Ryzyko przedrozliczeniowe, Forward, Ford

Transkrypt

1 Ryzyko przedrozliczeniowe, Forward, Ford Andrzej Kulik /

2 Plan prezentacji Ryzyko przedrozliczeniowe Contango & Backwardation Ford 2

3 Ryzyko swapów Swapy zawieramy na okresy przewaŝnie przekraczające rok. Często jest to kilka lub kilkanaście lat. Z czasem zmienić się moŝe wysokość stóp procentowych (IRS) oraz kursów walutowych (CIRS). Jaki to wpływ na ryzyko? Który swap ma większe ryzyko IRS czy CIRS? 3

4 Rola zabezpieczenia Istotnym aspektem transakcji terminowych jest ryzyko kredytowe, czyli czy kontrpartner zapłaci przy rozliczeniu transakcji. Dlatego stosuje się zabezpieczenie (collateral), które naleŝy uzupełniać stosownie do wartości transakcji. Opis wysokości zabezpieczeń moŝe być częścią,,master agreement. W transakcjach giełdowych rolę,,master agreement przejmuje regulamin izby rozliczeniowej. 4

5 Master Agreement (Umowa ramowa) Standardowa forma prawna zawieranych transakcji OTC: Okoliczności kiedy moŝna skończyć, Przedwczesna wycena, Netting (wzajemna wycena), Na jaki rachunek płacimy, Collateral (zabezpieczenie), Sprawy podatkowe i prawne, Informacje teleadresowe etc. 5

6 Ciekawy aspekt ryzyka kredytowego W przypadku posiadania instrumentu pochodnego (forward, swap etc.) i dodatniej wyceny przed dniem końcowego rozliczenia kontrpartner moŝe stać się niewypłacalny nowy typ ryzyka ryzyko przedrozliczeniowe Powody: zmniejszenie jakości kredytowej poŝyczkodawcy zwiększenie spreadów na rynku zmiany parametrów rynkowych 6

7 Ryzyko Interest Rate Swap 7

8 Ryzyko CIRS 8

9 Ryzyko kontrpartnera Obecna i przyszłe koszty zastąpienia zmieniają się z czasem dla instrumentów pochodnych. NaleŜy oszacować ekspozycję w przypadku default NaleŜy wziąć pod uwagę efekty dywersyfikacji portfela oraz czynników minimalizujących ryzyko (zabezpieczenia, konwencje) Powinno być obliczone przez symulację dla całego portfela ekspozycji danego kontrpartnera Najlepiej charakteryzowane przez ekspozycję zmieniającą się w czasie a nie pojedyncza liczba 9

10 Ryzyko kontrpartnera Prosta metoda dodawania PSE TRANSAKCJI = OBECNE MTM + WORST CASE POTENCJALNY WZROST WARTOŚCI = OBECNE MTM + NOMINAŁ * CZYNNIK EKSPOZYCJI KREDYTOWEJ PSE CP PORTFELA = Σ PSE TRANSAKCJI 10

11 Czynniki ekspozycji kredytowej Uchwała KNB 1/

12 Ryzyko kontrahenta Potencjalna ekspozycja kontrpartnera Σ potencjalnych ekspozycji kaŝdej transakcji CURRENT POTENTIAL SWAP PAY OR MARKET INCREASE POTENTIAL NUMBER RECEIVE TENOR VALUE IN VALUE EXPOSURE ($mm) ($mm) ($mm) 1) PAY FIXED 5 yrs ) PAY FIXED 3 yrs ) RECV FIXED 5 yrs ) RECV FIXED 4 yrs Niespójne dodawanie stałych potencjalnych ekspozycji, które w rzeczywistości są wzajemnie wykluczające się TOTAL POTENTIAL EXPOSURE Co tutaj jest Ŝle? 12

13 Ryzyko kontrahenta Ryzyko kontrahenta zaleŝy od czynników rynkowych, dlatego moŝna je policzyć uŝywając metod symulacyjnych, które będą przedstawiały przyszłe zmiany czynników rynkowych 13

14 Symulacja zmian kursu walutowego EUR/PLN /09/ /12/ /03/ /06/ /09/

15 Metoda symulacyjna (1) 1. Symulacja ścieŝki zmiany wartości rynkowej, P, przez czas trwania kontraktu M(t) P Rozpoczęcie z obecnymi stawkami rynkowymi Symulacje scenariusza (ścieŝki) czynników rynkowych podczas wielu przyszłych dat, wielu lat uŝywając dane opisujące zmienności i korelacje 15

16 Metoda symulacyjna (2) 2. Dla kaŝdej symulowanej ścieŝki, P, zmierz potencjalną wartość rynkową kontraktu w czasie dla kaŝdej transakcji z kontrpartnerem K Do rozpatrywania kaŝdej transakcji naleŝy dodać informacje o naturze prawnej Dla kaŝdego scenariusza rozwoju wydarzeń naleŝy obliczyć potencjalną wartość rynkową kaŝdego kontraktu dla wielu dat w przyszłości uŝywając warunków kontraktu, obliczając jego wartość uŝywając odpowiednich modeli waluacyjnych 16

17 Metoda symulacyjna (3) Pętla po ścieŝkach P (tysiące) 3. Dla kaŝdej ścieŝki, P, oblicz potencjalną ekspozycję kontrpaartnera K w czasie Dla kaŝdego symulowanego scenariusza, w kaŝdym punkcie w przyszłości naleŝy przetransformować potencjalną wartość rynkową kaŝdego kontraktu w potencjalną wartość rynkową portfela poprzez dodawanie uwzględniające zabezpieczenia oraz sytuacje prawne Dla kaŝdego kontrpartnera K, dla kaŝdej ścieŝki M(t)P oblicz Exposure(t)K,P 17

18 Metoda symulacyjna (4) 4. Po symulacji tysięcy potencjalnych ścieŝek stawek rynkowych, M(t)P, oblicz profil ekspozycji dla kaŝdego kontrpartnera: potencjalna ekspozycja dla wysokiego poziomu ufności w określonych datach w przyszłości 18

19 Metoda symulacyjna Potencjalne koszty zastąpienia portfela kontraktów OTC w czasie obliczone dla pewnego poziomu ufności -bez dodatkowych transakcji -z uwzględnieniem nettingu i zabezpieczeń Profil ekspozycji kontrpartnera Potencjalny koszt wymiany (MPLN) Czas (miesiące) 19

20 Forward & Futures Kontrakty terminowe mogą być handlowane na: rynku OTC Forward, giełdzie Futures. Rozliczenia kontraktów są przeprowadzane: Forward okresowo, jak opisano w master agreement, Futures codziennie przez izbę rozliczeniową. Główna róŝnica to częstotliwość uzupełniania zabezpieczenia. 20

21 Forward & Futures Sposób handlowania: Forward tylko rynek pierwotny, Futures aktywny rynek wtórny. Przedmiot kontraktu: Forward dowolny, Futures standaryzowany, gdzie będą obroty. Uczestnicy: Forward znany jest kontrpartner, Futures anonimowi. 21

22 Na co są kontrakty terminowe? Parametry finansowe: wartość indeksu giełdowego, wysokość kursu walutowego, wysokość stóp procentowych, MoŜe być fizyczna dostawa np. obligacje. 22

23 Na co są kontrakty terminowe? Towary: surowce energetyczne (ropa, gaz, crack spread), elektryczność, metale szlachetne (złoto, srebro, platyna), metale (miedź, aluminium, cynk), rolnicze (półtusze, soja, ziemniaki), pogoda (średnia temperatura). Fizyczna dostawa! Wszystkie przedmioty kontraktów nazywamy instrumentami bazowymi! 23

24 Futures Cena rozliczeniowa Stopa procentowa = 100-wartość 24

25 Contango 4,5 Euribor 3M (%) 3 1,5 0 Spot Czas (M) F = S *(1 + r) T 25

26 Backwardation 32 Cena za baryłkę ($) Spot Czas (M) F S *(1 + r) T 26

27 Inwestorzy na rynku instrumentów pochodnych Na rynku funkcjonują trzy grupy inwestorów: spekulanci, arbitraŝyści, zabezpieczający się. W jaki sposób wykorzystują oni kontrakty terminowe? 27

28 Spekulacja Jest grudzień 2003, zakładam, Ŝe będzie ostra zima. Co robić? Kupuję 1000 futures na ropę (Mar 04) baryłek Cena kontraktu Depozyt zabezpieczający 10% ($3.01 miliona). Zamykam w lutym po Zysk: 1000*1000*( )=$1.4 miliona. Rentowność: 1.4 R = = 46.5% 3.01 Dźwignia Finansowa! 28

29 Ryzyko strategii Zyski i straty związane są nie z wartością depozytu, ale ze zmianami cen miliona baryłek. Rozkład na czynniki proste: posiadanie jednego kontraktu to posiadanie 1000 baryłek ropy! Główny czynnik ryzyka: spadek cen ropy.! 29

30 Spekulacja bez futures Zakładam, Ŝe będzie ostra zima. Co robić? Kupuję baryłek po $30. Koszt $30 milionów. Sprzedaję w lutym po Zysk: *( )=$1.4 mln. Rentowność: R = Koszt składowania? 1.40 = 4.67% 30 30

31 Hedging Mam portfel indeksowy o wartości zł. WyjeŜdŜam na trzy miesiące. Co robić? Futures indeksu ma cenę zł (indeks 1500). Rozkład na czynniki proste: sprzedaŝ jednego kontraktu to tak jak bym posiadał krótką pozycję w akcjach o wartości zł (wartość futures*mnoŝnik). Czynnik ryzyka: wzrost cen indeksu.! Dlatego sprzedaję 10 kontraktów ( /15 000) (-10). 31

32 Hedging Mam portfel indeksowy o wartości zł. WyjeŜdŜam na trzy miesiące. Co robić? Futures indeksu ma cenę zł (indeks 1500). Sprzedaję 10 kontraktów ( /15 000) (-10). Po trzech miesiącach indeks wynosi Futures ma cenę zł. Portfel ma wartość zł. Zysk na futures: -10*( )= zł Strata na portfelu: = zł Zysk razem: 1000 zł 32

33 ArbitraŜ Lokata Mam złotówki Mam złotówki 6M mam euro Mam euro Lokata 33

34 Jak Ford stracił miliard dolarów KaŜdy samochód opuszczający fabrykę musi mieć katalizator. W pierwszych katalizatorach wykorzystywano platynę. Na początku 1990 roku Ford opracował technologię budowy katalizatorów z wykorzystaniem palladu. Na jeden katalizator potrzeba około uncji palladu. 34

35 Pallad jest metalem rzadkim... Pallad podobnie jak platyna jest metalem rzadkim. Światowe zapotrzebowanie na ten metal zaspokajają po połowie RPA i Rosja. W latach popyt na pallad wzrósł czterokrotnie! Cena palladu nie przekraczała $200 za uncję z powodu duŝych zapasów w Rosji. W 1997 roku Rosja wstrzymała dostawy... 35

36 Reakcja rynku na wstrzymanie dostaw 400 Cena palladu za uncję (USD) Rosja ogłasza wstrzymanie dostaw 100 mar-97 cze-97 wrz-97 gru-97 mar-98 cze-98 Cena w ciągu roku wzrosła o 160% 36

37 Nadciąga apokalipsa Nowe wymogi w sprawie emisji spalin powodują wzrost zapotrzebowania. Samochód nie moŝe opuścić fabryki bez katalizatora! Slogan Forda ``Cleaner, Safer, Sooner zobowiązuje. Ford początkowo bagatelizuje problem w przeciwieństwie do GM. A w Rosji w dalszym ciągu niepewność, ustępuje Prezydent Jelcyn. Zaczynają się zakupy na wyścigi. 37

38 Zakupy na wyścigi 700 Cena palladu za uncję (USD) mar-97 wrz-97 mar-98 wrz-98 mar-99 wrz-99 mar-00 W ciągu trzech lat cena wzrosła o 460%! 38

39 Powstaje plan Departament zaopatrzenia kupował potrzebne ilości na rynku spot. Departament proponuje zakup kontraktów terminowych na pallad. Departament skarbu, który codziennie stosuje instrumenty pochodne na walutę i stopy procentowe nie utrzymuje kontaktów z zaopatrzeniem. 39

40 Powstaje plan Brak kontaktów z laboratorium badawczym Forda. W 2000 roku Ford kupuje około 1.5 miliona uncji palladu. Jest głównym graczem na rynku. Niepewność co do przyszłości Rosji Ceny idą do góry! Silny popyt 40

41 Ceny palladu osiągają szczyty 1100 Cena palladu za uncję (USD) Ceny wzrosły o ponad 700 %! 100 mar-97 gru-97 wrz-98 cze-99 mar-00 gru-00 41

42 Balon pęka Laboratorium badawcze Forda znajduje sposób na ograniczenie wykorzystania palladu o połowę. Rosja zaczyna normalnie dostarczać pallad na rynek. Kopalnie w RPA zwiększają swoje wydobycie o 50%. Ceny zaczynają spadać. 42

43 Czy to nie jest kurs spółki internetowej? 1100 Tak się spekuluje na palladzie! Cena palladu za uncję (USD) mar-97 gru-97 wrz-98 cze-99 mar-00 gru-00 wrz-01 43

44 Konsekwencje Ford posiada duŝe zapasy palladu, kupionego po astronomicznych cenach. Konieczność wyceny posiadanych zapasów według cen rynkowych powoduje utworzenie miliardowej rezerwy w wynikach za 2001 rok. 44

45 Konsekwencje Uwaga nr 16 do skonsolidowanego sprawozdania finansowego Ford Co. Metale szlachetne (głównie pallad) są uŝywane w katalizatorach w celu ograniczenia emisji spalin musieliśmy utworzyć rezerwę na wartość zgromadzonego metalu zgodnie z rzeczywistą wartością zgodnie ze standardem FASB 133 kontrakty terminowe na pallad zostały wycenione do rynku na koniec Rezerwa na pallad wyniosła 953 miliony dolarów 45

46 Wnioski Niewydolny proces rozwiązywania problemów biznesowych. Brak kontaktów pomiędzy działami. Zadufanie i przesadna wiara we własne siły. Nieznajomość instrumentów pochodnych. Brak ogólnego systemu transakcyjnego. Rozmyta odpowiedzialność za działalność handlową. Senior management nie rozumie sytuacji. Brak edukacji wśród pracowników. 46