PSZENICA JARA WYNIKI DOŚWIADCZEŃ

Transkrypt

1 PSZENICA JARA WYNIKI DOŚWIADCZEŃ Uwagi ogólne i omówienie wyników. Powierzchnia uprawy pszenicy jarej w Polsce w 2012 roku wynosiła ponad 740 tys. ha i była dwukrotnie większa niż w roku Przyczyną tak dużego wzrostu była mroźna zima w sezonie 2011/2012, kiedy wiele zbóż ozimych wymarzło i zastępowano je formami jarymi w tym pszenicą jarą. Udział pszenicy jarej w strukturze zasiewów w roku 2012 wyniósł 10%. Pszenica podobnie jak pozostałe zboża jare jest wytrzymała na przymrozki wiosenne. Bardzo duże natomiast są jej wymagania wodne. Związane jest to ze słabym rozwojem systemu korzeniowego, krótszym okresem wegetacji, a także faktem, że rośliny te siane są w glebę częściowo przesuszoną przez przedsiewne uprawki wiosenne, dlatego warunkiem udania się jej jest jak najwcześniejszy siew, przed nadmiernym wysuszeniem gleby. Pszenica jara ma wysokie wymagania glebowe, co wynika ze słabo rozwiniętego systemu korzeniowego. To czyni ją mało odporną na suszę. Najbardziej odpowiednie są dla niej gleby zasobne w składniki pokarmowe o uregulowanych stosunkach wodnych, nie zakwaszone, o ph 67, systematycznie nawożone i wapnowane, nie zachwaszczone i nie zaperzone. W roku do Krajowego Rejestru wpisano jedną nową odmianę pszenicy jarej Struna, która zalicza się do grupy jakościowej(a). Obecnie krajowy rejestr liczy 28 odmian z tego 2 odmiany należą do grupy elitarnej (E), 21 do jakościowej (A), 4 do chlebowej (B) w grupie C (pszenica pozostała w tym pastewna) figuruje jedna odmiana Radocha. Odmiany pszenicy jarej w większości pochodzą z hodowli krajowej, odmiany zagraniczne stanowią 25% wszystkich zarejestrowanych. Pszenica jara jest głównie uprawiana na ziarno przeznaczone na cele młynarskopiekarskie. Odmiany formy jarej cechuje na ogół lepsza, w porównaniu z formą ozimą wartość wypiekowa. Pamiętać jednak należy, że odmiany o lepszej wartości technologicznej plonują zwykle gorzej niż odmiany typowo paszowe. Prace hodowlane idą jednak w kierunku poprawy parametrów technologicznych uzyskiwanego ziarna przy jednoczesnym podnoszeniu plenności odmian. Dobór odpowiedniej odmiany a także stworzenie jej dogodnych warunków agrotechnicznych pozwala na uzyskanie wysokich plonów o wysokiej jakości. O przydatności odmiany do uprawy w danym rejonie mogą decydować także cechy w obrębie których różnice między odmianami są największe i w szczególny sposób wyróżniają odmianę np ościstość kłosów (Bryza, Ostka Smolicka, Zadra). Odmiany takie mogą być szczególnie przydatne do uprawy na terenach w pobliżu lasu, gdzie występuje ryzyko szkód powodowanych przez zwierzęta. W sezonie na terenie naszego województwa założono 5 doświadczeń z 10 odmianami pszenicy jarej. Spośród badanych odmian 9 należało do grupy jakościowej (A), jedna do grupy chlebowej (B). Doświadczenia zlokalizowane były w następujących jednostkach: Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Seroczynie Zakład Doświadczalny Oceny Odmian w Kawęczynie Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie O/ Płońsk* Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PIB w Radzikowie DANKO Hodowla Roślin ZHR O/ Laski * doświadczenie zdyskwalifikowane statystycznie Warunki pogodowe w początkowym okresie wegetacji sprzyjały wzrostowi zbóż jarych. Z uwagi na intensywne opady deszczu w maju i lokalne podtopienia (Kawęczyn i Seroczyn) utrudnione było terminowe wykonanie nawożenia azotowego i zabiegów ochrony roślin co z kolei rzutowało na ich słabą skuteczność. W wyniku niedoboru wody w lipcu stan roślin uległ pogorszeniu. W Radzikowie natomiast warunki pogodowe były wyjątkowo korzystne do wzrostu i rozwoju pszenicy jarej i otrzymano rekordowe plony. Poziom plonowania poszczególnych odmian w doświadczeniach był bardzo zróżnicowany. Najlepiej plonowały w tym roku odmiany Tybalt, Kandela, Arabella. Nowa odmiana Struna także plonowała powyżej wzorca. 1

2 Tabela 1 PSZENICA JARA Odmiany badane. Rok zbioru Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Grupa wartości technologiczn. Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce TYBALT * 2005 A 2 HEWILLA * 2006 A 3 KATODA* 2008 A 4 KANDELA * 2010 A 5 OSTKA SMOLICKA * 2010 A 6 ARABELLA * 2011 A 7 IZERA 2012 A Irena Szyld ul. Cieszyńska 11, PL Kalisz Małopolska Hodowla RoślinHBP sp.zo.o Ul. Zbożowa 4, PL30002 Kraków DANKO Hodowla Roślin Sp. z o. o. Choryń 27, PL64000 Kościan DANKO Hodowla Roślin Sp. z o. o. Choryń 27, PL64000 Kościan Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o Grupa IHAR Smolice 146, PL63740 Kobylin DANKO Hodowla Roślin Sp. z o. o. Choryń 27, PL64000 Kościan Małopolska Hodowla RoślinHBP sp.zo.o Ul. Zbożowa 4, PL30002 Kraków 8 KWS TORRIDON 2012 A KWS Polska sp. z o.o.kondratowice, ul. Słowiańska 5, PL57150 Prusy 9 STRUNA * A DANKO Hodowla Roślin Sp. z o. o. Choryń 27, PL64000 Kościan 10 TRAPPE 2008 B KWS Lochow Polska sp. z o. o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5, PL Prusy *odmiana chroniona krajowym wyłącznym prawem hodowcy 2

3 Tabela 2 PSZENICA JARA. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: SDOO DANKO HR IHAR Miejscowość ZDOO Kawęczyn Seroczyn ZHR O/ Laski Radzików Powiat Siedlce Sochaczew Grójec Wwa Zachód Kompleks rolniczej przydatności gleby Klasa bonitacyjna gleby IIIb IIIa IIIb IIIb PH gleby w KCI 6,31 6,12 6,64 * Przedplon Łubin żółty Rzepak jary Rzepak ozimy Rzepak ozimy Data siewu Obsada nasion (szt./m 2 ) Data zbioru N na poziomie a 1 (kg/ha) N na poziomie a 2 (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami Wuxal 1,0 l wieloskładnikowymi na poziomie a 2 (l/ha) Zaprawa nasienna (nazwa) Zaprawa Nasienna T Vitavax2000FS Maxim Star Vitavax2000FS Herbicyd (nazwa, dawka) Gold 450SC Mustang 306 SE0,6 l Sekator 125 OD 150ml Mustang 306 0,6 l Esteron 600EC 450ml Puma Uniwersal Insektycyd (nazwa, dawka) Karate Zeon050CS0,1 l Karate Zeon 050CS 0,1l Karate Zeon 050CS0,2 l Talstar 0,075 l Fungicyd pierwszy zabieg (nazwa, dawka) Fungicyd drugi zabieg (nazwa, dawka) Bumper 250EC0,5 l Alert 375SC1,0 l Aviator 225 EC 0,8 Amistar 250 SC 1,0l Falcon 460 EC Amistar 250SC+Artea330EC 0,6+0,4 l Soligor 425 EC 0,8l Mirage 450 EC 1 l Regulator wzrostu (nazwa, dawka) Cerone 480 SL0,75 l Cerone 480 SL0,75 l Moddus 250 EC 0,4 l Stabilan 1,0 l * brak danych z miejscowości nie zastosowano 3

4 Tabela 3. PSZENICA JARA.Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: Seroczyn Kawęczyn Laski Radzików Cecha a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 a 1 a 2 1 Termin kłoszenia (dzień, mc) Termin dojrzałości woskowe j (dzień, mc) * * 3 Wysokość roślin (cm) 84,7 83,2 95,8 89,5 93,7 87,2 95,9 83,8 4 Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9 o ) 9,0 9,0 9,0 9,0 8,1 9,0 9,0 9,0 5 Wyleganie roślin przed zbiorem skala 9 o ) 8,5 8,9 8,9 9,0 8,1 9,0 9,0 9,0 6 Mączniak 7,6 9,0 7,8 8,2 5,8 8,4 8,5 8,8 7 Rdza brunatna 7,6 9,0 8,3 9,0 5,1 9,0 6,1 9,0 8 Septorioza liści 7,3 8,4 7,3 9,0 9,0 9,0 5,6 8,1 9 Septorioza plew 7,2 8,0 7,5 8,6 9,0 9,0 9,0 9,0 10 Fuzarioza kłosów 6,8 7,8 8,4 8,5 7,2 7,8 9,0 9,0 11 Masa tysiąca ziaren (g) 47,1 50,3 35,8 42,2 40,0 43,5 42,8 45,5 12 Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 13,0 13,7 13,4 16,1 10,9 12,3 10,59 12,0 13 Plon ziarna (dt/ha) 48,1 67,9 48,8 59,9 65,8 79,5 94,2 113,3 Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian a 1 przeciętny poziom agrotechniki; a 2 wysoki poziom agrotechniki Skala 9 o : 9 oznacza stan najkorzystniejszy, 1 oznacza stan najmniej korzystny * brak danych 4

5 Tabela 4 PSZENICA JARA. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: Poziom a 1 Poziom a 2 Odmiana Seroczyn Kawęczyn Laski Radzików Seroczyn Kawęczyn Laski Radzików Wzorzec dt/ha 48,1 48,8 65,8 94,2 67,9 59,9 79,5 113,3 Jakościowe (grupa A) 1 Tybalt Hewilla Katoda Kandela Ostka Smolicka Arabella Izera KWS Torridon Struna Chlebowe ( grupa B ) 10 Trappe Wzorzec: wszystkie badane odmiany 5

6 Tabela 5 PSZENICA JARA. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru:, Poziom a 1 Poziom a 2 Odmiana Wzorzec w dt/ha 64,2 59,8 65,5 62,0 63,2 80,1 69,8 73,8 75,0 74,6 Wzorzec: wszystkie badane odmiany Jakościowe (grupa A) 1 Tybalt Hewilla Katoda Kandela Ostka Smolicka Arabella Izera KWSTorridon Struna 103 Chlebowe ( grupa B ) Trappe Liczba doświadczeń

7 Tabela 6 PSZENICA JARA. Porażenie odmian przez choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki a 1 (odchylenie od wzorca skala 9 0 ). Rok zbioru, Odmiana Wzorzec (skala 9 0 ) Liczba lat badań Mączniak Rdza brunatna Septorioza liści Septorioza plew Fuzarioza kłosów 7,4 7,7 6,8 7,1 6,7 6,9 7,3 7,6 7,5 7,9 1 Tybalt 2 Hewilla 3 Katoda 4 Kandela Ostka 5 Smolicka 6 Arabella 7 Izera KWS 8 Torridon 9 10 Struna Trappe 3 0,8 0,8 1,1 1,0 1,0 0,4 1,1 0,5 0,8 0,4 3 1,1 0,7 1,4 1,2 1,2 0,5 0,1 0,0 1,0 0,3 3 0,3 0,1 0,0 0,3 0,0 0,0 0,3 0,2 0,5 0,3 3 0,6 0,7 1,7 1,1 0,3 0,5 0,1 0,0 0,0 0,2 3 0,6 0,4 2,6 1,1 0,7 0,6 1,7 0,8 0,9 0,6 3 0,7 0,7 1,1 0,4 0,5 0,5 0,2 0,0 0,3 0,0 2 0,2 2 0,3 1 1,1 0,5 0,3 0,1 0,2 1,1 0,0 0,2 0,1 0,4 0,4 0,4 0,5 3 0,9 0,4 0,9 0,4 0,0 0,2 0,3 0,1 0,4 0,2 Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie badane odmiany 7

8 Nie wystąpiło Nie wystąpiło Nie wystąpiło Nie wystąpiło Tabela7 PSZENICA JARA. Ważniejsze właściwości rolniczoużytkowe odmian. Rok zbioru:, Odmiana Wyleganie (skala 9 0 ) Liczba lat w fazie dojrzałości Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) przed zbiorem badań mlecznej Poziom agrotechniki a 1 Wzorzec 8,5 8,0 92,5 90,3 41,4 42,3 1 Tybalt 3 0,5 0,3 6,8 6,3 3,7 2,4 2 Hewilla 3 0,5 0,4 8,2 9,0 2,1 1,3 3 Katoda 3 0,0 0,3 4,9 5,7 1,2 1,1 4 Kandela 3 0,0 0,1 4,5 2,7 0,1 0,6 5 Ostka Smolicka 3 0,5 0,6 3,3 3,9 0,7 0,6 6 Arabella 3 0,0 0,5 0,5 0,7 1,5 1,7 7 Izera 2 0,5 6,5 0,6 8 KWS Torridon 2 0,5 9,5 0,2 9 Struna 1 0,0 3,3 0,1 10 Trappe 3 0,5 0,6 5,8 4,4 6,1 5,2 Poziom agrotechniki a 2 Wzorzec 8,9 8,6 85,9 83,4 45,4 44,7 1 Tybalt 3 0,1 0,2 7,7 5,3 2,6 2,2 2 Hewilla 3 0,1 0,0 6,1 5,8 2,9 1,9 3 Katoda 3 0,1 0,2 4,7 5,2 1,1 0,9 4 Kandela 3 0,1 0,2 0,2 0,2 0,8 0,9 5 Ostka Smolicka 3 0,1 0,1 3,6 3,1 2,8 1,5 6 Arabella 3 0,1 0,3 4,8 3,4 2,8 3,4 7 Izera 2 0,9 7,2 1,3 8 KWS Torridon 2 0,1 9,2 1,1 9 Struna 1 0,1 3,6 0,4 10 Trappe 3 0,1 0,3 3,5 2,8 5,3 6,0 Liczba doświadczeń Wzorzec: wszystkie badane odmiany 8

9 PSZENICA JARA CHARAKTERYSTYKA ODMIAN BADANYCH I ZAREJESTROWANYCH W ROKU (sporządzona na podstawie listy opisowej odmian) 1. STRUNA Odmiana jakościowa (grupa A). Plenność dość dobra. Przyrost plonu na wysokim poziomie agrotechniki większy niż średnio dla gatunku. Odporność na rdzę żółtą duża, na mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozę liści dość duża, na choroby podstawy źdźbła, septoriozę plew, brunatną plamistość liści oraz fuzariozę kłosów średnia. Rośliny dość wysokie, o dość małej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren przeciętna, wyrównanie dość słabe, gęstość w stanie zsypnym duża do bardzo dużej. Odporność na porastanie w kłosie mała do bardzo małej, liczba opadania i zawartość białka dość duża. Wskaźnik sedymentacji SDS duży. Wydajność ogólna mąki duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. 9