Struktura treningu sportowego (periodyzacja) Andrzej Kosmol AWF Warszawa, Wydział Rehabilitacji

Transkrypt

1 Struktura treningu sportowego (periodyzacja) Andrzej Kosmol AWF Warszawa, Wydział Rehabilitacji

2 Struktura treningu to układ i rozmieszczenie elementów składowych procesu, sposoby ich wzajemnego podporządkowania i relacje między nimi oraz zasady sprzężenia w jeden system funkcjonujący jako całość. Sposób funkcjonowania systemu stanowi łączny efekt funkcji poszczególnych elementów oraz struktury jako systemu.

3 STRUKTURA RZECZOWA to elementy składające się na stan wytrenowania tzn. różne aspekty przygotowania zawodnika czyli zadania, które trzeba zrealizować dla zbudowania stanu wytrenowania i formy sportowej STRUKTURA CZASOWA reguluje rozkład zadań do wykonania w czasie. Polega na umieszczaniu zadań dotyczących kształtowania składowych stanu wytrenowania, czyli elementów struktury rzeczowej

4 Charakterystyka: Racjonalny system wzajemnych powiązań różnych składowych przygotowania w procesie treningu (przygotowanie sprawnościowe, techniczne, taktyczne, psychiczne, teoretyczne). Określona zależność parametrów obciążeń wysiłkowych (ilościowych i jakościowych charakterystyk objętości i intensywności pracy), treningowych i startowych oraz faz pracy o różnym charakterze i wypoczynku. Uzasadniona w funkcji celu kolejność występowania składowych ogniw struktury czasowej (etapów, cykli, jednostek treningowych i ich części), przejawiającą się fazowo w całościowym procesie szkolenia, zgodnie z zasadami rozwoju stanu wytrenowania i formy sportowej

5 Czynniki wpływające na strukturę treningu: Biologiczne prawa rozwoju i funkcjonowania organizmu Charakterystyka procesów fizjologicznych zachodzących w ustroju pod wpływem treningu Uwarunkowania systemu szkolenia sportowego Zasady współzawodnictwa (system startów, kalendarz imprez) Charakterystyki obciążeń treningowych (objętość i intensywność pracy) na różnych etapach i cyklach szkolenia (cykliczność pracy i odnowy) Poziom wiedzy teoretycznej i doświadczeń praktyki w zakresie szeroko pojętego procesu szkolenia i jego uwarunkowań

6 STRUKTURA CZASOWA rodzaje cykli : makrocykle (długie) wieloletnie, roczne, półroczne mezocykle (średnie) składające się z określonej liczby mikrocykli mikrocykle (małe) składające się z kilku jednostek treningowych jednostka treningowa najmniejsze ogniwo struktury (trening, lekcja treningowa, zajęcia)

7 M A K R O C Y K L E - etapy szkolenia (1) W przebiegu kariery sportowej wyróżnia się 3 etapy rozwoju sportowego: 1. szkolenie wszechstronne 2. szkolenie ukierunkowane 3. szkolenie specjalne najdłuższe wieloletnie makrocykle 1. Etap WSZECHSTRONNY Cel: rozwijanie potencjału ruchowego, kształtowanie nawyków i umiejętności, rozpoznanie uzdolnień i zainteresowań. Brak periodyzacji struktura składa się z kilku rocznych cykli dostosowanych np. do rytmu pracy szkoły.

8 M A K R O C Y K L E - etapy szkolenia (2) 2. Etap UKIERUNKOWANY Cel: kierunkowe kształtowanie rozpoznanych predyspozycji i profilowanie potencjału ruchowego jako funkcjonalnego podłoża przyszłej specjalizacji. Umiarkowana periodyzacja struktura składa się z kilku rocznych cykli dostosowanych do rytmu np. pracy szkoły, jednak sprecyzowane są zadania w okresach (przygotowawczym, startowym i przejściowym) i podokresach.

9 M A K R O C Y K L E - etapy szkolenia (3) 3. Etap SPECJALNY Cel: kształtowanie i doskonalenie poziomu wytrenowania dla maksymalnej możliwości i osiągnięcia mistrzostwa sportowego. Pełna periodyzacja struktura różni się nieco we wcześniejszych kategoriach wiekowych (juniorzy młodsi, juniorzy). * szkolenie mistrzowskie jako podetap szkolenia specjalnego faza osiągania i utrzymywania mistrzostwa sportowego na poziomie najlepszych wyników w zawodach najwyższej rangi (ME, MŚ, IP)

10 M A K R O C Y K L E - etapy szkolenia (4)

11 M A K R O C Y K L E - cykle wieloletnie i roczne (1) Cykle wieloletnie to także: 4-letni cykl przygotowań paraolimpijskich, cykl przygotowań do MŚ, cykl przygotowań do ME itp Podstawowym cyklem długim (makrocyklem) jest CYKL ROCZNY

12

13 STRUKTURA CZASOWA okresy okres PRZYGOTOWAWCZY (budowanie formy) okres STARTOWY (zachowanie i stabilizacja formy) okres PRZEJŚCIOWY (względny wypoczynek) Czas trwania okresów w zależności od długości cyklu okres cykl roczny cykl półroczny PRZYGOTOWAWCZY STARTOWY PRZEJŚCIOWY 5-7 mc 4-5 mc 6 tyg. 3-4 mc mc 3-4 tyg.

14 M E Z O C Y K L E Cykle średnie obejmują od 4 do 12 mikrocykli Cel: zapewnienie wysokiego tempa rozwoju wytrenowania i zapobieganie naruszeniu równowagi procesów przystosowawczych w trakcie nawarstwiania się efektu obciążenia. Mezocykl wprowadzający: rozpoczyna okres przygotowawczy. Intensywność jest mniejsza, natomiast objętość większa niż przy pozostałych mezocyklach w okresie przygotowawczym. Mezocykle podstawowe: charakterystyczne dla okresu przygotowawczego. Ich celem jest zwiększenie wydolności wysiłkowej organizmu. Rozróżnia się: ROZWIJAJĄCE (duże obciążenia) i STABILIZUJĄCE (utrzymanie osiągniętego efektu)

15 M I K R O C Y K L E Cykl krótki obejmuje kilka jednostek treningowych i trwa 7 10 dni. Składa się z 2 faz: stymulacji i odbudowy Mikrocykl treningowy dzieli się: - ogólno-przygotowawczy (równomierny wzrost obciążeń i intensywności), - specjalno-przygotowawczy (mała objętość obciążeń i duża intensywność - submaksymalna i maksymalna) realizowane w trakcie wszechstronnego i specjalnego przygotowania, odpowiednio. Mikrocykl wprowadzający: zależy od charakteru bezpośredniego przygotowania do zawodów w okresie startowym Mikrocykl startowy: zależy od programu, zasad i regulaminu konkretnych zawodów. Mikrocykl odbudowujący: mniejsza objętość pracy, większa liczba dni aktywnego wypoczynku

16

17

18 CYKLE SPECJALNE W szczególnych sytuacjach szkoleniowych, ze względów organizacyjnych bądź programowych mezo- i mikrocykle mogą być formowane w CYKLE SPECJALNE np.: - zgrupowanie szkoleniowe - BPS (bezpośrednie przygotowanie startowe)

19 CYKLE SPECJALNE zgrupowanie (obóz) Umożliwia fazowe zwiększenie objętości i intensywności pracy Poprawia integrację zespołu Zmienia rutynowe warunki treningu Wykorzystuje czynniki środowiska naturalnego Umożliwia poznanie uwarunkowań i specyfiki terenu przyszłej, docelowej imprezy (zmiana strefy czasowej, klimatycznej)

20 CYKLE SPECJALNE bezpośrednie przygotowanie startowe (BPS) (1) BPS to specjalne przygotowanie do docelowego startu danego sezonu (np. IP, ME, MŚ) Czas trwania BPS I wariant: ok. 5-8 tyg. (optymalnie to czas od ostatniego prestiżowego startu do sportowego celu sezonu) II wariant: ok. 5-6 tyg. (optymalnie to czas od ostatniego prestiżowego startu do sportowego celu sezonu)

21 Struktura czasowa treningu. I wariant: 5-8 tyg II wariant: 5-6 tyg

22 CYKLE SPECJALNE bezpośrednie przygotowanie startowe (BPS) (2) W typowym BPS można wyróżnić 3 fazy: ODBUDOWUJĄCA: odbudowa psycho-fizyczna, obciążenia o niskiej i średniej intensywności INTENSYFIKUJĄCA: stworzenie warunków do superkompensacji, zmniejszenie objętości przy zwiększeniu intensywności, treningi modelujące zawody, intensywna odnowa biologiczna SUPERKOMPENSACYJNA: po 48h odpoczynku połączonego z odnową biologiczną, dalsze zmniejszanie objętości (o ok. 50 %) przy utrzymaniu wysokiej intensywności. Dwa dni przed startem odpoczynek, dzień przed startem krótki trening o intensywności startowej.

23

24 Struktura treningu sportowego (periodyzacja) Andrzej Kosmol AWF Warszawa