Reforma emerytalna w ±wietle modelu z nakªadaj cymi si pokoleniami (OLG)

Transkrypt

1 Reforma emerytalna w ±wietle modelu z nakªadaj cymi si pokoleniami (OLG) Jan Hagemejer, Krzysztof Makarski, Joanna Tyrowicz wsparcie: Marcin Bielecki, Agnieszka Borowska, Karolina Goraus GRAPE@WNE UW/SGH/NBP 2 listopada 2013

2 Wprowadzenie Skrócony plan Problemy i pytania badawcze Zmiany demograczne wpªywaj na stabilno± (skaln i polityczn ) systemów emerytalnych Reforma emerytalna : (DB => DC) + (PAYG => cz ±ciowe FF), w dªu»szym okresie pozwala na obni»enie obci»enia skalnego, ale powoduje spadek stóp zast pienia (reforma emerytalna 1999) Pytania: jak rozªo»y jej koszty mi dzy obecne i przyszªe pokolenia? Jaki jest wpªyw na oszcz dno±ci (kapitaª i PKB) oraz poda» pracy? Rozwa»ania dotycz ce dobrobytu Krótkookresowe koszty reformy s wysokie, a krótkookresowe korzy±ci z niej zaniechania - du»e (reformy JVR 2011 i 2013)

3 Wprowadzenie Skrócony plan Dzisiejsza prezentacja 1 (Znacznie skrócony) opis modelu 2 Reforma emerytalna Reformy emerytalne min. Rostowskiego (JVR) 2011 i 2013

4 Wprowadzenie Model ogólnie Gªówne cechy modelu (1) Konsument (optymalizacja wewn trzokresowa i mi dzyokresowa) wybór konsumpcja/oszcz dno±ci, niespójno± preferencji w czasie decyzje o poda»y pracy - wybór praca/czas wolny 80 pokole«, model rozwi zywany dla ka»dego roku Reprezentatywny producent (funkcja Cobba-Douglasa z post pem uciele±nionym w pracy) Rynki pracy i kapitaªu Rz d: opodatkuje czynniki produkcji i konsumpcj, wydaje na spo»ycie publiczne, decyt FUS i obsªug dªugu Zmienny wiek emerytalny System emerytalny przed i po reformie 1999 (DB+PAYG => NDC+PAYG i FF+DC)

5 Wprowadzenie Model ogólnie Gªówne cechy modelu (2) Modelowanie: steady state i ±cie»ka przej±cia mi dzy dwoma SS ±cie»ka przej±cia: 60 okresów prognozy demogracznej + nowy stan ustalony = 250 okresów baseline okresów bez reformy, scenariusze okresów z reform Lump-Sum Redistribution Authority (LSRA) - transfery mi dzypokoleniowe i ocena skutków dobrobytowych Demograa (na podstawie prognozy demogracznej do 2060 r), Indywidualna produktywno± pracy zale»na od wieku - BAEL cie»ka tempa wzrostu produktywno±ci pracy - AWG Kalibracja w oparciu o wielko±ci z Rachunków Narodowych

6 Scenariusze reformy 1999 Zaªo»enia Punkt startowy/baseline: system DB PAYG o stopie zast pienia 60% b 1,j,t = ρ j,t w t oraz b 2,j,t = 0 System docelowy: cz ±ciowo kapitaªowy system DC cze± systemu pozostaje PAYG albo tzw. NDC Model skalibrowany do danych ZUS o uczestnictwie w nowym systemie oraz kapitale pocz tkowym Finansowanie decytu FUS (5 alternatyw): podatek kwotowy, podatek od pracy, podatek od konsumpcji czasowe zwi kszenie dªugu, potem spªata przez zwi kszenie podatku od pracy lub konsumpcji Dwie stopy procentowe: rynkowa na inwestycjach stopa dla inwestycji bez ryzyka dla obligacji pa«stwowych

7 Baseline Dwudziestolatkowie

8 Baseline miertelno±

9 Baseline Wiek emerytalny

10 Baseline Emeryci/pracuj cy

11 Baseline Emerytury jako % PKB (baseline)

12 Caªkowite efekty makroekonomiczne reformy 1999 Wyniki w relacji do baseline Closure GDP Labor supply Capital Period D97 ω at ω D97 ω at ω D97 ω at ω Labor tax Cons tax Debt with τ l Debt with τ l

13 Wyniki Podsumowanie wyników Makroekonomiczne efekty reformy emerytalnej s umiarkowane Przyrost PKB 0.5% przez dekad, 3% przez 50 póª wieku Dodatkowy przyrost PKB gªównie efektem przyrostu zasobu kapitaªu (8-9% w stosunku do baseline) Niewielkie efekty na poda» pracy Wi ksze efekty reformy przy produktywno±ci pracy rosn cej z wiekiem

14 Wyniki Efekty skalne Utrzymanie starego systemu emerytalnego (z niezmienionymi stopami zast pienia) wymagaªoby znacznego wzrostu podatków Przez ponad 30 pierwszych lat od reformy koszty systemu emerytalnego odzwierciedlone s wy»sz stop podatkow w scenariuszach reformy Po tym nast puje skokowy wzrost domykaj cej system stopy podatkowej (w ±cie»ce bazowej).

15 Wyniki Dostosowanie skalne: podatek dochodowy

16 Wyniki Dostosowanie skalne: podatek od konsumpcji

17 Wyniki Dostosowanie skalne: dªug plus podatek konsumpcyjny

18 Wyniki Dostosowanie skalne: dªug plus podatek od pracy

19 Wyniki Stopy zast pienia w relacji do baseline

20 Wyniki Efekty dobrobytowe Reforma emerytalna powoduje (w relacji do scenariusza bazowego): spadek stóp zast pienia wzrost bie» cego opodatkowania/dªugu w celu pokrycia kosztów reformy obni»enie si opodatkowania w przyszªo±ci i skali znieksztaªce«cen relatywnych w modelu Efekty te b d wpªywaªy na: obni»enie si dobrobytu bie» cych pokole«zwi kszenie si dobrobytu przyszªych pokole«efekty te s du»e - do 7% caªkowitej»yciowej konsumpcji

21 Wyniki Ekwiwalent konsumpcji

22 Dekompozycja Dekompozycja skutków reformy Reforma skªada si de facto z dwóch cz ±ci: DB > DC (przej±cie ze zdeniowanego ±wiadczenia na zdeniowan skªadk ) PAYG>FF (przej±cie z systemu repartycyjnego na system cz ±ciowo-kapitaªowy. Dekompozycja dwóch efektów poprzez: stworzenie hipotetycznego scenariusza, w którym reforma 1999 polega wyª cznie na stworzeniu pierwszego lara (100% skªadki).

23 Dekompozycja Dekompozycja skutków reformy: wyniki Wi kszo± efektów reformy to efekty przej±cia z systemu DB na system DC te efekty s ujemne dla»yj cych pokole«ze wzgl du na spadek stóp zast pienia dodatnie efekty dla przyszªych pokole«reforma PAYGFF ma du»e krótkookresowe koszty dobrobytowe, gdy nansuje j si wzrostem bie» cych podatków. Domykanie podatkiem dochodowym jest mniej szkodliwe ni» domykanie podatkiem od konsumpcji. Czasowe zwi kszenie dªugu pozwala na rozªo»enie kosztów reformy mi dzy pokolenia i zmniejsza krótkookresowy ujemny wpªyw reformy na dobrobyt.

24 Dekompozycja Dekompozycja - dªug i podatek od konsumpcji

25 Dekompozycja Dekompozycja - dªug i podatek dochodowy

26 Cz ± II: Reformy JVR Zaªo»enia Warianty reformy Baseline: reforma z RS1: zmniejszenie skªadki do OFE z 7.3% do 2.3%-3.5% i subkonto w ZUS (wi kszy I lar) Reformy JVR z 2013: 2013RS2: skªadka do OFE 2.92% + tylko akcje w OFE, ZUS = 12.22% (fundusz pªac) % ( PKB) 2013RS3: 2013RS2 + dobrowolno± OFE - wariant faktycznie wybrany 2013RS4: 2013RS3 + wzrost skªadki: ZUS = 17.52% (12.22% +5.3%) + OFE (4%) Dobrowolno± OFE: 50% czªonków zostanie w OFE.

27 Cz ± II: Reformy JVR Zaªo»enia Zaªo»enia symulacji W scenariuszu bazowym dªug mo»e narosn do 55% PKB do roku 2060, potem powolne spªacanie do 45% PKB Scenariusz (zmiana skªadek) : 1 zachowujemy ±cie»k podatków i dostosowujemy dªug w czterech reformach 2 (nie dzisiaj) zachowujemy ±cie»k dªugu i dostosowujemy podatki w czterech reformach Od 2050 dªug ma zbiega do poziomu 45% PKB

28 Wyniki: stopy zast pienia Scenariusze 2011RS3 daje najni»sze stopy zast pienia w stosunku do innych propozycji

29 Efekty skalne: skumulowany decyt FUS Scenariusz 2013RS1 jest lepszy ni» scenariusz 2011RS1 dla poziomu decytu FUS

30 Wyniki: dªug publiczny Spadek dªugu w relacji do PKB w stosunku scenariusza bazowego Wariant 2013RS3 znacz co lepszy ni» 2011RS1

31 Wyniki: poziom kapitaªu Wszystkie scenariusze przynosz wzrost zasobu kapitaªu dzi ki redukcji dªugu publicznego w ±rednim i krótkim (2013RS3 wi kszy ni» w 2011RS1) W dªugim okresie 2011RS1 jest lepszy ni» scenariusz 2013RS3 dla poziomu kapitaªu Dekumulacja kapitaªu zwi zana z wzrostem dªugu publicznego po

32 Cz ± II: Reformy JVR Wyniki Efekty dobrobytowe (wynik netto LSRA) Scenariusz Ekwiwalent konsumpcji 2011R1-0,05% 2013R2-0,16% 2013R3-0,13% 2013R4-0,40% Wszystkie scenariusze reformy pogarszaj dobrobyt w stosunku do scenariusza bazowego. Ze wzgl du na niskie stopy zast pienia w scenariuszach 2013R3 i 2013R4 redukcja dobrobytu jest najwi ksza.

33 Cz ± II: Reformy JVR Wyniki Wnioski Model OLG, by oszacowa skutki (dobrobytowe) reformy emerytalnej w Polsce + w jaki sposób nansowa tego typu reformy wprowadzenie systemu cz ±ciowo FF generuje koszt = nansowanie go dªugiem zapewnia optymaln redystrybucj mi dzypokoleniow wprowadzenie systemu DC znacz co obni»a emerytury i podnosi dobrobyt, JE LI spadaj obci»enia skalne zastrze»enie: nasi konsumenci optymalizuj (uprzedzaj zªy rozwój wypadków) Poprawianie reformy z 1999 roku nie rozpatrujemy kwestii optymalnej struktury rynkowej (efektywno± inwestycji, opªaty, struktura konkurencji pomi dzy OFE); tylko warianty reform JVR przyj ta propozycja z 2013 roku pogarsza sytuacj emerytów wobec zmian z 2011 roku ale poprawia saldo bud»etu Model ±lepy na kwestie ekonomii politycznej, wiarygodno± obietnic, itp.