycznej bez licencji robotnik placowy meliorant opiekun osoby starszej specjalista ds sprzedaży projektant grafiki asystentka stomatologiczna sprzedawca w branży przemysłowej konsultant/ agent sprzedaży bezpośredniej glazurnik kierowca ciągnika siodłowego robotnik gospodarczy kamieniarz inżynier organizacji planowania produkcji archiwista pracownik kancelaryjny kontroler biletów Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano w sposób malejący zawody deficytowe, w których wskaźnik intensywności deficytu wyniósł od 54,5714 do 3,0000. Tabela obejmuje 30 spośród 217 zawodów deficytowych, tj. 13,82%. W tabeli, zgodnie z sugestiami MP i PS, nie uwzględniono zawodów, których wskaźnik wynosi MAX oraz które kończą się cyframi 90 (czyli Pozostali...). Wskazane powyżej zawody należy uznać za szczególnie deficytowe, mimo, że są osoby bezrobotne zarejestrowane w danym zawodzie. Na taki stan rzeczy z jednej strony ma wpływ m.in. fakt, że osoby mające przerwę w wykonywaniu pewnych zawodów, tracą po upływie 16

17 określonego czasu kwalifikacje do wykonywania takiego zawodu, co również wpływa na możliwość podjęcia przez nich zatrudnienia. Z drugiej strony osoby posiadające aktualne kwalifikacje i uprawnienia bardzo często nie mają doświadczenia zawodowego, a jak widzimy w większości w/w zawodów jest ono niezbędne dla prawidłowego ich wykonywania. Kolejne ograniczenia z jakimi mamy do czynienia to stan zdrowia i wiek potencjalnych kandydatów do pracy. Porównując zawody deficytowe z obecnego zestawienia do I półrocza 2012r. można stwierdzić, że zawody: robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, rozbieracz- wykrawacz, tynkarz, goniec, pracownik ochrony bez licencji i robotnik gospodarczy pojawiają się w obu tych okresach. Wynikałoby z tego, że w zawodach tych nie powinno być problemu ze znalezieniem zatrudnienia. Wciąż obserwujemy duże zapotrzebowanie na lokalnym rynku pracy na osoby mogące podjąć w nich zatrudnienie. Jednakże chociażby w przypadku zawodu rozbieraczwykrawacz kandydat do zatrudnienia powinien być wykwalifikowany w tej dziedzinie i posiadać zgodne z tym zawodem (czasem kilkuletnie) doświadczenie. Jak widzimy obecnie prawdziwy wpływ na możliwość podjęcia pracy w danym zawodzie mają zatem dodatkowe obwarowania występujące w ofertach pracy, a powodujące, że ilość osób bezrobotnych, która mogłaby być skierowana do ich wykonywania jest ograniczona. Ponadto z danych tabelarycznych wynika także, że deficytowy zawód robotnik gospodarczy ponownie jest tym, w którym zarejestrowanych jest dużo osób bezrobotnych, wystąpił ich znaczny napływ oraz zgłoszono w nim najwięcej ofert pracy. Może to nasuwać przypuszczenie, że po części oferty te mogą dotyczyć tych samych miejsc pracy. Tym samym możemy mieć tu do czynienia bardziej z rotacją wśród zatrudnionych pracowników niż tworzeniem nowych miejsc pracy. W stosunku do analogicznego okresu roku 2012 zaobserwować można następujące prawidłowości w odniesieniu do zawartych w tabeli zawodów: 6 zawodów ponownie wystąpiło w zestawieniu (robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, rozbieracz- wykrawacz, tynkarz, goniec, pracownik ochrony bez licencji, robotnik gospodarczy); 11 pozostało zawodami deficytowymi i pojawiło się w zestawieniu (kierowca autobusu, spawacz metodą MAG, doradca finansowy, tokarz/ frezer obrabiarek sterownych numerycznie, monter instalacji gazowych, operator maszyn do produkcji sznurka i tulei, specjalista ds sprzedaży, asystentka stomatologiczna, glazurnik, kamieniarz, archiwista); 9 przeszło z grupy zawodów nadwyżkowych w zawody deficytowe (opiekun w domu pomocy społecznej, rejestratorka medyczna, pośrednik w obrocie nieruchomościami, robotnik placowy, meliorant, opiekun osoby starszej, konsultant/ agent sprzedaży bezpośredniej, kierowca ciągnika siodłowego, inżynier organizacji i planowania produkcji); 2 przeszły z grupy zawodów zrównoważonych w zawody deficytowe (sprzedawca w branży przemysłowej, pracownik kancelaryjny); 2 są nowymi zawodami, nie występującymi w danych tabelarycznych za I półrocze 2012r., (projektant grafiki, kontroler biletów). 17

18 Ranking zawodów nadwyżkowych w I - półroczu 2013r.: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2013r pedagog technik mechanik krawiec kucharz małej gastronomii malarz budowlany hydraulik technik budownictwa cukiernik obuwnik przemysłowy mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych elektromonter instalacji elektrycznych inżynier inżynierii środowiska- instalacje sanitarne zaopatrzeniowiec piekarz robotnik magazynowy mechanik pojazdów samochodowych specjalista ds rachunkowości logistyk technik ogrodnik operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej murarz ogrodnik operator maszyn i urządzeń do rozdrabniania i sortowania surowców mineralnych inżynier budownictwa- budownictwo ogólne kosmetolog dziennikarz technik informatyk pracownicy ds osobowych fryzjer zbrojarz Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano w sposób malejący zawody nadwyżkowe, w których wskaźnik nadwyżki wyniósł od 0,0149 do 0,1667. Tabela obejmuje 30 spośród 644 zawodów nadwyżkowych, tj. 4,66%. W tabelce, zgodnie z sugestiami MPiPS, nie uwzględniono zawodów, których wskaźnik wynosi 0 oraz które kończą się cyframi 90 (czyli Pozostali...). 18

19 Jak widzimy do zawodów nadwyżkowych należą: technik mechanik, krawiec, murarz, w których mamy do czynienia z dużą liczbą osób bezrobotnych i dużym napływem do bezrobocia. Poza tym w zawodzie krawca spory odsetek stanowią kobiety. W zawodach: technik mechanik, krawiec, cukiernik, technik informatyk, fryzjer mamy do czynienia z ponad 23% odsetkiem osób pozostających w ewidencji Urzędu powyżej 12 miesięcy. Z danych tabelarycznych wynika także, że takie zawody jak: sprzedawca, ślusarz, technik prac biurowych, technik ekonomista, magazynier, pozostali pracownicy przy pracach prostych w przemyśle, tokarz w metalu, robotnik budowlany, czyli pojawiające się w innych zestawieniach przedstawionych powyżej, należą także do grupy zawodów nadwyżkowych chociażby z uwagi na posiadany wskaźnik intensywności, nadwyżki nie znalazły się w powyższym zestawieniu tabelarycznym. Dokonując porównania w/w zawodów w I półroczu 2012r. do I półrocza 2013r. zaobserwować można następujące prawidłowości: 9 zawodów ponownie wystąpiło w zestawieniu (technik mechanik, kucharz małej gastronomii, technik budownictwa, mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych, piekarz, murarz, ogrodnik, operator maszyn i urządzeń do rozdrabniania i sortowania surowców mineralnych, technik informatyk); nie było zawodów z grup zawodów deficytowych i zrównoważonych, które przeszły do grupy zawodów nadwyżkowych; 21 nie występowało w zestawieniu tabelarycznym dotyczącym I półrocza 2012r. (pedagog, krawiec, malarz budowlany, hydraulik, cukiernik, obuwnik przemysłowy, elektromonter instalacji elektrycznych, inżynier inżynierii środowiska- instalacje sanitarne, zaopatrzeniowiec, robotnik magazynowy, mechanik pojazdów samochodowych, specjalista ds rachunkowości, logistyk, technik ogrodnik, operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej, inżynier budownictwa- budownictwo ogólne, kosmetolog, dziennikarz, pracownicy ds osobowych, fryzjer, zbrojarz). Na uwagę zasługuje również grupa zawodów zrównoważonych, (wskazująca na równowagę na rynku pracy). Ranking zawodów zrównoważonych w I - półroczu 2013r.: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2013r kierownik ds kontroli jakości chemik- technologia chemiczna specjalista kontroli jakości architekt wnętrz specjalista ds kadr kontroler jakości wyrobów elektrycznych technik weterynarii 19

20 L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2013r przedstawiciel handlowy dyspozytor transportu samochodowego wizażystka/ stylistka monter konstrukcji budowlanych operator obrabiarek skrawających szwaczka operator ładowarki operator urządzeń przemysłu ceramicznego operator myjni sortowacz Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano 17 przykładowych zawodów w równowadze. Tabela obejmuje 17 spośród 35 zawodów w równowadze, tj. 48,57%. W tabelce, zgodnie z sugestiami MPiPS, nie uwzględniono zawodów, które kończą się cyframi 90, czyli Pozostali.... Chcąc porównać zawody wymienione w tabeli do I półrocza 2012r. można zauważyć następujące prawidłowości: 1 zawód ponownie wystąpił w zestawieniu (chemik- technologia chemiczna); 5 zawodów przeszło z grupy zawodów deficytowych w zawody zrównoważone (kierownik ds kontroli jakości, specjalista kontroli jakości, kontroler jakości wyrobów elektrycznych, operator ładowarki, operator myjni); 10 zawodów przeszło z grupy zawodów nadwyżkowych w zawody zrównoważone (architekt wnętrz, specjalista ds kadr, technik weterynarii, przedstawiciel handlowy, dyspozytor transportu samochodowego, wizażystka/ stylistka, monter konstrukcji budowlanych, operator obrabiarek skrawających, szwaczka, sortowacz); 1 zawód jest nowym zawodem, nie występującym w danych tabelarycznych za I półrocze 2012r., (operator urządzeń przemysłu ceramicznego). Analizując powyższe dane należy stwierdzić, że największy wzrost w stosunku do I półrocza 2012r. zaobserwować można wśród zawodów deficytowych. Ich liczba wzrosła o 54 zawody w stosunku do I półrocza 2012r. Wzrost nastąpił również wśród zawodów zrównoważonych o 9. Zmniejszyła się natomiast liczba zawodów nadwyżkowych o 1. Z punktu widzenia lokalnego rynku jest to zjawisko potwierdzające, że podlega on stałym zmianom. Na pozytywną uwagę zasługuje wzrost ilości zawodów, w których zapotrzebowanie pracodawców jest większe lub równe z liczbą osób szukających w nich pracy. Jednak spadek ilości zawodów nadwyżkowych jest zbyt mały, aby mogło to mieć zasadnicze znaczenie dla pozytywnych zmian na rynku pracy naszego powiatu. 20

21 5. WNIOSKI. Na przestrzeni lat liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych spadała. Obecnie, w zależności od badanego okresu, mamy do czynienia bądź ze spadkiem, bądź ze wzrostem ilości osób bezrobotnych. Dotychczas końcówki każdego roku były okresami trudniejszymi na lokalnym rynku pracy, ale z naszych obserwacji wynika, że także w I półroczu 2009r. i lat zanotowaliśmy wzrost ilości osób bezrobotnych. W obecnie analizowanym okresie czasu doszło do: zwiększenia liczby osób bezrobotnych w stosunku do I półroczy lat , zmniejszenia liczby bezrobotnych nowo zarejestrowanych w stosunku do I półroczy lat , zwiększenia liczby ofert pracy w stosunku do I półroczy lat Wszystko powyższe stanowi dowód na to, że sytuacja na rynku pracy powiatu świdnickiego w badanym okresie podlegała różnym zmianom w zależności od obserwowanego zjawiska. Jak widać problem bezrobocia jest bardzo złożony i analiza ilościowa nie jest w stanie w pełni go oddać. Natomiast pozwala ona obserwować kolejne zmiany na nim zachodzące z punktu widzenia opisu sytuacji dokonanych. Dlatego na podstawie sporządzonego rankingu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, analizy napływu bezrobotnych, ofert pracy, można zauważyć kilka prawidłowości. 1. Nadmiar pracowników występuje w większości zawodów i specjalności i nie jest go w stanie wchłonąć lokalny rynek pracy. Na szczęście w I półroczu 2013r. w porównaniu do I półroczy lat , odnotowaliśmy zwiększenie ilości zgłoszonych ofert pracy. Tym samym zgłoszone wolne miejsca pracy wystarczyłyby dla około 42,78% zarejestrowanych w tym okresie osób bezrobotnych. W badanym czasie zanotowaliśmy niestety również wzrost ilości osób zarejestrowanych, a mimo to wolne miejsca pracy mogły być dostępne dla większego procenta osób bezrobotnych niż w I półroczu 2012r. Mamy zatem nadal do czynienia z nadwyżką siły roboczej, ale warto było odnotować także pozytywne zmiany na lokalnym rynku pracy. Należy jednakże pamiętać, że nie jesteśmy w stanie objąć analizą osób faktycznie nie pracujących, które nie są zarejestrowane w Powiatowym Urzędzie Pracy. Identyczna sytuacja ma miejsce w przypadku ofert pracy, gdyż informacje dotyczące wolnych miejsc pracy, które zostały 21

22 zgłoszone do Urzędu nie stanowią wszystkich ofert pracy jakie pojawiły się na lokalnym rynku. 2. Największą grupę wśród pozostających bez pracy nadal stanowią bezrobotni nieposiadający zawodu, a w analizowanym okresie było ich 1748 osób, czyli 20,94% ogółu zarejestrowanych. Osoby te znacznie częściej też tracą pracę o czym świadczy fakt, że w I półroczu 2013r. były one dominującą grupą rejestrujących się, tj osoby 23,19% wszystkich rejestrujących się. Wśród nich 737 osób, czyli 43,53% to kobiety. Natomiast najwięcej ofert pracy oczekiwało na robotników gospodarczych, robotników pomocniczych w przemyśle przetwórczym, pozostałych pracowników obsługi biurowej, kamieniarzy oraz pakowaczy i sprzedawców, czyli pracowników o niższych lub średnich kwalifikacjach. W zawodach tych zgłoszono 1330 spośród 3572 ofert, co stanowiło 37,23% ogółu. Zauważalny wzrost zapotrzebowania na pracowników przy pracach prostych w szczególności robotników pomocniczych w przemyśle przetwórczym i pakowaczy nie oznacza jeszcze, że osoby zarejestrowane jako bezrobotne w jednym z tych zawodów nie miały kłopotu z podjęciem zatrudnienia. Największe znaczenie w procesie rekrutacji pracodawcy niezmiennie przypisują doświadczeniu w wykonywaniu obowiązków na oferowanym stanowisku. Duże oczekiwania pracodawców dotyczą także kompetencji zawodowych i samoorganizacyjnych co przekłada się na fakt, że ilość osób mogąca być skierowana na takie oferty ulega dalszym ograniczeniom. Ponadto specyfika naszego lokalnego rynku pracy usytuowanego w pobliżu stref ekonomicznych wymusza także na osobach poszukujących zatrudnienia innego rodzaju spojrzenia na kwestie miejsca wykonywania pracy, o co nadal nie jest łatwo. 3. Na terenie powiatu świdnickiego nadal przeważają zawody nadwyżkowe, a w badanym czasie doszło do ich niewielkiego spadku w stosunku do analogicznego okresu roku W dalszym ciągu obserwujemy więc wysokie niedopasowanie strukturalne podaży pracy do popytu na nią z uwagi na fakt, że w zawodach tych występuje większa ilość osób poszukujących pracy niż wynikałoby to z zapotrzebowania rynku. Dlatego przewidujemy, że ich 71,87% udział w rynku pracy, będzie mieć nadal znaczenie dla możliwości zatrudnieniowych wynikających z lokalnego rynku pracy. Nadal bardzo ważne byłoby zatem z jednej strony zaspokojenie potrzeb zatrudnieniowych pracodawców w zawodach deficytowych, z drugiej zaś ograniczenie kształcenia w zawodach nadwyżkowych o tym samym lub podobnym poziomie wykształcenia. Obserwując istniejący deficyt pracowników o określonych umiejętnościach i kwalifikacjach (chociażby jak w przypadku zawodu robotnik pomocniczy w przemyśle 22

23 przetwórczym, kierowca autobusu, rozbieracz- wykrawacz lub spawacz metodą MAG) wymogiem wydaje się zwłaszcza zwiększenie kształcenia zawodowego kosztem kształcenia w stopniu ogólnym. 4. Niepokojące jest nadal zjawisko niewielkiego, bo 24,22% udziału w rynku pracy powiatu świdnickiego zawodów deficytowych oraz 3,91% udziału zawodów zrównoważonych. W I półroczu 2013r. nastąpił wzrost ilości zawodów deficytowych i zrównoważonych w stosunku do wcześniejszych półroczy lat Z powyższych danych wynika jednak, że tylko w 28,13% spośród 896 zawodów wymienionych w statystyce, zapotrzebowanie rynku pracy jest na tyle duże, że osoby bezrobotne nie powinny mieć większych kłopotów ze znalezieniem zatrudnienia. 5. Szanse na znalezienie pracy zwiększają się wraz ze wzrostem liczby ofert pracy zgłaszanych przez pracodawców. W I półroczu 2013r. właśnie z takim zjawiskiem mamy do czynienia. Szczególną uwagę proponujemy obecnie zwrócić na zawody: robotnik gospodarczy, robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, kamieniarz, pakowacz, w których zgłoszono dużą ilość ofert pracy i jednocześnie są zawodami deficytowymi. 6. W badanym okresie pozytywną zmianą na naszym rynku pracy jest nie tylko wzrost ilości ofert pracy, ale także zmniejszony napływ osób bezrobotnych w stosunku do I półroczy lat Jednocześnie analiza danych dotycząca zawodów w I półroczu 2013r. w powiecie świdnickim pokazuje nadal, że istnieje niekorzystny trend, czyli powtarzanie się kategorii zawodowych, które mając wysokie wskaźniki średniej miesięcznej liczby ofert pracy, wykazują też wysoką średnią miesięczną nadwyżkę podaży pracy. Do tej kategorii należy zaliczyć zawody: sprzedawca, ślusarz, murarz, magazynier, technik prac biurowych, tokarz w metalu, robotnik budowlany. Jak zatem widzimy w niektórych zawodach niedopasowanie ma charakter strukturalny. Prawidłowość tego spostrzeżenia zdaje się potwierdzać również fakt, że w większości tych zawodów, tj. 5 występuje znaczny bo ponad 26% odsetek osób bezrobotnych zarejestrowanych w ewidencji Urzędu Pracy ponad 12 miesięcy. Naszym zdaniem niniejsze opracowanie potwierdza fakt, że sytuacja na lokalnym rynku pracy nie ulega zasadniczym zmianom na lepsze. Jak widać w powyższych zestawieniach wiele osób bezrobotnych ma trudności ze znalezieniem pracy w posiadanym zawodzie. Ponadto duży odsetek bezrobotnych to osoby nie posiadające kwalifikacji lub z umiejętnościami zawodowymi nie przystosowanymi do wymagań współczesnego rynku pracy. Związane jest to często z faktem, 23

24 że mimo posiadania przez osobę bezrobotną wymaganego przez pracodawcę zawodu, nie spełnia ona innych wymagań takich jak np. odpowiednie doświadczenie, czy inne dodatkowe umiejętności i uprawnienia. Tymczasem w realiach obecnego rynku pracy, coraz większe znaczenie ma właśnie posiadanie umiejętności praktycznych, czyli doświadczenie kandydata (często mierzone stażem pracy). Oprócz doświadczenia nadal najbardziej poszukiwane były u kandydatów trzy rodzaje kompetencji: samoorganizacyjne związane z samodzielnym organizowaniem sobie pracy, jak: samodzielność, zarządzanie czasem, podejmowanie decyzji, inicjatywa, odporność na stres i ogólnie chęć do pracy, interpersonalne dotyczące kontaktów z ludźmi, bycia komunikatywnym, współpracy w grupie oraz rozwiązywania konfliktów, zawodowe umiejętności i wiedza niezbędna do wykonywania specyficznych zadań przypisanych do poszczególnych zawodów. Monitoring zawodów nie daje pełnego obrazu sytuacji na rynku pracy, pozwala jednak na identyfikację tendencji jakie zachodzą w obszarze popytu i podaży. Dlatego rozpatrując powyższe uwagi podkreślić należy, że raport ten nie odzwierciedla w pełni rzeczywistej sytuacji, jaka ma miejsce na lokalnym rynku pracy w badanym zakresie, a stanowi jedynie pewną jej część będącą składową większej całości. Analiza lokalnego rynku pracy, w tym także monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych, powinna być zatem punktem wyjścia przy planowaniu działań na rzecz aktywizacji zawodowej społeczności naszego powiatu. Ponadto ranking zawodów nadwyżkowych i deficytowych powinien być traktowany priorytetowo w procesie podejmowania przez władze oświatowe decyzji o rozpoczęciu w swoich placówkach kształcenia w zawodach już istniejących w ofercie innych instytucji oraz podczas rozważenia ewentualnej potrzeby korekty poziomu struktury i treści kształcenia zawodowego u siebie - szczególnie w aspekcie dużego napływu absolwentów szkół kształcących w zawodzie, którzy nie posiadają kwalifikacji zawodowych (brak zdanego egzaminu dyplomowego). Sporządziła: K. Ślimak- Kołodziejska doradca zawodowy II stopnia 24