Maksymalizacja zysku

Transkrypt

1 ZARZĄDZANIE FINANSAMI Dr inŝ. Arkadiusz Górski B1 313/314 Wt od Tel ZARZĄDZANIE FINANSAMI WSTĘP RYNKI FINANSOWE WARTOŚĆ PIENIĄDZA W CZASIE PROGRAM Cele i funkcje zarządzania finansami Wartość pieniądza w czasie kapitałowy i pienięŝny oraz papiery wartościowe. Wycena papierów. Źródła finansowania przedsięwzięć gospodarczych, koszt i ryzyko Opłacalność inwestycji kapitałowych i CML Teoria portfelowa ZARZĄDZANIE FINANSAMI Podejmowanie decyzji finansowych i inwestycyjnych zapewniających rozwój firmy, Decyzje dotyczące określenia, które aktywa kupić i w jakiej ilości oraz działania związane z pozyskaniem środków finansowych Rola zarządzania finansami Przedsiębiorstwo jest podmiotem gospodarczym prowadzącym działalność w celach zarobkowych i na własny rachunek, mającym na celu przynoszenie zysku, czyli osiąganie nadwyŝki przychodów nad kosztami. KOSZTY NADWYśKA SPRZEDAś kapitałowy wycenia kaŝdą dostępną informację a ceny papierów wartościowych są odbiciem wszystkich podanych do publicznej wiadomości danych. Co znaczy, Ŝe kaŝda nowa informacja zostaje zdyskontowana przez rynek kapitałowy. Dobre wiadomości będą prowadziły do wzrostu cen akcji tak samo jak złe do spadku Zmiany cen Przedsiębiorstwa o dobrych wynikach Przedsiębiorstwa o złych wynikach Miesiące odnośnie daty ogłoszenia wyników finansowych Czy decyzje menedŝerskie zapewnią efektywność działania, polepszą wizerunek firmy, trudno orzekać juŝ w momencie podejmowania decyzji. Efekty decyzji uwidoczniają się dopiero w przyszłości, czasami bardzo odległej. Liczba parametrów wpływających na przyszłe wyniki działania jest bardzo duŝa. Działalność rozumie się jako realizację określonych przedsięwzięć gospodarczych. A pojęcie przedsięwzięcia wyjaśniono na rysunku. Modernizacja Modernizacja istniejącej istniejącej produkcji. działalności inne PRZEDSIĘWZIĘCIE Restrukturyzacja przedsiębiorstwa Rozpoczynanie działalności Wprowadzenie nowej technologii. Rozszerzenie działalności Rozszerzenie rynku. Realizacja przedsięwzięć gospodarczych wymaga określonych środków na sfinansowanie pokrycia kosztów: działalności operacyjnej (materiały i surowce, płace, energię, sprzedaŝ), ogólnych działalności i administracji (podatki od wynagrodzeń, ubezpieczenia społeczne, odsetki od poŝyczek, podatki dochodowe, dywidendy), inwestycyjnych (opracowanie projektów inwestycyjnych, zakup maszyn i urządzeń, zakup technologii, zakup know how, licencji, inne). 1

2 Cel działalności gospodarczej Maksymalizacja zysku Rozwój i przetrwanie Maksymalizacja wartości firmy Maksymalizacja zysku Niegdyś najczęściej zakładało się, Ŝe maksymalizacja zysku jest podstawowym celem zarządzania finansami. W modelach mikroekonomicznych jest to kryterium dominujące i wiele praw, wynikających z tych właśnie modeli moŝe mieć zastosowanie w zarządzaniu finansami w niektórych, specyficznych problemach. Podejście takie ma jednak wiele ograniczeń Ograniczenia Po pierwsze, mikroekonomiczne modele, które maksymalizują zysk, są statyczne, nie uwzględniają czasu. Nie dają moŝliwości wyjaśnienia, porównania zysków długoi krótkoterminowych. Tymczasem większość decyzji, podejmowanych przez menedŝerów finansowych, musi uwzględniać wymiar czasu. Na przykład decyzje dotyczące wydatków kapitałowych, które stanowią jądro funkcji finansów, mają długoterminowy wpływ na obraz firmy. MenedŜer finansowy musi ciągle balansować pomiędzy krótko- i długoterminowymi zyskami, które związane są z decyzją długoterminową. Drugie ograniczenie modeli opartych na maksymalizacji zysku dotyczy samej definicji zysku. Czy firma powinna maksymalizować wartość zysku w złotówkach (bezwzględną), czy teŝ stopę zysku (wartość względną)? Jeśli stopę zysku, to jaką zysk do wartości sprzedaŝy, do aktywów ogółem, czy moŝe do kapitału firmy? Jaką miarę zysku przyjąć księgową, czy teŝ ekonomiczną? Trzeci problem jest związany z niemoŝnością określenia przez menedŝera w sposób pewny ryzyka związanego z alternatywnymi decyzjami. Przykładowo, projekty generujące identyczne przyszłe oczekiwane dochody i wymagające takich samych wydatków, mogą być kompletnie odmienne pod względem związanego z nimi stopnia ryzyka. MenedŜer finansowy dokonuje decyzji na podstawie metod analizy ryzyka, które nie wykorzystują mikroekonomicznych modeli deterministycznych, ale korzystają z modeli statystycznych. Mimo powyŝszych niedogodności, trzeba jednak przyznać, Ŝe model zachowania firmy, oparty na maksymalizacji zysku, wprowadza wiele łatwych do zastosowania, intuicyjnych moŝliwości podziału i przydziału środków do poszczególnych zadań, czyli alokacji środków. Cel nadrzędny Współczesny świat finansów uznaje za cel nadrzędny maksymalizację wartości firmy albo nieco ogólniej ale mniej precyzyjnie matematycznie maksymalizację bogactwa właścicieli Cel działalności gospodarczej W przypadku człowieka maksymalizacja bogactwa, w odniesieniu zaś do podmiotu gospodarczego maksymalizacja wartości podmiotu, dzięki której następuje maksymalizacja bogactwa właścicieli. WARTOŚĆ DLA WŁAŚCICIELI = WARTOŚĆ FIRMY - ZADŁUśENIE Przyszłe Przepływy PienięŜne Wartość firmy Zdyskontowane wg Średniego WaŜonego Kosztu Pozyskania Kapitału (WACC) Wpływy: zysk obrotów zysk gotówkowy Wypływy: podatek zapłacony środki trwałe kapitał obrotowy WACC: koszt kapitału koszt zadłuŝenia struktura kapitału Stan posiadania, czyli bogactwo właściciela (akcjonariusza), moŝe być mierzony róŝnymi metodami. a. Jako rynkowa wartość posiadanych przez niego akcji. b. Jako księgowa wartość firmy. c. Jako wartośćśrodków trwałych firmy. Szacując swój stan posiadania i dąŝąc do powiększania go inwestor rozwaŝa róŝne charakterystyki firmy, które mogą stanowić cele zarządzania finansami. Wartość firmy wzrasta z róŝnych powodów. Historia i dzień dzisiejszy znanych, duŝych firm pokazuje, Ŝe czasami wartość wypłacanych dywidend przekracza wypracowany zysk. Wszystko to po to, aby obraz firmy w oczach potencjalnych nabywców akcji nie został zmieniony. Zdarza się, Ŝe firmy amerykańskie zaciągają w bankach kredyty po to tylko, aby utrzymać politykę w zakresie dywidend, ich stały lub często regularnie wzrastający poziom zysk dywidenda Natomiast utrata pozytywnego obrazu w oczach potencjalnych akcjonariuszy moŝe doprowadzić do bankructwa firmy, nikt nie zechce bowiem być właścicielem niedochodowej firmy. Wartość wypłaconych dywidend na akcję i zysk na akcję firmy General Motors w latach

3 zl Inne cele finansowe Poza celami związanymi z zyskiem, zyskiem na akcję EPS i dywidendą na akcję DPS, spółki mogą ustalać jeszcze inne cele: a. narzucenie ograniczeń co do poziomu dźwigni finansowej lub długu. Na przykład, zarząd spółki ustala, Ŝe: i. stosunek długu długoterminowego do kapitału włoŝonego nie moŝe przekraczać określonej wartości, na przykład 1:1; ii. koszt długu czyli wartość odsetek nie moŝe być wyŝsza niŝ, na przykład, 25% zysku przed odliczeniem odsetek i podatku. b. ograniczenie co do zysku zatrzymanego. Na przykład, zarząd decyduje, Ŝe stosunek zysku podzielonego do wartości wypłaconych dywidend nie powinien być mniejszy, niŝ 2.5 raza. c. ograniczenie co do zysku operacyjnego. Na przykład, zarząd ustala, Ŝe stosunek zysku do sprzedaŝy powinien wynosić minimalnie 10%, lub teŝ, Ŝe stopa zwrotu z kapitału zaangaŝowanego powinna wynosić minimalnie 20%. Cele niefinansowe i społeczne Sukcesy firmy (jak i jej poraŝki) często oddziałują na dobrobyt wielu grup społecznych: pracowników (załóg), dostawców, klientów i bezpośrednio sąsiadującej z firmą społeczności. Dobro załogi Dobro zarządu Dobro dostawców i klientów Dobro społeczne. Dobro załogi Firma powinna dbać o godziwe wynagrodzenie pracowników, dogodne i bezpieczne warunki pracy, stwarzanie warunków rozwoju pracowników i zapewnienie im kariery i dobrych emerytur. Jeśli wystąpi nadmierne zatrudnienie, firma powinna pokrywać koszty płac, lub szukać pracownikom nowych stanowisk pracy. Dobro zarządu MenedŜerowie często podejmują decyzje w celu polepszenia własnych warunków, nawet, jeśli decyzje te powodują wydatki pienięŝne, zmniejszające zysk. Wysokie płace, samochody słuŝbowe, drogie hotele w czasie wyjazdów słuŝbowych, itp. Dobro dostawców i klientów (odbiorców) Odpowiedzialność firmy względem klientów uwidacznia się w działalności firmy na rzecz rozwoju produktu lub usługi, w zapewnieniu jakości produktu oczekiwanej przez klientów i uczciwej z nimi współpracy. Odpowiedzialność względem dostawców polega na utrzymywaniu właściwego, odpowiedniego poziomu kontaktów handlowych. Wielkość spółek daje im przewagę w roli kupującego. Dostawcy powinni móc polegać na terminach płatności ustalonych w kontraktach handlowych i z kolei terminowo wywiązywać się z dostaw. Dobro społeczne Zarząd spółki powinien być świadomy roli, jaką musi pełnić firma, aby zachować i poprawiać stosunki dobrosąsiedzkie. Na przykład, firmy naftowe sąświadome swojej roli producentów i dostawców energii dla społeczności, która to produkcja wymaga szczególnych inwestycji w ochronęśrodowiska i ograniczonych zasobów surowcowych Ziemi. Wiele firm wprowadza ulgi i prowizje w obsłudze organizacji publicznych. Spełnianie celów niefinansowych ogranicza moŝliwość osiągania celów finansowych, ale ich nie neguje. Znaczy to jednak, Ŝe skupianie się tylko i wyłącznie na celach finansowych maksymalizacji bogacenia się właścicieli jest zbytnim uproszczeniem. Cele finansowe muszą uwzględniać równieŝ te inne cele. Praktyka wykazuje, Ŝe w perspektywie długoterminowej spełnienie tych celów ułatwia osiągnięcie celu podstawowego. Cele wielokryterialne. Głównym problemem w ustalaniu celów wielokryterialnych na które składają się cele podstawowe i uzupełniające jest fakt, Ŝe często cele elementarne (składowe) kolidują ze sobą, albo nie są osiągane w tym samym czasie. Jeśli wystąpi taka sytuacja, pewien kompromis musi być zaakceptowany. Zadania strategiczne mogą być dość zróŝnicowane i obejmować wzrost kapitałowy firmy, uzyskanie przewagi konkurencyjnej na istniejących rynkach, poszerzenie rynku lub asortymentu produktów, obniŝenie ryzyka działalności itd. Miejsce zarządzania finansami Z a r z ą d z a n i e f i r m ą Zarządzanie MenedŜer zasobami rzeczowymi Zarządzanie Zarządzanie Zarządzanie Zarządzanie personelem marketingiem finansami procesami Ziemia, B a n k budynki, maszyny, itp.. 3

4 PARENT licencja OBLIGACJE Główny księgowy odpowiada za wszystkie działania księgowo ewidencyjne. Księgowość finansowa zajmuje się przygotowaniem sprawozdań finansowych firmy: bilansu, rachunku wyników, sprawozdań z przepływów finansowych. Księgowość kosztów zajmuje się przygotowaniem budŝetu operacyjnego firmy i monitorowaniem, czyli ciągłym procesem kontroli jej działów i oddziałów. Rozliczanie podatków ta jednostka przygotowuje zapisy dla potrzeb podatkowych (VAT, dochodowy, inne). Przetwarzanie danych ta jednostka zajmuje się głównie techniczną, informatyczną stroną księgowości spółki i płac oraz współpracuje w odpowiednim zakresie ze wszystkimi jednostkami. Funkcje menadŝera finansowego Zarządzanie płynnością finansową, zarządzanie gotówką i krótkoterminowym inwestowaniem w papiery wartościowe, Analiza budŝetowania kapitałowego, Planowanie i prognozowanie finansowe, Planowanie i ocena efektywności inwestycji oraz pozyskiwanie środków finansowych na ich realizację, analiza kredytów, Koordynacja i kontrola, Działania na rynkach finansowych Współpraca z inwestrorami folie o rynku Przykładowe decyzje finansowe zarządzanie finansami BudŜetowanie Planowanie menedŝer krótkoterminowe kredyty inwestycyjne emisje akcji kredyty i poŝyczki Rada Nadzorcza Prezes zarządu Komisja finansowa Przykład organizacyj nych zaleŝności Dyrekcja Inwestorzy Głowni klienci Związki zawodowe Raporty finansowe Administracja rządowa Społeczeństwo Dziedziny wspomagające zarządzanie finansami Dziedzina decyzji finansowych Vice Prezes osobowych Księgowość finansowa Vice Prezes Vice Prezes Vice Prezes Vice Prezes marketingu finansów technologii produkcji Kierownik Główny księgowy finansowych Księgowość Przetwarzanie Podatki kosztów danych GUS Administracja Raporty specjalne Raporty podatkowe Księgowość Dane i raporty dla menedŝerów Urząd Skarbowy 1. Analiza inwestycji 2. Zarządzanie kapitałem obrotowym 3. Źródła i koszty funduszy 4. Ustalanie struktury kapitałowej 5. Polityka dywidendowa 6. Analiza ryzyka i stopy zwrotu wpływ na wspomaganie wspomaganie Dyscypliny podstawowe 1. Księgowość 2. Makroekonomia 3. Mikroekonomia Inne dyscypliny 1. Marketing 2. Produkcja 3. Metody ilościowe Zarządzanie gotówką Analiza budŝetowania kapitałowego Planowanie finansowe Analiza kredytów Relacje inwestorów Zarządzanie funduszem emerytalnym MenedŜerowie Odbiorcy działu finansowego Maksymalizacja bogacenia się akcjonariusza Dziedziny wspomagające zarządzanie finansami Wszystkie metody decyzyjne dotyczące szacowania przyszłych efektów są metodami wspierającymi podejmowanie decyzji, a nie zastępującymi je. To menedŝer podejmuje decyzję i jest za nią odpowiedzialny, a nie metoda taka czy inna. Zadaniem menedŝera jest podjęcie najlepszej decyzji w danych warunkach, czasie, przy danej informacji, którą dysponuje, i wykorzystując całą swoją wiedzę, metody wspierające decyzję i swoje doświadczenie. ZARZĄDZANIE FINANSAMI Środki Zobowiązania obrotowe bieŝące otoczenie prawno Dług gospodarcze długoterm. Środki Akcje trwałe uprzywil. Akcje zwykłe Ryzyko i oczekiwana stopa zwrotu Wartość rynkowa firmy wartości niematerialne i prawne Zarządzanie pasywami i aktywami A ziemia budynki maszyny inwestycje Majątek trwały akcje na dywidendę kupony lokaty kapitałowe naleŝności długoterminowe 4

5 Zarządzanie pasywami i aktywami Zarządzanie pasywami i aktywami A Środki obrotowe PASYWA Do najwaŝniejszych decyzji determinujących rozwój organizacji naleŝą strategiczne decyzje inwestycyjne i finansowe. Od ich trafności zaleŝy potencjalna perspektywiczna konkurencyjność przedsiębiorstwa, jego udział w rynku i moŝliwość generowania zysków. weksle czeki naleŝności lokaty kupony na krotkoterm. dywidendę udział kredyt weksle czeki zapasy papiery wartościowe krótkoterminowe gotówka kapitał Obligacja pozyczki kredyty krotkoterm. Kapitał własny Kapitał obcy Zobowiązania krótkoterminowe Funkcje zarządzania finansami Zarządzanie inwestycjami Zarządzanie źródłami finansowania Instrumenty finansowe Współczesne rynki finansowe oferują instrumenty, które umoŝliwiają i ułatwiają obrót aktywami kapitałowymi, a tym samym wspomagają rozwój przedsiębiorstw RYNEK towarowy finansowy pracy pienięŝny kapitałowy walutowy czynników produkcji i nieruchomości papierów wartościowych terminowy kredytów RYNEK towarowy pracy finansowy walutowy PienięŜny Kapitałowy czynników kredytowy nieruchomości produkcji rynek papierów wartościowych obrót na rynku giełdy pozagiełdowym Rynki finansowe Obejmują transakcje, których rezultatem jest kreowanie i obrót aktywami finansowymi, UmoŜliwiają przepływ funduszy pomiędzy podmiotami oszczędzającymi a dokonującymi inwestycji, Składa się z wielu róŝnego rodzaju instytucji oraz podmiotów obsługujących osoby prawne i fizyczne. Rynki finansowe Uczestnikami rynku finansowego są funduszodawcy (poŝyczkodawcy, kredytodawcy, kapitałodawcy) i funduszobiorcy, czyli jednostki, których zapotrzebowanie na fundusze przekracza (w krótkim lub dłuŝszym okresie) moŝliwości wygospodarowania ich z własnej działalności; wykazują niedobór, deficyt finansowy i muszą korzystać z zewnętrznych (własnych lub obcych, źródeł finansowania. Za moŝliwość korzystania z cudzych funduszy gotowi są ponieść odpowiednie koszty 5

6 pienięŝny Następuje tutaj przekazanie pieniądza z miejsca gdzie jest go w nadmiarze do miejsca zapotrzebowania. Przedmiotem obrotu są krótkookresowe instrumenty, przede wszystkim o charakterze zobowiązań o Ŝywotności nie przekraczającej 1 roku. Przepływ następuje poprzez udzielenie kredytu (poŝyczki) lub teŝ sprzedaŝ papierów wartościowych. kapitałowy kapitałów średnio- i długookresowych, na którym kapitał pozyskiwany jest poprzez emisję instrumentów finansowych. W szerokim ujęciu obejmuje równieŝ kredyty ponad 1 rok. Kojarzony jest równieŝ z majątkiem trwałym walutowy Transakcje polegające na kupnie i sprzedaŝy walut i instrumentów finansowych wycenionych w innej walucie aniŝeli krajowa. instrumentów pochodnych instrumentów, których wartość zaleŝy od wartości innych aktywów, na które instrumenty te zostały wystawione. UmoŜliwiają zakup lub sprzedaŝ aktywów w przyszłości po cenie ustalonej w momencie wystawienia instrumentu. Mają za zadanie zabezpieczać przed zmianą cen aktywów. Koszty i korzyści na rynku finansowym Nic nie jest za darmo, za wszystko trzeba płacić Stopa zwrotu (zwana stopą rentowności lub dochodu) jest miernikiem wielkości korzyści finansowych, jakie osiąga inwestor z zainwestowania swoich funduszy. Dla kapitałobiorcy stopa zwrotu stanowi z drugiej strony koszt kapitału. Ryzyko Inwestowanie na rynku finansowym wiąŝe się z róŝnym ryzykiem, czyli moŝliwością nie uzyskania spodziewanych efektów wskutek wystąpienia nieprognozowalnych (nieprzewidywalnych) zmian w otoczeniu inwestora lub u samego inwestora. Inwestycje obdarzone najmniejszym ryzykiem to krótkoterminowe rządowe papiery wartościowe. Stopa oprocentowania tych papierów określana jest zyskiem, który nie jest obarczony ryzykiem. Ryzyko Inne inwestycje na rynku charakteryzują się róŝnym i to wyŝszym poziomem ryzyka. W efekcie uzasadnione jest oczekiwanie inwestora na wyŝszą stopę zwrotu z inwestycji. Stopa zwrotu z inwestycji = stopa zwrotu z inwestycji wolnej od ryzyka + ekwiwalent za ryzyko. Ekwiwalent za ryzyko określany jest równieŝ jako premia za ryzyko. R= R f + R prem CZAS A WARTOŚĆ PIENIĄDZA Złotówka otrzymana dzisiaj nie jest tyle samo warta, co złotz otówka otrzymana za 5 lat. Wyliczenie obecnej wartości przyszłych przepływów wymaga dyskontowania, które składa się z procesu analizy wartości bieŝącej. Wyliczenie przyszłej wartości zainwestowanych pieniędzy wymaga kapitalizowania lub analizy wartości przyszłej. PROCENT Procent prosty odsetki płacone wyłącznie od podstawowej kwoty kapitału. Kapitalizacja proces dopisywania odsetek do kwoty kapitału odsetki są kumulowane z kwotą kapitału. Okres kapitalizacji okres, po którym dopisywane są odsetki do kwoty kapitału. Procent składany odsetki płacone nie tylko od podstawowej kwoty kapitału, ale i od zapłaconych odsetek we wcześniejszych okresach ich naliczania. 6

7 RENTA - seria identycznych wpłat lub wypłat, co pewien stały, określony czas, oprocentowanych taką samą stopą procentową. WyróŜnia się rentę płatną: z dołu, z góry. RENTA Renta płatna z góry posiada płatności na początku kaŝdego odcinka czasu. Renta płatna z dołu (po prostu renta lub renta zwykła) posiada płatności na koniec kaŝdego odcinka czasu. t 0 A A A A A A A A T 7