Materiały dla studentów Biologii medycznej 19 listopada 2018
|
|
- Lidia Czajkowska
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd 2018 Chromosomy i determincj płci Chromosomy zchowują się jk mendlowskie czynniki dziedziczne. Pozycj kżdego chromosomu w płytce metfzowej jest przypdkow. W chromosomie jest więcej genów (trits). rchystol mgm i płytk metfzow (Sutton, 1902) Sutton W the chromosomes in heredity. iologicl ulletin 4: Wlter S. Sutton: student iologii i medycyny n Uniwersytecie w Knss. Licz możliwych komincji gmet w zleżności od liczy chromosomów (Sutton, 1903). 1
2 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd 2018 Chromosomy i determincj płci Chromosomy w komórkch linii zrodkowej scris meglocephl. Chromosomy przekzywne są niemienione do komórek potomnych. W komórkch rozrodczych licz chromosomów jest zredukown do połowy względem komórek somtycznych (proces mejozy). Rozwój zrodk scris meglocephl. Kżdy chromosom zwier specyficzne dl orgnizmu cechy. T. overi: uznny niemiecki cytolog. Prof. zoologii i ntomii n Uniwersytecie Würzurg. overi T Üer mehrpolige Mitosen ls Mittel zur nlyse des Zellkerns. Verhndlungen der physiklisch-medicinischen Gesellschft zu Würzurg. 35, Chromosomow teori dziedziczności określn jest jko teori overi ego i Sutton. Chromosomy i determincj płci 1. Chromosomy Chromosom: mitoz, definicj i struktur chromosomu Licz chromosomów Kriotyp 2. Determincj płci Chromosomy płci Systemy determincji płci Geny sprzężone z płcią 3. Sprzężenie genów Chromosomy prw Mendl Sprzężenie cłkowite Crossing-over Odległość i mpy genetyczne 2
3 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Chromosomy: mitoz Chromosomy to struktury widoczne podczs podziłów komórek Eukriot w procesch zwnych mitozą i mejozą. Myzel W O szczególnych zjwiskch przy dzieleniu się jąder w komórkch nłonkowych. Medycyn 3: Myzel. W Ueer eigenthümliche Vorgänge ei der Theilung der Kerne in Epithelilzellen. Zentrlltt für die Medizinischen Wissenschften. Rozróżnił kilk orzów typowych dl fz mitozy i przedstwił dokłdny ich opis. wątpić prwie nie możn, że mmy przed soą prwdziwe zjwisk podziłu komórek i jąder. Wcłw Myzel Mitoz zchodzi w komórkch somtycznych i prowdzi do powstni dwóch komórek potomnych. 1. Chromosomy: mitoz Podczs fzy S cyklu komórkowego DN podwj się. Chromosomy mitotyczne zwierją dwie cząsteczki DN - chromtydy. Syntez DN Interfz Profz Metfz: chromosomy w płszczyźnie równikowej, centromery n równiku nfz: chromosomy n przeciwległych iegunch Telofz: tworzenie jąder potomnych W wyniku mitozy powstją komórki potomne z tką smą liczą chromosomów i identyczną informcją genetyczną jk komórki wyjściowe. Cytokinez i powstnie komórek potomnych 3
4 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Chromosom: definicj Chromosom to cząsteczk DN połączon z iłkmi, któr zwier mterił genetyczny dnego orgnizmu. Chromosomy możn uwidocznić z pomocą rwników. Widoczne są wówczs jko ciemno zrwione struktury n jsnym tle. Stąd wywodzi się nzw: od greckiego słow oznczjącego kolor (χρωμόσωμα, chromosom, chrom). Triticle, Feulgen Pisum stivum, DPI (4,6- dimidino-2-phenylindole), Pisum stivum, SYTO17 W metfzie DN jest njrdziej skondensowny. W Eukriot widoczn wówczs struktur określn jest jko chromosom metfzowy. 1. Chromosomy: struktur Telomer Stelitrny DN Chromosom metfzowy tworzą dwie cząsteczki DN, kżd odpowid jednej chromtydzie. Przewężenie wtórne NOR Centromer i kinetochor (dysk) Włókno 30n Chromosom metfzowy w mikroskopie elektronowym Topioizomerz (czerwone), DN (zielone) Chromtydy Włókno 30 nm (iłe strzłki) iłko SMC2 (czerwone), DN (zielone) Chromosom metfzowy jest njrdziej skondensowną postcią chromtyny skondensownych włókien 30 nm (DN + histony) Hncock
5 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Chromosom: struktur Chromosom metfzowy człowiek jest rzy krótszy od DN wchodzącego w jego skłd ( cm). Silnie skondensowne chromosomy metfzowe Chromosomy rozproszone, mkroskręty (mcrocoils) 1 m 5 m Chromosomy n różnym etpie kondenscji Chromosomy człowiek rwione srerem. Widok chromtyd pod mikroskopem elektronowym z widocznymi mkroskrętmi 1. Chromosomy: licz chromosomów W gmetch Eukriot jest o połowę mniej chromosomów niż w komórkch somtycznych. Plemnik n chromosomów Zpłodnienie Zygot 2n chromosomów Komórk jjow n chromosomów Gmetogenez: mejoz (rozmnżnie płciowe) Zygot żeńsk 2n chromosomów Dorosły osonik żeński 2n chromosomów Dorosły osonik męski 2n chromosomów Zygot męsk 2n chromosomów 5
6 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Chromosomy: licz Licz hploidln (n) to licz chromosomów w gmetch. Komórki somtyczne zwierją 2n chromosomów, są diploidlne. Hploid (n): tylko jeden z dwóch chromosomów homologicznych n= 3 Diploid: dw chromosomy homologiczne 2n = 6 Chromosomy niehomologiczne Trzy pry chromosomów homologicznych U orgnizmów diploidlnych tkich jk człowiek, D. melnogster, jęczmień licz hploidln odpowid pojedynczemu genomowi. 1. Chromosomy: licz u wyrnych gtunków Gtunek 2n Gtunek 2n Proste Eukriot Rośliny Scchromyces cerevisie 32 Equisetum rvense 216 Neurospor crss 14 Pinus sylvestris 24 Chlmydomons reinhrdtii 34 ridopsis thlin 10 moe proteus >500 Hordeum vulgre 14 ezkręgowce Triticum estivum 42 ureli urit 44 Zwierzęt Cenorhditis elegns 6 Dnio rerio 50 Drosophil melnogster 8 Xenopus levis 34 nopheles culicifcies 6 Gllus domesticus 78 Mytilus edulis 14 Mus musculus 40 steris foresi 36 Homo spiens 46 6
7 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Chromosomy: licz Ploidlność to licz zestwów chromosomowych w komórce czyli licz genomów w komórce. Poziom ploidlności definiuje się w stosunku do podstwowej (monoploidlnej) liczy chromosomów. Tetrploid (2n), (4x) cztery zestwy chromosomów, cztery genomy n=6, 2n=12, x=3 licz podstwow i hploidln są różne Licz podstwow (monoploidln) odpowid pojedynczemu zestwowi chromosomów czyli pojedynczemu genomowi. Liczę podstwową oznczmy jko x. Trzy czwórki chromosomów homologicznych Licz podstwow (x) jest identyczn jk licz hploidln (n) tylko u diploidów, np. u człowiek x = n = 23, 2n = 2x =46 1. Chromosomy: licz Pszenic zwyczjn, Triticum estivum jest poliploidem powstłym ze skrzyżowni trzech gtunków. M trzy genomy.. speltoides T. urrtu T. turgidum. tuschii Licz podstwow u pszenicy, x = 7. Licz hploidln to n = 3x = 21, licz diploidln 2n = 6x = 42. Pszenic jest heksploidem. 7
8 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Chromosomy: kriotyp Kriotyp opisuje liczę chromosomów i ich wygląd. Njczęściej przedstwi się go w postci digrmu. Płytk metfzow chromosomów człowiek uzyskn w wyniku rwieni różnicowego (Giemz). Kriotyp człowiek, 44 + XY. 1. Chromosomy: kriotyp Typy chromosomów metfzowych Eukriot w zleżności od położeni centromerów. Telocentryczny - T Sumetcentryczny - sm Centromer terminlny Region sumedilny krocentryczny - t Metcentryczny - m Region terminlnym Region medilny Sukrocentryczny - s t Metcentryczny - M Region suterminlny Punkt medilny p: rmię krótkie q: rmię długie 8
9 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Chromosomy: kriotyp U człowiek wyróżni się 7 grup chromosomów w zleżności od długości i morfologii chromosomów. Grup Chromosomy Wielkość i ksztłt C 6-12, X D E F G Duże, metcentryczne Duże, sumetcentryczne Średnie, sumetcentryczne Średnie, krocentryczne Krótkie, sumetcentryczne Krótkie, metcentryczne Krótkie krocentryczne Kolejność grup n digrmie przedstwijącym kriotyp 1. Chromosomy: kriotyp W kriotypie człowiek uwzględni się tkże wzór prążkowni otrzymny w wyniku rwieni różnicowego Wzór prążków G chromosomów człowiek orz kriotyp z uwzględnieniem prążków G. Prążki G i R powstją przy zstosowniu rwnik Giemzy, prążki Q przy pomocy kwinkryny, gnor to wyrwine srerem orgniztory jąderkotwórcze. 9
10 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd 2018 Chromosomy i determincj płci 1. Chromosomy Chromosom: mitoz, definicj i struktur chromosomu Licz chromosomów Kriotyp 2. Determincj płci Chromosomy płci Systemy determincji płci Geny sprzężone z płcią 3. Sprzężenie genów Mejoz Crossing-over Geny sprzężone Odległość i mpy genetyczne 2. Determincj płci: chromosomy płci Chromosomy płci uczestniczą w determincji płci. Różnią się one strukturą od pozostłych chromosomów - utosomów. D. melnogster posid tylko cztery pry chromosomów, z których jedn pr to tzw. chromosomy płci (2n = 6 + XX/XY). 10
11 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Determincj płci: chromosomy Chromosomy płci występują u wielu gtunków zwierząt w tym człowiek. Spotyk się je tkże u roślin. Człowiek Kur 44 + XX 44 + XY 76 + ZZ 76 + ZW Szpink Kiwi XX YY XX XY 2. Determincj płci: systemy U Drosophil melnogster o płci decyduje stosunek chromosomów X do utosomów (). Chromosomy płci utosomy Stosunek X: Płeć XX 1.00 Smic XXY 1.00 Smic XXX 1.50 Metsmic (S) XXXX 2.00 Metsmic (S) XY 0.50 Smiec X Smiec (S) XXX 0.75 Intersex (S) XX 0.67 Inersex (S) S: sterylny 11
12 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Determincj płci: T.H. Morgn T. H. Morgn wykzł, że rw oczu u Drosophil melnogster dziedziczy się podonie jk chromosom X. 1933: ngrod Nol z fizjologii i medycyny. Uzsdnienie: z odkryci dotyczące roli chromosomów w dziedziczności. Dzięki dniom sttystycznym nd sposoem dziedziczeni cech u D. melnogster otworzył nową erę genetyki. Jego dni potwierdziły, że geny są liniowo ułożone w chromosomch. Również wykrył zjwisko crossing-over. dicine/1933/morgn/fcts/ Dr. Thoms Hunt Morgn's w lortorium, (mericn Society for Cell iology) C.. ridges dostrczył osttecznego dowodu potwierdzjącego chromosomową teorię dziedziczności. 2. Determincj płci: systemy Stosunek X: jest determinowny przez geny zloklizowne n utosomch orz n chromosomie X. Stosunek X: jest kontrolowny przez: denomintor: iłk kodowne przez geny n utosomch; numertor: iłk kodowne przez geny n chromosomch X; tworzą dimery z denomintorem; dimery kontrolują ekspresję genu sxl (ng. sex lethl). Smic X: = 1 X X P Promotor Homodimery sxl Denomintor Numertor Trnskrypcj iłko SXL Heterodimery Smiec X: = 0.5 X Y rk trnskrypcji P sxl Promotor rk homodimerów rk SXL Smic Smiec 12
13 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Determincj płci: systemy U człowiek płeć żeńsk jest homogmetyczn czyli m genotyp XX ntomist płeć męsk heterogmetyczn, XY Koiet XX Gmety i ich częstości Mężczyzn XY 1/2 X 1/2 X 1/2 X 1/2 Y Dziewczynk XX, 1/4 Chłopiec XY 1/4 Dziewczynk XX 1/4 Chłopiec XY 1/4 Stosunek płci w potomstwie wynosi 1:1 Dziewczynki mją chromosom X od mtki i od ojc Chłopcy mją chromosom X zwsze od mtki 2. Determincj płci: systemy U człowiek chromosom Y odgryw istotną rolę w determincji płci. Dodtkowy chromosom X powoduje liczne zurzeni. Chromosomy płci Licz chromosomów Licz ciłek rr XX 46 1 Koiet Opis X Koiet, zespół Turner XXX 47 2 Koiet, triplo-x XXXX 48 3 Koiet, tetr-x XY 46 0 Mężczyzn XYY 47 0 Mężczyzn XXY 47 1 Mężczyzn, zespół Klinefelter XXXY 48 2 XXYY
14 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Determincj płci: systemy U smic ssków, w tym u człowiek jeden z chromosomów X jest inktywowny we wczesnych etpch rozwoju zrodkowego. Chromosom X od mtki Chromosom X od ojc Inktywcj X jest losow. Kolor pokzuje, który chromosom jest ktywny w komórce Poszczególne części zudowne są z różnych klonów komórek Zygot Emrion Emrion Chromosom X jest inktywowny losowo. Smice ssków są moziką złożoną z dwóch typów klonów komórek: z ktywnym mtczynym X orz z ktywnym ojcowskim X. U kotów gen rwy sierści leży n chromosomie X, dltego heterozygotyczne smice n ogół są łcite. 2. Determincj płci: sprzężenie z płcią Jeżeli gen wrunkujący dną cechę jest zloklizowny n chromosomie X to cech t jest sprzężon z płcią. Hemofili (choro królów): skz krwotoczn wywołn niedoorem czynników krzepnięci; występują trzy typy, hemofili czynnik VIII, hemofili czynnik IX, hemofili C czynnik XI; wszystkie typy uwrunkowne są llelmi recesywnymi; geny wrunkujące typ i leż n chromosomie X, geny wrunkujące typ C leżą n chromosomie 4. Hemofili pojwił się po rz pierwszy u księci Leopold, 4-go syn królowej Wiktorii. Wcześniej nie oserwowno choroy. Przypuszcz się, że mutcj zszł u ojc Wiktorii. 14
15 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Determincj płci: sprzężenie z płcią Dziedziczenie hemofilii typu recesywn, sprzężon z płcią Dziedziczenie hemofilii typu C recesywn, utosomln zdrow zdrowy zdrow zdrowy X H X h X H Y 4 E 4 e 4 E 4 e X H X H zdrow X H Y zdrowy X h X H zdrow X h Y chory Prwdopodoieństwo: chorego dzieck: (25%); chorego chłopc: (25%) chorej dziewczynki: 0 dziewczynki, nosicielki: ½ (50%) 4 E 4 E 4 E 4 e 4 e 4 E 4 e 4 e zdrowe zdrowe zdrowe Prwdopodoieństwo: chorego dzieck: (25%); dzieck, nosiciel: ½ (50%) chore Chromosomow teori dziedziczności 1. Chromosomy Chromosom: mitoz, definicj i struktur chromosomu Licz chromosomów Kriotyp 2. Determincj płci Chromosomy płci Systemy determincji płci Geny sprzężone z płcią 3. Sprzężenie genów Mejoz prw Mendl Sprzężenie cłkowite Crossing over Odległość i mpy genetyczne 15
16 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Sprzężenie genów: mejoz Geny zchowują się tk jk chromosomy, n których są zloklizowne. Segregcj chromosomów wynik z mejozy. Mejoz: podził redukcyjny Jest to podził komórek szlku płciowego, który prowdzi do powstni gmet. Skłd się z dwóch podziłów: I podził redukcyjny, gdyż licz chromosomów jest redukown z 2n do n, II podził typu mitotycznego. Komórki potomne różnią się między soą orz różnią się od komórki wyjściowej. Oscr Hertwig, 1876 (mejoz w jjch jeżowc) Termin mejoz pochodzi od greckiego słow oznczjącego zmniejsznie. Pierwotnie rzmił on mjoz (ng. miosis). 3. Sprzężenie genów: mejoz I podził mejotyczny Interfz Syntez DN Profz I: leptoten Chromosomy w postci cienkich nici Chromosomy homologiczne łączą się pry: iwlenty Profz I: zygoten nfz I Do przeciwległych iegunów odciągne są cłe chromosomy Fotogrfie mejozy w oocytch myszy, nieieski: DN, zielony: tuulin, czerwony: SPM ( Emryology, did: jęczmień, K.Polok Did Metfz I Centromery nprzeciw, rmion w płszczyźnie równikowej Licz chromosomów w komórkch potomnych jest o ½ mniejsz niż w wyjściowej. Komórki mją różne komincje lleli Redukcj chromosomów zchodzi w nfzie I podziłu mejotycznego 16
17 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Sprzężenie genów: mejoz II podził mejotyczny Did Metfz II Chromosomy w płszczyźnie równikowej, centromery n równiku podonie jk w mitozie nfz II Do przeciwległych iegunów odciągne są chromtydy, podonie jk w mitozie Tetrd Powstją 4 komórki potomne o genotypch: i Jądr człowiek W pojedynczym podzile mejotycznym podwójnej heterozygoty powstją 2 typy gmet: i. We wszystkich podziłch mejotycznych heterozygot wytwrz 4 typy gmet z tk smą częstością. 3. Sprzężenie genów: cłkowite : ciemne włosy, : jsne włosy : rązowe oczy, : nieieskie oczy Dziedziczenie niezleżne Sprzężenie cłkowite DZIDKOWIE DZIDKOWIE X X ciemne włosy oczy rązowe ciemne włosy oczy rązowe 17
18 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Sprzężenie genów: cłkowite Dziedziczenie niezleżne Sprzężenie cłkowite RODZICE RODZICE X X 4 typy gmet, wszystkie możliwe komincje z częstością (25%) kżd 2 typy gmet: i, z częstością ½ (50%) kżd; ukłd genów n chromosomch jk u dzidków 3. Sprzężenie genów: cłkowite Dziedziczenie niezleżne DZIECI Sprzężenie cłkowite DZIECI Rekominnt Fenotyp dzidk Fenotyp ci Rekominnt W potomstwie występują fenotypy dzidków orz fenotypy ędące mieszniną ich cech (rekominnty) kżdy z częstością 1/4 (25%). / ½ Fenotyp dzidk / ½ Fenotyp ci W potomstwie występują tylko fenotypy dzidków, kżdy z częstością 1/2 (50%). Nie pojwiją się rekominnty. Jest to sprzężenie cłkowite. 18
19 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd Sprzężenie genów: crossing over Crossing over to wymin mteriłu genetycznego między chromtydmi niesiostrznymi chromosomów homologicznych. Miejsc c/o jko 400 nm mosty Interkcj między nićmi DN Kompleks synptonemlny (synptemlny) Formownie się mostów i wymin mteriłu genetycznego zleżą od homologów genu Rec, które kodują iłk rekomincyjne. Crossing over u ceuli, (orner et l Cell 117: Sprzężenie genów: crossing over Crossing over zchodzi w profzie I podziłu mejotycznego, w pchytenie. W wyniku crossing over powstją gmety zrekominowne czyli o zmienionym ukłdzie genów w porównniu z formmi rodzicielskimi. Częstość gmet zrekominownych jest niższ niż wynikłoy to z niezleżnego dziedziczeni. Częstość crossing over zleży od odległości pomiędzy genmi. 19
20 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd 2018 Sprzężenie genów Crossing over jest podstwą tworzeni mp genetycznych, które określją kolejność genów orz odległości pomiędzy nimi. Mp genów n chromosomie X wrunkujących choroy człowiek Mp mrkerów DN n chromosomie X człowiek. Mp genetyczn chromosomu 7 u Lolium Częstość crossing over różni się w poszczególnych regionch chromosomów. Zjwisko c/o częściej zchodzi n końcch chromosomów njrzdziej w poliżu centromerów. Zgdnieni Chromosomy: mitoz Gdzie zchodzi i jki jest efekt genetyczny mitozy? Etpy podziłu mitotycznego. 2. Chromosomy: definicj, struktur Co to jest chromosom Eukriot? Kiedy chromosom Eukriot przyier njrdziej skondensowną postć? udow chromosomu metfzowego. 3. Chromosomy: licz Jk wyjśnić istnienie stłej liczy chromosomów u orgnizmów eukriotycznych rozmnżjących się płciowo (w drodze zpłodnieni)? Wyjśnij pojęci hploid i diploid. Czy człowiek jest hploidem czy diploidem? Kiedy hploidln licz chromosomów odpowid pojedynczemu genomowi? Wyjśnij pojęcie ploidlności? Jk jest różnic między liczą hploidlną chromosomów, n liczą podstwową (monoploidlną), x. Nrysuj schemt komórki hploidlnej, diploidlnej i tetrploidlnej. Jk powstł pszenic. Przedstw n schemcie zminę liczy chromosomów w trkcie ewolucji pszenicy. Podj liczę podstwową (monoploidlną), hploidlną i diploidlną pszenicy. 20
21 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd 2018 Zgdnieni Chromosomy: kriotyp Definicj kriotypu. Nrysuj chromosom telocentryczny, krocentryczny i metcentryczny. N jkiej podstwie klsyfikuje się chromosomy? Ile grup chromosomów wyróżni się u człowiek? Podj skrócony zpis kriotypu człowiek. 5. Determincj płci: chromosomy płci Jk dzielimy chromosomy ze względu n ich udził w determincji płci? Co to są utosomy? Podj przykłdy chromosomowej determincji płci poz człowiekiem. 6. Determincj płci: systemy Co decyduje o płci u Drosophil melnogster? Jką płeć mją osoniki D. melnogster: XXY, XXX, X0? Co odpowid z rozróżnienie stosunku X: 1.0 od 0.5 u Drosophil melnogster n poziomie molekulrnym? Z czym związne są pojęci denomintor, numertor, slx? Co to jest płeć homogmetyczn i heterogmetyczn u człowiek? Zpisz oie płcie z pomocą symoli chromosomów. W pewnym młżeństwie urodził się chłopiec. Jkie jest prwdopodoieństwo, że nstępne dziecko ędzie też chłopcem? Zgdnieni Determincj płci: systemy cd. W pewnym mieście są dw szpitle. W roku 2016, w szpitlu nr 1 urodziło się 495 dziewczynek i 505 chłopców. W szpitlu nr 2 urodziło się 75 dziewczynek i 25 chłopców. Czy uzyskne stosunki są zgodne z spodziewnym stosunkiem chłopców do dziewcząt 1:1. Jk wyjśnisz wyniki w szpitlu nr 2? Co świdczy o istotnej roli chromosomu Y człowiek w determincji płci? Podj płeć osó X0, XXX, XYY, XXY, XXYY 7. Determincj płci: geny sprzężone z płcią Co to jest hemofili i jkie wyróżnimy jej typy? Dlczego trudno jest znleźć czrną kotkę? Podj loklizcję genów hemofilii typu,, C. W pewnej rodzinie urodził się chłopiec z hemofilią. Żdne z rodziców nie cierpiło n tę choroę. Wyjśnij sposó dziedziczeni się hemofilii w tej rodzinie. Podj genotypy rodziców. Olicz prwdopodoieństwo urodzeni się w tej rodzinie chorej dziewczynki? Pewn, zdrow koiet m ojc chorego n hemofilię. W związku tej koiety ze zdrowym mężczyzną urodził się dziewczynk, u której stwierdzono hemofilię. Jk dziedziczy się hemofili w tej rodzinie. Jkie jest prwdopodoieństwo, że nstępne dziecko ędzie zdrowe? 21
22 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd 2018 Zgdnieni Sprzężenie genów: mejoz Gdzie zchodzi mejoz i jki jest jej efekt genetyczny? Nrysuj schemt podziłu mejotycznego. Kiedy zchodzi redukcj liczy chromosomów w mejozie? Ile typów gmet wytwrz osonik o genotypie? Ile typów gmet wytwrz komórk o genotypie w wyniku pojedynczego podziłu mejotycznego? 9. Sprzężenie genów: sprzężenie cłkowite N czym poleg sprzężenie cłkowite? Jkie jest prwdopodoieństwo urodzeni dzieck o ciemnych włosch i rązowych oczch w związku rązowookiego mężczyzny o ciemnych włosch z koietą nieieskooką o włosch jsnych jeżeli widomo, że geny wrunkujące oie cechy leżą n różnych chromosomch, ooje rodzice mężczyzny mieli genotypy i (, : rw włosów;, : rw oczu). Jkie jest prwdopodoieństwo urodzeni dzieck o ciemnych włosch i rązowych oczch w związku rązowookiego mężczyzny o ciemnych włosch z koietą nieieskooką o włosch jsnych jeżeli widomo, że geny wrunkujące oie cechy leżą n jednym chromosomie, ooje rodzice mężczyzny mieli genotypy i (, : rw włosów;, : rw oczu). Jkie jest prwdopodoieństwo urodzeni się dzieck o oczch nieieskich i ciemnych włosch? Zgdnieni Sprzężenie genów: crossing over N czym poleg crossing over? Kiedy zchodzi crossing over? Jk możn zoserwowć crossing over pod mikroskopem? Jkie gmety powstją w wyniku crossing over? Jk jest ich względn częstość tj. w porównniu z niezleżnym dziedziczeniem? Jk miejsce położeni genów n chromosomie wpływ n crossing over? 22
23 Mteriły dl studentów iologii medycznej 19 listopd 2018 Centre for Evolution, Genomics nd iomthemtics, e-gene 23
W CZASIE WYKŁADU TELEFONY KOMÓRKOWE POWINNY BYĆ WYŁĄCZONE LUB WYCISZONE MAPY
W CZSIE WYKŁDU TELEFONY KOMÓRKOWE POWINNY YĆ WYŁĄCZONE LU WYCISZONE MPY GENETYCZNE FIZYCZNE Grficzn prezentcj genów w chromosomch z uwzględnieniem odległości pomiędzy nimi podnej w jednostkch mpowych.
wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ gamety matczyne Genetyka
Genetyka: materiały dla studentów Pielęgniarstwa
Komórk i cykl życiowy 1 udow komórki Definicj Komórk prokriotyczn Komórk eukriotyczn 2 3 4 Teori endosymiozy Pochodzenie chloroplstów Pochodzenie mitochondriów Cykl życiowy komórki Fzy cyklu Zleżność of
Małgorzata Żak. Zapisane w genach. czyli o zastosowaniu matematyki w genetyce
Młgorzt Żk Zpisne w gench czyli o zstosowniu mtemtyki w genetyce by opisć: - występownie zjwisk msowych - sznse n niebieski kolor oczu potomk - odległość między genmi - położenie genu n chromosomie Rchunek
Plan wykładów z genetyki ogólnej
Plan wykładów z genetyki ogólnej 01 Metody genetyki klasycznej 02 Metody analizy DNA 03 Metody analizy genomu 04 Genomy prokariontów 05 Genomy eukariontów 06 Zmienność genomów w populacjach 07 Genomy a
Imię i nazwisko...kl...
Gimnazjum nr 4 im. Ojca Świętego Jana Pawła II we Wrocławiu SPRAWDZIAN GENETYKA GR. A Imię i nazwisko...kl.... 1. Nauka o regułach i mechanizmach dziedziczenia to: (0-1pkt) a) cytologia b) biochemia c)
Ćwiczenie 3/4. Prawa Mendla: zadania, analiza rodowodów Sprzężenia i odległość genetyczna. Kariotypy i chromosomopatie. Prof. dr hab.
Ćwiczenie 3/4 Prawa Mendla: zadania, analiza rodowodów Sprzężenia i odległość genetyczna. Kariotypy i chromosomopatie Prof. dr hab. Roman Zieliński 1 Prawa Mendla 1.1. Pytania i zagadnienia 1.1.1. Przypomnij
PODSTAWY BAZ DANYCH Wykład 3 2. Pojęcie Relacyjnej Bazy Danych
PODSTAWY BAZ DANYCH Wykłd 3 2. Pojęcie Relcyjnej Bzy Dnych 2005/2006 Wykłd "Podstwy z dnych" 1 Rozkłdlno dlność schemtów w relcyjnych Przykłd. Relcj EGZ(U), U := { I, N, P, O }, gdzie I 10 10 11 N f f
Temat 6: Genetyczne uwarunkowania płci. Cechy sprzężone z płcią.
Temat 6: Genetyczne uwarunkowania płci. Cechy sprzężone z płcią. 1. Kariotyp człowieka. 2. Determinacja płci u człowieka. 3. Warunkowanie płci u innych organizmów. 4. Cechy związane z płcią. 5. Cechy sprzężone
Sposoby determinacji płci
W CZASIE WYKŁADU TELEFONY KOMÓRKOWE POWINNY BYĆ WYŁĄCZONE LUB WYCISZONE Sposoby determinacji płci TSD thermal sex determination GSD genetic sex determination 26 o C Środowiskowa: ekspresja genu
Materiały dydaktyczne do kursów wyrównawczych z przedmiotu biologia
Człowiek najlepsza inwestycja Materiały dydaktyczne do kursów wyrównawczych z przedmiotu biologia Autor: dr inż. Anna Kostka Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Sposoby determinacji płci
Sposoby determinacji płci TSD thermal sex determination GSD genetic sex determination 26 o C Środowiskowa: ekspresja genu DMRT zależna jest od warunków środowiska ~30 o C ~33 o C ~35 o C n=16
6. Uzupełnij zdanie, wstawiajac w odpowiednie miejsce wyrażenie ujawni się lub nie ujawni się :
ID Testu: 9S6C1A4 Imię i nazwisko ucznia Klasa Data 1. Allelami nazywamy A. takie same formy jednego genu. B. różne formy różnych genów. C. takie same formy różnych genów. D. różne formy jednego genu.
PODSTAWY GENETYKI. Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław Burczyk
PODSTAWY GENETYKI Prawa Mendla (jako punkt wyjścia) Epistaza (interakcje między genami) Sprzężenia genetyczne i mapowanie genów Sprzężenie z płcią Analiza rodowodów Prowadzący wykład: prof. dr hab. Jarosław
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT Ćwiczenia 1 mgr Magda Kaczmarek-Okrój magda_kaczmarek_okroj@sggw.pl 1 ZAGADNIENIA struktura genetyczna populacji obliczanie frekwencji genotypów obliczanie frekwencji alleli
Komórka stuktura i funkcje. Bogusław Nedoszytko. WSZPIZU Wydział w Gdyni
Komórka stuktura i funkcje Bogusław Nedoszytko WSZPIZU Wydział w Gdyni Jądro komórkowe Struktura i funkcje Podziały komórkowe Jądro komórkowe 46 chromosomów 2,6 metra DNA 3 miliardy par nukleotydów (A,T,G,C)
a) Zapisz genotyp tego mężczyzny... oraz zaznacz poniżej (A, B, C lub D), jaki procent gamet tego mężczyzny będzie miało genotyp ax b.
W tomie 2 zbioru zadań z biologii z powodu nieprawidłowego wprowadzenia komendy przenoszenia spójników i przyimków do następnej linii wystąpiła zamiana samotnych dużych liter (A, I, W, U) na małe litery.
2. Rozdział materiału genetycznego w czasie podziałów komórkowych - mitozy i mejozy
Program ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I (GENETYKA) dla kierunku Lekarskiego, rok I 2017/2018 Ćwiczenie nr 1 (09-10.10.2017) Temat: Wprowadzenie 1. Omówienie regulaminu zajęć
Program ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I dla kierunku Lekarskiego, rok I 2015/2016. Ćwiczenie nr 1 (06-07.10.
Program ćwiczeń z przedmiotu BIOLOGIA MOLEKULARNA I GENETYKA, część I dla kierunku Lekarskiego, rok I 2015/2016 Ćwiczenie nr 1 (06-07.10.2015) Temat: Wprowadzenie 1. Omówienie regulaminu zajęć Temat: Wprowadzenie
Pamiętając o komplementarności zasad azotowych, dopisz sekwencję nukleotydów brakującej nici DNA. A C C G T G C C A A T C G A...
1. Zadanie (0 2 p. ) Porównaj mitozę i mejozę, wpisując do tabeli podane określenia oraz cyfry. ta sama co w komórce macierzystej, o połowę mniejsza niż w komórce macierzystej, gamety, komórki budujące
Konkurs szkolny Mistrz genetyki etap II
onkurs szkolny istrz genetyki etap II 1.W D pewnego pierwotniaka tymina stanowi 28 % wszystkich zasad azotowych. blicz i zapisz, jaka jest zawartość procentowa każdej z pozostałych zasad w D tego pierwotniaka.
2015-10-30. Podłoże genetyczne fakomatoz - dziedziczenie, zmienność, możliwości diagnostyczne. Fakomatozy. Fakomatozy. Nerwiakowłókniakowatość typu I
Fkomtozy Podłoże genetyczne fkomtoz - dziedziczenie, zmienność, możliwości dignostyczne. Monik Gos Zkłd etyki Medycznej Instytut Mtki i Dzieck, Wrszw ng. phkomtosis, z gr. phkom = znmię, plm zburzeni rozwojowe
I. Genetyka. Dział programu Lp. Temat konieczny podstawowy rozszerzający
I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? wymienia cechy gatunkowe i indywidualne podanych organizmów wyjaśnia, że jego podobieństwo do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech definiuje pojęcia genetyka oraz
Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej
Seminarium 1 część 1 Konspekt do zajęć z przedmiotu Genetyka dla kierunku Położnictwo dr Anna Skorczyk-Werner Katedra i Zakład Genetyki Medycznej Genom człowieka Genomem nazywamy całkowitą ilość DNA jaka
ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra Dział VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU
Dział VII. EKOLOGIA NAUKA O ŚRODOWISKU wyróżnia elementy żywe i nieożywione w obserwowanym ekosystemie oblicza zagęszczenie wybranej rośliny na badanym terenie określa znaczenie wiedzy ekologicznej w życiu
Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy LII Egzamin dla Aktuariuszy z 15 marca 2010 r. Część I Matematyka finansowa
Mtemtyk finnsow 15.0.010 r. Komisj Egzmincyjn dl Akturiuszy LII Egzmin dl Akturiuszy z 15 mrc 010 r. Część I Mtemtyk finnsow WERSJA TESTU A Imię i nzwisko osoy egzminownej:... Czs egzminu: 100 minut 1
Algebra Boola i podstawy systemów liczbowych. Ćwiczenia z Teorii Układów Logicznych, dr inż. Ernest Jamro. 1. System dwójkowy reprezentacja binarna
lger Bool i podstwy systemów liczowych. Ćwiczeni z Teorii Ukłdów Logicznych, dr inż. Ernest Jmro. System dwójkowy reprezentcj inrn Ukłdy logiczne operują tylko n dwóch stnch ozncznymi jko zero (stn npięci
WYŻSZA SZKOŁA INFORMATYKI STOSOWANEJ I ZARZĄDZANIA
Mteriły do wykłdu MATEMATYKA DYSKRETNA dl studiów zocznych cz. Progrm wykłdu: KOMBINATORYKA:. Notcj i podstwowe pojęci. Zlicznie funkcji. Permutcje. Podziory zioru. Podziory k-elementowe. Ziory z powtórzenimi
Kodowanie liczb. Kodowanie stałopozycyjne liczb całkowitych. Niech liczba całkowita a ma w systemie dwójkowym postać: Kod prosty
Kodownie licz Kodownie stłopozycyjne licz cłkowitych Niech licz cłkowit m w systemie dwójkowym postć: nn 0 Wtedy może yć on przedstwion w postci ( n+)-itowej przy pomocy trzech niżej zdefiniownych kodów
a) lokalizacja DNA i RNA w komórkach stożka wzrostu korzenia Allium cepa prep. mikr. rys.
Program ćwiczeń z przedmiotu GENETYKA dla kierunku Dietetyka studia stacjonarne licencjat, rok I 2015/2016 Ćwiczenie nr 1 (23.02.2016r.) 1. Omówienie regulaminu zajęć. 2. Budowa mikroskopu i zasady techniki
Sposoby determinacji płci
GAMETOGENEZA spermatogonium oogonium spermatocyty I-ego rzędu spermatocyty II-ego rzędu oocyty II-ego rzędu oocyty I-ego rzędu pierwsze ciałko kierunkowe spermatydy ootydy drugie ciałko kierunkowe plemniki
Podziały komórkowe cz. II
Podziały komórkowe cz. II MEJOZA Mejozę odkryto w 1883 roku, gdy zauważono, że zapłodnione jajo jednego z robaków zawiera cztery chromosomy, natomiast gamety tego robaka (plemniki u samców i jaja u samic)
Składniki jądrowego genomu człowieka
Składniki jądrowego genomu człowieka Genom człowieka 3 000 Mpz (3x10 9, 100 cm) Geny i sekwencje związane z genami (900 Mpz, 30% g. jądrowego) DNA pozagenowy (2100 Mpz, 70%) DNA kodujący (90 Mpz ~ ok.
Podstawy genetyki człowieka
Podstawy genetyki człowieka Dziedziczenie Mendlowskie - jeden gen = jedna cecha np. allele jednego genu decydują o barwie kwiatów groszku Bardziej złożone - interakcje kilku genów Wieloczynnikowe - interakcje
PRAWO CZYSTOŚCI GAMET (I Prawo Mendla) RELACJE MIĘDZY ALLELAMI TEGO SAMEGO GENU
A A a a A a PRAWO CZYSTOŚCI GAMET (I Prawo Mendla) Osobnik diploidalny wytwarza haploidalne gamety, do których w sposób losowy trafiają po jednym chromosomie z pary (po jednym alleleu z pary), zatem osobnik
Realizacje zmiennych są niezależne, co sprawia, że ciąg jest ciągiem niezależnych zmiennych losowych,
Klsyczn Metod Njmniejszych Kwdrtów (KMNK) Postć ć modelu jest liniow względem prmetrów (lbo nleży dokonć doprowdzeni postci modelu do liniowości względem prmetrów), Zmienne objśnijące są wielkościmi nielosowymi,
CYKL KOMÓRKOWY I PODZIAŁY KOMÓRKOWE
CYKL KOMÓRKOWY I PODZIAŁY KOMÓRKOWE 1. Cykl komórkowy. Każda komórka powstaje z już istniejącej komórki. Nowe komórki powstają więc z podziału innych, tzw. komórek macierzystych. Po powstaniu komórki rosną,
Napisz, który z przedstawionych schematycznie rodzajów replikacji (A, B czy C) ilustruje replikację semikonserwatywną. Wyjaśnij, na czym polega ten
Napisz, który z przedstawionych schematycznie rodzajów replikacji (A, B czy C) ilustruje replikację semikonserwatywną. Wyjaśnij, na czym polega ten proces. Na schemacie przedstawiono etapy przekazywania
2. Tensometria mechaniczna
. Tensometri mechniczn Wstęp Tensometr jk wskzywłby jego nzw to urządzenie służące do pomiru nprężeń. Jk jednk widomo, nprężeni nie są wielkościmi mierzlnymi i stnowią jedynie brdzo wygodne pojęcie mechniki
GENETYKA POPULACJI. Ćwiczenia 1 Biologia I MGR /
GENETYKA POPULACJI Ćwiczenia 1 Biologia I MGR 1 ZAGADNIENIA struktura genetyczna populacji obliczanie frekwencji genotypów obliczanie frekwencji alleli przewidywanie struktury następnego pokolenia przy
Wektor kolumnowy m wymiarowy macierz prostokątna o wymiarze n=1 Wektor wierszowy n wymiarowy macierz prostokątna o wymiarze m=1
Rchunek mcierzowy Mcierzą A nzywmy funkcję 2-zmiennych, któr prze liczb nturlnych (i,j) gdzie i = 1,2,3,4.,m; j = 1,2,3,4,n przyporządkowuje dokłdnie jeden element ij. 11 21 A = m1 12 22 m2 1n 2n mn Wymirem
NaCoBeZu klasa 8 Dział Temat nacobezu programu I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? 2. Nośnik informacji genetycznej DNA 3. Podziały komórkowe
NaCoBeZu klasa 8 Dział programu Temat nacobezu I. Genetyka 1. Czym jest genetyka? wymieniam zakres badao genetyki rozróżniam cechy dziedziczne i niedziedziczne wskazuję cechy indywidualne i gatunkowe omawiam
BLISKIE SPOTKANIA Z BIOLOGIĄ
BLISKIE SPOTKANIA Z BIOLOGIĄ Instytutu Biologii Eksperymentalnej Instytut Biologii Środowiska Katedra Biologii Ewolucyjnej UNIWERSYTET KAZIMIERZA WIELKIEGO Wykłady Środy, 15.45, Aula Biblioteki UKW Czas
1 Podstawowe pojęcia z zakresu genetyki. 2 Podstawowy model dziedziczenia
Rachunek Prawdopodobieństwa MAP8 Wydział Matematyki, Matematyka Stosowana Projekt - zastosowania rachunku prawdopodobieństwa w genetyce Opracowanie: Antonina Urbaniak Podstawowe pojęcia z zakresu genetyki
TERMINY BIOLOGICZNE. ZADANIE 5 (3 pkt) Na podstawie ryc. 2 wykonaj polecenia: B. Ustal, w którym etapie cyklu tej komórki kaŝdy
KARTA PRACY Porównanie mitozy i mejozy ZADANIE 1 (1 pkt) Zaznacz odpowiedź opisującą efekt podziału mitotycznego komórki zawierającej 16 chromosomów. a). 2 komórki zawierające po 8 chromosomów; b). 2 komórki
Zbiory wyznaczone przez funkcje zdaniowe
pojęci zbioru i elementu RCHUNEK ZIORÓW zbiór zwier element element nleży do zbioru jest elementem zbioru ( X zbiór wszystkich przedmiotów indywidulnych, których dotyczy dn nuk zbiór pełny (uniwerslny
Genetyka w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej
Genetyka w nowej podstawie programowej biologii w szkole podstawowej Anna Kimak-Cysewska Koszalin 2018 1. Genetyka w nowej podstawie programowej ważne pojęcia 2. Wykorzystanie myślenia wizualnego przy
Morfologia kryształów
Morfologi krsztłów Morfologi krsztłu Ścin krsztłu = ogrniczjące powierzchnie Zleżą od ksztłtu komorek elementrnch i od fizcznch wrunków wzrostu krsztłu (T, p, otoczenie, roztwór itd.); Krsztł jest wielościnem
I ROK WYDZIAŁ LEKARSKI BIOLOGIA MEDYCZNA ROK AKAD. 2015/2016
Ćwiczenie 9 Temat: Genetyka medyczna cz. I Wybrane cechy allelomorficzne i układy grupowe krwi 1. Rodowody niektórych cech człowieka rys. drzewa genealogicznego i oznaczenie genotypów 2. Wybrane cechy
INSTRUKCJA. - Jak rozwiązywać zadania wysoko punktowane?
INSTRUKCJA - Jk rozwiązywć zdni wysoko punktowne? Mturzysto! Zdni wysoko punktowne to tkie, z które możesz zdobyć 4 lub więcej punktów. Zdni z dużą ilość punktów nie zwsze są trudniejsze, często ich punktcj
GENETYKA. Genetyka. Dziedziczność przekazywanie cech rodziców potomstwu Zmienność występowanie różnic pomiędzy różnymi osobnikami tego samego gatunku
GENETYKA Genetyka Nauka o dziedziczności i zmienności organizmów, wyjaśniająca prawa rządzące podobieństwami i różnicami pomiędzy osobnikami spokrewnionymi przez wspólnego przodka Dziedziczność przekazywanie
Spis treści. 1 Budowa genomu jądrowego (M.J. Olszewska, J. Małuszyńska) 13. Przedmowa 10
Spis treści Przedmowa 10 1 Budowa genomu jądrowego (M.J. Olszewska, J. Małuszyńska) 13 1.1. Organizacja DNA jądrowego 13 1.1.1. Rodzaje sekwencji powtarzalnych i ich lokalizacja 14 1.1.1.1. Sekwencje rozproszone
Puls życia PODRĘCZNIK DO BIOLOGII DLA KLASY ÓSMEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ
8 Puls życi PODRĘCZNIK DO BIOLOGII DL KLSY ÓSMEJ SZKOŁY PODSTWOWEJ 8 Bet Sągin ndrzej Boczrowski Mrin Sękts PODRĘCZNIK DO BIOLOGII DL KLSY ÓSMEJ SZKOŁY PODSTWOWEJ Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego
GENETYKA POPULACJI. Ćwiczenia 4 Biologia I MGR
GEETYKA POPULACJI Ćwiczenia 4 Biologia I MGR Ad. Ćwiczenia Liczba możliwych genotypów w locus wieloallelicznym Geny sprzężone z płcią Prawo Hardy ego-weinberga p +pq+q = p+q= m( m ) p P Q Q P p AA Aa wszystkich_
Podstawy genetyki. ESPZiWP 2010
Podstawy genetyki ESPZiWP 2010 Genetyka - nauka o dziedziczności i zmienności organizmów, wyjaśniająca prawa rządzące podobieństwami i różnicami pomiędzy osobnikami spokrewnionymi przez wspólnego przodka
Macierz. Wyznacznik macierzy. Układ równań liniowych
Temt wykłdu: Mcierz. Wyzncznik mcierzy. Ukłd równń liniowych Kody kolorów: żółty nowe pojęcie pomrńczowy uwg kursyw komentrz * mterił ndobowiązkowy Ann Rjfur, Mtemtyk Zgdnieni. Pojęci. Dziłni n mcierzch.
BIOLOGIA KOMÓRKI - KARIOKINEZY
BIOLOGIA KOMÓRKI - KARIOKINEZY M A Ł G O R Z A T A Ś L I W I Ń S K A 60 µm 1. KOMÓRKI SĄ ZBYT MAŁE, BY OBSERWOWAĆ JE BEZ POWIĘKSZENIA Wymiary komórek podaje się w mikrometrach (µm): 1 µm = 10-6 m; 1000
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 1. RÓWNOWAGA GENETYCZNA POPULACJI. Prowadzący: dr Wioleta Drobik Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt
ZARZĄDZANIE POPULACJAMI ZWIERZĄT 1. RÓWNOWAGA GENETYCZNA POPULACJI Fot. W. Wołkow Prowadzący: dr Wioleta Drobik Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt POPULACJA Zbiór organizmów żywych, które łączy
Podstawy genetyki. Genetyka klasyczna, narzędzia badawcze genetyki
Podstawy genetyki Genetyka klasyczna, narzędzia badawcze genetyki Podręczniki } Podstawy biologii molekularnej L.A. Allison } Genomy TA Brown, wyd. 3 } Genetyka molekularna P Węgleński (red.), wyd. 2 2
Podstawy układów logicznych
Podstwy ukłdów logicznych Prw logiki /9 Alger Boole Prw logiki WyrŜeni i funkcje logiczne Brmki logiczne Alger Boole /9 Alger Boole' Powszechnie stosowne ukłdy cyfrowe (logiczne) prcują w oprciu o tzw.
4. RACHUNEK WEKTOROWY
4. RACHUNEK WEKTOROWY 4.1. Wektor zczepiony i wektor swoodny Uporządkowną prę punktów (A B) wyznczjącą skierowny odcinek o początku w punkcie A i końcu w punkcie B nzywmy wektorem zczepionym w punkcie
Spis treści CYKL KOMÓRKOWY
Spis treści 1 CYKL KOMÓRKOWY 1.1 Faza M 1.2 Faza G1 (część interfazy) 1.3 Faza S (część interfazy) 1.4 Faza G2 (część interfazy) 1.5 Faza G0 2 MITOZA (podział pośredni) 2.1 Profaza 2.2 Metafaza 2.3 Anafaza
GIMNAZJUM SPRAWDZIANY SUKCES W NAUCE
GIMNAZJUM SPRAWDZIANY BIOLOGIA klasa III SUKCES W NAUCE II GENETYKA CZŁOWIEKA Zadanie 1. Cechy organizmu są warunkowane przez allele dominujące i recesywne. Uzupełnij tabelę, wykorzystując poniższe określenia,
DZIAŁ 2. Figury geometryczne
1 kl. 6, Scenriusz lekcji Pole powierzchni bryły DZAŁ 2. Figury geometryczne Temt w podręczniku: Pole powierzchni bryły Temt jest przeznczony do relizcji podczs 2 godzin lekcyjnych. Zostł zplnowny jko
Podstawowe techniki barwienia chromosomów
Prążek C Chromatyna nie kondensuje równomiernie! Euchromatyna-najmniej kondensująca (fragmenty helisy DNA bogate w guaninę i cytozynę) Heterochromatyna fakultatywna Jasne prążki G Ciemne prążki G Heterochromatyna
Wykład 6 Dyfrakcja Fresnela i Fraunhofera
Wykłd 6 Dyfrkcj Fresnel i Frunhofer Zjwisko dyfrkcji (ugięci) świtł odkrył Grimldi (XVII w). Poleg ono n uginniu się promieni świetlnych przechodzących w pobliżu przeszkody (np. brzeg szczeliny). Wyjśnienie
Analiza sprzężeń u człowieka. Podstawy
Analiza sprzężeń u człowieka Podstawy Geny i chromosomy Allele genów zlokalizowanych na różnych chromosomach segregują niezależnie (II prawo Mendla) Dla 2 genów: 4 równoliczne klasy gamet W. S Klug, M.R
Zadania z genetyki. Jacek Grzebyta. 21.XII.2005 version Powered by Λ. L A TEX 4 Unicode
Zadania z genetyki Jacek Grzebyta 21.XII.2005 version 0.9.1 Powered by Λ L A TEX 4 Unicode Geny sprzężone 1. Po skrzyżowaniu dwóch roślin pomidora otrzymano wyłącznie rośliny o owocach gładkich, liściach
Biologia molekularna z genetyką
Biologia molekularna z genetyką P. Golik i M. Koper Konwersatorium 2: Analiza genetyczna eukariontów Drosophilla melanogaster Makrokierunek: Bioinformatyka i Biologia Systemów; 2016 Opracowano na podstawie
GENETYCZNE PODSTAWY ZMIENNOŚCI ORGANIZMÓW ZASADY DZIEDZICZENIA CECH PODSTAWY GENETYKI POPULACYJNEJ
GENETYCZNE PODSTAWY ZMIENNOŚCI ORGANIZMÓW ZASADY DZIEDZICZENIA CECH PODSTAWY GENETYKI POPULACYJNEJ ZMIENNOŚĆ - występowanie dziedzicznych i niedziedzicznych różnic między osobnikami należącymi do tej samej
1.5. Iloczyn wektorowy. Definicja oraz k. Niech i
.. Iloczyn ektoroy. Definicj. Niech i, j orz k. Iloczynem ektoroym ektoró = i j k orz = i j k nzymy ektor i j k.= ( )i ( )j ( )k Skrótoo możn iloczyn ektoroy zpisć postci yzncznik: i j k. Poniżej podno
Propozycja przedmiotowego systemu oceniania wraz z określeniem wymagań edukacyjnych (zakres podstawowy)
Propozycj przedmiotowego systemu ocenini wrz z określeniem wymgń edukcyjnych (zkres podstwowy) Proponujemy, by omwijąc dne zgdnienie progrmowe lub rozwiązując zdnie, nuczyciel określł do jkiego zkresu
Zadania. I. Podzielność liczb całkowitych
Zdni I. Podzielność liczb cłkowitych. Pewn liczb sześciocyfrow kończy się cyfrą 5. Jeśli tę cyfrę przestwimy n miejsce pierwsze ze strony lewej to otrzymmy nową liczbę cztery rzy większą od poprzedniej.
RBD Relacyjne Bazy Danych
Wykłd 6 RBD Relcyjne Bzy Dnych Bzy Dnych - A. Dwid 2011 1 Bzy Dnych - A. Dwid 2011 2 Sum ziorów A i B Teori ziorów B A R = ) ( Iloczyn ziorów A i B ( ) B A R = Teori ziorów Różnic ziorów ( A) i B Iloczyn
Rozkład materiału z biologii do klasy III.
Rozkład materiału z biologii do klasy III. L.p. Temat lekcji Treści programowe Uwagi 1. Nauka o funkcjonowaniu przyrody. 2. Genetyka nauka o dziedziczności i zmienności. -poziomy różnorodności biologicznej:
Klucz odpowiedzi do zadań zamkniętych i schemat oceniania zadań otwartych
Klucz odpowiedzi do zdń zmkniętc i scemt ocenini zdń otwrtc Klucz odpowiedzi do zdń zmkniętc 4 7 9 0 4 7 9 0 D D D Scemt ocenini zdń otwrtc Zdnie (pkt) Rozwiąż nierówność x x 0 Oliczm wróżnik i miejsc
Kształt i rozmiary Ziemi. Globus modelem Ziemi
4 Ksztłt i rozmiry Ziemi. Globus modelem Ziemi Ziemi, podobnie jk pozostłe plnety, jest bryłą o ksztłcie zbliżonym do kuli. Jej modelem jest globus. Przedstwi on przybliżony ksztłt Ziemi orz rozmieszczenie
Zadania do rozdziału 7.
Zdni do ozdziłu 7. Zd.7.. wiezchołkch kwdtu o okch umieszczono ednkowe łdunku. Jki łdunek o znku pzeciwnym tze umieścić w śodku kwdtu y sił wypdkow dziłąc n kżdy łdunek ył ówn zeu? ozwiąznie: ozptzmy siły
Translacja jako operacja symetrii. Wybór komórki elementarnej wg A. Bravais, połowa XIX wieku wybieramy komórkę. Symetria sieci translacyjnej
Trnslcj jko opercj symetrii Wykłd trzeci W obrębie figur nieskończonych przesunięcie (trnslcję) możn trktowć jko opercję symetrii Jest tk np. w szlkch ornmentcyjnych (bordiurch) i siecich krysztłów polimerów
I ROK WYDZIAŁ LEKARSKI BIOLOGIA MEDYCZNA ROK AKAD. 2013/2014
Ćwiczenie 8 Temat: Genetyka medyczna cz. I Wybrane cechy allelomorficzne i układy grupowe krwi 1. Rodowody niektórych cech człowieka rys. drzewa genealogicznego i oznaczenie genotypów 2. Wybrane cechy
Ćwiczenie 16/17. Szacowanie częstości mutacji punktowych. Mutacje chromosomowe strukturalne. Mutacje chromosomowe liczbowe.
Ćwiczenie 16/17 Szacowanie częstości mutacji punktowych. Mutacje chromosomowe strukturalne. Mutacje chromosomowe liczbowe. Prof. dr hab. Roman Zieliński 1. Szacowanie częstości mutacji punktowych 1.1.
Mapowanie genów cz owieka. podstawy
Mapowanie genów czowieka podstawy Sprzężenie Geny leżące na różnych chromosomach spełniają II prawo Mendla Dla 2 genów: 4 równoliczne klasy gamet W. S Klug, M.R Cummings Concepts of Genetics 8 th edition,
Wstęp do genetyki człowieka Choroby rzadkie nie są takie rzadkie
Wstęp do genetyki człowieka Choroby rzadkie nie są takie rzadkie Janusz Limon Katedra i Zakład Biologii i Genetyki Medycznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego 2018 Ludzki genom: 46 chromosomów 22 pary
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum.
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy III gimnazjum. I. Znajomość różnorodności biologicznej i podstawowych procesów biologicznych. opisuje, porządkuje i rozpoznaje organizmy, wyjaśnia zjawiska i procesy
PODSTAWY BAZ DANYCH Wykład 2 2. Pojęcie Relacyjnej Bazy Danych
PODSTAWY BAZ DANYCH Wykłd 2 2. Pojęcie Relcyjnej Bzy Dnych 2005/2006 Wykłd "Podstwy bz dnych" 1 Pojęcie krotki - definicj Definicj. Niech dny będzie skończony zbiór U := { A 1, A 2,..., A n }, którego
Analiza sprzężeń u człowieka. Podstawy
Analiza sprzężeń u człowieka Podstawy Badanie relacji genotyp-fenotyp u człowieka Analiza sprzężeń - poszukiwanie rejonów chromosomu położonych blisko genu determinującego daną cechę Analiza asocjacji
[ IMIĘ I NAZWISKO:. KLASA NR.. ] Zadania genetyczne
Zadanie 1. (2 pkt). Ciemnooki mężczyzna, którego ojciec miał oczy piwne a matka niebieskie, poślubił ciemnooką kobietę. Syn tej pary jest niebieskooki. Przyjmując oznaczenia: allel dominujący (barwnik
Dziedziczenie cech sprzężonych, crossing-over i mapy chromosomów
Dziedziczenie cech sprzężonych, crossing-over i mapy chromosomów Zadanie 1. Komórka zawiera 3 pary chromosomów, mieszczących 5 par genów. Pary genów A, a i B, b sprzężone są w układzie cis. Pary C, c i
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY KLASA III. dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII NA POSZCZEGÓLNE OCENY KLASA III dział ocena dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra Coraz bliżej istoty życia podstawowe funkcje jakie spełniają w organizmie białka,
wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki
Genetyka ogólna wykład dla studentów II roku biotechnologii Andrzej Wierzbicki Uniwersytet Warszawski Wydział Biologii andw@ibb.waw.pl http://arete.ibb.waw.pl/private/genetyka/ Program wykładu 1. Jakie
Scenariusz zajęć dla klasy 6 Wychowanie do życia w rodzinie
mgr Jolanta Ignaczak nauczycielka przyrody S.P. nr 8 w Zgierzu Scenariusz zajęć dla klasy 6 Wychowanie do życia w rodzinie TEMAT : Dlaczego rodzi się dziewczynka albo chłopiec? CELE: UCZEŃ: - utrwala sobie
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8
I. Genetyka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 8 Uczeń: określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest wynikiem dziedziczenia cech Uczeń: rozróżnia cechy dziedziczne
Projekt Era inżyniera pewna lokata na przyszłość jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Mteriły dydktyczne n zjęci wyrównwcze z mtemtyki dl studentów pierwszego roku kierunku zmwinego Biotechnologi w rmch projektu Er inżynier pewn lokt n przyszłość Projekt Er inżynier pewn lokt n przyszłość
Metabolizm i biochemia
Metabolizm i biochemia Zad. 14 ( 3p.) b) W odpowiedziach powinno być że jest to cykl anaboliczny. Zad. 16 ( 3p.) b) Cysteina jest aminokwasem endogennym, który teoretycznie nie musi być dostarczany z pokarmem.
wersja podstawowa (gradient)
księg znku wersj podstwow (grdient) Logo RAKU FILM w wersji podstwowej może występowć w dwóch wrintch, n jsnym (domyślnie - biłe tło) orz n ciemnym (domyślnie - czrne tło). Nleży unikć stosowni logo n
Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra. Dział I. CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA
Część 3 Dział I. CORAZ BLIŻEJ ISTOTY ŻYCIA 1. Budowa chemiczna omawia rolę wody w organizmach wskazuje, na podstawie analizy diagramu, skład chemiczny biosfery, atmosfery, litosfery i hydrosfery omawia
mgh. Praca ta jest zmagazynowana w postaci energii potencjalnej,
Wykłd z fizyki. Piot Posmykiewicz 49 6-4 Enegi potencjln Cłkowit pc wykonn nd punktem mteilnym jest ówn zminie jego enegii kinetycznej. Często jednk, jesteśmy zinteesowni znlezieniem pcy jką sił wykonł
Interfaza to niemal 90% cyklu komórkowego. Dzieli się na 3 fazy: G1, S i G2.
W wyniku podziału komórki powstaje komórka potomna, która ma o połowę mniej DNA od komórki macierzystej i jest o połowę mniejsza. Aby komórka potomna była zdolna do kolejnego podziału musi osiągnąć rozmiary
ZADANIA AUTOMATY I JĘZYKI FORMALNE AUTOMATY SKOŃCZONE
ZADANIA AUTOMATY I JĘZYKI FORMALNE AUTOMATY SKOŃCZONE DAS Deterministyczny Automt Skończony Zdnie Niech M ędzie DAS tkim że funkcj przejści: Q F ) podj digrm stnów dl M ) które ze słów nleżą do język kceptownego
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 8 DOBRY. DZIAŁ 1. Genetyka (10 godzin)
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 8 DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY DZIAŁ 1. Genetyka (10 godzin) określa zakres badań genetyki wyjaśnia, że podobieństwo dziecka do rodziców jest