MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH i NADWYŻKOWYCH w POWIECIE ŚWIDNICKIM

Transkrypt

1 Powiatowy Urząd Pracy w Świdnicy MONITORING ZAWODÓW DEFICYTOWYCH i NADWYŻKOWYCH w POWIECIE ŚWIDNICKIM RAPORT POWIATOWY za I PÓŁROCZE 2014 październik

2 SPIS TREŚCI Strona 1. Wstęp 3 Cel opracowania, podstawa opracowania, metodologia opracowania 3 2. Analiza bezrobocia wg zawodów 4 Bezrobotni wg zawodów w powiecie świdnickim 4 Ranking zawodów z największą liczbą osób zarejestrowanych i generujących długotrwałe bezrobocie w powiecie świdnickim Napływ bezrobotnych wg zawodów w powiecie świdnickim Analiza ofert pracy wg zawodów 10 Oferty pracy wg zawodów w powiecie świdnickim Analiza zawodów deficytowych i nadwyżkowych 13 Ranking zawodów deficytowych w powiecie świdnickim 14 Ranking zawodów nadwyżkowych w powiecie świdnickim 16 Ranking zawodów zrównoważonych w powiecie świdnickim Wnioski 19 2

3 1. WSTĘP. /Cel opracowania, podstawa opracowania, metodologia opracowania/ Prowadzenie prawidłowej polityki rynku pracy wymaga sprawnego systemu informacyjnego w tej dziedzinie. Podstawowym źródłem informacji o poziomie i strukturze bezrobocia, stosowanych aktywnych i pasywnych programach przeciwdziałaniu bezrobociu i łagodzeniu jego negatywnych skutków, a także o instytucjonalnej obsłudze rynku pracy jest system statystyczno - sprawozdawczy z rynku pracy. Choć zawiera on wiele cennych danych to jednak wydaje się niewystarczający do zapewnienia bieżącej koordynacji szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego z potrzebami rynku pracy. W związku z tym powstała jednolita metoda służąca bieżącej koordynacji szkolenia bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego z potrzebami rynku pracy w postaci Monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. Monitoring ten jest procesem systematycznego śledzenia (obserwowania) zjawisk zachodzących na rynku pracy, nie odnosi się jednak do ogólnej sytuacji na rynku pracy, ale do popytu i podaży w poszczególnych rynkach zawodowo - terytorialnych. Pozwala na formułowanie ocen, wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów kształcenia zawodowego i szkolenia bezrobotnych. Jego celem jest: po pierwsze opisanie rzeczywistości lokalnego rynku pracy (ze szczególnym uwzględnieniem rożnych aspektów jego nierównowagi); po drugie umożliwienie formułowania ocen i wniosków dla systemu kształcenia zawodowego, szkolenia bezrobotnych oraz poradnictwa zawodowego. Ponadto służyć ma on pełniejszemu dopasowaniu strumienia popytu i podaży na pracę. Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 8, ust. 1 pkt 3 i art. 9, ust. 1 pkt 9 ) opracowanie analiz rynku pracy, w tym prowadzenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest jednym z zadań samorządu województwa oraz samorządu powiatu w zakresie polityki rynku pracy. Źródłem informacji do opracowania w/w Raportu są : - załącznik 3 do sprawozdania MPiPS - 01 Bezrobotni oraz oferty pracy według zawodów i specjalności. Stan w końcu I -półrocza 2014r., - załącznik 2 do sprawozdania MPiPS - 01 Bezrobotni według rodzaju działalności, ostatniego miejsca pracy oraz oferty pracy. Stan w końcu I -półrocza 2014r.. Monitoring dotyczy 10 grup wielkich, 43 grup dużych (wewnętrzny podział grup wielkich), 132 grup średnich (wewnętrzny podział grup dużych), 444 grup elementarnych (wewnętrzny podział grup średnich) przy czym grupy elementarne obejmują 2366 zawodów i specjalności określonych w Klasyfikacji zawodów i specjalności wprowadzonej do stosowania Rozporządzeniem MPiPS z dnia 27 kwietnia 2010r. (Dz. U. Nr 82 z dnia 17 maja 2010r., poz. 537, z późn. zm.). Ponadto przy monitoringu uwzględniono poziom i strukturę bezrobotnych oraz zgłaszane oferty pracy według Polskiej Klasyfikacji Działalności. Wdrożenie monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych miało pozwolić w szczególności na: - określenie kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo - kwalifikacyjnej na lokalnym, regionalnym i krajowym rynku pracy; 3

4 - stworzenie bazy informacyjnej dla opracowania przyszłych struktur zawodowo - kwalifikacyjnych w układzie lokalnym, regionalnym i krajowym; - określenie odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych, zapewniających większą efektywność organizowanych szkoleń; - bieżącą korektę poziomu, struktury i treści kształcenia zawodowego (dot. władz oświatowych oraz dyrekcji szkół); - usprawnienie poradnictwa zawodowego poprzez wskazanie zawodów deficytowych i nadwyżkowych; - usprawnienie pośrednictwa pracy poprzez uzyskanie informacji o planowanych miejscach pracy na rok przyszły oraz przewidywanej liczbie absolwentów według zawodów; - ułatwienie realizacji programów specjalnych. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych powstał więc jako narzędzie mające stanowić pomoc do m.in. opracowywania kierunków kształcenia. Miał być także instrumentem pomocnym w aktywizacji osób bezrobotnych. Należy jednak pamiętać, że każdy taki raport przedstawia jedynie diagnozę aktualnej sytuacji w powiecie świdnickim. Zawiera, zatem jedynie opis tego, co już się wydarzyło. Nie zapominajmy jednak, że na podstawie przedstawionych poniżej danych można obserwować zachodzące zmiany, a na ich podstawie wyciągać istotne dla naszego regionu wnioski. 2. ANALIZA BEZROBOCIA WG ZAWODÓW. Analizę bezrobocia wg zawodów dokonano w oparciu o dane statystyczne w końcu I - półrocza 2014r. ze sprawozdań MPiPS 01 wygenerowane dzięki programowi komputerowemu. Najwięcej osób bezrobotnych w końcu I -półrocza 2014r. było w n/w zawodach: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2014r. ogółem kobiety inny zawód lub brak zawodu sprzedawca ślusarz murarz robotnik gospodarczy technik ekonomista szwaczka technik prac biurowych robotnik budowlany

5 L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2014r pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle ogółem kobiety krawiec magazynier technik mechanik kucharz sprzątaczka biurowa tokarz w metalu piekarz pakowacz mechanik samochodów osobowych kucharz małej gastronomii technik informatyk mechanik pojazdów samochodowych kierowca samochodu ciężarowego technik handlowiec fryzjer pedagog stolarz meblowy pozostali operatorzy stacjonarnych maszyn i urządzeń specjalista administracji publicznej stolarz 36 2 Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano tylko te zawody i specjalności, w których w końcu I - półrocza 2014r. zarejestrowanych było co najmniej 36 osób bezrobotnych. Tabela obejmuje 30 zawodów, w których w końcu I - półrocza 2014r. zarejestrowanych było 4002 spośród 6800 osób, co stanowi 58,85% ogółu. Z analizy porównawczej zawodów, w których było najwięcej osób bezrobotnych w I półroczu 2013 i 2014r. należy stwierdzić, że zmniejszyła się ogólna liczba osób bezrobotnych z 8349 w I półroczu 2013r. do 6800 w I półroczu 2013r., tj. o 1549 osób. Jak wynika z powyższej tabeli struktura bezrobocia w powiecie świdnickim opiera się na następujących grupach: inny zawód lub brak zawodu, sprzedawca, ślusarz, murarz, robotnik gospodarczy, technik ekonomista, szwaczka, technik prac biurowych, robotnik budowlany, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle, 5

6 krawiec, magazynier, technik mechanik, kucharz. W grupach tych w końcu I - półrocza 2014r. zarejestrowanych było 3253 osób, co stanowi: 81,28% osób zarejestrowanych w zawodach wymienionych w tabeli oraz 47,84% ogółu zarejestrowanych. W wyszczególnionych w tabeli zawodach najwięcej spośród 2167 zarejestrowanych w nich kobiet obserwujemy w następujących grupach: inny zawód lub brak zawodu, sprzedawca, technik ekonomista, szwaczka, krawiec, technik prac biurowych, sprzątaczka biurowa, kucharz, robotnik gospodarczy, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle. W grupach tych w końcu I - półrocza 2014r. zarejestrowane były 1844 kobiety, co stanowi: 46,08% osób zarejestrowanych w zawodach wymienionych w tabeli, 27,12% ogółu zarejestrowanych bezrobotnych oraz 52,48% ogółu zarejestrowanych kobiet. Ważnym odzwierciedleniem sytuacji na rynku pracy w poszczególnych zawodach oprócz ilości osób zarejestrowanych jest wskaźnik długości czasu pozostawania bez pracy, czyli tzw. długotrwałe bezrobocie. Ranking zawodów z największą liczbą osób zarejestrowanych w końcu I półrocza 2014r. i generujących długotrwałe bezrobocie przedstawia się następująco: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2014r. Liczba osób zarejestrowanych w tym zawodzie w tym powyżej 12 m-cy A B C D E F E :D w % magazynier , fryzjer , tokarz w metalu , sprzątaczka biurowa , kierowca samochodu ciężarowego , szwaczka , murarz , technik prac biurowych , technik mechanik ,88 6

7 L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2014r. Liczba osób zarejestrowanych w tym zawodzie w tym powyżej 12 m-cy A B C D E F E :D w % robotnik gospodarczy , ślusarz , technik handlowiec , krawiec , technik ekonomista , sprzedawca , mechanik samochodów osobowych , pozostali operatorzy stacjonarnych maszyn i urządzeń , stolarz meblowy , robotnik budowlany , pakowacz , kucharz , stolarz technik informatyk , pedagog , pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle , inny zawód lub brak zawodu , specjalista administracji publicznej , kucharz małej gastronomii , piekarz , mechanik pojazdów samochodowych Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy ,76 Analizując powyższe dane tabelaryczne z obu obszarów widać, że czołowe miejsca zajmują zawody takie jak: - szwaczka, - murarz, - technik prac biurowych, - robotnik gospodarczy, - ślusarz. W tych zawodach zarejestrowanych było dużo osób, z których spory procent pozostaje w ewidencji powyżej 12 miesięcy. 7

8 Największy liczbowo napływ bezrobotnych w powiecie świdnickim w końcu I półrocza 2014r. był w n/w zawodach: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2014r. ogółem kobiety inny zawód lub brak zawodu sprzedawca ślusarz pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle robotnik gospodarczy technik ekonomista robotnik budowlany murarz technik mechanik technik prac biurowych magazynier szwaczka kucharz krawiec piekarz sprzątaczka biurowa tokarz w metalu mechanik pojazdów samochodowych specjalista administracji publicznej pakowacz pedagog kucharz małej gastronomii stolarz mechanik samochodów osobowych kamieniarz fryzjer technik informatyk pozostali monterzy gdzie indziej nie sklasyfikowani kierowca samochodu ciężarowego cukiernik Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano napływ bezrobotnych w I- półroczu 2014r. wg zawodów (co najmniej 36 osób). Tabela obejmuje 30 zawodów, w których w I- półroczu 2014r. napłynęło 3834 spośród 6351 osób, co stanowi 60,37% ogółu. 8

9 Rozpoczynając analizę zawodów, w których był największy napływ osób bezrobotnych w I półroczu 2014r. należy stwierdzić, że zmniejszyła się ogólna liczba napływu osób bezrobotnych z 7302 w I półroczu 2013r. do 6351 w I półroczu 2014r., tj. o 951 osób. Zawody, w których w powiecie świdnickim wystąpił największy napływ osób bezrobotnych to: inny zawód lub brak zawodu, sprzedawca, ślusarz, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle, robotnik gospodarczy, technik ekonomista, robotnik budowlany, murarz, technik mechanik, technik prac biurowych, magazynier, szwaczka, kucharz, krawiec. W grupach tych w I- półroczu 2014r. napłynęło 3113 osób, co stanowi: 81,19% osób w zawodach wymienionych w tabeli oraz 49,02% ogółu napływu bezrobotnych. We wskazanych w tabeli zawodach najwięcej spośród 1832 kobiet napłynęło w następujących grupach: inny zawód lub brak zawodu, sprzedawca, technik ekonomista, technik prac biurowych, szwaczka, krawiec, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle, sprzątaczka biurowa, robotnik gospodarczy. W grupach tych w I-półroczu 2014r. napłynęło 1510 kobiet, co stanowi: 39,38% osób w zawodach wymienionych w tabeli, 23,78% ogółu napływu osób oraz 50,62% ogółu napływu kobiet. Poddając analizie powyższe dane potwierdza się tendencja z lat , która ukazuje, że w zawodach takich jak: - sprzedawca, - ślusarz, - murarz, - robotnik gospodarczy, - technik ekonomista, - szwaczka mamy do czynienia z dużą liczbą osób bezrobotnych, dużym napływem osób oraz sporym procentem osób pozostających w ewidencji powyżej 12 miesięcy. 9

10 3. ANALIZA OFERT PRACY WG ZAWODÓW. W I- półroczu 20145r. najwięcej ofert pracy wpłynęło w n/w zawodach: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2014r robotnik gospodarczy robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym kamieniarz technik prac biurowych pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle sprzedawca magazynier rozbieracz- wykrawacz kierowca samochodu ciężarowego szwaczka operator obrabiarek sterowanych numerycznie robotnik budowlany ślusarz kierowca operator wózków jezdniowych doradca klienta pakowacz pomoc kuchenna sprzątaczka biurowa opiekun osoby starszej murarz pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych technik handlowiec kelner robotnik placowy kucharz technik mechanik maszyn i urządzeń kierowca samochodu dostawczego 25 Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano tylko te oferty pracy wg zawodów, których zgłoszono co najmniej 25. Tabela obejmuje 27 zawodów, które zawierają 2492 spośród 4076 ofert pracy zgłoszonych w I - półroczu 2014r., co stanowi 61,14% ogółu. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że doszło do zwiększenia ogólnej liczby ofert pracy, które wpłynęły do Urzędu z 3572 w I półroczu 2013r. do 4076 w I półroczu 2014r., tj. o 504 oferty

11 Najwięcej ofert pracy zostało zgłoszonych w zawodach: robotnik gospodarczy, robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, kamieniarz, technik prac biurowych, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle, sprzedawca, magazynier, rozbieracz- wykrawacz, kierowca samochodu ciężarowego, szwaczka, operator obrabiarek sterowanych numerycznie. W zawodach tych w I-półroczu 2014r. zgłoszonych zostało 1911 ofert pracy, co stanowi: 76,68% ofert w zawodach wymienionych w tabeli oraz 46,88% ogółu ofert pracy. Z analizy danych zawartych w powyższych tabelach wynika, że w zaprezentowanych statystykach powtarzają się następujące grupy zawodowe: - robotnik gospodarczy, - pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle, - sprzedawca. Wystąpiła w nich duża liczba osób bezrobotnych, największy napływ do bezrobocia oraz zgłoszono w nich dużo ofert pracy. Ponadto w zawodach: - sprzedawca, - technik prac biurowych, - szwaczka obserwujemy najwięcej zarejestrowanych kobiet, nastąpił ich duży napływ do bezrobocia, ale zgłoszono też sporo ofert pracy. Warto też zaznaczyć, że oferty pracy sklasyfikowane jako technik prac biurowych związane raczej były z miejscami stażowymi, co powoduje, że ich występowanie na rynku pracy może być jednorazowe. Wykształcenie oraz posiadany zawód silnie determinują pozycję danej osoby na rynku pracy. Przyjęte było, że osoby z wyższym wykształceniem mają większe szanse na podjęcie pracy niż osoby legitymujące się niższym stopniem wykształcenia. Jednak obserwowana obecnie sytuacja na rynku pracy powiatu świdnickiego wykazuje, że największe szanse na znalezienie pracy mają osoby z wykształceniem zawodowym i średnim. Potwierdza to zwłaszcza ilość ofert pracy w zawodach robotnik gospodarczy, robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, czy pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle. Z analizy danych zawartych w powyższych tabelach wynika także, że w zaprezentowanych statystykach powtarzają się następujące grupy zawodowe: robotnik gospodarczy, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle i sprzedawca. Wystąpiła w nich największa liczba osób bezrobotnych, największy napływ do bezrobocia, zgłoszono w nich sporo ofert pracy oraz obserwujemy w nich duży odsetek kobiet. Przy czym w zawodzie robotnik gospodarczy mamy też do czynienia ze sporym procentem osób zarejestrowanych powyżej 12 miesięcy. 11

12 Poniższy wykres przedstawia zmiany w zakresie liczby osób bezrobotnych, napływu osób bezrobotnych oraz ilości zgłoszonych ofert pracy jakie zaszły w I półroczu 2014r. w stosunku do I półrocza lat liczba osób bezrobotnych napływ osób bezrobotnych ilość ofert pracy I półrocze 2009r. I półrocze 2011r. I półrocze 2013r. I półrocze 2008r. I półrocze 2010r. I półrocze 2012r. I półrocze 2014r. Jak widać na powyższym wykresie w przypadku analizowanego półrocza mamy po raz pierwszy od 2010r. do czynienia z jednoczesnym spadkiem ilości osób bezrobotnych, zmniejszonym napływem osób do bezrobocia oraz zwiększeniem ilości ofert pracy. 12

13 4. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH. Przez zawód: deficytowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie; nadwyżkowy należy rozumieć zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie; w równowadze należy rozumieć zawód, na który występuje na danym rynku pracy takie samo zapotrzebowanie jak liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Wartość wskaźników intensywności deficytu lub nadwyżki przedstawia się następująco: W < 0,9 dla zawodów nadwyżkowych 0,9 W 1,1 dla zawodów w równowadze W > 1,1 dla zawodów deficytowych średnio - miesięczny napływ ofert pracy gdzie wskaźnik W = średnio- miesięczny napływ osób do bezrobocia X 100% Dane statystyczne /wg kodu 6 cyfrowego/ dotyczące zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie świdnickim w I - półroczu 2014r. zawierają 887 zawodów (w I półroczu 2013r.- 896). Spośród nich, aż 598 (67,42%) przynależy do grupy zawodów nadwyżkowych (w I półroczu 2013r i 71,87%), 247 (27,85%) do grupy zawodów deficytowych (w I półroczu 2013r i 24,22%) natomiast 42 (4,73%) zalicza się do grupy zawodów w równowadze (w I półroczu 2013r.- 35 i 3,91 %). Powyższe dane w ujęciu tabelarycznym i wykresowym na przestrzeni I półroczy lat przedstawiają się następująco: ilość zawodów zawody nadwyżkowe zawody deficytowe zawody w równowadze I półrocze 2009r. I półrocze 2011r. I półrocze 2013r. I półrocze 2008r. I półrocze 2010r. I półrocze 2012r. I półrocze 2014r. 13

14 Ranking zawodów deficytowych w I - półroczu 2014r.: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2014r robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym robotnik placowy monter wyrobów z tworzyw sztucznych pilarz kamienia specjalista ds reklamy operator ładowarki goniec operator obrabiarek sterowanych numerycznie kurier monter mebli inżynier utrzymania ruchu opiekun w domu pomocy społecznej grafik komputerowy DTP wychowawca małego dziecka opiekun dzieci na przejściach dla pieszych asystent nauczyciela przedszkola drwal/ pilarz drzew monter instalacji gazowych mechanik- monter maszyn i urządzeń szlifierz kamienia kierowca ciągnika siodłowego kamieniarz sortowacz tapicer operator urządzeń do produkcji wyrobów cukierniczych doradca klienta ogrodnik- uprawa roślin ozdobnych florysta ślusarz narzędziowy operator maszyn urabiających i ładujących Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano w sposób malejący zawody deficytowe, w których wskaźnik intensywności deficytu wyniósł od 53,8333 do 5,0000. Tabela obejmuje 30 spośród 247 zawodów deficytowych, tj. 12,15%. W tabeli, zgodnie z sugestiami MP i PS, nie uwzględniono zawodów, których wskaźnik wynosi MAX oraz które kończą się cyframi 90 (czyli Pozostali...). Wskazane powyżej zawody należy uznać za szczególnie deficytowe, mimo, że są osoby bezrobotne zarejestrowane w danym zawodzie. Na taki stan rzeczy z jednej strony ma wpływ m.in. fakt, że osoby mające przerwę w wykonywaniu pewnych zawodów, tracą po upływie 14

15 określonego czasu kwalifikacje do wykonywania takiego zawodu, co również wpływa na możliwość podjęcia przez nich zatrudnienia. Z drugiej strony osoby posiadające aktualne kwalifikacje i uprawnienia bardzo często nie mają doświadczenia zawodowego, a jak widzimy w większości w/w zawodów jest ono niezbędne dla prawidłowego ich wykonywania. Kolejne ograniczenia z jakimi mamy do czynienia to stan zdrowia i wiek potencjalnych kandydatów do pracy. Ponadto z danych tabelarycznych wynika także, że deficytowy zawód robotnik gospodarczy ponownie jest tym, w którym zarejestrowanych jest dużo osób bezrobotnych, wystąpił ich znaczny napływ oraz zgłoszono w nim najwięcej ofert pracy. Może to nasuwać przypuszczenie, że po części oferty te mogą dotyczyć tych samych miejsc pracy. Tym samym możemy mieć tu do czynienia bardziej z rotacją wśród zatrudnionych pracowników niż tworzeniem nowych miejsc pracy. W stosunku do analogicznego okresu roku 2013 zaobserwować można następujące prawidłowości w odniesieniu do zawartych w tabeli zawodów: 7 zawodów ponownie wystąpiło w zestawieniu (robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, robotnik placowy, goniec, opiekun w domu pomocy społecznej, monter instalacji gazowej, kierowca ciągnika siodłowego, kamieniarz); 11 pozostało zawodami deficytowymi i pojawiło się w zestawieniu (specjalista ds reklamy, operator obrabiarek sterowanych numerycznie, kurier, grafik komputerowy DTP, wychowawca małego dziecka, opiekun dzieci na przejściach dla pieszych, asystent nauczyciela przedszkola, mechanik- monter maszyn i urządzeń, operator urządzeń do produkcji wyrobów cukierniczych, doradca klienta, ślusarz narzędziowy); 9 przeszło z grupy zawodów nadwyżkowych w zawody deficytowe (monter wyrobów z tworzyw sztucznych, pilarz kamienia, inżynier utrzymania ruchu, drwal/ pilarz drzew, szlifierz kamienia, tapicer, ogrodnik- uprawa roślin ozdobnych, florysta, operator maszyn urabiających i ładujących); 2 przeszły z grupy zawodów zrównoważonych w zawody deficytowe (operator ładowarki, sortowacz); 1 jest nowym zawodem, nie występującym w danych tabelarycznych za I półrocze 2013r., (monter mebli). Z danych tabelarycznych wynika także, że takie zawody jak: robotnik gospodarczy i szwaczka, czyli pojawiające się w innych zestawieniach przedstawionych powyżej, należą także do grupy zawodów deficytowych - chociaż z uwagi na posiadany wskaźnik intensywności deficytu nie znalazły się w powyższym zestawieniu tabelarycznym. 15

16 Ranking zawodów nadwyżkowych w I - półroczu 2014r.: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2014r krawiec specjalista administracji publicznej cukiernik ekonomista technik mechanik fryzjer damski mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych robotnik magazynowy kasjer handlowy piekarz tokarz w metalu specjalista bezpieczeństwa i higieny pracy spawacz ręczny łukiem elektrycznym mechanik maszyn i urządzeń budowlanych i melioracyjnych inżynier inżynierii środowiska- instalacje sanitarne monter instalacji i urządzeń sanitarnych blacharz samochodowy operator wtryskarki palacz kotłów centralnego ogrzewania gazowych dozorca hydraulik inżynier budownictwa- budownictwo ogólne asystent usług pocztowych malarz budowlany kierowca samochodu osobowego nauczyciel języka angielskiego elektromechanik pojazdów samochodowych palacz pieców zwykłych technik informatyk mechanik pojazdów samochodowych Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano w sposób malejący zawody nadwyżkowe, w których wskaźnik nadwyżki wyniósł od 0,0143do 0,2453. Tabela obejmuje 30 spośród 598 zawodów nadwyżkowych, tj. 5,02%. W tabelce, zgodnie z sugestiami MPiPS, nie uwzględniono zawodów, których wskaźnik wynosi 0 oraz które kończą się cyframi 90 (czyli Pozostali...). Jak widzimy do zawodów nadwyżkowych należą: krawiec, specjalista administracji publicznej, piekarz, tokarz w metalu, technik informatyk, mechanik pojazdów samochodowych, które występują w innych zestawieniach z uwagi na dużą liczbę osób bezrobotnych i duży napływ do bezrobocia. Poza tym w zawodach krawiec i specjalista administracji publicznej spory odsetek stanowią kobiety. 16

17 W zawodach tokarz w metalu i krawiec mamy do czynienia z ponad 32%, technik informatyk 23%, piekarz i specjalista administracji publicznej 15% odsetkiem osób pozostających w ewidencji Urzędu powyżej 12 miesięcy. Z danych tabelarycznych wynika także, że takie zawody jak: sprzedawca, ślusarz, murarz, technik ekonomista, czyli pojawiające się w innych zestawieniach przedstawionych powyżej, należą także do grupy zawodów nadwyżkowych- chociaż z uwagi na posiadany wskaźnik intensywności nadwyżki nie znalazły się w powyższym zestawieniu tabelarycznym. Dokonując porównania w/w zawodów w I półroczu 2013r. do I półrocza 2014r. zaobserwować można następujące prawidłowości: 13 zawodów ponownie wystąpiło w zestawieniu (krawiec, cukiernik, technik mechanik, fryzjer damski, mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych, robotnik magazynowy, piekarz, inżynier inżynierii środowiska- instalacje sanitarne, hydraulik, inżynier budownictwa- budownictwo ogólne, malarz budowlany, technik informatyk, mechanik pojazdów samochodowych); nie było zawodów z grupy zawodów zrównoważonych, które przeszły do grupy zawodów nadwyżkowych; 1 zawód przeszedł z grupy zawodów deficytowych do zawodów nadwyżkowych (kasjer handlowy); 16 nie występowało w zestawieniu tabelarycznym dotyczącym I półrocza 2013r. (specjalista administracji publicznej, ekonomista, tokarz w metalu, specjalista bezpieczeństwa i higieny pracy, spawacz ręczny łukiem elektrycznym, mechanik maszyn i urządzeń budowlanych i melioracyjnych, monter instalacji i urządzeń sanitarnych, blacharz samochodowy, operator wtryskarki, palacz kotłów centralnego ogrzewania gazowych, dozorca, asystent usług pocztowych, kierowca samochodu osobowego, nauczyciel języka angielskiego, elektromechanik pojazdów samochodowych, palacz pieców zwykłych). Na uwagę zasługuje również grupa zawodów zrównoważonych, (wskazująca na równowagę na rynku pracy). Ranking zawodów zrównoważonych w I - półroczu 2014r.: L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2014r kierownik produkcji w przedsiębiorstwach rolnych inżynier planowania i organizacji produkcji projektant grafiki opiekun marki (brand manager) specjalista ds sprzedaży technik pojazdów samochodowych przedstawiciel handlowy 17

18 L.P. Kod zawodu Wyszczególnienie I półrocze 2014r pracownik biura podróży technik handlowiec ogrodnik terenów zieleni monter instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody monter konstrukcji stalowych kierowca autobusu pomoc domowa operator myjni pakowacz pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food Źródło: dane statystyczne Powiatowego Urzędu Pracy w Świdnicy. UWAGA: W powyższej tabeli zaprezentowano 17 przykładowych zawodów w równowadze. Tabela obejmuje 17 spośród 42 zawodów w równowadze, tj. 40,48%. W tabelce, zgodnie z sugestiami MPiPS, nie uwzględniono zawodów, które kończą się cyframi 90, czyli Pozostali.... Chcąc porównać zawody wymienione w tabeli do I półrocza 2013r. można zauważyć następujące prawidłowości: 1 zawód ponownie wystąpił w zestawieniu (przedstawiciel handlowy); 1 zawód był zawodem zrównoważonym w I półroczu 2013r., ale nie wystąpił w ówczesnym zestawieniu (operator myjni); 7 zawodów przeszło z grupy zawodów deficytowych w zawody zrównoważone (kierownik produkcji w przedsiębiorstwach rolnych, inżynier planowania i organizacji produkcji, projektant grafiki, specjalista ds sprzedaży, monter konstrukcji stalowych, kierowca autobusu, pakowacz); 4 zawody przeszły z grupy zawodów nadwyżkowych w zawody zrównoważone (technik handlowiec, ogrodnik terenów zieleni, monter instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody, pracownicy przygotowujący posiłki typu fast food); 4 zawody nie występowały w danych tabelarycznych za I półrocze 2013r., (opiekun marki/ brand manager, technik pojazdów samochodowych, pracownik biura podróży, pomoc domowa). Analizując powyższe dane należy stwierdzić, że największy wzrost w stosunku do I półrocza 2013r. zaobserwować można wśród zawodów deficytowych. Ich liczba wzrosła o 30 zawodów w stosunku do I półrocza 2013r. Wzrost nastąpił również wśród zawodów zrównoważonych o 7. Zmniejszyła się natomiast liczba zawodów nadwyżkowych o 46. Z punktu widzenia lokalnego rynku jest to zjawisko potwierdzające, że podlega on stałym zmianom. Na pozytywną uwagę zasługuje wzrost ilości zawodów, w których zapotrzebowanie pracodawców jest większe lub równe z liczbą osób szukających w nich pracy. Jednak spadek ilości zawodów nadwyżkowych wydaje się wciąż zbyt mały, aby mogło to mieć zasadnicze znaczenie dla pozytywnych zmian na rynku pracy naszego powiatu. 18

19 5. WNIOSKI. Na przestrzeni lat liczba zarejestrowanych osób bezrobotnych spadała. Obecnie, w zależności od badanego okresu, mamy do czynienia bądź ze spadkiem, bądź ze wzrostem ilości osób bezrobotnych. Dotychczas końcówki każdego roku były okresami trudniejszymi na lokalnym rynku pracy, ale z naszych obserwacji wynika, że także w I półroczu 2009r. i lat zanotowaliśmy wzrost ilości osób bezrobotnych. Na szczęście w analizowanym okresie mamy do czynienia z odwrotną tendencją, a mianowicie doszło do jednoczesnego spadku ilości osób bezrobotnych, zmniejszonego napływu osób do bezrobocia oraz zwiększenia ilości ofert pracy. Wszystko powyższe stanowi dowód na to, że sytuacja na rynku pracy powiatu świdnickiego w badanym okresie podlegała różnym zmianom w zależności od obserwowanego zjawiska. Jak widać problem bezrobocia jest bardzo złożony i analiza ilościowa nie jest w stanie w pełni go oddać. Natomiast pozwala ona obserwować kolejne zmiany na nim zachodzące z punktu widzenia opisu sytuacji dokonanych. Dlatego na podstawie sporządzonego rankingu zawodów deficytowych i nadwyżkowych, analizy napływu bezrobotnych, ofert pracy, można zauważyć kilka prawidłowości. 1. Nadmiar pracowników występuje w większości zawodów i specjalności i nie jest go w stanie wchłonąć lokalny rynek pracy. Na szczęście w I półroczu 2014r. w porównaniu do I półroczy lat , odnotowaliśmy zwiększenie ilości zgłoszonych ofert pracy. Tym samym zgłoszone wolne miejsca pracy wystarczyłyby dla około 59,94% zarejestrowanych w tym okresie osób bezrobotnych. Dzięki temu wolne miejsca pracy mogły być dostępne dla znacznie większego procenta osób bezrobotnych niż w I półroczu 2013r. Mamy zatem nadal do czynienia z nadwyżką siły roboczej, ale warto zwrócić uwagę na pozytywne zmiany na lokalnym rynku pracy jakie można było zaobserwować w analizowanym okresie czasu. Należy jednocześnie pamiętać, że nie jesteśmy w stanie objąć analizą osób faktycznie nie pracujących, które nie są zarejestrowane w Powiatowym Urzędzie Pracy. Identyczna sytuacja ma miejsce w przypadku ofert pracy, gdyż informacje dotyczące wolnych miejsc pracy, które zostały zgłoszone do Urzędu nie stanowią zapewne wszystkich ofert pracy jakie pojawiły się na lokalnym rynku. 2. Największą grupę wśród pozostających bez pracy nadal stanowią bezrobotni nieposiadający zawodu, a w analizowanym okresie było ich 1339 osób, czyli 19,69% ogółu 19

20 zarejestrowanych. Osoby te znacznie częściej też tracą pracę o czym świadczy fakt, że w I półroczu 2014r. były one dominującą grupą rejestrujących się, tj osób 22,66% wszystkich rejestrujących się. Wśród nich 636 osób, czyli 44,20% to kobiety. Natomiast najwięcej ofert pracy oczekiwało na robotników gospodarczych, robotników pomocniczych w przemyśle przetwórczym, kamieniarzy, techników prac biurowych, pozostałych robotników przy pracach prostych w przemyśle oraz sprzedawców i magazynierów, czyli pracowników o niższych lub średnich kwalifikacjach. W zawodach tych zgłoszono 1576 spośród 4076 ofert, co stanowiło 38,66% ogółu. Zauważalny wzrost zapotrzebowania na pracowników przy pracach prostych w szczególności robotników pomocniczych w przemyśle przetwórczym i pozostałych robotników przy pracach prostych w przemyśle nie oznacza jeszcze, że osoby zarejestrowane jako bezrobotne w jednym z tych zawodów nie miały problemu z podjęciem zatrudnienia. Największe znaczenie w procesie rekrutacji pracodawcy niezmiennie przypisują doświadczeniu w wykonywaniu obowiązków na oferowanym stanowisku. Duże oczekiwania pracodawców dotyczą także kompetencji zawodowych i samoorganizacyjnych co przekłada się na fakt, że ilość osób mogąca być skierowana na takie oferty ulega dalszym ograniczeniom. Ponadto specyfika naszego lokalnego rynku pracy usytuowanego w pobliżu stref ekonomicznych wymusza także na osobach poszukujących zatrudnienia innego rodzaju spojrzenia na kwestie miejsca wykonywania pracy, o co nadal nie jest łatwo. 3. Na terenie powiatu świdnickiego nadal przeważają zawody nadwyżkowe, chociaż w badanym czasie doszło do ich spadku w stosunku do analogicznego okresu roku W dalszym ciągu obserwujemy więc niedopasowanie strukturalne podaży pracy do popytu na nią z uwagi na fakt, że w zawodach tych występuje większa ilość osób poszukujących pracy niż wynikałoby to z zapotrzebowania rynku. Dlatego przewidujemy, że ich 67,42% udział w rynku pracy, będzie mieć nadal znaczenie dla możliwości zatrudnieniowych wynikających z lokalnego rynku pracy. Nadal bardzo ważne byłoby zatem z jednej strony zaspokojenie potrzeb zatrudnieniowych pracodawców w zawodach deficytowych, z drugiej zaś ograniczenie kształcenia w zawodach nadwyżkowych o tym samym lub podobnym poziomie wykształcenia. Obserwując istniejący deficyt pracowników o określonych umiejętnościach i kwalifikacjach (chociażby jak w przypadku zawodu robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, robotnik placowy, monter wyrobów z tworzyw sztucznych, czy pilarz kamienia) ważne wydaje się nadal zwiększenie kształcenia zawodowego kosztem kształcenia chociażby w stopniu ogólnym. 20

21 4. Niepokojące jest nadal zjawisko niewielkiego, bo 27,85% udziału w rynku pracy powiatu świdnickiego zawodów deficytowych oraz 4,73% udziału zawodów zrównoważonych. W I półroczu 2014r. nastąpił wzrost ilości zawodów deficytowych i zrównoważonych w stosunku do wcześniejszych półroczy lat Z powyższych danych wynika jednak, że tylko w 32,58% spośród 887 zawodów wymienionych w statystyce, zapotrzebowanie rynku pracy jest na tyle duże, że osoby bezrobotne nie powinny mieć większych kłopotów ze znalezieniem zatrudnienia. 5. Szanse na znalezienie pracy zwiększają się wraz ze wzrostem liczby ofert pracy zgłaszanych przez pracodawców. W I półroczu 2014r. właśnie z takim zjawiskiem mamy do czynienia. Szczególną uwagę proponujemy obecnie zwrócić na zawody: robotnik gospodarczy, robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym, kamieniarz, technik prac biurowych, pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle, magazynier, w których zgłoszono dużą ilość ofert pracy i jednocześnie są zawodami deficytowymi. 6. W badanym okresie pozytywną zmianą na naszym rynku pracy jest nie tylko wzrost ilości ofert pracy, ale także mniejsza liczba i zmniejszony napływ osób bezrobotnych w stosunku do I półroczy lat Jednocześnie analiza danych dotycząca zawodów w I półroczu 2014r. w powiecie świdnickim pokazuje nadal, że istnieje niekorzystny trend, czyli powtarzanie się kategorii zawodowych, które mając wysokie wskaźniki średniej miesięcznej liczby ofert pracy, wykazują też wysoką średnią miesięczną nadwyżkę podaży pracy. Do tej kategorii należy zaliczyć zawody: sprzedawca, robotnik budowlany, ślusarz, sprzątaczka biurowa, murarz, kucharz. Jak zatem widzimy w niektórych zawodach niedopasowanie ma charakter strukturalny. Prawidłowość tego spostrzeżenia zdaje się potwierdzać również fakt, że w większości tych zawodów, tj. 4 występuje znaczny bo ponad 31% odsetek osób bezrobotnych zarejestrowanych w ewidencji Urzędu Pracy ponad 12 miesięcy. Naszym zdaniem niniejsze opracowanie potwierdza fakt, że sytuacja na lokalnym rynku pracy ulega zasadniczym zmianom, w analizowanym okresie na lepsze. Mimo to nadal widać w powyższych zestawieniach, że wiele osób bezrobotnych ma trudności ze znalezieniem pracy. Ponadto duży odsetek bezrobotnych to osoby nie posiadające kwalifikacji lub z umiejętnościami zawodowym nie przystosowanymi do wymagań współczesnego rynku pracy. Związane jest to często z faktem, że mimo posiadania przez osobę bezrobotną wymaganego przez pracodawcę 21

22 zawodu, nie spełnia ona innych wymagań takich jak np. odpowiednie doświadczenie, czy inne dodatkowe umiejętności i uprawnienia. Tymczasem w realiach obecnego rynku pracy, coraz większe znaczenie ma właśnie posiadanie umiejętności praktycznych, czyli doświadczenie kandydata (często mierzone stażem pracy). Oprócz doświadczenia nadal najbardziej poszukiwane były u kandydatów trzy rodzaje kompetencji: samoorganizacyjne związane z samodzielnym organizowaniem sobie pracy, jak: samodzielność, zarządzanie czasem, podejmowanie decyzji, inicjatywa, odporność na stres i ogólnie chęć do pracy, interpersonalne dotyczące: kontaktów z ludźmi, bycia komunikatywnym, współpracy w grupie oraz rozwiązywania konfliktów, zawodowe umiejętności i wiedza niezbędna do wykonywania specyficznych zadań przypisanych do poszczególnych zawodów. Monitoring zawodów nie daje pełnego obrazu sytuacji na rynku pracy, pozwala jednak na identyfikację tendencji jakie zachodzą w obszarze popytu i podaży. Dlatego rozpatrując powyższe uwagi podkreślić należy, że raport ten nie odzwierciedla w pełni rzeczywistej sytuacji, jaka ma miejsce na lokalnym rynku pracy w badanym zakresie, a stanowi jedynie pewną jej część będącą składową większej całości. Analiza lokalnego rynku pracy, w tym także monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych, powinna być zatem punktem wyjścia przy planowaniu działań na rzecz aktywizacji zawodowej społeczności naszego powiatu. Ponadto ranking zawodów nadwyżkowych i deficytowych powinien być traktowany priorytetowo w procesie podejmowania przez władze oświatowe decyzji o rozpoczęciu w swoich placówkach kształcenia w zawodach już istniejących w ofercie innych instytucji oraz podczas rozważenia ewentualnej potrzeby korekty poziomu struktury i treści kształcenia zawodowego u siebie - szczególnie w aspekcie dużego napływu absolwentów szkół kształcących w zawodzie, którzy nie posiadają kwalifikacji zawodowych (brak zdanego egzaminu dyplomowego). Sporządziła: K. Ślimak- Kołodziejska doradca zawodowy 22