Analiza obciążeń treningowych i startowych w rocznym cyklu szkolenia na przykładzie zawodnika Kadry Olimpijskiej w strzelaniach pistoletowych

Transkrypt

1 87 Krzysztof Kisiel Analiza obciążeń treningowych i startowych w rocznym cyklu szkolenia na przykładzie zawodnika Kadry Olimpijskiej w strzelaniach pistoletowych Układając plany treningowe i startowe dla zawodnika strzelectwa sportowego, nie sposób nie wziąć pod uwagę obciążeń treningowych i startowych, jakim chcemy poddać zawodnika w ciągu całego sezonu. Celem poniższego opracowania jest przedstawienie obciążeń treningowych i startowych w rocznym cyklu przygotowań do Mistrzostw Europy oraz wykazanie ewentualnych zależności między wielkością stosowanych obciążeń a osiąganymi rezultatami sportowymi. I. Obciążenia treningowe i startowe Według Naglaka, obciążenia treningowe wyrażają wysiłek wykonywany przez sportowca w aspekcie fizycznym, psychicznym i umysłowym. [ ] Pomiar obciążeń treningowych nie jest jedynym ograniczeniem racjonalizacji treningu sportowego. W sporcie klasyfikowanym chodzi bowiem nie tylko o ustalenie globalnych wielkości obciążeń, lecz o zachowanie właściwej ich struktury uwarunkowanej celami etapowymi, wiekiem sportowca czy też wymaganiami dyscypliny, czy konkurencji sportu (Naglak, 1987). W strzelectwie sportowym, ze względu na specyficzny charakter wysiłku fizycznego, określenie współcześnie stosowanymi metodami rzeczywistego wpływu obciążenia na organizm człowieka stwarza jego nie zawsze prawidłowy obraz, a często bywa wręcz niemożliwe. Myśląc o obciążeniu w strzelectwie, należy mieć na uwadze obciążenia zewnętrzne, charakteryzowane liczbą wykonywanych złożeń, ilością wystrzelanej amunicji oraz czasem treningu. Natomiast obciążenia wewnętrzne są bardzo trudne do określenia, ponieważ ten sam bodziec treningowy oddziałuje na różnych zawodników w różny sposób (dla jednego może to być bodziec średni, a dla innego maksymalny). Charakteryzując obciążenia treningowe w cyklu przygotowań zawodnika, uprawiającego strzelectwo sportowe, biorę pod uwagę następujące elementy: czas treningu specjalistycznego; czas treningu ogólnorozwojowego; liczbę złożeń i wystrzelanej amunicji; liczbę wystrzelanej amunicji; średnią intensywność strzelania (liczbę złożeń i wystrzelanej amunicji/godzinę); liczbę treningów ( specjalistycznych i ogólnorozwojowych). Analizując obciążenia startowe biorę pod uwagę następujące elementy: liczbę startów; liczbę konkurencji; liczbę złożeń i wystrzelanej amunicji; liczbę wystrzelanej amunicji; czas strzelania; średnią intensywność strzelania (liczbę złożeń i wystrzelanej amunicji/godzinę).

2 88 Krzysztof Kisiel II. Porównanie planów i realizacji obciążeń treningowych i startowych w sezonie 26/27 Poddając analizie plany przygotowań zawodnika do najważniejszych startów w sezonie 26/27 chcę porównać między innymi: liczbę złożeń w poszczególnych konkurencjach liczbę oddanych strzałów w poszczególnych konkurencjach rozkład obciążeń treningowych i startowych w skali całego sezonu liczbę oraz rozkład startów w konkurencjach i w trakcie całego sezonu osiągnięte wyniki w poszczególnych konkurencjach Porównując plany przygotowań i ich realizację chcę przeanalizować czy rozkład treningów i startów przekłada się na wynik sportowy na najważniejszych zawodach w sezonie. Chciałbym uzyskać odpowiedz na pytanie jak przygotować zawodnika w następnym sezonie, tak aby szczyt jego formy sportowej przypadał na najważniejszy start w roku. Porównanie planów i realizacji obciążeń zawodnika z sezonu 26/27 powinno mi pomóc w wyciągnięciu wniosków i uwzględnieniu ich w budowaniu indywidualnego planu szkolenia na następny sezon, biorąc pod uwagę, że będzie to ewentualnie przygotowanie zawodnika do startu na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie. Kalendarz imprez na sezon 26/27 data etapy mezocykle data, nazwa, miejsce imprezy wprowadzający zgrupowanie Zakopane zasadniczy I zasadniczy II budowanie formy sportowej stabilizacja formy sportowej przedstartowy I Bps I startowy I zasadniczy III budowanie formy sportowej stabilizacja formy sportowej obniżanie formy sportowej przedstartowy II Bps II startowy II regenerujący BD Konsultacja szkoleniowa Zkl W-w BL COMS Warszawa Zkl Białystok Konsultacja szkoleniowa Szczyrk Konsultacja szkoleniowa Wrocław ZM Pilzno CZE Konsultacja szkoleniowa Wrocław ZM Monachium GER zgrupowanie Gdynia Konsultacja szkoleniowa GP/MP W-w zgrupowanie Bydgoszcz Mistrzostwa Europy Deauville FRA zgrupowanie Grenada ESP PŚ Ft. Benning USA BD Konsultacja szkoleniowa I PP W-w II PP Bydgoszcz BL COMS Warszawa Konsultacja szkoleniowa Wrocław PŚ Monachium GER GP/MP Wrocław zgrupowanie Wrocław Mistrzostwa Europy Grenada ESP

3 Analiza obciążeń treningowych i startowych w rocznym cyklu szkolenia 89 Plan organizacji szkolenia Realizacja obciążeń treningowych

4 9 Krzysztof Kisiel Plan obciążeń treningowych mezocykle czas tren. specj. czas tren. ogól. łączny czas treningów złożeń i amunicji amunicji [szt.] średnia intensywność złożeń i amunicji/godz. treningów specj. ogól. wprowadzający 75 57,5 132, , zasadniczy I 87 27,5 114, , zasadniczy II 32, , , przedstartowy I 62, , , Bps I startowy I 42 1,5 52, , 21 7 zasadniczy III 99 37,5 136, , przedstartowy II 32,5 1 42, , 13 4 Bps II startowy II 42 13,5 55, , 21 9 regenerujący cały cykl 472,5 22, , Realizacja obciążeń treningowych mezocykle czas tren. specj. czas tren. ogól. łączny czas treningów złożeń i amunicji amunicji [szt.] średnia intensywność złożeń i amunicji/godz. treningów specj. ogól. wprowadzający , zasadniczy I 39,5 39,4 78, , zasadniczy II 18,3 25,75 44, ,4 9 8 przedstartowy I 29,1 17,75 46, , Bps I startowy I 3, , , zasadniczy III 32,5 41,7 74, , przedstartowy II 21,6 32,5 54, , Bps II startowy II 41,4 17,25 58, ,9 2 1 regenerujący - 25, cały cykl 247,8 261,95 484, ,

5 Analiza obciążeń treningowych i startowych w rocznym cyklu szkolenia 91 Plan obciążeń startowych mezocykle startów konkurencja złożeń i amunicji amunicji [szt.] czas strzelania intensywność złożeń i amunicji/godz. Ppn Pdw Ppn Pdw Ppn Pdw Ppn Pdw Ppn Pdw wprowadzający zasadniczy I ,9-71,7 - zasadniczy II ,9-71,7 - przedstartowy I ,8-71,7 - Bps I startowy I ,35-71,7 - zasadniczy III ,9 6 71,7 52 przedstartowy II ,9 6 71,7 52 Bps II startowy II , ,7 52 regenerujący cały cykl , ,7 52 Realizacja obciążeń startowych mezocykle startów konkurencja złożeń i amunicji amunicji [szt.] czas strzelania intensywność złożeń i amunicji/godz. Ppn Pdw Ppn Pdw Ppn Pdw Ppn Pdw Ppn Pdw wprowadzający zasadniczy I ,9-48,9 - zasadniczy II ,5-47,3 - przedstartowy I ,75-45,5 - Bps I startowy I ,5-52,4 - zasadniczy III 2 2 3* ,9 6,9 57,1 56,5 przedstartowy II 2 2 3* ,1 6,2 53,9 52,4 Bps II startowy II ,25-52 regenerujący cały cykl ,65 19,35 5,1 53,7 * jeden start w eliminacjach do konkurencji

6 92 Krzysztof Kisiel Obciążenia treningowe i startowe zawodnika WK w sezonie 26/27 Miesiąc suma złożeń Pdw strzałów czas (min) złożeń Trening specjalistyczny inne Ppn strzałów czas (min) złożeń strzałów czas (min) razem złożeń razem strzałów razem % 11% 7% 8% 9% 8% 11% 11% 6% 11% 11% 7% % 1% razem czas Trening ogólnofizyczny ćw. gimnastycz. 7 7 ćw. siłowe biegi gry sportowe inny razem czas og Porównanie rocznych obciążeń treningowych i startowych w i l.złożeń l.strza łów czas l.złożeń l.strza łów czas

7 Analiza obciążeń treningowych i startowych w rocznym cyklu szkolenia 93 Porównanie rocznych obciążeń treningowych w i l.złożeń l.strzałów czas l.złożeń l.strzałów czas Porównanie rocznych obciążeń startowych w i l.złożeń l.strzałów czas l.złożeń l.strzałów czas

8 94 Krzysztof Kisiel III. Analiza obciążeń treningowych w rocznym cyklu szkolenia 26/27 Obciążenia treningowe ( złożeń, amunicji, treningów, czas treningów) zarówno w konkurencji, jak i były podobne w skali roku. Jednak po dokonaniu dokładniejszej analizy widać, że różniły się w zależności od okresu cyklu szkoleniowego, a ich rozkład w poszczególnych miesiącach całego cyklu zależał od konkurencji. Przed startem głównym (pneumatycznym lub kulowym) zawodnik koncentrował się bardziej na przygotowaniach do startu głównego w danej konkurencji i ograniczał treningi w drugiej dni treningowych w sezonie 26/27 tr. specjalistyczny tr. ogólnorozwojowy 2 treningów w poszczególnych konkurencjach l.treningów l.treningów W konkurencji w ciągu 4 miesięcy (październik 26 styczeń 27) obciążenie treningowe zostało zmniejszone do minimum. W tym okresie zawodnik skoncentrował się na konkurencji i przygotowaniach do Mistrzostw Europy we Francji. Pozwoliło to zawodnikowi zająć na ME bardzo dobre 5 miejsce, dające prawo startu na IO w Pekinie. Następnie obciążenia treningowe w konkurencji kulowej rosły aż do Mistrzostw Europy w Hiszpanii, zaś w konkurencji pneumatycznej utrzymywały się na mniej więcej jednakowym poziomie, m.in. ze względu na starty w Pucharach Świata. W końcowych przygotowaniach do startu na Mistrzostwach Europy w Grenadzie (czerwiec-lipiec 27) zawodnik zaniechał treningów pneumatycznych i skoncentrował się wyłącznie na przygotowaniach kulowych. Niestety, zaledwie 3 miesiące zwiększonego obciążenia treningowego w strzelaniu kulowym, w stosunku do pozostałych miesięcy, nie mogły i nie przyniosły pożądanych efektów pod względem uzyskanego rezultatu i zajętego miejsca na ME w Hiszpanii.

9 Analiza obciążeń treningowych i startowych w rocznym cyklu szkolenia 95 Porównanie obciążeń treningowych w ostatnich 3 miesiącach poprzedzających start na Mistrzostwach Europy. styczeń-marzec 27 (przygotowania do ME we Francji) maj-lipiec 27 (przygotowania do ME w Hiszpanii) Liczba złożeń Ppn 68 36% Pdw % 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Liczba amunicji Ppn % Pdw % 53% 52% 51% 5% 49% 48% 47% 46% Czas treningu Ppn % Pdw % 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % Porównując powyższe dane, możemy stwierdzić, że złożeń, amunicji, czas poświęcony na treningi specjalistyczne w ostatnich 3 miesiącach przed zawodami głównymi nie przekładają się bezpośrednio na wynik sportowy. Do ME w Hiszpanii w okresie 3 miesięcy poprzedzających start zawodnik wykonał 2 razy więcej złożeń niż przed ME we Francji, oddał więcej strzałów z pistoletu dowolnego, poświęcił więcej czasu w konkurencji na treningi specjalistyczne. Nie przyniosło to jednak oczekiwanych rezultatów, wynik był słaby (trochę powyżej pierwszej klasy sportowej), a miejsce zajęte na zawodach odległe. Start we Francji, pomimo pozornie mniejszej

10 96 Krzysztof Kisiel pracy w okresie 3 miesięcy poprzedzających zawody, był o wiele lepszy, zaś uzyskany wynik bardziej wartościowy (powyżej mistrzowskiej klasy sportowej), a zajęte wysokie 5 miejsce dało awans na Igrzyska Olimpijskie. Wynika z tego, że większe znaczenie w strzelectwie sportowym może mieć systematyczne rozłożenie obciążeń treningowych w skali całego sezonu. Przekłada się to na wyższe rezultaty, bardziej wartościowe wyniki i wyższe lokaty zajmowane na zawodach, o czym świadczy przykład konkurencji strzelanej przez zawodnika. IV. Analiza rozkładu obciążeń startowych oraz osiągniętych wyników w rocznym cyklu szkolenia 26/27 Rozkład obciążeń startowych w poszczególnych konkurencjach w ciągu całego sezonu 26/27 był bardzo różny zarówno pod względem liczby startów, jak i ich rozłożenia w czasie. Obciążenia startowe w występowały tylko w ciągu 4 miesięcy (kwiecień-lipiec 27) i obejmowały jedynie 6 startów. W pozostałym okresie nie było obciążeń startowych w tej konkurencji. Natomiast obciążenia startowe w konkurencji (15 startów) rozkładały się na 7 miesięcy (listopad 26 maj 27). Było ich więcej, równomierniej rozkładały się w czasie i obejmowały wszystkie imprezy, w których uczestniczył zawodnik. Rozkład startów w sezonie 26/ IX X XI XII I I II III IV V VI VII VIII Zawodnik wziął udział we wszystkich zaplanowanych zawodach. Po zdobyciu na Mistrzostwach Europy we Francji miejsca uprawniającego do startu na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie w 28 roku wszystkie pozostałe starty miały na celu podtrzymanie kontaktów, nawiązanie rywalizacji z najlepszymi zawodnikami świata i Europy oraz należyte przygotowanie do ewentualnego startu na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie w 28 roku. Po zdobyciu kwalifikacji na Igrzyska Olimpijskie zawodnik nie znajdował się już pod tak dużą presją osiągnięcia bardzo dobrego wyniku. Strzelał swobodniej, bardziej koncentrował się na przyszłym sezonie.

11 Analiza obciążeń treningowych i startowych w rocznym cyklu szkolenia 97 Zestawienie wyników zawodnika WK w sezonie 26/27 Lp. Zawody Wynik Wynik M-ce M-ce Uwagi 1. Zawody klasyfikacyjne Wrocław , Zawody klasyfikacyjne Białystok , Zawody Międzynarodowe Pilzno , , Zawody Międzynarodowe Monachium Mistrzostwa Polski/GP Wrocław , , Mistrzostwa Europy Deauville FRA ,1 5 III zesp QP 7. Puchar Świata Ft. Benning USA , , I Puchar Polski Wrocław , , II Puchar Polski Bydgoszcz , , Puchar Świata Monachium GER Mistrzostwa Polski /GP Wrocław , Mistrzostwa Europy Grenada ESP Wyniki osiągnięte w konkurencji 6 Wynik Średnia 59 I kl. sport. M kl. sport Wyniki osiągnięte w konkurencji 57 Wynik Średnia 56 I kl. sport. M kl. sport Jak można zaobserwować na powyższych wykresach, podczas startu na ME w Deauville zawodnik uzyskał w konkurencji średni wynik z całego sezonu (582 punkty), powyżej klasy Mistrzowskiej, co przyniosło mu wysokie 5 miejsce premiowane prawem startu na IO w Pekinie. Natomiast na ME w Grenadzie uzyskał najniższy wynik w sezonie (548 punktów), tylko o 4 punkty powyżej pierwszej klasy sportowej. Pomimo ilościowo podobnych obciążeń treningowych w obu konkurencjach w skali roku zawodnik zanotował na swoim koncie jakościowo całkowicie odmienne występy na imprezach głównych w sezonie 26/27. Decydujący wpływ wydaje się mieć w tym przypadku o wiele większe obciążenie startowe w konkurencji pneumatycznej (15 startów) niż w konkurencji kulowej (6 startów). Równomierny rozkład obciążeń treningowych i startowych w konkurencji i osiągane w niej rezultaty przemawiają jednoznacznie za takim sposobem przygotowań również w konkurencji.

12 98 Krzysztof Kisiel V. Wnioski wynikające z porównania rocznych obciążeń treningowych i startowych w konkurencjach i zawodnika W.K. w sezonie 26/27 Lp. % % 1. Liczba treningów specjalistycznych 73 5, ,6 2. Liczba wykonanych złożeń (bez amunicji) * Liczba wystrzelanej amunicji * Liczba startów w zawodach Czas treningu specjalistycznego * * na treningach i zawodach W skali roku dni treningowych, wykonywanych złożeń i czas treningu specjalistycznego są porównywalne w konkurencjach i. Zawodnik wykonał nieznacznie więcej złożeń w konkurencji (3127 złożeń) niż w (214 złożeń). Wynika to m.in. z tego, że w miesiącach zimowych w pistolecie dowolnym odbywał treningi bezstrzałowe. Natomiast w konkurencji wystrzelał więcej amunicji (57 szt.) niż w (4353 szt.). Odzwierciedla to fakt, że konkurencja pneumatyczna jest rozgrywana przez cały sezon, zaś kulowa, z braku krytych strzelnic, od wiosny do jesieni. Widać natomiast bardzo wyraźną różnicę w liczbie startów w skali roku: 15 startów w konkurencji i tylko 6 startów w. Przewaga liczby startów w konkurencji wynika nie tylko z jej całoroczności, ale również z tego, że na części zawodów w ciągu sezonu rozgrywane są dwa starty w tej konkurencji. Brak startów w okresie zimowym w strzelaniu z pistoletu dowolnego powoduje, że doświadczenie startowe zawodnika w tej konkurencji jest o wiele mniejsze niż w strzelaniu z pistoletu pneumatycznego. Porównywalna praca w konkurencji do konkurencji odbywająca się w skali całego sezonu jest jednak zupełnie inaczej rozłożona w czasie. Praca w konkurencji odbywa się w miarę równomiernie przez cały sezon, natomiast praca w konkurencji jest bardziej skomasowana w o wiele krótszym przedziale czasowym. Pomimo teoretycznie podobnych obciążeń w skali roku w strzelaniach kulowych zawodnik osiąga słabsze i mniej wartościowe wyniki niż w strzelaniach pneumatycznych. Wyciągając wnioski z przygotowań do imprez głównych w sezonie 26/27, trzeba stwierdzić, że koniecznością w przyszłości jest diametralna zmiana sposobu przygotowań do startu głównego w sezonie letnim. Przygotowując się do startu głównego w sezonie letnim należy między innymi: wcześniej rozpocząć przygotowania; wydłużyć przygotowania o około 3-4 miesiące; zwiększyć liczbę treningów bezstrzałowych w konkurencji ; zwiększyć liczbę wystrzelanej amunicji w konkurencji w okresie zimowym; doprowadzić do równomiernego rozkładu obciążeń treningowych w konkurencji Pdw 6 (porównywalnego z rozkładem obciążeń treningowych w konkurencji ); poszukać możliwości trenowania konkurencji kulowej w okresie zimowym (nawet na etapie budowania formy sportowej w ), aby zawodnik trenował konkurencję systematycznie przez cały sezon; zapewnić zawodnikowi odpowiednią liczbę startów w konkurencji kulowej w okresie zimowym (pozwalających mu wejść w sezon kulowy po etapie budowania formy sportowej już po około 6 startach w zawodach); zwiększyć liczbę startów w konkurencji do poziomu porównywalnego z konkurencją pneumatyczną.

13 Analiza obciążeń treningowych i startowych w rocznym cyklu szkolenia 99 VI. Podsumowanie Analiza tylko jednego sezonu może prowadzić do błędnych wniosków i pochopnych decyzji co do sposobu przygotowania zawodnika w przyszłości do głównych imprez sezonu. Należy poddać podobnej analizie poprzednie lata treningu zawodnika, prześledzić, czy występują podobne uwarunkowania jak w sezonie 26/27, a wtedy będzie można uzyskać informacje na podstawie których wprowadzimy korekty dotychczasowego sposobu budowania rocznego cyklu szkolenia dla zawodnika. Niezbędne jest, między innymi, przeanalizowanie: liczby złożeń w poszczególnych konkurencjach; liczby oddanych strzałów w poszczególnych konkurencjach; rozkładu obciążeń treningowych w skali całego sezonu; rozkładu obciążeń startowych w skali całego sezonu; liczby startów w i ; liczby i rozkładu treningów ogólnorozwojowych przez cały sezon. Myślę, że poddając analizie wszystkie lata pracy zawodnika, aż do czasów, kiedy występował w gronie juniorów (uzyskiwał wtedy duże sukcesy), możemy znaleźć odpowiedzi na zadane pytania. Jak w przyszłości prowadzić przygotowania zawodnika, aby w obu konkurencjach uzyskać na zawodach tak dobre efekty jak w strzelaniach pneumatycznych? Tylko analizując wiele lat przygotowań do imprez głównych, możemy dojść do wniosków nieobarczonych błędami przypadkowości osiąganych wyników (zarówno pozytywnych, jak i negatywnych) w stosunku do pracy wykonywanej w skali roku. Wnioski te mogą się przyczynić do poprawy wyników nie tylko omawianego zawodnika., ale i innych polskich strzelców. Piśmiennictwo: Naglak Z. Społeczne i metodyczne aspekty sportu klasyfikowanego, Wrocław 1987.