Podstawy fizjoterapii klinicznej w geriatrii

Transkrypt

1 Treści programowe: Podstawy fizjoterapii klinicznej w geriatrii Studia pierwszego stopnia kier. Fizjoterapia, III rok semestr 5, studia stacjonarne. Wymaganie wstępne a. Znajomość funkcjonowania poszczególnych układów ustroju człowieka. b. Znajomość wpływu wysiłku fizycznego oraz metod badania wydolności fizycznej osób zdrowych. c. Ogólna znajomość badania podmiotowego i przedmiotowego. Cele przedmiotu. Zapoznanie studentów z różnymi jednostkami chorobowymi osób w wieku podeszłym z uwzględnieniem mechanizmu i dynamiki rozwijających się zmian i ich odwracalności. Przygotowanie do prowadzenia fizjoterapii poprzez wykształcenie umiejętności oceny stanu pacjenta ze szczególnym uwzględnieniem problematyki sprawności funkcjonalnej i jakości życia, współpracy z zespołem terapeutycznym w zakresie planowania rehabilitacji i kontroli stanu pacjenta w trakcie rehabilitacji szpitalnej i ambulatoryjnej. Efekty kształcenia Wiedza: 1. Zna objawy, przyczyny oraz rozumie mechanizmy procesów patologicznych zachodzących w tkankach i układach organizmu osoby starszej. 2. Zna metody opisu i interpretacji podstawowych objawów jednostek chorobowych w stopniu umożliwiającym racjonalne stosowanie środków fizjoterapii i planowanie procesu rehabilitacji u osób w podeszłym wieku. 3. Zna mechanizmy działania oraz możliwe skutki uboczne stosowanych zabiegów z zakresu fizjoterapii u osób starszych. Umiejętności: 1. Potrafi identyfikować wybrane problemy zdrowotne u pacjenta w podeszłym wieku z różnymi rodzajami dysfunkcji oraz właściwie je interpretować. 2. Potrafi ułożyć krótki i długofalowy plan w zakresie postępowania profilaktycznego i terapeutycznego w zakresie fizjoterapii u osób starszych z tzw. wielkimi problemami geriatrycznymi. Kompetencje społeczne: 1. Potrafi formułować opinie dotyczące pacjentów w starszym wieku, korzystających z usług fizjoterapeutycznych oraz grup społecznych w kontekście związanym z wykonywaniem zawodu. Tematy wykładów: Procesy starzenia, cechy starości, mechanizmy starzenia, etiologia starości. Objawy i teorie starzenia się. Zmiany somatyczne i psychiczne związane ze starzeniem się. Zmiany patologiczne zachodzące w układzie ruchu u osób w wieku starszym. Zmiany patologiczne zachodzące w poszczególnych narządach i układach u osób w wieku starszym. Otępienia. Zawroty głowy, omdlenia i zaburzenia równowagi, ćwiczenia habituacyjne. Upadki u osób w starszym wieku. Zmiany patologiczne zachodzące w skórze i narządach zmysłu. Wielochorobowość pacjentów w starszym wieku. Opieka paliatywna i hospicyjna. Procedury terapeutyczne stosowane w opiece paliatywnej. Tematy ćwiczeń: Kompleksowa ocena geriatryczna: badanie podmiotowe i przedmiotowe pacjenta geriatrycznego. Zbieranie wywiadów i prowadzenie badan czynnościowych. Prowadzenie

2 dokumentacji klinicznej w stopniu niezbędnym w praktyce fizjoterapeutycznej. Kompleksowa opieka geriatryczna. Zmiany inwolucyjne i patologiczne. Zespoły otępienne u osób starszych. Wpływ muzyki, rytmu na organizm starszego człowieka. Częste schorzenia skóry u osób w starszym wieku. Zapobieganie powstawaniu odleżyn i ich leczenie. Choroby dróg moczowych. Nietrzymanie moczu, stolca. Ćwiczenia fizyczne dla osób w podeszłym wieku. Metodyka prowadzenia ćwiczeń z osobami niewidzącymi (ociemniałymi) i głuchymi. Formy realizacji zajęć ruchowych. Niesprawność ruchowa. Zaburzenia chodu. Nauka samoobsługi w łóżku. Zaliczenie ćwiczeń. Literatura obowiązkowa: Grodzicki T.; Kocemba J. Skalska A. (red). Geriatria z elementami gerontologii ogólnej. Via Medica, Gdańsk, Red. Kwolek A. Rehabilitacja medyczna, tom 2. Urban & Partner Wrocław Rosenthal Th; Naughton B.; Williams M. (red. wydania polskiego Leszek Pączek i M. Niemczyk). Geriatria. Wyd. Czelej, Lublin Marchewka A.; Filar-Mierzwa K.; Teległów A. Właściwości reologiczne krwi a wysiłek fizyczny w procesie starzenia się. Rehabilitacja Medyczna 2009, Tom 13, Nr 1, Marchewka A.; Dąbrowski Z.; Żołądź J. Fizjologia starzenia się. Profilaktyka i Rehabilitacja. PWN, Warszawa, Literatura zalecana: Schiefele J. Staudt I. Dach M. Pielęgniarstwo geriatryczne. Urban & Partner Wrocław Kwolek A. red. Rehabilitacja medyczna, tom 1. Urban & Partner Wrocław Talarska D.; Wieczorkowska-Tobis K.; Szwałkiewicz E. (red. Naukowa). Opieka nad osobami przewlekle chorymi w wieku podeszłym i niesamodzielnymi. PZWL, Warszawa, Fizjoterapia kliniczna w geriatrii i medycynie paliatywnej Studia pierwszego stopnia (licencjackie)rok III, semestr 6. Zajęcia obejmują: 28 godzin zajęć klinicznych, realizowanych w jednostkach zblokowanych 4 godzinnych (1godzina = 45 minut). Zajęcia realizowane są w placówkach klinicznych. Nauczanie kończy się egzaminem praktycznym i teoretycznym Cele przedmiotu: Poszerzenie zakresu wiadomości o chorobach wieku podeszłego oraz przygotowanie do prowadzenia fizjoterapii i rehabilitacji geriatrycznej. Nabycie umiejętności przeprowadzenia oceny stanu funkcjonalnego pacjenta w podeszłym wieku dla potrzeb fizjoterapii. Nabycie praktycznych umiejętności prawidłowego wykonania czynności wchodzących w skład postępowania fizjoterapeutycznego osób w podeszłym wieku w przebiegu różnych problemów chorobowych. Wymaganie wstępne: Wskazania i przeciwwskazania do podejmowania wysiłków przez osoby w wieku podeszłym. Wysiłek i trening fizyczny osób w wieku podeszłym, a czynność układu oddechowego, krążenia w stanie zdrowia i w chorobie. Próby wysiłkowe stosowane do badania pacjentów w wieku podeszłym z chorobami układu oddechowego i krążenia. Testy stosowane do badania pacjentów w wieku podeszłym z chorobami narządu ruchu i układu nerwowego Metody kontroli stanu pacjenta w trakcie fizjoterapii. Podstawy patofizjologii, główne objawy kliniczne i ogólna charakterystyka przebiegu najważniejszych chorób wieku podeszłego. Efekty kształcenia Wiedza:

3 Zna objawy, przyczyny oraz rozumie mechanizmy procesów patologicznych zachodzących w tkankach i układach organizmu starszego człowieka. Zna metody opisu i interpretacji podstawowych objawów jednostek chorobowych w stopniu umożliwiającym racjonalne stosowanie środków fizjoterapii i planowanie procesu rehabilitacji. Zna zasady i sposoby postępowania fizjoterapeutycznego w wybranych jednostkach chorobowych u pacjentów w starszym wieku. Ma podstawową wiedzę w zakresie teoretycznych podstaw diagnostyki fizjoterapeutycznej oraz właściwego planowania, wykonania i ewaluacji programów fizjoterapii, zmierzających do poprawy stanu zdrowia. Zna założenia metod terapeutycznych, posiada wiedzę związaną z ich doborem i stosowaniem u pacjentów w podeszłym wieku. Zna mechanizmy działania oraz możliwe skutki uboczne stosowanych zabiegów z zakresu fizjoterapii. Umiejętności: Potrafi poprawnie dobrać, zademonstrować oraz przeprowadzić ćwiczenia ruchowe z pacjentami w starszym wieku z różnymi rodzajami dysfunkcji. Potrafi dobrać i wykorzystać odpowiedni sprzęt do prowadzenia ćwiczeń ruchowych w tym ćwiczeń z zakresu kinezyterapii. Potrafi identyfikować wybrane problemy zdrowotne u pacjenta w starszym wieku z różnymi rodzajami dysfunkcji oraz właściwie je interpretować. Potrafi podjąć w stosunku do pacjenta lub grupy pacjentów w podeszłym wieku i z różnym rodzajem dysfunkcji działania pielęgnacyjne i terapeutyczne z zakresu fizjoterapii. Potrafi ułożyć krótko i długofalowy plan w zakresie postępowania profilaktycznego i fizjoterapeutycznego. Potrafi zrealizować w praktyce założenia planu fizjoterapeutycznego zgodnie z procesem i metodyką nauczania ruchów. Kompetencje społeczne: Jest świadomy zakresu posiadanej przez siebie wiedzy teoretycznej i praktycznej, zdaje sobie sprawę z konieczności uzupełniania jej przez całe życie oraz wie kiedy zwrócić się do ekspertów. Realizuje zadania w sposób zapewniający bezpieczeństwo własne i otoczenia, w tym przestrzega zasad bezpieczeństwa pracy, potrafi działać w zespole, pracować w grupie oraz współpracować z przedstawicielami innych zawodów w zakresie ochrony zdrowia. Potrafi odpowiednio określić priorytety służące realizacji określonego przez siebie lub innych zadania, a także zaplanować poszczególne etapy działań. Posiada umiejętność efektywnego komunikowania sie oraz jasnego i precyzyjnego przekazywania zaleceń pacjentom dostosowując środki, a także formę przekazu do poziomu intelektualnego partnera interakcji. Program zajęć klinicznych Ćwiczenia kliniczne 1 (4 godz.) A. Kompleksowa opieka geriatryczna. B. Ocena pacjenta w starszym wieku (badanie podmiotowe, badanie przedmiotowe). Poznanie metod oceny stanu pacjenta w podeszłym wieku ze schorzeniami układu oddechowego, krążenia, nerwowego i narządu ruchu Nawiązanie kontaktu i współpraca z pacjentem w wieku podeszłym Rozpoznawanie potrzeb i postawienie celu rehabilitacji u pacjentów w wieku podeszłym z wieloma schorzeniami. Cele i etapy kompleksowej opieki geriatrycznej Podstawowe zasady opieki geriatrycznej Prowadzenie ćwiczeń usprawniających Zapoznanie się z organizacją i funkcjonowaniem Domu Pomocy Społecznej, Zakładami Opiekuńczo-Leczniczymi, oddziałami dla przewlekle chorych itp. Ćwiczenia kliniczne 2 (4 godz.) A. Zaburzenia równowagi B. Postępowanie fizjoterapeutyczne u osób z uszkodzeniem narządu wzroku, słuchu

4 Zmiany inwolucyjne i patologiczne wpływające na równowagę Zawroty głowy i omdlenia u osób w starszym wieku Badania zaburzeń równowagi (testy funkcjonalne) Prowadzenie ćwiczeń z pacjentami u których występują zaburzenia równowagi Wykonywanie ćwiczeń habituacyjnych B. Problematyka ćwiczeń: Komunikacja z pacjentami w wieku podeszłym ze schorzeniami wzroku i słuchu Zmiany inwolucyjne i patologiczne w narządzie wzroku i słuchu i ich wpływ na możliwości funkcjonalne osób starszych Postępowania fizjoterapeutyczne u pacjentów z upośledzeniem słuchu i wzroku (niesłyszących, niewidomych, niedosłyszących i niedowidzących) Problemy osób niewidomych w podeszłym wieku Starsze osoby głuchoniewidome Środki pomocnicze i sprzęt stosowany u osób starszych z zaburzeniami wzroku i słuchu Ćwiczenia kliniczne 3 (4 godz.) Upadki osób starszych Problematyka ćwiczeń: Upadki osób w starszym wieku Możliwości oceny ryzyka upadków Narzędzia służące do oceny chodu i równowagi. Przeprowadzanie oceny ryzyka upadków Wieloczynnikowe podejście do zapobiegania upadkom. Zespół poupadkowy Ćwiczenia kliniczne 4 (4 godz.) A. Charakterystyczne cechy chodu osób starszych. B. Nauka samoobsługi w łóżku, nauka transferu łóżko-krzesło itp. Charakterystyka chodu starczego Choroby stóp Ocena zaburzeń chodu Reedukacja chodu pacjentów z zaburzeniami i po unieruchomieniu Pomoce techniczne i obuwie ułatwiające chód osób starszych B. Problematyka ćwiczeń: Postępowanie fizjoterapeutyczne z pacjentami niezdolnymi do samoobsługi Nauka bezpiecznej zmiany pozycji z leżącej do siedzącej i stojącej Rodzaje ułożenia chorego w różnych stanach chorobowych w trakcie usprawniania Metody transferu pacjenta Ćwiczenia kliniczne 5 (4 godz.) A. Metody oddziaływania fizjoterapeutycznego u pacjentów z otępieniem, depresją. B. Wpływ muzyki i rytmu na organizm osoby starszej Model zachowań u pacjentów z otępieniem i możliwości postępowania terapeutycznego. Planowanie rehabilitacji u pacjentów z chorobą Alzheimera, depresją, w różnych okresach choroby. Sposoby komunikacji z pacjentami z otępieniem. Współpraca w ramach zespołu terapeutycznego pracującego z pacjentami z otępieniem, depresją. Ćwiczenia kliniczne 6 (4 godz.) A. Zaburzenia funkcji układu moczowego - możliwości terapeutyczne.

5 B. Odleżyny - postępowanie fizjoterapeutyczne. C. Zaburzenia metaboliczne w geriatrii. Problematyka ćwiczeń: Zasady postępowania terapeutycznego z chorymi w starszym wieku z problemami nietrzymania moczu. Środki pomocnicze stosowane w przypadku nietrzymania moczu u osób starszych Ocena rozwoju ryzyka odleżyn. Postępowanie przeciwodleżynowe. Wpływ cukrzycy na sprawność ruchową, funkcjonalną i czynności życia codziennego. Problemy pielęgnacji osób starszych. Ćwiczenia kliniczne 7 (4 godz.) A. Postępowanie rehabilitacyjne w trakcie opieki paliatywnej. B. Praktyczne zaliczenie ćwiczeń. Cele opieki paliatywnej Procedury wykonywane w opiece paliatywnej Metody walki z bólem Ocena fizjoterapeutyczna stanu pacjenta terminalnie chorego Ustalenie programu postępowania terapeutycznego B. Przygotowanie i prezentacja opisu przypadku Sprawdzenie umiejętności prowadzenia rehabilitacji pacjenta geriatrycznego Literatura podstawowa: [1] Kasprzak Wojciech (red. nauk.) Fizjoterapia kliniczna. PZWL, Warszawa, [2] Kwolek Andrzej (red. nauk.) Rehabilitacja medyczna. Elsevier, Wrocław, [3] Bartyzel-Lechforowicz H.; Jandzis E. Fizjoterapia w wybranych schorzeniach geriatrycznych. Kraków-Rzeszów-Zamość, 2009, Konsorcjum Akademickie. [4] Marchewka A,;Dąbrowski Z.; Żoładz J. Fizjologia starzenia się. Profilaktyka i Rehabilitacja. PWN, Warszawa, [5] Guccione A. i wsp. Red. wyd. Polskiego: M. Żak i Z. Śliwiński Fizjoterapia kliniczna w geriatrii. Elsevier Urban&Partner, Wrocław, 2013.