Życzę kolejnych udanych sesji egzaminacyjnych.

Transkrypt

1 Jaworzno, 5 lipca 2006 r. Szanowni Państwo, przekazuję sprawozdanie przygotowane w Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Jaworznie z egzaminu gimnazjalnego, który odbył się w 26 i 27 kwietnia 2006 roku. Niniejsze opracowanie zawiera szereg informacji, zestawień, wskaźników statystycznych i wykresów, umożliwiających Państwu przeprowadzenie analiz, dotyczących poziomu opanowania umiejętności i wiadomości przez tegorocznych uczniów (słuchaczy) klas trzecich gimnazjów. Zachęcam do zapoznania się ze sprawozdaniem zwłaszcza dyrektorów szkół i nauczycieli, którzy mają bezpośredni wpływ na proces nauczania oraz przedstawicieli nadzoru pedagogicznego i organów prowadzących szkołę, którzy mają wpływ na szeroko pojętą jakość pracy szkoły. Mam nadzieję, że zaproponowana w tym roku forma sprawozdania stanie się dla Państwa bogatym źródłem informacji. Jednocześnie dziękuję: wszystkim uczniom (słuchaczom) klas trzecich, którzy przystąpili do tego ważnego egzaminu, przewodniczącym i członkom zespołów egzaminujących za sprawne zorganizowanie i przeprowadzenie egzaminu w szkołach, przewodniczącym zespołów egzaminatorów i egzaminatorom za rzetelne sprawdzenie prac uczniów (słuchaczy) zgodnie z ustalonym schematem punktowania, dyrektorom szkół, w których zlokalizowane były ośrodki sprawdzania, za stworzenie sprzyjających warunków do pracy zespołów egzaminatorów, obserwatorom za cenne uwagi, które dają pełny obraz przebiegu egzaminu w szkołach. Życzę kolejnych udanych sesji egzaminacyjnych. Dyrektor OKE Roman Dziedzic 1

2 Spis treści 1. Wprowadzenie Organizacja i przebieg egzaminu gimnazjalnego Przygotowanie przewodniczących szkolnych zespołów egzaminacyjnych Zbieranie danych o uczniach (słuchaczy) przystępujących do egzaminu gimnazjalnego oraz dystrybucja materiałów egzaminacyjnych Lokalizacja szkół przeprowadzających egzamin gimnazjalny Uczniowie (słuchacze) przystępujący do egzaminu gimnazjalnego Przebieg egzaminu gimnazjalnego Sprawdzanie prac uczniów (słuchaczy) Komunikowanie wyników... 9 Część humanistyczna 3. Standardowy zestaw zadań Plan zestawu egzaminacyjnego Wyniki dotyczące zestawu zadań egzaminacyjnych Wyniki części humanistycznej egzaminu w powiatach Wyniki dotyczące standardów Czytanie i odbiór tekstów kultury (I) Tworzenie własnego tekstu (II) Wyniki dotyczące zadań Analiza jakościowa zadań Zestawy dla uczniów (słuchaczy) ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Zestawy zadań dostosowane dla uczniów (słuchaczy) słabo widzących i niewidomych Zestaw zadań dostosowany dla uczniów (słuchaczy) niesłyszących/ słabo słyszących Zestaw zadań dostosowany dla uczniów (słuchaczy) z trudnościami w uczeniu się Statystyczny opis wyników oraz stopień łatwości poszczególnych zadań Wyniki dotyczące standardów Wyniki dotyczące zadań Część matematyczno-przyrodnicza 5. Standardowy zestaw zadań Plan zestawu egzaminacyjnego Wyniki dotyczące zestawu zadań egzaminacyjnych Wyniki części matematyczno-przyrodniczej egzaminu w powiatach Wyniki dotyczące standardów

3 Umiejętne stosowanie terminów, pojęć i procedur z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych niezbędnych w praktyce życiowej i dalszym kształceniu Wyszukiwanie i stosowanie informacji Wskazywanie i opisywanie faktów, związków i zależności w szczególności przyczynowo-skutkowych, funkcjonalnych, przestrzennych i czasowych Stosowanie zintegrowanej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania problemów Wyniki dotyczące zadań Analiza jakościowa zadań Wyniki uczniów (słuchaczy) ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Zestawy zadań dostosowane dla uczniów (słuchaczy) słabo widzących i niewidomych Zestaw zadań dostosowany dla uczniów (słuchaczy) niesłyszących/ słabo słyszących Zestaw zadań dostosowany dla uczniów (słuchaczy) z trudnościami w uczeniu się Statystyczny opis wyników oraz stopień łatwości poszczególnych zadań Wyniki dotyczące standardów Wyniki dotyczące zadań Uwagi końcowe Słownik terminów

4 1. Wprowadzenie Zgodnie z zasadami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (DzU Nr 199, poz z późniejszymi zmianami: DzU z 2005 r. Nr 74, poz. 649, Nr 108, poz. 905 i Nr 218, poz. 1840), w dniach 26 i 27 kwietnia 2006 roku po raz piąty odbył się ogólnopolski egzamin dla uczniów (słuchaczy) klas trzecich gimnazjów. W roku szkolnym 2005/2006 do egzaminu gimnazjalnego zgłoszono trzecioklasistów z 751 gimnazjów województwa śląskiego. Spośród nich do części humanistycznej egzaminu przystąpiło uczniów a do części matematyczno-przyrodniczej Przedstawione wyniki odnoszą się do: zestawów egzaminacyjnych w obydwu częściach egzaminu, standardów wymagań egzaminacyjnych, zadań egzaminacyjnych. Podstawowe wskaźniki statystyczne obliczono zarówno dla całej populacji piszących egzamin gimnazjalny, jak i z podziałem na dziewczęta i chłopców. Wyodrębniono również warstwy, uwzględniające wielkość miejscowości, w której znajdowało się gimnazjum. Przedmiotem sprawdzania na egzaminie gimnazjalnym były umiejętności i wiadomości opisane w standardach wymagań egzaminacyjnych. Część humanistyczna obejmowała standardy: I. czytanie i odbiór tekstów kultury, II. tworzenie własnego tekstu, a część matematyczno-przyrodnicza: I. umiejętne stosowanie terminów, pojęć i procedur z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych niezbędnych w praktyce życiowej i dalszym kształceniu, II. wyszukiwanie i stosowanie informacji, III. wskazywanie i opisywanie faktów, związków i zależności, w szczególności przyczynowo-skutkowych, funkcjonalnych, przestrzennych i czasowych, IV. stosowanie zintegrowanej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania problemów. Większość uczniów (słuchaczy) rozwiązywała zadania zestawu standardowego 4. Dla uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi przygotowano dostosowane zestawy egzaminacyjne. Czas trwania każdej części egzaminu gimnazjalnego wynosił 120 minut. Uczniowie (słuchacze) z dysfunkcjami mieli prawo do wydłużenia czasu pisania każdej części o 60 mi- 1 Łącznie z laureatami/ finalistami. 2 Łącznie z laureatami/ finalistami. 3 Łącznie z laureatami/ finalistami

5 nut. Typy zestawów zadań egzaminacyjnych rozwiązywanych przez uczniów (słuchaczy) na tegorocznym egzaminie przedstawia tabela 1. Tabela 1. Typy zestawów egzaminacyjnych a liczba piszących Typ zestawu Standardowy dla piszących bez dysfunkcji oraz uczniów z dysleksją Dostosowany dla piszących, słabo widzących (druk powiększony 16 punktów) Dostosowany dla piszących, słabo widzących (druk powiększony 24 punkty) Część humanistyczna Symbol zestawu GH-A1-062 GH-B1-062 GH-C1-062 Liczba piszących Część matematycznoprzyrodnicza Symbol zestawu GM-A1-062 GM-B1-062 GM-C1-062 Liczba piszących GH-A GM-A GH-A GM-A Dostosowany dla piszących niewidomych GH-A GM-A Dostosowany dla piszących niesłyszących/ słabo słyszących Dostosowany dla piszących z trudnościami w uczeniu się GH-A GM-A GH-A GM-A Razem Razem Uczniowie w każdej części egzaminu mogli uzyskać maksymalnie 50 punktów. Wskaźnik łatwości wyniósł dla zestawu zadań: w części humanistycznej 0,63, a w części matematyczno-przyrodniczej 0,48, co oznacza, że zestaw zadań egzaminacyjnych w części humanistycznej był dla uczniów umiarkowanie trudny, a w części matematycznoprzyrodniczej trudny (zob. tabela 2.). Tabela 2. Interpretacja wskaźnika łatwości Wartość wskaźnika 0 0,19 0,20 0,49 0,50 0,69 0,70 0,79 0,80 0,89 0,90 1 Interpretacja bardzo trudne trudne umiarkowanie trudne łatwe bardzo łatwe W części humanistycznej egzaminu łatwiejsze dla statystycznego trzecioklasisty okazały się czynności z zakresu czytania i odbioru tekstów kultury (I). W części matematyczno-przyrodniczej uczniowie najlepiej radzili sobie z czynnościami z zakresu wyszukiwania i stosowania informacji (II). Średni wynik dla ogółu piszących egzamin w części humanistycznej wyniósł 31,71 punktu, a w części matematyczno-przyrodniczej 23,85. Pozycję ucznia w populacji piszących ze względu na osiągnięty wynik przedstawiono również na skali staninowej 7. 5 Zestaw egzaminacyjny GH-A1-062 otrzymało osób, GH-B , GH-C Zestaw egzaminacyjny GM-A1-062 otrzymało osób, GM-B , GM-C Definicja skali staninowej podana została w słowniku umieszczonym na końcu sprawozdania (patrz s. 99). 5

6 2. Organizacja i przebieg egzaminu gimnazjalnego 2.1. Przygotowanie przewodniczących szkolnych zespołów egzaminacyjnych W okresie od 1 do 10 marca br. w 16 miejscach przeszkolono łącznie 752 dyrektorów gimnazjów i dyrektorów poradni psychologiczno-pedagogicznych (w 18 grupach) w zakresie organizacji i przeprowadzania egzaminu gimnazjalnego w szkołach. W trakcie spotkań przypomniano zadania przewodniczącego szkolnego zespołu egzaminacyjnego (SZE), wynikające z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (DzU Nr 199, poz z późniejszymi zmianami: DzU z 2005 r. Nr 74, poz. 649, Nr 108, poz. 905 i Nr 218, poz. 1840) oraz omówiono procedury organizacji i przeprowadzania egzaminu gimnazjalnego, zwłaszcza zmiany wynikające z obowiązującego rozporządzenia. Przekazano również informacje, dotyczące dystrybucji materiałów egzaminacyjnych i rozdano przewodniczącym pakiety, zawierające: Procedury organizowania i przeprowadzania sprawdzianu w szóstej klasie szkoły podstawowej i egzaminu gimnazjalnego w trzeciej klasie gimnazjum, wzory niezbędnych dokumentów, listy imienne uczniów oraz kody kreskowe identyfikatora szkoły. Na koniec spotkania, każdy dyrektor gimnazjum wypełnił ankietę, zawierającą pytania, dotyczące analizy wyników przekazywanych do szkół po egzaminie. Przeprowadzono również szkolenie zastępców przewodniczących SZE w dniu 20 marca br Zbieranie danych o uczniach (słuchaczach) przystępujących do egzaminu gimnazjalnego oraz dystrybucja materiałów egzaminacyjnych Dane o uczniach, przystępujących 26 i 27 kwietnia 2006 r. do egzaminu gimnazjalnego przekazywane były przez dyrektorów szkół do Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Jaworznie do 21 października 2005 r. Termin aktualizacji danych upłynął 13 stycznia 2006 r. Na dzień przed egzaminem gimnazjalnym kurierzy dostarczyli materiały egzaminacyjne do szkół. Nie odnotowano przypadków naruszenia przesyłek Lokalizacja szkół przeprowadzających egzamin gimnazjalny Egzamin gimnazjalnych przeprowadzono w 751 gimnazjach województwa śląskiego. Wykres 1. Lokalizacja szkół według wielkości miejscowości Gminy wiejskie 216 szkół (28,8%) Miasta powyżej 100 tys. mieszkańców 333 szkoły (44,3%) Miasta poniżej 20 tys. mieszkańców 66 szkół (8,8%) Miasta od 20 do 100 tys. mieszkańców 135 szkół (18%) 6

7 Egzamin gimnazjalny przeprowadzono w 535 szkołach miejskich i 216 wiejskich. Większość gimnazjów, w których przeprowadzono egzamin, znajduje się w miastach liczących powyżej 100 tys. mieszkańców. Najmniej placówek, mieści się na terenie miast liczących poniżej 20 tys. mieszkańców Uczniowie (słuchacze) przystępujący do egzaminu gimnazjalnego Do tegorocznego egzaminu gimnazjalnego w województwie śląskim zgłoszono trzecioklasistów. Spośród nich do części humanistycznej przystąpiło uczniów ( dziewcząt i chłopców), a do części matematyczno-przyrodniczej ( dziewcząt i chłopców). Z obowiązku przystąpienia do egzaminu gimnazjalnego zwolniono z przyczyn losowych lub zdrowotnych (na udokumentowane wnioski dyrektorów szkół) 143 uczniów 10. Odrębną grupę zwolnionych z egzaminu stanowili laureaci/ finaliści olimpiad i konkursów przedmiotowych z zakresu jednego z grupy przedmiotów objętych egzaminem gimnazjalnym (120 uczniów z części humanistycznej i 250 z części matematycznoprzyrodniczej). Laureatom/ finalistom na zaświadczeniach wpisano w części, z której byli zwolnieni, maksymalną liczbę punktów możliwych do zdobycia. Tabela 3. Gimnazjaliści a lokalizacja szkół Lp. Lokalizacja szkoły Szkoły Część humanistyczna Część matematycznoprzyrodnicza Uczniowie Uczniowie 1. Miasta powyżej 100 tys. mieszkańców ,3% ,4% ,4% 2. Miasta od 20 do 100 tys. mieszkańców % ,8% ,8% 3. Miasta poniżej 20 tys. mieszkańców 66 8,8% ,5% ,5% 4. Gminy wiejskie ,8% ,3% ,3% Ogółem % % % Do egzaminu gimnazjalnego w części humanistycznej nie przystąpiło w wyznaczonym terminie 526 uczniów (słuchaczy), a w części matematyczno-przyrodniczej 532. Egzamin gimnazjalny w całości unieważniono 2 osobom na wniosek rodziców, ze względu na przeprowadzenie egzaminu niezgodnie z procedurami, dotyczącymi dostosowania warunków egzaminacyjnych i formy egzaminu do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych uczniów 11. Egzamin w części humanistycznej unieważniono 6 12 osobom, w tym: 4 z powodów zdrowotnych 13, 2 z powodu zachowań niezgodnych z obowiązującymi procedurami 14. Egzamin w części matematyczno-przyrodniczej unieważniono 4 osobom, w tym: 1 ze względu na zasłabnięcie 15 i 3 na wniosek koordynatorów zespołów egzaminatorów z powodu niekompletności zestawów egzaminacyjnych Łącznie z laureatami/ finalistami. 9 Łącznie z laureatami/ finalistami. 10 Zarówno z części humanistycznej, jak i z części matematyczno-przyrodniczej. 11 Jeden z uczniów otrzymał zestaw S-A8-062, zamiast S-A1-062, a drugi zestaw S-A1-062, zamiast S-A Wszystkie pisały zestaw standardowy. 13 Przypadki zasłabnięcia. 14 Używanie telefonu komórkowego 1 przypadek, rozmowy 1 przypadek. 15 Pisała zestaw standardowy osoby pisały zestaw standardowy, a jedna zestaw S-A

8 W dniach 6 i 7 czerwca 2006 r. odbył się egzamin gimnazjalny w terminie dodatkowym. Do części humanistycznej egzaminu przystąpiło 95 uczniów, natomiast do części matematyczno-przyrodniczej Przebieg egzaminu gimnazjalnego Czas trwania każdej części egzaminu gimnazjalnego wynosił 120 minut. Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi mieli prawo do wydłużenia czasu pisania każdej z nich o 60 minut. Egzamin gimnazjalny w części humanistycznej pisano w salach, a w części matematyczno-przyrodniczej w Przebieg egzaminu monitorowany był w: części humanistycznej przez 268 obserwatorów (194 przedstawicieli gmin, 57 wizytatorów, 17 pracowników ośrodków doskonalenia nauczycieli) w 250 szkołach, części matematyczno-przyrodniczej przez 257 obserwatorów (184 przedstawicieli gmin, 57 wizytatorów, 16 pracowników ośrodków doskonalenia nauczycieli) w 235 szkołach. Z analizy arkuszy obserwacji i protokołów zbiorczych ze szkół wynika, że w większości szkół egzamin przebiegał zgodnie z obowiązującymi procedurami. Jednakże odnotowano nieliczne odstępstwa od procedur, które dotyczyły: składu zespołów nadzorujących (powołano do zespołów nadzorujących mniejszą liczbę członków niż przewidywała procedura-w części humanistycznej odnotowano 27 takich przypadków, a w części matematyczno-przyrodniczej 24), pomyłkowego rozdania (w dwóch przypadkach) kilku zestawów przeznaczonych do części matematyczno-przyrodniczej w pierwszym dniu egzaminu (uczniowie nie zapoznali się z ich treścią), braku nauczyciela z innej szkoły w zespole nadzorującym (4 przypadki w części w matematyczno-przyrodniczej). Dyrektorzy gimnazjów, w których wystąpiły wymienione odstępstwa, zostali poproszeni o złożenie pisemnych wyjaśnień do dyrektora Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Jaworznie Sprawdzanie prac uczniów (słuchaczy) Sprawdzanie prac egzaminacyjnych odbywało się w 25 ośrodkach sprawdzania, zgodnie z ustalonymi harmonogramami oraz obowiązującą procedurą, od 6 do 14 maja 2006 r. Trwało od 5 do 9 dni w części humanistycznej i od 4 do 9 dni w części matematycznoprzyrodniczej. W każdym ośrodku sprawdzano prace pochodzące ze szkół spoza danego powiatu. Prace egzaminacyjne z części humanistycznej sprawdzane były przez 766 egzaminatorów powołanych do 38 zespołów, natomiast prace z części matematyczno-przyrodniczej sprawdzało 578 egzaminatorów powołanych do 34 zespołów. Prace uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi były sprawdzane w odrębnych zespołach. Powołano po jednym 17 W części humanistycznej 90 gimnazjalistów rozwiązywało zadania zestawu standardowego, 2 zestawu dla uczniów niesłyszących/słabo słyszących, a 3 zestawu dla uczniów z trudnościami w uczeniu się. W części matematyczno-przyrodniczej 90 rozwiązywało zadania zestawu standardowego, 2 zestawu dla uczniów niesłyszących/słabo słyszących, a 4 zestawu dla uczniów z trudnościami w uczeniu się. 8

9 zespole do każdej części egzaminu 18. Nad poprawnością punktowania zadań czuwali weryfikatorzy merytoryczni (80 osób w części humanistycznej i 53 w części matematycznoprzyrodniczej). 10% sprawdzonych prac egzaminacyjnych każdego egzaminatora, w tym 2% dwukrotnie, zostało zweryfikowanych najpierw przez weryfikatora, a następnie przez przewodniczącego zespołu egzaminatorów. W skład każdego z zespołów wchodzili również asystenci techniczni (łącznie 68 osób w części humanistycznej i 53 w części matematycznoprzyrodniczej), sumujący punkty i sprawdzający poprawność ich zaznaczania na karcie odpowiedzi Komunikowanie wyników Indywidualne zaświadczenia dla uczniów dyrektorzy gimnazjów otrzymali 14 czerwca br. W tym samym czasie na stronie internetowej OKE w Jaworznie została zamieszczona informacja o wynikach części humanistycznej i matematyczno-przyrodniczej egzaminu gimnazjalnego 2006 w województwie śląskim. Ponadto, poprzez Serwis Dyrektorów Gimnazjów (serwis uruchomiono 14 czerwca), udostępniono każdemu dyrektorowi gimnazjum zbiorcze wyniki egzaminu gimnazjalnego uczniów jego szkoły. Na zaświadczeniach, wręczonych uczniom wraz ze świadectwem ukończenia gimnazjum w dniu zakończenia roku szkolnego 2005/2006, wpisana została suma uzyskanych punktów w każdej części egzaminu oraz liczby punktów uzyskanych za poszczególne standardy wymagań egzaminacyjnych. 18 W podanych liczbach są uwzględnione. 9

10 CZĘŚĆ HUMANISTYCZNA 3. Standardowy zestaw zadań Większość uczniów (tj ) rozwiązywała zadania zestawu standardowego: GH-A1-062, GH-B1-062, GH-C Wśród nich znalazło się uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (z dysleksją) 19. Standardowy zestaw zadań egzaminacyjnych z zakresu przedmiotów humanistycznych był skonstruowany wokół tematu I śmiech niekiedy może być nauką. Zadania zestawu sprawdzały opanowanie przez uczniów (słuchaczy), kończących trzecią klasę gimnazjum, umiejętności i wiadomości opisanych w standardach wymagań egzaminacyjnych i podstawie programowej: języka polskiego, historii, wiedzy o społeczeństwie, plastyki oraz ścieżek edukacyjnych (czytelniczej i medialnej, filozoficznej, europejskiej oraz kultury polskiej na tle tradycji europejskiej). Zestaw sprawdzał umiejętności i wiadomości opisane w dwóch obszarach standardów wymagań egzaminacyjnych: czytanie i odbiór tekstów kultury (I) oraz tworzenie własnego tekstu (II). Podstawę tworzenia zadań stanowiły, spójne z motywem przewodnim arkusza, teksty kultury, takie jak: tekst publicystyczny, teksty literackie, diagram, rysunek satyryczny. Zadania rozszerzonej odpowiedzi wymagały zredagowania ogłoszenia i napisania rozprawki Plan zestawu egzaminacyjnego Zestaw egzaminacyjny zawierał 26 zadań, w tym: 20 wielokrotnego wyboru i 6, wymagających od ucznia samodzielnego formułowania odpowiedzi. Arkusz skonstruowany był według planu zamieszczonego w tabeli 4. Tabela 4. Plan zestawu egzaminacyjnego Standard Liczba punktów Waga (%) Numery zadań Czytanie i odbiór tekstów kultury (I) od 1. do 21., 23., 24. Tworzenie własnego tekstu (II) , 25., Wynik dotyczące zestawu zadań egzaminacyjnych Podstawowe wskaźniki statystyczne wyników egzaminu przedstawiamy w tabelach 5. i 7. Zostały one obliczone dla ogółu piszących egzamin gimnazjalny w części humanistycznej w województwie śląskim oddzielnie dla dziewcząt i chłopców oraz ze względu na lokalizację szkoły. Pozycja ucznia (słuchacza), ze względu na osiągnięty wynik w populacji piszących, przedstawiona została na skali standardowej dziewiątki, zwanej też skalą staninową (tabela 6. oraz wykresy 2. i 3.) 20. Wyniki uczniów (słuchaczy) przyjmowały wartości, mieszczące się w przedziale od 1 do 50 punktów. Najczęściej osiągany wynik (modalna) wyniósł 35 punktów. 19 Uczniowie (słuchacze) z dysleksją stanowili 6,56% piszących zestaw standardowy. 20 Definicja skali staninowej podana została w słowniku umieszczony na końcu sprawozdania (patrz s. 99). 10

11 Tabela 5. Wyniki uczniów (słuchaczy) ogółem i z podziałem na płeć Wskaźniki Ogółem Dziewczęta Chłopcy Liczba piszących Łatwość zestawu 0,63 0,67 0,60 Wynik najczęstszy (modalna - Mo) Wynik środkowy (mediana Me) Wynik średni (średnia arytmetyczna M) 31, ,50 29,98 Odchylenie standardowe 7,99 7,38 8,16 Wynik najwyższy uzyskany przez piszących Wynik najniższy uzyskany przez piszących Wartość mediany dla ogółu piszących wskazuje, że co najmniej połowa uczniów (słuchaczy) uzyskała w tej części egzaminu wynik równy 33 punktów lub wyższy 22. Wskaźnik łatwości dla całego zestawu wyniósł 0,63, co oznacza, że statystyczny trzecioklasista uzyskał 63% punktów możliwych do uzyskania. Zestaw zadań egzaminacyjnych był dla piszących umiarkowanie trudny (patrz tabela 2.). Jak widać w tabeli 5., dziewczęta osiągnęły nieco wyższy (o 3,52 punktu) wynik średni niż chłopcy. Najczęściej uzyskiwany przez dziewczęta wynik (modalna) również posiada wartość wyższą (o 4 punkty) niż najczęstszy wynik uzyskiwany przez chłopców 23. Porównując wartości wskaźników statystycznych obliczonych dla dziewcząt i dla chłopców, piszących egzamin gimnazjalny w części humanistycznej, możemy się posłużyć współczynnikiem zmienności 24. W przypadku populacji dziewcząt przyjmuje on wartość 22%, a w przypadku chłopców-27%. Wynika z tego, że relatywne zróżnicowanie w stosunku do średniej dla obu wyodrębnionych grup jest niewielkie. Tabela 6. Wyniki uczniów (słuchaczy) na znormalizowanej skali staninowej Przedziały punktowe wyznaczone dla kraju Stanin Teoretyczny % wyników Opis wyniku Ogół % W województwie śląskim Dziewczęta % Chłopcy % % najniższy 2,62 1,10 4, % bardzo niski 5,80 3,57 7, % niski 10,61 7,88 13, % niżej średniego 16,80 14,60 18, % średni 23,36 23,48 23, % wyżej średniego 20,01 22,63 17, % wysoki 11,41 13,73 9, % bardzo wysoki 6,38 8,59 4, % najwyższy 3,03 4,41 1,68 21 Średnia arytmetyczna dla ogółu piszących egzamin gimnazjalny w kraju wyniosła 31,4 punktu i więcej punktów otrzymało piszących (50,7%). 23 Dla dziewcząt najczęściej osiągany wynik wyniósł 37 punktów, a dla chłopców Definicja współczynnika zmienności zamieszczona została w słowniku na końcu raportu (patrz s. 99). 11

12 Wykres 2. Rozkład wyników uzyskanych przez ogół uczniów (słuchaczy) 6% 5% [Procent piszących] 4% 3% 2% 1% 0% [Liczba punktów i numery staninów] Wykres 3. Rozkład wyników uzyskanych przez dziewczęta i chłopców 6% 5% [Procent piszących] 4% 3% 2% 1% 0% [Liczba punktów i numery staninów] Dziewczęta Chłopcy Rozkład wyników uzyskanych przez piszących jest asymetryczny przesunięty w kierunku wyników wyższych. Najwyższy wynik (50 punktów) w tej części egzaminu uzyskało 139 trzecioklasistów (0,23%) 25. Wynik najniższy (1 punkt) uzyskał 1 piszący dziewcząt (0,36%) i 32 chłopców (0,11%). 12

13 Tabela 7. Wyniki uczniów (słuchaczy) a lokalizacja szkoły Wskaźniki Gminy wiejskie Miasta poniżej 20 tys. mieszkańców Miasta od 20 do 100 tys. mieszkańców Miasta powyżej 100 tys. mieszkańców Liczba piszących Łatwość zestawu 0,62 0,62 0,63 0,64 Wynik najczęstszy (modalna Mo) Wynik środkowy (mediana Me) Wynik średni (średnia arytmetyczna M) 31,15 30,80 31,71 32,19 Odchylenie standardowe 7,78 7,74 7,85 8,16 Wynik najwyższy uzyskany przez piszących Wynik najniższy uzyskany przez piszących Wykres 4. Rozkład wyników uzyskanych przez uczniów (słuchaczy) z gmin wiejskich i miast 6% 5% [Procent piszących] 4% 3% 2% 1% 0% [Liczba punktów i numery staninów] Gminy wiejskie Miasta poniżej 20 tys. Miasta od 20 do 100 tys. Miasta powyżej 100 tys. Z analizy danych zawartych w tabeli 7. i na wykresie 4. wynika, że w województwie śląskim piszący osiągali podobne wyniki w części humanistycznej egzaminu, niezależnie od lokalizacji szkół, do których uczęszczali. Wskaźnik łatwości dla zestawu egzaminacyjnego przyjmował wartości od 0,62 do 0,64. Nieznacznie lepsze wyniki, spośród omawianych grup gimnazjalistów, uzyskali uczniowie (słuchacze), uczęszczający do szkół zlokalizowanych w dużych miastach. 13

14 3.3. Wyniki części humanistycznej egzaminu w powiatach Zamieszczona poniżej mapa konturowa województwa śląskiego pokazuje terytorialne zróżnicowanie wyników egzaminu gimnazjalnego w części humanistycznej. Średnie wyniki egzaminu gimnazjalnego w tej części w poszczególnych powiatach województwa śląskiego wykazały niewielkie zróżnicowanie od 29,44 do 34,64 punktu. W celu uporządkowania tych wyników zastosowano pięciostopniową skalę znormalizowaną: średnie wyniki powiatów zostały uporządkowane rosnąco i podzielone na 5 grup, zgodnie z zasadą I grupa to 7% powiatów z najniższą średnią, II grupa - 24%, III - 38%, IV- 24%, V - 7% powiatów. Z uwagi na bardzo małe zróżnicowanie nie należy przeceniać pozycji powiatu na skali. 14

15 3.4. Wyniki dotyczące standardów Przeprowadzony egzamin dostarczył informacji, na jakim poziomie uczniowie (słuchacze), kończący gimnazjum, opanowali umiejętności w zakresie czytania i odbioru tekstów kultury oraz tworzenia własnego tekstu. Wykres 5. Łatwość standardów dla ogółu uczniów (słuchaczy) i z podziałem na płeć [Wartość wskaźnika] 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 0,73 Czytanie i odbiór tekstów kultury (I) 0,75 0,71 Standardy 0,54 Tworzenie własnego tekstu (II) 0,59 0,49 Ogółem Dziewczęta Chłopcy Zarówno dla dziewcząt, jak i chłopców (niezależnie od lokalizacji szkoły), łatwe okazało się czytanie i odbiór tekstów kultury. Tworzenie własnego tekstu było umiarkowanie trudne dla piszących, niezależnie od lokalizacji szkoły (różnice pomiędzy kategoriami nie przekraczały 0,02). Widoczne były różnice między dziewczętami i chłopcami w opanowaniu umiejętności z zakresu tworzenia własnego tekstu. Dla dziewcząt omawiany standard okazał się umiarkowanie trudny, a dla chłopców trudny. Tabela 8. Łatwość zestawu egzaminacyjnego i standardów w poszczególnych przedziałach staninowych Opis wyniku Skala staninowa Przedziały punktowe Zestaw egzaminacyjny Czytanie i odbiór tekstów kultury (I) Tworzenie własnego tekstu (II) najniższy bardzo niski niski niżej średniego średni wyżej średniego wysoki bardzo wysoki najwyższy Wskaźnik łatwości 0,23 0,35 0,44 0,54 0,64 0,73 0,80 0,86 0,93 0,37 0,49 0,57 0,65 0,74 0,81 0,87 0,90 0,94 0,10 0,21 0,32 0,44 0,55 0,64 0,73 0,81 0,91 15

16 Tabela 8. przedstawia wskaźniki łatwości standardów, obliczone oddzielnie dla każdej grupy uczniów (słuchaczy) reprezentującej poszczególne staniny. Zaznaczone pola wskazują te grupy uczniów (słuchaczy), których osiągnięcia są co najmniej zadowalające (wartość wskaźnika łatwości nie jest niższa niż 0,7). Z tabeli wynika, że: dla uczniów (słuchaczy) z wynikiem wyżej średniego (stanin 6.) sprawdzane umiejętności i wiadomości w zakresie czytania i odbioru tekstów kultury okazały się łatwe oraz umiarkowanie trudne w zakresie tworzenia własnego tekstu, dla uczniów (słuchaczy) z wynikami wysokimi, bardzo wysokimi i najwyższymi, sprawdzane umiejętności i wiadomości z zakresu obydwu standardów, okazały się co najmniej łatwe. Wykres 6. Łatwość standardów w poszczególnych przedziałach staninowych dla uczniów (słuchaczy) województwa śląskiego 1,00 0,80 [Wartość wskaźnika] 0,60 0,40 0,20 0, [Przedziały punktowe i odpowiadające im staniny] Czytanie i odbiór tekstów kultury (I) Tworzenie własnego tekstu (II) Szczegółowe informacje o stopniu opanowania poszczególnych standardów zawierają tabele od 9. do 14. i wykresy od 7 do 8. 16

17 Czytanie i odbiór tekstów kultury (I) Za rozwiązanie zadań, sprawdzających opanowanie umiejętności ze standardu pierwszego, zdający mógł otrzymać maksymalnie 25 punktów. Uczniowie (słuchacze) za wspomniany standard uzyskiwali najczęściej 20 punktów (modalna). Wartość odchylenia standardowego wskazuje na stosunkowo jednorodny rozkład wyników w tym standardzie, zarówno dla chłopców, jak i dla dziewcząt. Tabela 9. Wyniki uczniów (słuchaczy) ogółem i z podziałem na płeć Wskaźniki Ogółem Dziewczęta Chłopcy Łatwość standardu 0,73 0,75 0,71 Wynik najczęstszy (modalna - Mo) Wynik środkowy (mediana Me) Wynik średni (średnia arytmetyczna M) 18, ,64 17,75 Odchylenie standardowe 3,80 3,63 3,90 Wynik najwyższy uzyskany przez piszących Wynik najniższy uzyskany przez piszących Czynności z obszaru czytanie i odbiór tekstów kultury okazały się łatwe. Wysoka wartość mediany dla ogółu zdających wskazuje, że co najmniej połowa z nich uzyskała wynik 19 i więcej punktów w tym standardzie 27. Najwyższy wynik w ramach tego standardu (25 punktów) uzyskało 791 piszących (1,33%), najniższy (1 punkt) 2 (0,003%). Wykres 7. Rozkład punktów uzyskanych przez uczniów (słuchaczy) w standardzie I 14% 12% [Procent piszących] 10% 8% 6% 4% 2% 0% [Liczba punktów] Ogółem Dziewczęta Chłopcy 26 Średnia arytmetyczna dla ogółu piszących w kraju wyniosła 18 punktów i więcej punktów w ramach tego standardu otrzymało piszących (52,1%). 17

18 Tabela 10. Wyniki uczniów (słuchaczy) a lokalizacja szkoły Wskaźniki Gminy wiejskie Miasta poniżej 20 tys. mieszkańców Miasta od 20 do 100 tys. mieszkańców Miasta powyżej 100 tys. mieszkańców Łatwość standardu 0,72 0,72 0,73 0,73 Wynik najczęstszy (modalna - Mo) Wynik środkowy (mediana Me) Wynik średni (średnia arytmetyczna M) 17,91 18,02 18,18 18,36 Odchylenie standardowe 3,79 3,76 3,73 3,83 Wynik najwyższy uzyskany przez piszących Wynik najniższy uzyskany przez piszących W grupach uczniów (słuchaczy), wyróżnionych ze względu na lokalizację szkoły, co najmniej połowa z gmin wiejskich i miast poniżej 20 tys. mieszkańców uzyskała wynik 18 lub więcej punktów. W pozostałych kategoriach uzyskiwano 19 lub więcej punktów. Zarówno średnie arytmetyczne, jak i odchylenia standardowe w każdej z warstw są zbliżone. Świadczy to o tym, że wyniki uzyskane przez uczniów w województwie śląskim są podobne, niezależnie od lokalizacji szkoły. Tabela 11. Łatwość czynności w zakresie standardu I Sprawdzane czynności Uczeń (słuchacz): Standard Numery zadań Wartość wskaźnika Ogółem Dziewczęta Chłopcy czyta teksty kultury na poziomie dosłownym oraz przenośnym I/1 2., 3., 5., 9., 13., 17., 21. 0,70 0,71 0,69 interpretuje teksty kultury I/2 4., 7., 10., 11., 18., 24. 0,64 0,67 0,62 wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazu i określa ich funkcje odnajduje i interpretuje związki przyczynowoskutkowe dostrzega i analizuje konteksty niezbędne do interpretacji tekstów kultury I/3 6., 8., 23. 0,77 0,80 0,73 I/4 1., 16. 0,90 0,92 0,89 I/5 14., 15. 0,93 0,94 0,92 I/6 12., 19., 20. 0,68 0,68 0,68 Analizując czynności sprawdzane w ramach omawianego standardu (tabela 11.), możemy stwierdzić, że dla piszących najłatwiejsze było odnajdywanie i interpretacja związków przyczynowo-skutkowych, natomiast najwięcej trudności sprawiła im interpretacja tekstów kultury. 18

19 Tworzenie własnego tekstu (II) Za rozwiązanie zadań, sprawdzających opanowanie umiejętności ze standardu drugiego, piszący mógł otrzymać maksymalnie 25 punktów. Uczniowie (słuchacze) uzyskiwali najczęściej 15 punktów (modalna). Wartość odchylenia standardowego wskazuje na mniejszą jednorodność wyników w tym standardzie w porównaniu do standardu pierwszego 28. Tabela 12. Wyniki uczniów (słuchaczy) ogółem i z podziałem na płeć Wskaźniki Ogółem Dziewczęta Chłopcy Łatwość standardu 0,54 0,59 0,49 Wynik najczęstszy (modalna - Mo) Wynik środkowy (mediana Me) Wynik średni (średnia arytmetyczna M) 13, ,86 12,23 Odchylenie standardowe 4,97 4,50 5,06 Wynik najwyższy uzyskany przez piszących Wynik najniższy uzyskany przez piszących Wartość mediany dla ogółu zdających wskazuje, że co najmniej połowa z nich uzyskała wynik 14 i więcej punktów w standardzie 30. Najwyższy wynik w ramach tego standardu (25 punktów) uzyskało 258 piszących (0,43%), najniższy (0 punktów) 364 (0,61%). Wykres 8. Rozkład punktów uzyskanych przez uczniów (słuchaczy) w standardzie II 10% 9% 8% [Procent piszących] 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% [Liczba punktów] Ogółem Dziewczęta Chłopcy 28 Współczynnik zmienności dla ogółu piszących wyniósł odpowiednio: dla standardu pierwszego 21% (dla chłopców 19,5%, dla dziewcząt 22%); dla standardu drugiego 37% (dla chłopców 41%, dla dziewcząt 30%). 29 Średnia arytmetyczna dla ogółu piszących w kraju wyniosła 13,4 punktu i więcej punktów w ramach tego standardu otrzymało piszących (53,9%). 19

20 Tabela 13. Wyniki uczniów (słuchaczy) a lokalizacja szkoły Wskaźniki Gminy wiejskie Miasta poniżej 20 tys. mieszkańców Miasta od 20 do 100 tys. mieszkańców Miasta powyżej 100 tys. mieszkańców Łatwość standardu 0,53 0,51 0,54 0,55 Wynik najczęstszy (modalna - Mo) Wynik środkowy (mediana Me) Wynik średni (średnia arytmetyczna M) 13,24 12,79 13,53 13,83 Odchylenie standardowe 4,78 4,79 4,93 5,10 Wynik najwyższy uzyskany przez piszących Wynik najniższy uzyskany przez piszących Tabela 14. Łatwość czynności w zakresie standardu II Sprawdzane czynności Uczeń (słuchacz): buduje wypowiedź poprawną pod względem językowym i stylistycznym tworzy tekst o charakterze informacyjnym dostosowany do sytuacji komunikacyjnej zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym i składniowym formułuje, porządkuje i wartościuje argumenty uzasadniające stanowisko własne lub cudze syntetyzuje informacje zawarte w tekstach kultury Standard II/1 II/3 II/4 Numery zadań 22.4., 25.3., 25.4., , , , , , , , 25.2., , , , Wartość wskaźnika Ogółem Dziewczęta Chłopcy 0,29 0,34 0,24 0,69 0,75 0,64 0,80 0,85 0,75 II/ , ,42 0,48 0,36 II/ ,69 0,77 0,62 dokonuje celowych operacji na tekście II/ , ,56 0,59 0,53 Na podstawie tabeli 14. możemy stwierdzić, że najłatwiejszą ze sprawdzanych w standardzie II czynności okazała się znajomość i stosowanie zasad organizacji tekstu, tworzenie tekstu na zadany temat, spójny pod względem logicznym i składniowym, natomiast najwięcej trudności piszącym sprawiło budowanie poprawnej wypowiedzi pod względem językowym i stylistycznym. Analizując powyższe wykresy i tabele, można zauważyć, że w zakresie obu standardów dziewczęta uzyskiwały nieco wyższe wyniki niż chłopcy. Biorąc pod uwagę lokalizację szkół, osiągnięcia uczniów (słuchaczy) kształtowały się podobnie. Różnica w poziomie średniej arytmetycznej nie przekraczała 0,5 punktu Wyniki dotyczące zadań W niniejszym rozdziale zamieszczono tabelę z informacją o łatwościach czynności sprawdzanych kolejnymi zadaniami zestawu egzaminacyjnego, wykresy, ilustrujące łatwość zadań egzaminacyjnych, a także tabele, w których posegregowano zadania ze względu na poziom ich opanowania. Zamieszczone poniżej dane pozwalają na oszacowanie tego, co dla 20

21 uczniów (słuchaczy) było łatwe, a co trudne, co zostało opanowane przez nich słabiej i wymaga wielu ćwiczeń w kształceniu. Tabela 15. Łatwość czynności badanych zadaniami dla ogółu uczniów (słuchaczy) Numer zadania Standard Sprawdzane czynności Uczeń (słuchacz): Wartość wskaźnika Liczba punktów Typ zadania 1. I/4 dostrzega środki wyrazu typowe dla tekstów publicystycznych (określa formę wypowiedzi) 0,94 1 WW 2. I/1 czyta teksty kultury na poziomie dosłownym (określa temat tekstu publicystycznego) 0,84 1 WW 3. I/1 czyta teksty kultury na poziomie dosłownym (odczytuje sens wypowiedzi) 0,94 1 WW 4. I/2 interpretuje teksty kultury (odczytuje intencje autora wypowiedzi) 0,91 1 WW 5. I/1 czyta teksty kultury na poziomie przenośnym (odczytuje sens pojęcia) 0,59 1 WW 6. I/3 wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (wyszukuje informacje na diagramie) 0,99 1 WW 7. I/2 interpretuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (interpretuje dane z diagramu) 0,87 1 WW 8. I/3 wyszukuje informacje z tekstu (wyszukuje informacje we fragmencie tekstu literackiego) 0,90 1 WW 9. I/1 czyta teksty kultury na poziomie przenośnym (odczytuje znaczenie powiedzenia o charakterze przenośnym 0,91 1 WW w kontekście fragmentu tekstu) 10. I/2 interpretuje teksty kultury (określa intencje autora tekstu literackiego) 0,66 1 WW 11. I/2 interpretuje teksty kultury (interpretuje tekst, wskazując oddające jego sens powiedzenie o charakterze przenośnym) 0,61 1 WW 12. I/6 dostrzega i analizuje kontekst historyczny niezbędny do interpretacji tekstów kultury (przywołuje kontekst historyczny 0,48 1 WW niezbędny do odczytania dzieła literackiego) 13. I/1 odczytuje teksty kultury na poziomie dosłownym (określa bohaterów wiersza) 0,70 1 WW 14. I/5 odnajduje i interpretuje związki przyczynowo-skutkowe (wskazuje przyczyny określonego zachowania podróżnych) 0,95 1 WW 15. I/5 odnajduje i interpretuje związki przyczynowo-skutkowe (wskazuje przyczyny zdarzenia opisanego w tekście) 0,92 1 WW 16. I/4 dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazu (wskazuje dziedzinę sztuk plastycznych służącą określonemu 0,87 1 WW celowi) 17. I/1 odczytuje teksty kultury na poziomie dosłownym (odczytuje treść dzieła plastycznego) 0,68 1 WW 18. I/2 interpretuje teksty kultury, uwzględniając intencję nadawcy (odczytuje intencję autora rysunku) 0,77 1 WW 19. I/6 dostrzega i analizuje kontekst historyczny niezbędny do interpretacji tekstów kultury (przywołuje kontekst historyczny 0,73 1 WW niezbędny do odczytania dzieła plastycznego) 20. I/6 dostrzega i analizuje kontekst historyczny niezbędny do interpretacji tekstów kultury (wskazuje uporządkowany 0,82 1 WW chronologicznie szereg wydarzeń) 21. I/1 odczytuje teksty kultury na poziomie dosłownym (dostrzega wskazane elementy kompozycji bajki) 0,26 1 KO II/7 dokonuje celowych operacji na tekście: streszcza (wybiera 0,53 0,46 1 KO 21

22 Numer zadania Standard Sprawdzane czynności Uczeń (słuchacz): Wartość wskaźnika Liczba punktów Typ zadania najważniejsze informacje) II/7 dokonuje celowych operacji na tekście (pisze zwięźle) 0, II/4 zna i stosuje zasady organizacji tekstu (tworzy tekst spójny, logicznie uporządkowany) 0, II/1 buduje wypowiedź poprawną pod względem językowym (przekazuje myśli w sposób jasny, poprawny pod względem językowym) 0,35 1 wyszukuje informacje zawarte w tekście literackim I/3 0,54 1 (wskazuje cechy pouczającego śmiechu) 0,59 wyszukuje informacje zawarte w tekście literackim I/3 0,64 1 (wskazuje cechy zbawiennego żartu) interpretuje teksty kultury (interpretuje tekst, wskazując I/2 0,47 1 wady bohatera) 0,35 interpretuje teksty kultury (interpretuje tekst, wskazując I/2 0,23 1 zalety bohatera) tworzy tekst o charakterze informacyjnym, dostosowany II/3 do sytuacji komunikacyjnej (redaguje tekst na zadany 0,61 1 temat, przestrzegając wymogów typowych dla ogłoszenia) tworzy tekst o charakterze informacyjnym, dostosowany II/3 do sytuacji komunikacyjnej (tworzy tekst dostosowany do 0,96 1 sytuacji komunikacyjnej) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na II/4 zadany temat, spójny pod względem logicznym 0,71 0,94 1 i składniowym (tworzy tekst spójny i zwięzły) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym II/1 i stylistycznym w następujących formach: [ ] ogłoszenie 0,53 1 (pisze poprawnie pod względem językowym) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym II/1 i stylistycznym w następujących formach: [ ] ogłoszenie 0,52 1 (przestrzega zasad ortografii i interpunkcji) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na II/4 zadany temat, spójny pod względem logicznym 0,95 1 i składniowym (pisze tekst zgodny z tematem) tworzy tekst o charakterze informacyjnym lub perswazyjnym, II/3 dostosowany do sytuacji komunikacyjnej (celowo 0,65 1 dobiera informacje) tworzy tekst o charakterze informacyjnym lub perswazyjnym, II/3 dostosowany do sytuacji komunikacyjnej (celowo 0,43 1 dobiera informacje) formułuje, porządkuje i wartościuje argumenty uzasadniające II/5 stanowisko własne lub cudze (uzasadnia dobór przy- 0,51 1 kładów) formułuje, porządkuje i wartościuje argumenty uzasadniające 0, II/5 stanowisko własne lub cudze (uzasadnia dobór przy- 0,33 1 kładów) KO KO RO RO II/ II/ II/4 syntetyzuje informacje zawarte w tekstach kultury (podsumowuje rozważania) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym i składniowym (stosuje zasady typowe dla kompozycji budowanej wypowiedzi) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym 0,69 1 0,61 1 0,

23 Numer zadania Standard Sprawdzane czynności Uczeń (słuchacz): Wartość wskaźnika Liczba punktów Typ zadania II/ II/ II/ II/ II/1 i składniowym (redaguje tekst spójny) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym i składniowym (redaguje tekst logicznie uporządkowany) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym w następujących formach: [ ] rozprawka (pisze poprawnie pod względem językowym) tworzy tekst o charakterze informacyjnym lub perswazyjnym, dostosowany do sytuacji komunikacyjnej (dostosowuje styl wypowiedzi do sytuacji komunikacyjnej) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym (przestrzega zasad interpunkcji) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym (przestrzega zasad ortografii) 0,82 1 0,13 3 0,83 1 0,21 1 0,30 2 Kolejne dwa wykresy przedstawiają wskaźniki łatwości zadań zamkniętych i otwartych, zarówno dla wszystkich uczniów (słuchaczy), jak i, oddzielnie, dla dziewcząt i chłopców. Z tabeli 15. oraz z wykresów 9. i 10. można odczytać, które zadania sprawiły największe problemy uczniom (słuchaczom), a które okazały się dla nich łatwe. 23

24 Wykres 9. Łatwość zadań zamkniętych dla ogółu uczniów (słuchaczy) i z podziałem na płeć [Wartość wskaźnika] 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1 0,94 0,96 0,92 2 0,80 0,84 0, ,94 0,96 0,93 0,91 0,92 0,90 5 0,59 0,59 0,59 6 0,99 0,99 0, ,87 0,89 0,85 0,90 0,92 0,89 0,91 0,93 0,89 [Numery zadań] ,66 0,69 0,63 0,61 0,64 0, ,48 0,49 0, ,70 0,69 0, ,95 0,96 0,94 0,92 0,93 0, ,87 0,87 0, ,68 0,67 0, ,77 0,79 0,75 0,73 0,73 0,72 0,82 0,81 0,83 Ogółem Dziewczęta Chłopcy 24

25 Wykres 10. Łatwość zadań otwartych dla ogółu uczniów (słuchaczy) i z podziałem na płeć [Wartość wskaźnika] 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 0, ,25 0,27 0, ,49 0,56 0,59 [Numery zadań] ,35 0,39 0,53 0,64 0,31 0, ,67 0,76 0, ,43 0,55 Ogółem Dziewczęta Chłopcy Z analizy wykresu 9. można odczytać, że w przypadku większości zadań zamkniętych dziewczęta radziły sobie z nimi lepiej niż chłopcy. Dla chłopców łatwiejsze okazały się tylko zadania 13., 17. i 20. Zadanie 5. zarówno przez chłopców, jak i dziewczęta rozwiązywane było w takim samym stopniu. Z zadaniami otwartymi dziewczęta radziły sobie lepiej niż chłopcy (wykres 10.). Tabela 16. Zadania a ich łatwość dla ogółu uczniów (słuchaczy) oraz z podziałem na płeć Wartość wskaźnika 0 0,19 0,20 0,49 0,50 0,69 0,70 0,89 0,90 1 Interpretacja bardzo trudne trudne umiarkowanie trudne łatwe bardzo łatwe Numery zadań Ogółem zamkniętych , 10., 11., , 7., 13., 16., 18., 19., , 3., 4., 6., 8., 9., 14., 15. otwartych - 21., 24., , Numery zadań Numery zadań zamkniętych Dziewczęta 5., 10., 11., 13., , 7., 16., 18., 19., , 3., 4., 6., 8., 9., 14., 15. otwartych - 21., , 23., Chłopcy zamkniętych , 10., 11., , 7., 8., 9., 13., 16., 18., 19., , 3., 4., 6., 14., 15. otwartych - 21., 22., 24., ,

26 Z analizy tabeli 16. wynika, że 61,5% zadań (16) to dla ogółu gimnazjalistów zadania łatwe (8 na 26 zadań) i bardzo łatwe (również 8 zadań). W tej grupie zadań znajduje się tylko 1 zadanie otwarte, pozostałe to zadania zamknięte. Zadania otwarte okazały się trudniejsze od zadań zamkniętych: 2 spośród nich były umiarkowanie trudne, a 3 trudne. Z 20 zadań zamkniętych tylko 4 były umiarkowanie trudne, a 1 trudne. Dla dziewcząt i chłopców zadań łatwych i bardzo łatwych w arkuszu egzaminacyjnym było po 57,7%. Dla dziewcząt więcej zadań okazało się bardzo łatwe. Przeglądając tabelę 16, można zauważyć, że 5 zadań dla chłopców było trudniejszych niż dla dziewcząt, a tylko jedno (zadanie 13.) łatwiejsze. Tabela 17. Łatwość zadań dla uczniów (słuchaczy) z gmin wiejskich i miast Wartość wskaźnika 0 0,19 0,20 0,49 0,50 0,69 0,70 0,89 0,90 1 Numery zadań Interpretacja bardzo trudne trudne wyboru wielokrotnego umiarkowanie trudne Gminy wiejskie 5., 10., 11., 13., 17. łatwe 2., 7., 16., 18., 19., 20. bardzo łatwe 1., 3., 4., 6., 8., 9., 14., 15. otwartych - 21., 24., , Numery zadań Numery zadań Numery zadań wyboru wielokrotnego Miasta poniżej 20 tys. mieszkańców 2., 7., 13., 16., , 10., 11., , 19., , 3., 4., 6., 8., 9., 14., 15. otwartych - 21., 22., 24., , wyboru wielokrotnego Miasta od 20 do 100 tys. mieszkańców , 10., 11., , 7., 13., 16., 18.., 19., , 3., 4., 6., 8., 9., 14., 15. otwartych - 21., 24., , wyboru wielokrotnego Miasta powyżej 100 tys. mieszkańców , 10., 11., , 7., 13., 16., 18., 19., , 3., 4., 6., 8., 9., 14., 15. otwartych - 21., , 23., Z analizy tabeli 17. wynika, że dla uczniów (słuchaczy), w gminach wiejskich i małych miastach (poniżej 20 tys. mieszkańców) zadań łatwych i bardzo łatwych było 57,7%, a w miastach średniej wielkości (od 20 do 100 tys. mieszkańców) i dużych (powyżej 100 tys. mieszkańców) 61,5%. Grupę zadań bardzo łatwych, w każdej z analizowanych warstw, stanowiły zadania: 1., 3., 4., 6., 8., 9., 14. i 15.. Uczniom (słuchaczom) ze szkół wiejskich większą trudność niż pozostałym sprawiło zadanie 13., polegające na odczytywaniu tekstów kultury na poziomie dosłownym (określanie bohaterów wiersza). Gimnazjaliści, uczący się w miastach średniej wielkości i w miastach dużych, podobnie radzili sobie z zadaniami egzaminacyjnymi, z wyjątkiem zadania 26., które dla tych pierwszych okazało się trudniejsze. 26

27 3.6. Analiza jakościowa zadań W opracowaniu arkusza I śmiech niekiedy może być nauką wykorzystano różnorodne teksty kultury, co umożliwiło skonstruowanie zadań, sprawdzających wszystkie standardy z obszaru czytanie i odbiór tekstów kultury (z wyjątkiem standardu I/7). Poszczególne umiejętności z tego obszaru zostały tak wybrane, aby każdy standard był badany co najmniej dwoma zadaniami. Dzięki celowemu doborowi polecenia zadania krótkiej odpowiedzi i konstrukcji tematu formy użytkowej oraz rozprawki w obszarze tworzenie własnego tekstu również uwzględniono większość standardów (z wyjątkiem standardów II/2, II/8 i II/9). Analizę wyników prowadzono na różnych płaszczyznach. Wyniki opracowano dla całego testu łącznie, a następnie dla: standardu I - zadania zamknięte wielokrotnego wyboru i zadania krótkiej odpowiedzi; standardu II - zadanie krótkiej odpowiedzi, ogłoszenie i rozprawka. Standard I zbadano 20 zadaniami zamkniętymi wielokrotnego wyboru oraz trzema zadaniami krótkiej odpowiedzi (zadania 21., 23. i 24.). Współczynnik łatwości tego standardu wyniósł 0,73, co oznacza, że dla uczniów przystępujących w tym roku do egzaminu gimnazjalnego zadania sprawdzające umiejętność czytania i odbioru tekstów kultury były łatwe. Umiarkowanie trudne okazały się zadania badające umiejętności związane z tworzeniem własnego tekstu. Standard II, którego łatwość wyniosła 0,54, był sprawdzany trzema zadaniami, w tym jednym zadaniem krótkiej odpowiedzi (zadanie 22.) i dwoma zadaniami rozszerzonej odpowiedzi (zadania 25. i 26.). Żadne z zadań w arkuszu nie było trudne. Standard I - zadania zamknięte wielokrotnego wyboru Umiejętność czytania tekstów kultury sprawdzono sześcioma zadaniami zamkniętymi. Jak wskazują wyniki, zadaniem bardzo łatwym było zadanie 3., sprawdzające umiejętność odczytywania sensu wypowiedzi i zadanie 9., w którym uczniowie mieli wskazać znaczenie powiedzenia o charakterze przenośnym. Łatwymi okazały się: zadanie 2., badające umiejętność określania tematu tekstu publicystycznego, i zadanie 13., sprawdzające umiejętność określania bohatera wiersza. Dla tegorocznych trzecioklasistów umiarkowanie trudnymi zadaniami były: odczytanie sensu pojęcia (zadanie 5.) i odczytanie treści dzieła plastycznego (zadanie 17.). Umiejętność analizy i interpretacji tekstów kultury zbadano czterema zadaniami zamkniętymi. Najłatwiejsza w tym obszarze standardu okazała się umiejętność odczytania intencji autora wypowiedzi, sprawdzana zadaniem 4., łatwą umiejętność interpretowania danych z diagramu (zadanie 7) i odczytania intencji autora rysunku (zadanie 18.). Zadania 10. i 11., badające określanie intencji autora tekstu literackiego i interpretowanie tekstu poprzez odczytanie sensu wypowiedzenia o charakterze przenośnym, znalazły się wśród zadań umiarkowanie trudnych. Umiejętność wyszukiwania informacji z różnorodnych tekstów kultury sprawdzono dwoma zadaniami. Uzyskane wyniki dowodzą, że stopień opanowania tej umiejętności jest bardzo dobry. Zadanie 6., polegające na wyszukaniu informacji w diagramie, poprawnie rozwiązało 99% przystępujących do egzaminu gimnazjalnego. Bardzo łatwe było także zadanie 8., w którym należało wyszukać informacje we fragmencie tekstu literackiego. 27

28 Do sprawdzenia umiejętności dostrzegania w odczytywanym tekście środków wyrazu i określania ich funkcji skonstruowano również dwa zadania zamknięte. Nie sprawiły one uczniom większych problemów. Zadanie 1., badające, czy uczniowie radzą sobie z określaniem formy wypowiedzi, okazało się bardzo łatwe rozwiązało je 94% zdających. Z kolei zadanie łatwe 87% gimnazjalistów wskazało dziedzinę sztuk plastycznych, służącą określonemu celowi. Umiejętność odnajdywania i interpretowania związków przyczynowo-skutkowych sprawdzały wśród zadań zamkniętych zadania 14. i 15. Uczniowie nie mieli problemów ze wskazywaniem przyczyn określonego zachowania podróżnych i wskazywaniem przyczyn opisanego zjawiska w tekście. Zadania 12., 19. i 20. badały umiejętność dostrzegania i analizowania kontekstów niezbędnych do analizy i interpretacji tekstu. Dwa z nich (zadanie 19. i 20.) były łatwe. Zadania sprawdzały umiejętności przywołania kontekstu historycznego niezbędnego do odczytania działa plastycznego i wskazania uporządkowanego chronologicznie szeregu wydarzeń. Zadanie 12. przysporzyło gimnazjalistom znacznie więcej problemów. Zadanie to okazało się trudne sprawdzało umiejętność przywoływania kontekstu historycznego niezbędnego do odczytania dzieła literackiego. W podteście zadań zamkniętych uzyskano łatwość testu 0,80. Największą grupę, tj. 8 zadań, czyli 40% wszystkich zadań zamkniętych, stanowiły zadania bardzo łatwe. Zadania te sprawdzały opanowanie umiejętności: czytania tekstów kultury na poziomie dosłownym, a w szczególności odczytywania sensu wypowiedzi (zadanie 3.); czytania tekstów kultury na poziomie przenośnym - odczytywania powiedzenia o charakterze przenośnym w kontekście fragmentu tekstu (zadanie 9.); interpretowania tekstów kultury, z uwzględnieniem intencji autora wypowiedzi (zadanie 4.); wyszukiwania informacji na wskazany temat na diagramie (zadanie 6.) i we fragmencie tekstu literackiego (zadanie 8.); dostrzegania środków wyrazu typowych dla tekstu publicystycznego określania formy wypowiedzi (zadanie 1.); odnajdywania związków przyczynowo-skutkowych wskazywania przyczyn określonego zachowania postaci (zadanie 14.) i dostrzegania przyczyny zdarzenia opisanego w tekście (zadanie 15.). Równe znaczącą grupę zadań tworzyły zadania łatwe tj. 7 zadań, czyli około 37% zadań wielokrotnego wyboru. Badały one umiejętności: czytania tekstów kultury na poziomie dosłownym określania tematu tekstu publicystycznego (zadanie 2.) i bohaterów wiersza (zadanie 13.); interpretowania informacji zawartych na diagramie (zadanie 7.) i odczytania intencji autora rysunku (zadanie 18.); dostrzegania środków wyrazu wskazywania dziedziny sztuk plastycznych, służącej określonemu celowi (zadanie 16.); 28

29 dostrzegania i analizowania kontekstu historycznego niezbędnego do odczytania dzieła plastycznego (zadanie 19.), wskazywania uporządkowanego chronologicznie szeregu wydarzeń (zadanie 20.). Stosunkowo najsłabiej wśród zadań zamkniętych wypadło zadanie było jedynym zadaniem trudnym. Standard I - zadania otwarte krótkiej odpowiedzi Zadanie 21. Tekst zadania 21. Uzupełnij tabelę, wpisując numery odpowiednich wersów utworu Aleksandra Fredry Trzeba by. Przykładowy, poprawny zapis rozwiązania Najczęściej powtarzające się błędy. Uczniowie (słuchacze): Wstęp: wersy 1-6 Rozwinięcie: wersy 7-20 Zakończenie: wersy Morał: wersy Wstęp: wersy 1-4 Rozwinięcie: wersy 5-20 Zakończenie: wersy Morał: wersy powtarzali te same numery wersów w kolejnych elementach kompozycji, np. Wstęp: wersy 1-5. Rozwinięcie: wersy Wstęp: wers 1 Rozwinięcie: wers 5 Zakończenie: wers 21 Morał: wers 23 Lp. Oceniane czynności Standard Liczba wymagań punktów 1. Dostrzega wskazane elementy kompozycji bajki. I/1 1 Zasady przydzielania punktów Punkt za dostrzeżenie pożądanych elementów kompozycyjnych bajki i poprawne wypełnienie tabeli, z jednoczesnym wykorzystaniem wszystkich wersów zamieszczonego tekstu. Zadanie okazało się łatwe. p = 0,26 Zadanie 23. Tekst zadania 23. Cytując odpowiednie fragmenty Tekstu IV, podaj warunki, jakie zdaniem autora powinny spełniać: pouczający śmiech -. zbawienny żart - 29

30 Przykładowy, poprawny zapis rozwiązania Najczęściej powtarzające się błędy. Uczniowie (słuchacze): pouczający śmiech Kiedy się z przywar, pisali trafny komentarz, pomijając cytat z tekstu, nie z osób natrząsa. np. pouczający śmiech powinien wyśmiewać zbawienny żart Kiedy szczypie, a nie ludzkie wady, a nie konkretne osoby; kąsa. przytaczali zbyt rozbudowany cytat, np. I żart dowcipną przyprawiony sztuką/ Zbawienny, kiedy szczypie, a nie kąsa; podawali błędny cytat, np. I śmiech niekiedy może być nauką. Standard Liczba Lp. Oceniane czynności wymagań punktów 1. Wyszukuje informacje zawarte w tekście literackim. I/3 2 Zasady przydzielania punktów Punkt za wypisanie fragmentu, zawierającego warunek, jaki powinien spełniać pouczający żart. Punkt za wypisane fragmentu, zawierającego warunek, jaki powinien spełniać zbawienny żart. Zadanie okazało się umiarkowanie trudne. p = 0,59 Zadanie 24. Tekst zadania 24. Wymień wady i zalety kupca z Krotochwili, jaka zakonnik jeden wyrządził kupcowi pewnemu Leonarda da Vinci. Przykładowy, poprawny zapis rozwiązania Najczęściej powtarzające się błędy. Uczniowie (słuchacze): Wady: zachłanność, skąpstwo, przebiegłość, egoizm, spryt, zarozumiały, chciwy, niesprawiedliwy. Zalety: poczucie humoru, dystans wobec siebie, spryt, umiał przyjmować porażki, potrafił śmiać się z siebie. podawali wady i zalety, które nie wynikały z tekstu, np. wstydliwy, gościnny; wymieniali jedną zaletę i jedną wadę, zamiast podać przynajmniej dwie zalety i dwie wady, np. spryt, poczucie humoru; mylili zalety z wadami (lub odwrotnie), np. zaleta chciwy; jedną cechę podawali dwukrotnie, stosując wyrażenia synonimiczne, np. egoista, przedkłada zawsze interes własny nad cudzy. Standard Lp. Oceniane czynności wymagań 1. Interpretuje tekst, wskazując wady i zalety bohatera. I/II 2 Zasady przydzielania punktów Punkt za wymienienie co najmniej dwóch wad kupca. Punkt za wymienienie co najmniej dwóch zalet kupca. Zadanie okazało się trudne. p = 0,35 Liczba punktów 30

31 Podsumowanie Łatwość podtestu zadań krótkiej odpowiedzi, badających umiejętności ze standardu I wyniosła 0,43. Jak wskazują wyniki, uczniom więcej problemów przysporzyły zadania otwarte krótkiej odpowiedzi niż zadania zamknięte, badające standard czytania i odbioru tekstów kultury. W podteście zadań otwartych nie wystąpiły zadania bardzo łatwe i łatwe. Umiarkowanie trudne było zadanie, w którym gimnazjaliści mieli wykazać się umiejętnością wyszukiwania informacji zawartych w tekście literackim wskazania cech pouczającego śmiechu i zbawiennego żartu (zadanie 23.). Zadaniem najtrudniejszym wśród zadań otwartych, badających umiejętności z obszaru standardu I, a zarazem najtrudniejszym w całym teście, było zadanie 21., wymagające od uczniów dostrzegania wskazanych elementów kompozycji bajki. Tylko 26% przystępujących do egzaminu gimnazjalnego w części humanistycznej poradziło sobie z tym zadaniem. Tegoroczni gimnazjaliści niski wynik uzyskali także w zadaniu 24. Łatwość zadania (p=0,35) wskazuje, że wskazywanie zalet i wad bohatera tekstu było dla nich czynnością trudną. Standard II zadanie krótkiej odpowiedzi Zadanie 22. Tekst zadania 22. Streść w 3-4 zdaniach utwór Aleksandra Fredry Trzeba by. Przykładowy, poprawny zapis rozwiązania Najczęściej powtarzające się błędy. Uczniowie (słuchacze): Czterech podróżnych zabłądziło w lesie. Rozpalili ognisko, aby się ogrzać w mroźną noc. Każdy miał inny pomysł na pilnowanie ognia, ale nikt nie zrobił niczego, by go zrealizować. Podróżnicy zasnęli, a kiedy ogień zgasł, zmarli z zimna. Lp. Oceniane czynności pomijali informacje istotne dla zrozumienia treści, np. informację o mrozie; podawali informacje spoza tekstu, np. Podróżni zbudowali szałas; wprowadzali własny komentarz, np. W podróż powinno się zabrać koce lub ciepłe ubrania; redagowali streszczenie z cytatów, nie zachowywali chronologii wydarzeń, np. Dyskutowali, potem rozpalili ognisko; zapisywali streszczenie tekstu w 5 i więcej zdaniach (zamiast w 3-4 zdaniach), popełniali błędy językowe, np. Tekst A. Fredry jest bardzo fajny. Standard wymagań Liczba punktów 1. Dokonuje celowych operacji na tekście: streszcza (wybiera najważniejsze informacje). II/ Dokonuje celowych operacji na tekście pisze zwięźle. II/ Tworzy tekst spójny, logicznie uporządkowany. II/ Buduje wypowiedź poprawną pod względem językowym przekazuje myśli w sposób jasny, poprawny pod względem językowym. II/1 1 31

32 Zasady przydzielania punktów Punkt za trafny wybór informacji. Punkt za zapisanie tekstu w 3-4 zdaniach zwięzłym stylem. Punkt za tekst spójny, logicznie uporządkowany (z zachowaniem porządku chronologicznego). Punkt za poprawność językową wypowiedzi. Zadanie okazało się umiarkowanie trudne. p = 0,53 Podsumowanie Zadanie 22 okazało się umiarkowanie trudne (p = 0,53). Uczniowie najlepiej poradzili sobie z umiejętnością tworzenia tekstu zwięzłego (p = 0,66), spójnego i logicznie uporządkowanego (p = 0,65). Słabiej opanowali umiejętność wybierania najważniejszych informacji z tekstu literackiego (p = 0,46). Gimnazjalistom przy redagowaniu streszczenia najwięcej problemów przysporzył język (p = 0,35). Popełniali przede wszystkim błędy wyrazowe i stylistyczne. Standard II - ogłoszenie Zadanie 25. Tekst zadania 25. Napisz ogłoszenie o konkursie na rysunek satyryczny, którego tematyka będzie dotyczyła życia szkoły. Przykładowy, poprawny zapis rozwiązania Najczęściej powtarzające się błędy. Uczniowie (słuchacze): Ogłaszam konkurs na rysunek satyryczny, którego tematyka będzie dotyczyła życia szkoły. Prace konkursowe należy składać w Wojewódzkim Ośrodku Kultury w Katowicach do 12 maja 2006 roku. Dyrektor Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Katowicach Lp. Oceniane czynności nie wskazywali organizatora, tematu konkursu; popełniali błędy językowe, np. ogłaszam ogłoszenie; popełniali błędy ortograficzne i interpunkcyjne w nazwach własnych, np. gimnazjum Nr. 555 w Katowicach; niepoprawnie stosowali znaki interpunkcyjne na końcu wypowiedzenia i między częściami zdania pojedynczego. Standard wymagań Liczba punktów 1. Redaguje tekst na zadany temat, przestrzegając wymogów typowych dla ogłoszenia. II/ Tworzy tekst dostosowany do sytuacji komunikacyjnej. II/ Tworzy tekst spójny i zwięzły. II/ Pisze poprawnie pod względem językowym. II/ Przestrzega zasad ortografii i interpunkcji. II/1 1 32

33 Zasady przydzielania punktów Punkt za wskazanie organizatora, tematu konkursu, określenie miejsca i terminu nadsyłania prac bądź rozstrzygnięcia konkursu. Punkt za dostosowanie wypowiedzi do sytuacji komunikacyjnej. Punkt za zachowanie spójności wypowiedzi. Punkt za przestrzeganie poprawności językowej i stylistycznej. Punkt za przestrzeganie poprawności ortograficznej i interpunkcyjnej. Zadanie okazało się łatwe. p = 0,71 Podsumowanie Z analizy rozwiązań uczniowskich wynika, że umiejętnością bardzo dobrze opanowaną przez uczniów przystępujących do egzaminu gimnazjalnego jest umiejętność tworzenia tekstu dostosowanego do sytuacji komunikacyjnej (p = 0,96) oraz tworzenia tekstu spójnego i zwięzłego (p = 0,94). Nieco słabiej uczniowie radzili sobie z przestrzeganiem wymogów typowych dla ogłoszenia (p = 0,61). W ogłoszeniu stosunkowo najwięcej problemów sprawiało uczniom kryterium poprawności językowej (p = 0,53), ortograficznej i interpunkcyjnej (p = 0,52). Standard II rozprawka Zadanie 26. Tekst zadania 26. Napisz rozprawkę, w której uzasadnisz, że śmiech niekiedy może być nauką. Odwołaj się do przykładów z literatury lub filmu, ewentualnie z obu tych dziedzin. Pamiętaj, że Twoja praca nie powinna być krótsza niż połowa wyznaczonego miejsca. Najczęściej powtarzające się błędy. W obszarze tematu uczniowie: prezentowali jeden przykład z literatury lub filmu zamiast dwóch, podawali przykłady z życia codziennego, z własnych doświadczeń, ograniczali podsumowanie rozważań do powtórzenia tezy, podawali przykład bez uzasadnienia, streszczali fragmenty utworu zamiast zamieszczania uzasadnienia podanego przykładu. W obszarze kompozycji uczniowie: nie wyodrębniali graficznie elementów kompozycji nie stosowali akapitów, budowali wypowiedź o zaburzonej logice. W obszarze języka i stylu uczniowie: budowali zdania złożone z kilkunastu zdań pojedynczych, tzw. potoki słowne, używali zwrotów z języka potocznego, nadużywali powtórzeń wyrazowych i składniowych, stosowali skróty myślowe, nieumiejętnie wyznaczali granice zdania, naruszali stałe związki frazeologiczne. 33

34 W obszarze zapisu uczniowie: niepoprawnie dzielili wyrazy przy przenoszeniu, łamali zasady pisowni wyrazów z u ó, ż rz, h ch, błędnie stosowali reguły dotyczące pisowni łącznej i rozdzielnej, błędnie zapisywali samogłoski nosowe, nie rozdzielali przecinkiem imiesłowowego równoważnika zdania, nie rozdzielali przecinkami zdań składowych w wypowiedzeniach wielokrotnie złożonych. Lp. Oceniane czynności Standard Liczba wymagań punktów Łatwość 1. Pisze tekst zgodny z tematem. II/4 1 0,95 2. Celowo dobiera informacje. II/3 1 0,65 3. Celowo dobiera informacje. II/3 1 0,43 4. Uzasadnia dobór przykładów. II/5 1 0,51 5. Uzasadnia dobór przykładów. II/5 1 0,33 6. Podsumowuje rozważania. II/6 1 0,69 7. Stosuje zasady typowe dla kompozycji budowanej wypowiedzi. II/4 1 0,61 8. Redaguje tekst spójny. II/4 1 0,84 9. Redaguje tekst logicznie uporządkowany. II/4 1 0, Pisze poprawnie pod względem językowym. II/1 3 0, Dostosowuje styl do sytuacji komunikacyjnej. II/3 1 0, Przestrzega zasad interpunkcji. II/1 1 0, Przestrzega zasad ortografii. II/1 2 0,30 Zadanie okazało się trudne. p dla całego zadania =0,49 Podsumowanie Dla uczniów, przystępujących do egzaminu gimnazjalnego w 2006 roku, poprawne wypowiadanie się w dłuższej wypowiedzi pisemnej było umiejętnością trudną (p= 0,49). W obszarze tematu bardzo łatwą dla uczniów okazała się umiejętność pisania tekstu zgodnie z tematem (p = 0,95), a umiarkowanie trudną-podsumowania rozważań (p = 0,65) i wskazanie jednego trafnego przykładu z literatury lub filmu (p = 0,65) oraz jego uzasadnienie (p = 0,51). Nieco trudniejsze było przywołanie kolejnego trafnego przykładu wraz z jego uzasadnieniem, o czym świadczą wskaźniki łatwości odpowiednio p = 0,43 i p = 0,33. Uczniowie najlepiej poradzili sobie z dostosowaniem stylu wypowiedzi do sytuacji komunikacyjnej (p = 0,83), tworzeniem tekstu spójnego (p = 0,84) i logicznie uporządkowanego (p = 0,82). Wśród umiejętności badanych w rozprawce najsłabiej wypadły umiejętności językowe (p = 0,13) oraz umiejętności praktycznego stosowania reguł interpunkcji (p = 0,21) i ortografii (p = 0,30). 34

35 4. Zestawy dla uczniów (słuchaczy) ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Uczniowie (słuchacze) ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi rozwiązywali zadania z zestawów dostosowanych. Wykresy 11., 12. i 13. ilustrują rozkłady wyników uzyskanych przez piszących ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. W przypadku każdego z zestawów gimnazjalista mógł otrzymać maksymalnie 50 punktów. Zestawy sprawdzały umiejętności i wiadomości opisane w następujących obszarach standardów: czytanie i odbiór tekstów kultury oraz tworzenie własnego tekstu Zestawy zadań dostosowane dla uczniów (słuchaczy) słabo widzących i niewidomych Zestawy dostosowane dla uczniów słabo widzących i niewidomych (GH-A4-062, GH- A5-062, GH-A6-062) zostały skonstruowane wokół tematu I śmiech niekiedy może być nauką, w ten sam sposób jak zestaw standardowy. Jedynie w zestawie dla uczniów słabo widzących (GH-A5-062), dane, służące do rozwiązania zadań 6. i 7., przedstawiono w postaci tabeli, a nie diagramu, natomiast dane dotyczące zadań od 16. do 19., zastąpiono opisem reprodukcji. Wykres 11. Rozkład wyników uzyskanych przez uczniów (słuchaczy) słabo widzących i niewidomych (GH-A4-062, GH-A5-062 i GH-A6-062) 12% 10% [Procent piszących] 8% 6% 4% 2% 0% [Liczba punktów] 4.2. Zestaw zadań dostosowany dla uczniów (słuchaczy) niesłyszących/słabo słyszących Zestaw zadań (GH-A7-062), skonstruowany wokół tematu Igrzyska dawniej i dziś, składał się z 24 zadań: 15 zadań zamkniętych (14 zadań wyboru wielokrotnego, 1 zadanie typu prawda-fałsz ) oraz 9 zadań otwartych, do których uczeń samodzielnie formułował odpowiedź. Podstawę tworzenia zadań z obszaru pierwszego stanowiły, spójne z motywem przewodnim arkusza, krótkie teksty literackie i popularnonaukowe oraz ilustracje. Z dwóch zadań rozszerzonej odpowiedzi, jedno wymagało napisania listu do kolegi, a drugie ogłoszenia. 35

36 Tabela 18. Plan zestawu egzaminacyjnego Standard Liczba punktów Waga (%) Numery zadań Czytanie i odbiór tekstów kultury (I) od 1. do 4., od 6. do 8., 10., od 12. do 13., od 15. do 22. Tworzenie własnego tekstu (II) , 9., 11., 14., 23., 24. Wykres 12. Rozkłady wyników uzyskanych przez uczniów (słuchaczy) niesłyszących/słabo słyszących (GH-A7-062) 8% 7% 6% [Procent piszących] 5% 4% 3% 2% 1% 0% [Liczba punktów] 4.3. Zestaw zadań dostosowany dla uczniów (słuchaczy) z trudnościami w uczeniu się Zestaw zadań (GH-A8-062) skonstruowany wokół tematu Koleżeństwo, partnerstwo, przyjaźń... składał się z 20 zadań, w tym: 12 zadań zamkniętych (2 zadania wyboru wielokrotnego, 5 zadań na dobieranie, 5 zadań typu prawda-fałsz ) i 8 zadań otwartych, wymagających od ucznia samodzielnego formułowania odpowiedzi (2 zadania z luką, 4 zadania krótkiej odpowiedzi i 2 zadania rozszerzonej odpowiedzi). Podstawę tworzenia zadań stanowiły, spójne z motywem przewodnim arkusza, krótkie teksty literackie, tekst publicystyczny i ilustracja obrazu. Jedno z zadań rozszerzonej odpowiedzi wymagało napisania charakterystyki postaci, a drugie napisania odtwórczego planu wydarzeń. Tabela 19. Plan zestawu egzaminacyjnego Standard Liczba punktów Waga (%) Numery zadań Czytanie i odbiór tekstów kultury (I) od 1. do 9., od 11.do 15., od 17. do 20. Tworzenie własnego tekstu (II) ,

37 Wykres 13. Rozkład wyników uzyskanych przez uczniów (słuchaczy) z trudnościami w uczeniu się (GH-A8-062) 8% 7% 6% [Procent piszących] 5% 4% 3% 2% 1% 0% [Liczba punktów] 4.4. Statystyczny opis wyników oraz stopień łatwości poszczególnych zadań Poniżej przedstawiamy wyniki osiągnięte w województwie śląskim przez uczniów (słuchaczy) słabo widzących i niewidomych, niesłyszących/słabo słyszących oraz z trudnościami w uczeniu się, którzy rozwiązywali zadania zestawów odpowiednio dostosowanych. Tabela 20. Wyniki uczniów (słuchaczy) ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Wskaźniki słabo widzący i niewidomi 31 (GH-A4-062, GH-A5-062 i GH- A6-062) Uczniowie (słuchacze) niesłyszący/słabo słyszący (GH-A7-062) z trudnościami w uczeniu się (GH-A8-062) Liczba piszących Łatwość zestawu 0,57 0,69 0,70 Wynik najczęstszy (modalna Mo) Wynik środkowy (mediana Me) Wynik średni (średnia arytmetyczna M) 28, , ,78 34 Odchylenie standardowe 9,12 12,33 7,48 Wynik najwyższy uzyskany przez piszących Wynik najniższy uzyskany przez piszących osób rozwiązywało zadania zestawu GH-A4-062, 29 zestawu GH-A5-062 i 3 GH-A Średnia arytmetyczna dla ogółu piszących w kraju wyniosła 28,9 punktu. 33 Średnia arytmetyczna dla ogółu piszących w kraju wyniosła 34,1 punktu. 34 Średnia arytmetyczna dla ogółu piszących w kraju wyniosła 34,4 punktu. 37

38 Egzamin gimnazjalny w części humanistycznej dla uczniów (słuchaczy) słabo widzących i niewidomych oraz dla niesłyszących/ słabo słyszących okazał się umiarkowanie trudny, a dla piszących z trudnościami w uczeniu się łatwy (patrz tabela 2.). Tabela 21. Zadania a ich łatwość Wartość wskaźnika 0 0,19 0,20 0,49 0,50 0,69 0,70 0,89 0,90 1 Interpretacja bardzo trudne trudne umiarkowanie trudne łatwe bardzo łatwe Uczniowie (słuchacze) słabo widzący i niewidomi (GH-A4-052, GH-A5-052 i GH-A6-052) 2., 4., 7., 8., 9., 13., zamkniętych - 5., 11., , 17., 19. Numery 15., 16., 18., , 3., 6., 14. zadań 21., 23., 24., otwartych , Numery zadań Numery zadań Uczniowie (słuchacze) niesłyszący/słabo słyszący (GH-A7-052) 1., 4., 6., 8., 10., 12., 15., 17., 21., 22. zamkniętych , 2., 19. otwartych - 14., , 20., , 5., 11., Uczniowie (słuchacze) z trudnościami w uczeniu się (GH-A8-052) zamkniętych - 2., 5., , 6., 8., 11., 17., , 13., 15. otwartych , , 7., 14., , Wyniki dotyczące standardów W poniższym rozdziale prezentujemy osiągnięcia uczniów (słuchaczy) ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w zakresie obowiązujących standardów. Wykres 14. Łatwość standardów dla uczniów (słuchaczy) ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi [Wartość wskaźnika] 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 Uczniowie słabo widzący i niewidomi Czytanie i odbiór tekstów kultury (I) Tworzenie własnego tekstu (II) 0,47 0,67 [Standardy] Uczniowie niesłyszący/ słabo słyszący Czytanie i odbiór tekstów kultury (I) Tworzenie własnego tekstu (II) 0,66 0,72 Uczniowie z trudnościami w uczeniu się Czytanie i odbiór tekstów kultury (I) Tworzenie własnego tekstu (II) 0,56 0,78 38

39 Tabela 22. Wyniki uczniów (słuchaczy) ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w zakresie standardów Wskaźniki Uczniowie słabo widzący i niewidomi (GH-A4-062, GH-A5-062 i GH-A6-062) Standard I Standard II Uczniowie niesłyszący/ słabo słyszący (GH-A7-062) Standard I Standard II Uczniowie z trudnościami w uczeniu się (GH-A8-062) Standard I Standard II Liczba punktów za standard Liczba uczniów (słuchaczy) Łatwość standardu 0,67 0,47 0,72 0,66 0,78 0,56 Wynik najczęstszy (modalna Mo) Wynik środkowy (mediana Me) Wynik średni (średnia arytmetyczna M) 16, , , , , ,24 40 Odchylenie standardowe 3,96 5,94 5,47 7,47 3,53 5,00 Wynik najwyższy Wynik najniższy Wyniki dotyczące zadań Zamieszczone poniżej tabele: zawierają wykaz czynności, których opanowanie sprawdzane było kolejnymi zadaniami zestawów egzaminacyjnych dostosowanych dla uczniów (słuchaczy): słabo widzących i niewidomych, niesłyszących/słabo słyszących i z trudnościami w uczeniu się. Poszczególnym czynnościom przyporządkowano: ich łatwość, liczbę punktów możliwą do uzyskania za zadanie, typ zadania oraz numery standardu, który reprezentują. Tabela 23. Łatwość czynności sprawdzanych zadaniami zestawu dla uczniów (słuchaczy) słabo widzących i niewidomych (GH-A4-062, GH-A5-062 i GH-A6-062) Numer zadania Standard Sprawdzane czynności Uczeń (słuchacz): Wartość wskaźnika Liczba punktów Typ zadania 1. I/4 dostrzega środki wyrazu typowe dla tekstów publicystycznych (określa formę wypowiedzi) 0,90 1 WW 2. I/1 czyta teksty kultury na poziomie dosłownym (określa temat tekstu publicystycznego) 0,80 1 WW 3. I/1 czyta teksty kultury na poziomie dosłownym (odczytuje sens wypowiedzi) 0,93 1 WW 4. I/2 interpretuje teksty kultury (odczytuje intencje autora wypowiedzi) 0,88 1 WW 5. I/1 czyta teksty kultury na poziomie przenośnym (odczytuje sens pojęcia) 0,46 1 WW 6. I/3 wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury 0,97 1 WW 35 Średnia arytmetyczna dla ogółu piszących w kraju wyniosła 16,6 punktu. 36 Średnia arytmetyczna dla ogółu piszących w kraju wyniosła 12,3 punktu. 37 Średnia arytmetyczna dla ogółu piszących w kraju wyniosła 16,5 punktu. 38 Średnia arytmetyczna dla ogółu piszących w kraju wyniosła 12,3 punktu. 39 Średnia arytmetyczna dla ogółu piszących w kraju wyniosła 23,4 punktu. 40 Średnia arytmetyczna dla ogółu piszących w kraju wyniosła 11,0 punktów. 39

40 Numer zadania Standard Sprawdzane czynności Uczeń (słuchacz): Wartość wskaźnika Liczba punktów Typ zadania I/2 8. I/3 9. I/1 10. I/2 11. I/2 12. I/6 13. I/1 14. I/5 15. I/5 16. I/4 17. I/1 18. I/2 19. I/6 20. I/6 21. I/ II/7 (wyszukuje informacje na diagramie) interpretuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (interpretuje dane z diagramu) wyszukuje informacje z tekstu (wyszukuje informacje we fragmencie tekstu literackiego) czyta teksty kultury na poziomie przenośnym (odczytuje znaczenie powiedzenia o charakterze przenośnym w kontekście fragmentu tekstu) interpretuje teksty kultury (określa intencje autora tekstu literackiego) interpretuje teksty kultury (interpretuje tekst, wskazując oddające jego sens powiedzenie o charakterze przenośnym) dostrzega i analizuje kontekst historyczny niezbędny do interpretacji tekstów kultury (przywołuje kontekst historyczny niezbędny do odczytania dzieła literackiego) odczytuje teksty kultury na poziomie dosłownym (określa bohaterów wiersza) odnajduje i interpretuje związki przyczynowo-skutkowe (wskazuje przyczyny określonego zachowania podróżnych) odnajduje i interpretuje związki przyczynowo-skutkowe (wskazuje przyczyny zdarzenia opisanego w tekście) dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazu (wskazuje dziedzinę sztuk plastycznych służącą określonemu celowi) odczytuje teksty kultury na poziomie dosłownym (odczytuje treść dzieła plastycznego) interpretuje teksty kultury, uwzględniając intencję nadawcy (odczytuje intencję autora rysunku) dostrzega i analizuje kontekst historyczny niezbędny do interpretacji tekstów kultury (przywołuje kontekst historyczny niezbędny do odczytania dzieła plastycznego) dostrzega i analizuje kontekst historyczny niezbędny do interpretacji tekstów kultury (wskazuje uporządkowany chronologicznie szereg wydarzeń) odczytuje teksty kultury na poziomie dosłownym (dostrzega wskazane elementy kompozycji bajki) dokonuje celowych operacji na tekście: streszcza (wybiera najważniejsze informacje) 0,51 0,86 1 WW 0,84 1 WW 0,84 1 WW 0,55 1 WW 0,47 1 WW 0,43 1 WW 0,72 1 WW 0,94 1 WW 0,81 1 WW 0,84 1 WW 0,60 1 WW 0,71 1 WW 0,60 1 WW 0,78 1 WW 0,20 1 KO 0, II/7 dokonuje celowych operacji na tekście (pisze zwięźle) 0, II/ II/ I/ I/ I/2 zna i stosuje zasady organizacji tekstu (tworzy tekst spójny, logicznie uporządkowany) buduje wypowiedź poprawną pod względem językowym (przekazuje myśli w sposób jasny, poprawny pod względem językowym) wyszukuje informacje zawarte w tekście literackim (wskazuje cechy pouczającego śmiechu) wyszukuje informacje zawarte w tekście literackim (wskazuje cechy zbawiennego żartu) interpretuje teksty kultury (interpretuje tekst, wskazując wady bohatera) 0,46 0,47 1 0,36 1 0,44 1 0,48 1 KO KO 0,32 0,44 1 KO 40

41 Numer zadania Standard Sprawdzane czynności Uczeń (słuchacz): Wartość wskaźnika Liczba punktów Typ zadania I/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/1 interpretuje teksty kultury (interpretuje tekst, wskazując zalety bohatera) tworzy tekst o charakterze informacyjnym, dostosowany do sytuacji komunikacyjnej (redaguje tekst na zadany temat, przestrzegając wymogów typowych dla ogłoszenia) tworzy tekst o charakterze informacyjnym, dostosowany do sytuacji komunikacyjnej (tworzy tekst dostosowany do sytuacji komunikacyjnej) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym i składniowym (tworzy tekst spójny i zwięzły) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym w następujących formach: [ ] ogłoszenie (pisze poprawnie pod względem językowym) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym w następujących formach: [ ] ogłoszenie (przestrzega zasad ortografii i interpunkcji) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym i składniowym (pisze tekst zgodny z tematem) tworzy tekst o charakterze informacyjnym lub perswazyjnym, dostosowany do sytuacji komunikacyjnej (celowo dobiera informacje) tworzy tekst o charakterze informacyjnym lub perswazyjnym, dostosowany do sytuacji komunikacyjnej (celowo dobiera informacje) formułuje, porządkuje i wartościuje argumenty uzasadniające stanowisko własne lub cudze (uzasadnia dobór przykładów) formułuje, porządkuje i wartościuje argumenty uzasadniające stanowisko własne lub cudze (uzasadnia dobór przykładów) syntetyzuje informacje zawarte w tekstach kultury (podsumowuje rozważania) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym i składniowym (stosuje zasady typowe dla kompozycji budowanej wypowiedzi) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym i składniowym (redaguje tekst spójny) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym i składniowym (redaguje tekst logicznie uporządkowany) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym w następujących formach: [ ] rozprawka (pisze poprawnie pod względem językowym) tworzy tekst o charakterze informacyjnym lub perswazyjnym, dostosowany do sytuacji komunikacyjnej (dostosowuje styl wypowiedzi do sytuacji komunikacyjnej) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym (przestrzega zasad interpunkcji) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym (przestrzega zasad ortografii) 0,61 0,41 0,20 1 0,23 1 0,80 1 0,82 1 0,69 1 0,50 1 0,92 1 0,56 1 0,35 1 0,40 1 0,26 1 0,42 1 0,33 1 0,60 1 0,50 1 0,29 3 0,63 1 0,21 1 0,28 2 RO RO 41

42 Wykres 15. Łatwość czynności sprawdzanych zadaniami zestawu dla uczniów (słuchaczy) słabo widzących i niewidomych (GH-A4-062, GH-A5-062 i GH-A6-062) [Wartość wskaźnika] 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1 0,90 2 0,80 3 0,93 4 0,88 5 0,46 6 0,97 7 0,86 8 0,84 9 0, , , ,43 [Numery zadań] ,72 0, , , , , , , , , , , , ,41 42

43 Tabela 24. Łatwość czynności sprawdzanych zadaniami zestawu dla uczniów (słuchaczy) niesłyszących/słabo słyszących (GH-A7-062) Numer zadania Standard Sprawdzane czynności Uczeń (słuchacz): Wartość wskaźnika Liczba punktów Typ zadania I/1 2. I/ I/ I/3 4. I/ II/ II/6 6. I/3 7. I/1 8. I/ II/ II/ II/1 10. I/3 11. II/6 12. I/3 13. I/6 14. II/2 15. I/ I/ I/1 17. I/4 czyta teksty kultury na poziomie dosłownym (rozpoznaje temat tekstu) wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (wyszukuje informacje zawarte w tekście) wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (wyszukuje informacje zawarte w tekście) wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (wyszukuje informacje zawarte w tekście) wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (wyszukuje informacje zawarte w tekście) przetwarza informacje zawarte w tekstach kultury (zaznacza na osi czasu odpowiednie wieki) przetwarza informacje zawarte w tekstach kultury (zaznacza na osi czasu odpowiednie wieki) wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (wyszukuje informacje zawarte w tekście) czyta teksty kultury na poziomie dosłownym (odczytuje dosłowne znaczenie tekstu) dostrzega konteksty niezbędne do interpretacji tekstów kultury (interpretuje dzieło plastyczne w kontekście wiedzy o sztuce) tworzy tekst na zadany temat (tworzy tekst zgodny z tematem) buduje wypowiedź w formie opisu poprawną pod względem językowym i stylistycznym (pisze poprawnie pod względem językowym, stylistycznym) buduje wypowiedź w formie opisu poprawną pod względem językowym i stylistycznym (pisze poprawnie pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym) wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (wyszukuje informacje zawarte w tekście) porządkuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (porządkuje chronologicznie informacje zawarte w tekście) wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (wyszukuje informacje zawarte w tekście) dostrzega konteksty niezbędne do interpretacji tekstów kultury (wykorzystuje wiedzę na temat źródeł) posługuje się pojęciami swoistymi dla przedmiotów humanistycznych (posługuje się pojęciami z wiedzy o literaturze (autor, strofa, wers)) interpretuje teksty kultury, uwzględniając intencje nadawcy (wskazuje adresata wypowiedzi) czyta teksty kultury na poziomie dosłownym (odpowiada na pytania na podstawie tekstu) czyta teksty kultury na poziomie dosłownym (odpowiada na pytania na podstawie tekstu) dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazu typowe dla tekstów literackich (rozpoznaje porównanie) 0,76 1 WW 0,66 1 WW 0,89 1 0,88 KO 0,87 1 0,85 1 WW 0,91 1 0,74 KO 0,57 1 0,89 1 WW 0,64 2 PF 0,89 1 WW 0,74 2 0,64 0,47 1 RO 0,60 1 0,88 1 WW 0,73 1 KO 0,70 1 WW 0,92 1 WW 0,44 2 KO 0,87 1 WW 0,48 1 0,49 KO 0,50 1 0,76 1 WW 43

44 Numer zadania Standard Sprawdzane czynności Uczeń (słuchacz): Wartość wskaźnika Liczba punktów Typ zadania I/4 19. I/5 20. I/3 21. I/2 22. I/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/ II/1 dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazu typowe dla tekstów publicystycznych (rozpoznaje charakter tekstu na podstawie środków wyrazu) odnajduje związek przyczynowo-skutkowy (dostrzega związek przyczynowo-skutkowy ukazany w tekście) wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (uzupełnia zdania informacjami zawartymi w tekście) interpretuje teksty kultury, uwzględniając intencje nadawcy (odczytuje intencję nadawcy tekstu) odnajduje związek przyczynowo-skutkowy (dostrzega związek przyczynowo-skutkowy) tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym (pisze ogłoszenie na zadany temat, wykorzystując podane informacje) tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym (zachowuje spójność wypowiedzi) buduje wypowiedź w formie ogłoszenia poprawną pod względem językowym i stylistycznym (pisze poprawnie pod względem językowym, stylistycznym) buduje wypowiedź w formie ogłoszenia poprawną pod względem językowym i stylistycznym (pisze poprawnie pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym) tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym (tworzy list zgodny z tematem, wykorzystując podane informacje) tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym (tworzy list zgodny z tematem, wykorzystując podane informacje) tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym (tworzy list zgodny z tematem, wykorzystując podane informacje) tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym (tworzy list zgodny z tematem, wykorzystując podane informacje) tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym (tworzy list zgodny z tematem, wykorzystując podane informacje) tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym (stosuje wyróżniki typowe dla listu) tworzy tekst na zadany temat, spójny pod względem logicznym (przestrzega zasad trójdzielnej kompozycji, zachowuje spójność wypowiedzi) buduje wypowiedź w formie listu poprawną pod względem językowym i stylistycznym (pisze poprawnie pod względem językowym, stylistycznym) buduje wypowiedź w formie listu poprawną pod względem językowym i stylistycznym (pisze poprawnie pod względem ortograficznym) buduje wypowiedź w formie listu poprawną pod względem językowym i stylistycznym (pisze poprawnie pod względem interpunkcyjnym) 0,46 1 WW 0,61 1 WW 0,55 3 KO 0,76 1 WW 0,86 1 WW 0,87 3 0,72 1 0,74 0,48 1 RO 0,62 1 0,80 1 0,84 1 0,81 1 0,77 1 0,65 0,74 1 RO 0,28 1 0,39 1 0,68 3 0,64 1 0,

45 Wykres 16. Łatwość czynności sprawdzanych zadaniami zestawu dla uczniów (słuchaczy) niesłyszących/słabo słyszących (GH-A7-062) [Wartość wskaźnika] 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1 0,76 2 0,66 3 0,88 4 0,85 5 0,74 6 0,89 7 0,64 8 0,89 9 0, , ,73 [Numery zadań] ,70 0, , , , , , , , , , , ,65 45

46 Tabela 25. Łatwość czynności sprawdzanych zadaniami zestawu dla uczniów (słuchaczy) z trudnościami w uczeniu się (GH-A8-062) Numer zadania Standard Sprawdzane czynności Uczeń (słuchacz): Wartość wskaźnika Liczba punktów Typ zadania I/1 czyta teksty kultury na poziomie przenośnym (odczytuje przenośne znaczenie fragmentu tekstu literackiego) 0, I/1 czyta teksty kultury na poziomie dosłownym (odczytuje dosłowne znaczenie fragmentu tekstu literackiego) 0,86 1 czyta teksty kultury na poziomie przenośnym (odczytuje 0, I/1 przenośne znaczenie zwrotu użytego w tekście literackim) 0,76 1 PF I/4 dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazu typowe dla tekstu literackiego (dostrzega funkcję powtórzenia) 0, I/4 dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazu typowe dla tekstu literackiego (rozpoznaje porównanie) 0,39 1 D 3. I/3 wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (wyszukuje w tekście imię bohatera) 0,89 1 KO 4. I/1 czyta teksty kultury na poziomie przenośnym (odczytuje przenośne znaczenie związku frazeologicznego) 0,93 1 WW 5. I/2 interpretuje tekst kultury (określa osobę opowiadającą) 0,27 1 D 6. I/3 wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (wyszukuje przyczyny otrzymania przez bohaterkę 0,75 2 D dobrej oceny) 7. I/3 wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (wyszukuje w tekście potrzebne informacje) 0,86 1 KO dostrzega w tekście poetyckim środki wyrazu (dostrzega I/4 0,83 1 zwrot do drugiej osoby) 0,87 interpretuje tekst kultury (rozpoznaje intencje osoby I/2 0,92 1 wypowiadającej się w tekście poetyckim) PF wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury 9. I/3 (określa cechę przyjaciela opisaną w tekście poet- 0,93 1 L yckim) II/4 buduje wypowiedź na zadany temat (redaguje charakterystykę, przedstawia charakteryzowaną postać) 0, II/4 buduje wypowiedź na zadany temat (opisuje wygląd zewnętrzny) 0, II/4 buduje wypowiedź na zadany temat (opisuje usposobienie) 0, II/4 buduje wypowiedź na zadany temat (opisuje cechy charakteru) 0, II/4 buduje wypowiedź na zadany temat (opisuje zainteresowania lub ulubione zajęcia) 0, II/5 formułuje argumenty uzasadniające stanowisko własne 0,57 RO 0,75 1 lub cudze (uzasadnia wybór) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst II/4 spójny pod względem logicznym i składniowym (redaguje 0,77 1 spójna wypowiedź) zna i stosuje zasady organizacji tekstu, tworzy tekst II/4 spójny pod względem logicznym i składniowym (tworzy 0,63 1 tekst logicznie uporządkowany) buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym II/1 i stylistycznym (przestrzega poprawności języko- 0,42 2 wej i stylistycznej) 46

47 Numer zadania Standard Sprawdzane czynności Uczeń (słuchacz): Wartość wskaźnika Liczba punktów Typ zadania II/1 buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym (przestrzega poprawności ortograficznej) 0, II/1 buduje wypowiedzi poprawne pod względem językowym i stylistycznym (przestrzega poprawności interpunkcyjnej) 0, I/1 czyta teksty kultury na poziomie dosłownym (odczytuje dosłowne znaczenie tekstu publicystycznego) 0,94 1 wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (wyszukuje potrzebne informacje) I/3 0,88 1 0,81 dostrzega w tekście poetyckim środki wyrazu (rozpoznaje cechy tekstu publicystycznego) I/4 0,62 1 PF I/1 czyta teksty kultury na poziomie przenośnym (odczytuje przenośne znaczenie wypowiedzenia) 0, I/3 wyszukuje informacje zawarte w różnych tekstach kultury (wyszukuje odpowiedni rok) 0,93 1 KO 13. I/7 dostrzega wartości wpisane w tekst kultury (dostrzega wartość pracy) 0,91 1 WW 14. I/1 czyta teksty kultury na poziomie dosłownym (podaje nazwisko) 0,88 1 KO 15. I/1 czyta teksty kultury na poziomie przenośnym (wskazuje przenośne znaczenie wyrażenia) 0,95 1 D II/4 tworzy tekst na zadany temat (redaguje plan odtwórczy, pisze plan na podany temat, wyodrębniając wydarzenia) 0, II/6 porządkuje informacje zawarte w tekstach kultury (zachowuje porządek chronologiczny wydarzeń) 0,70 1 tworzy tekst na zadany temat spójny pod względem II/4 logicznym i składniowym (zachowuje jednolitą formę 0,59 1 zapisu) 0,55 RO redaguje wypowiedź poprawną pod względem językowym II/1 i stylistycznym (przestrzega poprawności języko- 0,51 1 wej) redaguje wypowiedź poprawną pod względem językowym II/1 i stylistycznym (przestrzega poprawności ortogra- 0,36 1 ficznej i interpunkcyjnej) I/1 czyta teksty kultury na poziomie dosłownym (odczytuje dosłowne znaczenie fragmentu tekstu literackiego) 0, I/2 interpretuje tekst kultury (rozpoznaje intencję osoby 0,46 1 mówiącej) 0,70 PF odnajduje związki przyczynowo-skutkowe w życiu I/5 społecznym (dostrzega skutek zachowań w życiu społecznym) 0, I/2 interpretuje tekst literacki (odróżnia opinię od faktu) 0,45 1 D 19. I/5 odnajduje związek przyczynowo-skutkowy w życiu społecznym (dostrzega przyczynę tęsknoty) 0,74 1 L I/2 interpretuje teksty kultury (określa nastrój odbiorcy dzieła plastycznego) 0, I/1 czyta teksty kultury na poziomie dosłownym (odczytuje 0, I/4 dosłowne treści dzieła plastycznego) dostrzega w odczytywanych tekstach środki wyrazy typowe dla dzieł sztuki plastycznej (dostrzega statyczne postawy postaci) 0,80 0,66 1 PF 47

48 Wykres 17. Łatwość czynności sprawdzanych zadaniami zestawu dla uczniów (słuchaczy) z trudnościami w uczeniu się (GH-A8-062) [Wartość wskaźnika] 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80 1,00 1 0,86 2 0,39 3 0,89 4 0,93 5 0,27 6 0,75 7 0,86 8 0,87 9 0,93 [Numery zadań] ,57 0, , , , , , , , , ,80 48

49 CZĘŚĆ MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZA 5. Standardowy zestaw zadań Standardowy zestaw zadań egzaminacyjnych (GM-A1-062, GM-B1-062, GM-C1-062) z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych rozwiązywało uczniów (słuchaczy). Wśród nich znalazło się uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się (z dysleksją) 41. Zestaw sprawdzał opanowanie przez uczniów (słuchaczy), kończących trzecią klasę gimnazjum, umiejętności i wiadomości opisanych w standardach wymagań egzaminacyjnych i podstawie programowej kształcenia ogólnego. Autorzy zestawu wykorzystali przy konstruowaniu zadań tabele, diagramy kołowe, wykresy, schematy, rysunki i mapę. Zadania sprawdzały umiejętności i wiadomości z następujących obszarów standardów: I. umiejętne stosowanie terminów, pojęć i procedur z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych niezbędnych w praktyce życiowej i dalszym kształceniu, II. wyszukiwanie i stosowanie informacji, III. wskazywanie i opisywanie faktów, związków i zależności, w szczególności przyczynowo-skutkowych, funkcjonalnych, przestrzennych i czasowych, IV. stosowanie zintegrowanej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania problemów Plan zestawu egzaminacyjnego Zestawy składały się z 34 zadań, w tym: 25 wielokrotnego wyboru i 9 otwartych. Arkusz skonstruowany był według planu zamieszczonego w tabeli 26. Tabela 26. Plan zestawu egzaminacyjnego Standard Umiejętne stosowanie terminów, pojęć i procedur z zakresu przedmiotów matematyczno-przyrodniczych niezbędnych w praktyce życiowej i dalszym kształceniu (I) Liczba punktów Waga (%) Wyszukiwanie i stosowanie informacji (II) Wskazywanie i opisywanie faktów, związków i zależności, w szczególności przyczynowo-skutkowych, funkcjonalnych, przestrzennych i czasowych (III) Stosowanie zintegrowanej wiedzy i umiejętności do rozwiązywania problemów (IV) Numery zadań , 7., 19., 20., 28., 31., , 2., 11., 12., 13., 14., 17., 21., 22., 23., 24., , 4., 6., 8., 9., 10., 15., 18., 25., 26., 29., , 30., Uczniowie (słuchacze) z dysleksją stanowili 6,56% rozwiązujących zestaw standardowy. 49

50 5.2. Wyniki dotyczące zestawu zadań egzaminacyjnych Podstawowe wskaźniki statystyczne wyników egzaminu przedstawiamy w tabelach 27. i 29. Zostały one obliczone dla ogółu piszących egzamin gimnazjalny w części matematyczno-przyrodniczej w województwie śląskim oddzielnie dla dziewcząt i chłopców oraz ze względu na lokalizację szkoły. Pozycja ucznia (słuchacza) ze względu na osiągnięty wynik w populacji piszących, przedstawiona została na skali standardowej dziewiątki, zwanej też skalą staninową (tabela 28. oraz wykresy 18. i 19.) 42. Wyniki uczniów (słuchaczy) przyjmowały wartości mieszczące się w przedziale od 1 do 50 punktów. Najczęściej osiągany wynik (modalna) wyniósł 19 punktów. Tabela 27. Wyniki uczniów (słuchaczy) ogółem i z podziałem na płeć Wskaźniki Ogółem Dziewczęta Chłopcy Liczba piszących Łatwość zestawu 0,48 0,47 0,48 Wynik najczęstszy (modalna - Mo) Wynik środkowy (mediana - Me) Wynik średni (średnia arytmetyczna - M) 23, ,62 24,09 Odchylenie standardowe 10,27 10,09 10,43 Wynik najwyższy uzyskany przez piszących Wynik najniższy uzyskany przez piszących Wartość mediany dla ogółu piszących wskazuje, że co najmniej połowa uczniów (słuchaczy) uzyskała w tej części egzaminu wynik równy 23 punkty lub więcej 44. Wskaźnik łatwości dla całego zestawu wyniósł 0,48, co oznacza, że statystyczny trzecioklasista uzyskał 48% punktów możliwych do uzyskania. Możemy zatem stwierdzić, że zestaw zadań egzaminacyjnych był dla piszących trudny (patrz tabela 2.). Jak widać w tabeli 27., chłopcy osiągnęli nieco wyższy (o 0,47 punktu) wynik średni niż dziewczęta. Porównując wartości wskaźników statystycznych obliczonych dla dziewcząt i dla chłopców, piszących część matematyczno-przyrodniczą egzaminu gimnazjalnego, możemy się dodatkowo posłużyć współczynnikiem zmienności. Rozrzut wyników wokół średniej był prawie identyczny, zarówno dla chłopców, jak i dla dziewcząt Definicja skali staninowej podana została w słowniku umieszczony na końcu sprawozdania (patrz s. 99). 43 Średnia arytmetyczna dla ogółu piszących w kraju wyniosła 23,9 punktu i więcej punktów otrzymało piszących (50,7%). 45 Współczynnik zmienności dla ogółu piszących wyniósł 43,7%, dla dziewcząt 42,7%, dla chłopców 43,2%. 50

51 Tabela 28. Wyniki uczniów (słuchaczy) na znormalizowanej skali staninowej Przedziały punktowe wyznaczone dla kraju Stanin Teoretyczny % wyników Opis wyniku W województwie śląskim Ogół % Dziewczęta % Chłopcy % % najniższy 4,38 4,44 4, % bardzo niski 6,80 6,90 6, % niski 12,65 13,00 12, % niżej średniego 18,34 18,27 18, % średni 20,16 20,30 20, % wyżej średniego 15,77 15,94 15, % wysoki 11,55 11,81 11, % bardzo wysoki 6,60 6,18 7, % najwyższy 3,77 3,16 4,36 Wykres 18. Rozkład wyników uzyskanych przez ogół uczniów (słuchaczy) 5% 4% [Procent piszących] 3% 2% 1% 0% [Liczba punktów i numery staninów] Wykres 19. Rozkład wyników uzyskanych przez dziewczęta i chłopców 5% 4% [Procent piszących] 3% 2% 1% 0% [Liczba punktów i numery staninów] Dziewczęta Chłopcy 51

52 Rozkład wyników uzyskanych przez piszących jest asymetryczny przesunięty w kierunku wyników niższych. Najwyższy wynik (50 punktów) w tej części egzaminu uzyskało 273 trzecioklasistów (0,5%) 46. Wynik najniższy (1 punkt) uzyskało 4 piszących (0,007%). Tabela 29. Wyniki uczniów (słuchaczy) a lokalizacja szkoły Wskaźniki Gminy wiejskie Miasta poniżej 20 tys. mieszkańców Miasta od 20 do 100 tys. mieszkańców Miasta powyżej 100 tys. mieszkańców Liczba piszących Łatwość zestawu 0,48 0,47 0,48 0,48 Wynik najczęstszy (modalna - Mo) Wynik środkowy (mediana - Me) Wynik średni (średnia arytmetyczna - M) 23,93 23,50 23,90 23,88 Odchylenie standardowe 9,98 9,99 10,23 10,47 Wynik najwyższy uzyskany przez piszących Wynik najniższy uzyskany przez piszących Wykres 20. Rozkład wyników uzyskanych przez uczniów (słuchaczy) z gmin wiejskich i z miast 5% 4% [Procent piszących] 3% 2% 1% 0% [Liczba punktów i numery staninów] Gminy wiejskie Miasta poniżej 20 tys. Miasta od 20 do 100 tys. Miasta powyzej 100 tys. Z analiz zawartych w tabeli 29. i na wykresie 20. wynika, że województwo śląskie nie ma znaczących różnic pod względem poziomu osiągnięć na egzaminie w części matematyczno-przyrodniczej. Różnica w wartości średniej arytmetycznej nie przekraczała 0,43 punktów (najwyższą wartość przyjęła dla uczniów ze szkół położonych w gminach wiejskich). Wskaźnik łatwości dla zestawu egzaminacyjnego, zależnie od lokalizacji szkoły, przyjmował wartość od 0,47 do 0, dziewcząt (0,4%) i 144 chłopców (0,5%). 52

53 5.3. Wyniki części matematyczno-przyrodniczej egzaminu w powiatach Zamieszczona poniżej mapa konturowa województwa śląskiego pokazuje terytorialne zróżnicowanie wyników egzaminu gimnazjalnego w części matematyczno-przyrodniczej. Województwo śląskie okazało się bardzo jednorodne, jeśli chodzi o średnie wyniki w powiatach. Wyniki te wahają się od 20,74 do 26,92 punktu (rozstęp wynosi 6,18). W celu uporządkowania tych wyników zastosowano pięciostopniową skalę znormalizowaną: średnie wyniki powiatów zostały uporządkowane rosnąco i podzielone na 5 grup zgodnie z zasadą I grupa to 7% powiatów z najniższą średnią, II grupa - 24%, III - 38%, IV- 24%, V - 7% powiatów. Z uwagi na bardzo małe zróżnicowanie nie należy przeceniać pozycji powiatu na skali. 53