SCENARIUSZ ZAJĘĆ. Dorota Maciejewska, Agata Ogińska-Haze

Dorota Maciejewska, Agata Ogińska-Haze SCENARIUSZ ZAJĘĆ W związku z Rokiem Chopinowskim pragniemy przybliżyć uczniom klas V VI szkoły podstawowej postać wielkiego kompozytora, Polaka, Europejczyka, obywatela świata. Naszym celem jest pokazanie młodym fanom techno i hip-hopu, że muzyka poważna nie musi być aż taka poważna. Dzięki atrakcyjnym formom pracy uczniowie zdobędą wiedzę mimochodem, nie podczas nudnego wykładu. Ze względu na rozbudowaną strukturę organizacyjną i interdyscyplinarny charakter zajęcia mogą być prowadzone przez dwóch nauczycieli (np. wychowawcę i nauczyciela muzyki). Typ szkoły: podstawowa Etap kształcenia: II, klasy V VI Rodzaj zajęć: zajęcia pozalekcyjne prowadzone w ramach planu wychowawczego klasy lub projektu szkolnego, np. Dzień Chopina, Tydzień Chopina. Temat zajęć: I Chopin może zostać naszym idolem Cele kształcenia: 1. Cel ogólny: kształtowanie umiejętności kluczowych. 2. Cele szczegółowe: Uczeń: korzysta z różnych źródeł informacji, selekcjonuje informacje, posługuje się słownikami i atlasem geograficznym, pracuje z mapą, tworzy synonimy i rodziny wyrazów, redaguje treść kartki pocztowej i notki prasowej, tworzy definicje, uzupełnia schemat mapy mentalnej, projektuje małe formy plastyczne, wymienia kilka tytułów utworów Chopina, przedstawia klasie wyniki swojej pracy, umie współdziałać w grupie. 1

Metody kształcenia: stacje uczenia się Formy pracy: grupowa zróżnicowana Środki dydaktyczne i materiały: kartki do podziału między grupy, szablony nut, rozsypanka literowa, plansza do rejestrowania punktów uzyskiwanych przez grupy, nagrania wybranych utworów muzycznych Fryderyka Chopina, rysunek pięciolinii, karty pracy, komputer z dostępem do Internetu, materiały papiernicze, biurowe Czas trwania zajęć: 120 minut (z przerwami dostosowanymi do potrzeb uczniów) Przebieg zajęć: 1. Na początku lekcji uczniowie zostają podzieleni drogą losową na pięć grup, (np. wyciągają karteczki z nazwami grup: Etiuda, Mazurek, Walc, Preludium, Nokturn). Każda grupa otrzymuje siedem wyciętych z kartonu nut (załącznik 1) i siada przy wybranym przez siebie stoliku (stacji). 2. Każda grupa otrzymuje kopertę z porozcinanymi literami (załącznik 2). Zadaniem uczniów jest ułożenie z nich imienia i nazwiska słynnego Polaka. Grupa, która pierwsza wykona zadanie, otrzymuje punkt, który zostaje zapisany przez nauczyciela na przygotowanej planszy (załącznik 3). 3. Nauczyciel przedstawia fragmenty utworów różnych kompozytorów (załącznik 4). Uczniowie mają za zadanie wstać, jeżeli usłyszą muzykę Chopina. Nauczyciel przyznaje punkty najszybszej grupie. 4. Nauczyciel objaśnia zasady pracy przy stacjach uczenia się. Każda grupa wykonuje zadanie zawarte w kopercie z nazwą swojej grupy, następnie zamieszcza wyniki prac na planszach przy stolikach oraz przykleja swoją nutę na pięciolinii (załącznik 5) odpowiednio do oznaczenia stacji (np. po wykonaniu zadania przy stacji A umieszcza nutę w pozycji dźwięku a). Nauczyciel informuje, że liczy się poprawność i szybkość wykonywania zadań. Zależnie od kolejności zakończenia prac są przyznawane punkty (odpowiednio: pięć, cztery, trzy, dwa, jeden). 5. Uczniowie pracują w grupach przy kolejnych stacjach. W tym czasie nauczyciel pełni funkcję koordynatora, czuwa nad prawidłowym przebiegiem lekcji, odpowiada na pytania. Stacja C jak człowiek uczniowie czytają teksty, wypełniają karty pracy, piszą kartkę okolicznościową, projektują wlepkę. Rezultaty umieszczają na planszy (załączniki C1 i C2). Stacja D jak Delacroix uczniowie oglądają w albumach obrazy Eugène a Delacroix (portrety Chopina). Następnie samodzielnie tworzą portret Chopina na podstawie szkicu 2

Delacroix. Wykorzystują do tego różne materiały: pastele, kolorowy papier, gazety, wełnę, plastelinę (załączniki D1 i D2). Stacja E jak Europa uczniowie czytają teksty, uzupełniają informacje na planszy, piszą własne teksty na zadany temat lub projektują billboard, afisz, widokówkę (załączniki E1 i E2) Stacja F jak folklor uczniowie czytają teksty na temat tańców ludowych, które były inspiracją w twórczości Chopina. Następnie zamieszczają informacje na planszy (załączniki F1 i F2). Stacja G jak geniusz uczniowie czytają cytaty sławnych ludzi o geniuszu Chopina, następnie piszą własną definicję słowa geniusz oraz tworzą rebusy (załączniki G1 i G2). Stacja A jak artysta uczniowie słuchają fragmentów utworów Chopina. Dyskutują na ich temat. Tworzą ranking najpopularniejszych utworów: Top 5 Fryderyka Chopina (załączniki: A1, A2, A3). Stacja H jak hołd oddany Chopinowi uczniowie wykonują zadania, pracują z tekstem i umieszczają informacje na planszy (załączniki H1 i H2). 6. Poszczególne grupy kończą pracę przy stacjach wtedy, gdy przykleją swoje wszystkie nuty na pięciolinii. W przypadku gdy któraś z grup skończy swoje zadania szybciej niż pozostałe, może zapoznać się z kalendarium życia Chopina (www.chopin.info.pl) lub publikacjami i albumami na temat życia i twórczości kompozytora przygotowanymi na dodatkowym stoliku. 7. Po zakończeniu przez wszystkie grupy prac przy stacjach wyniki zostają przedstawione klasie. Prezentacja rozpoczyna się od planszy przy stacji C. Reprezentanci grup omawiają poszczególne elementy pracy. Przy planszy F nauczyciel przedstawia uczniom fragmenty utworów Chopina inspirowanych muzyką ludową. Przy planszy A nauczyciel zlicza oddane przez uczniów głosy i ogłasza Top 5 Fryderyka Chopina, i jeszcze raz odtwarza zwycięski utwór. 8. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, zachęcając do wzięcia udziału w konkursie Pytania z klawiatury. Uczniowie losują pytanie umieszczone na klawiszach klawiatury (załączniki 7 i 8). Za każdą poprawną odpowiedź grupa otrzymuje punkt. O liczbie pytań decyduje nauczyciel (w zależności od czasu, który pozostał do końca zajęć). 9. Nauczyciel i uczniowie podliczają punkty uzyskane przez grupy. Nauczyciel przyznaje nagrody. Na koniec zajęć można spróbować zagrać melodię (z pięciolinii znajdującej się na tablicy) skomponowaną przez uczniów. 3

Bibliografia Korespondencja Fryderyka Chopina, t. 1: 1816 1831, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2009. Rusinek M., Mały Chopin, Znak, Kraków 2009. Gordon-Smith, M., Chopin, Czytelnik, Warszawa 1990. Karol Stromenger, Almanach Chopinowski 1949: kronika życia, dzieło, bibliografia, literatura, ikonografia, varia, Czytelnik, Warszawa 1949. Tomaszewski M., Chopin : człowiek, dzieło, rezonans, Podsiedlik-Raniowski i Spółka, Poznań 1998. Zamoyski M., Chopin, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1985, seria Biografie Sławnych Ludzi. www.wikipedia.org www.kalejdoskop-chopin.pl www.chopin.info.pl www.chopin.pl www.en.chopin.nifc.pl 4

Załącznik 1 Szablony nut do wycięcia 5

Załącznik 2 F R Y D E R Y K C H O P I N 6

Załącznik 3 Schemat planszy, na której nauczyciel będzie notował punkty zdobywane przez poszczególne grupy. Grupa Uzyskane punkty Razem 1. Etiuda 2. Mazurek 3. Walc 4. Preludium 5. Nokturn 7

Załącznik 4 Lista utworów muzyki klasycznej, których fragmenty są odtwarzane jako ćwiczenie rozgrzewające na początku lekcji. 1. Fryderyk Chopin, Preludium As-dur op. 28 nr 17. 2. Johann Sebastian Bach, Toccata i fuga d-moll BWV 565. 3. Wolfgang Amadeusz Mozart, Eine kleine Nachtmusik KV 525. 4. Fryderyk Chopin, Polonez cis-moll op. 26 nr 1. 5. Ludwig van Beethoven, Sonata c-moll op. 27/7 nr 14. 6. Fryderyk Chopin, Nokturn b-moll op. 9 nr 1. 8

Załącznik 5 Wzór pięciolinii metrum 4/4, dziewięć taktów 9

Załącznik C1 zadania do stacji C Grupa Etiuda Fryderyk od najmłodszych lat był dzieckiem niezwykłym. A jakim był uczniem? Dowiecie się tego, czytając tekst. Następnie uzupełnijcie schemat mapy mentalnej na planszy. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku c. Fryderyk Franciszek Chopin najwybitniejszy polski kompozytor i pianista, urodził się we wsi Żelazowa Wola 1 marca 1810 roku. Fryderyk Chopin przyszedł na świat w dworku będącym posiadłością hrabiów Skarbków, u których funkcję guwernera pełnił w tym czasie spolonizowany Francuz, przybyły do Polski w 16 roku życia i tu osiadły Mikołaj Chopin (1771 1844) ojciec kompozytora. Mikołaj Chopin do tego stopnia zasymilował się w nowej ojczyźnie, iż w 1794 roku wziął udział w insurekcji kościuszkowskiej (najprawdopodobniej w obronie Warszawy) i nigdy z Polski nie wyjechał. Zajmował się głównie edukacją młodzieży szlacheckiej. W 1806 roku Mikołaj Chopin poślubił Teklę Justynę z Krzyżanowskich (1782 1861). Rok później przyszła na świat Ludwika. Fryderyk był drugim dzieckiem państwa Chopinów. Miał jeszcze dwie młodsze siostry Izabelę oraz przedwcześnie zmarłą Emilię (1812 1827). Już pół roku po urodzeniu Fryderyka rodzina Chopinów przeniosła się do Warszawy. Najprawdopodobniej pierwszy kontakt z fortepianem miał Chopin we wczesnym dzieciństwie, gdy słuchał gry matki. Pierwsze samodzielne próby podejmował pod okiem Ludwiki, a w wieku lat sześciu rozpoczął regularną naukę gry u prywatnego nauczyciela muzyki, czeskiego imigranta Wojciecha Żywnego (1756 1842). Ten szybko zorientował się w niezwykłym talencie młodziutkiego ucznia i z oddaniem wprowadzał go w świat wielkich mistrzów, głównie Bacha i Mozarta, bacznie obserwując jego postępy pianistyczne i swobodę improwizacji. Niebawem pojawiły się pierwsze kompozycje dziecięce: polonezy, marsze i wariacje. Początkowo zapisywane z pomocą ojca, niemal błyskawicznie przyczyniły się do sławy autora okrzykniętego cudownym dzieckiem. W roku 1818 w»pamiętniku Warszawskim«odnotowano:»Prawdziwy geniusz muzyczny: nie tylko bowiem z łatwością największą i smakiem nadzwyczajnym wygrywa sztuki najtrudniejsze na fortepianie, ale nadto jest już kompozytorem kilku tańców i wariacji, nad którymi znawcy muzyki dziwić się nie przestają«. W 1822 roku Fryderyk zaczął pobierać mniej regularne lekcje prywatne, jednak prowadzone przez najwybitniejszego mieszkającego w Warszawie nauczyciela kompozycji, Józefa Elsnera. 10

Edukacja Chopina nie ograniczała się jednak do muzyki. W roku 1823 wstąpił do IV klasy Liceum Warszawskiego, w którym zdobył wszechstronne wykształcenie. Wakacje regularnie spędzał w wiejskich majątkach przyjaciół, gdzie z pasją folklorysty chłonął ludowe zwyczaje, obrzędy, a zwłaszcza muzykę. Szczególnie silne wrażenie na młodym kompozytorze wywarły letnie pobyty w Szafarni w latach 1824 1825. Studia. W roku 1826 rozpoczął Chopin kolejny, ostatni etap edukacji. Wstąpił w szeregi studentów Szkoły Głównej Muzyki przy Uniwersytecie Warszawskim, którą kierował Józef Elsner. Doceniony już w pierwszym roku Elsner notuje:»szczególna zdolność«. W lipcu 1929 roku Chopin ukończył Szkołę Główną Muzyki. Elsner ocenił wychowanka najwyżej:»szopen Friderik szczególna zdolność, geniusz muzyczny«. (źródło: www.en.chopin.nifc.pl) Grupa Mazurek Fryderyk Chopin bardzo lubił koncertować i otaczać się przyjaciółmi. Przeczytajcie tekst i uzupełnijcie brakujące elementy na planszy. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku c. Był człowiekiem bardzo towarzyskim. Łączyły go przyjazne kontakty zarówno z wybitnymi muzykami przebywającymi w Paryżu, m.in. Franciszkiem Lisztem, Vincenzem Bellinim, Gioacchinem Rossinim i Feliksem Mendelssohnem, jak i z wydawcami, krytykami oraz całą polską emigracją. Ważną rolę w jego życiu odgrywały kobiety: najpierw matka Justyna, siostry Ludwika i Izabela, potem narzeczona Maria Wodzińska, a wreszcie muzy Konstancja Gładkowska i Delfina Potocka. W 1836 roku poznał pisarkę George Sand, która stała się jego życiową partnerką, mającą znaczący wpływ na życie kompozytora. Razem podróżowali, zawitali wspólnie na Majorkę, do Marsylii i Genui. Przez kilka lat z rzędu spędzali lato w Nohant, zimą wracając do Paryża. (źródło: www.en.chopin.nifc.pl) Grupa Walc Fryderyk Chopin był nie tylko uzdolniony muzycznie, ale także miał talent literacki, który ujawniał w pięknych listach do rodziny i przyjaciół. Przeczytajcie przykładowe kartki 11

okolicznościowe i wyobraźcie sobie, że zbliżają się imieniny siostry Fryderyka Ludwiki. Wymyślcie oryginalną treść kartki z życzeniami z tej okazji. Wykonajcie zadanie na planszy. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku c. Gdy świat Imienin uroczystość głosi Twoich, mój Papo, wszak i mnie przynosi radość, z powodem uczuciów złożeni. Byś żył szczęśliwie, nie znał przykrych ciosów, być zawsze sprzyjał Bóg pomyślnych losów, Te Ci z pragnieniem ogłaszam życzenia. F. Chopin. Dnia 6 grudnia 1816. Imienin Twoich, Mamo, Ci winszuję! Niech ziszczą nieba, co w mym sercu czuję: Obyś zawsze zdrową wraz szczęśliwą była, Jak najdłuższe życie pomyślnie spędziła. F. Chopin. Dnia 16 czerwca 1817 r. (źródło: www.en.chopin.nifc.pl) Grupa Preludium Fryderyk Chopin był wielkim patriotą. Bardzo przeżywał rozłąkę z ojczyzną i próby odzyskania niepodległości. Przeczytajcie tekst, a następnie uzupełnijcie brakujące elementy zadania na planszy. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku c. Spośród wydarzeń historycznych, które najsilniej dotknęły Chopina, wymienić trzeba upadek powstania listopadowego w 1831 roku. To bolesne dla Polaków doświadczenie, kładące kres marzeniom o suwerennej ojczyźnie, nie tylko wstrząsnęło nim do głębi, lecz również przesądziło o jego decyzji opuszczenia rodzinnego kraju, jak się okazało na zawsze.»w Stutgardzie [sic!] pisał z Paryża w liście z 12 grudnia 1831 roku do Tytusa Wojciechowskiego gdzie mnie doszła wiadomość o wzięciu Warszawy, tam dopiero zupełnie zdecydowałem się udać w ten inny świat«. Chopin dołączył tym samym do fali uchodźców z Polski, którzy utraciwszy nadzieję na»wybicie się na niepodległość«, w obawie przed zniewoleniem i represjami władz carskich podążyli do Francji, aby skupić się tam ponownie w szeregach Wielkiej Emigracji wokół księcia Adama Czartoryskiego i Hôtel Lambert. Z tymże kręgiem polskich patriotów i artystów nawiąże Chopin kontakty po przybyciu do Paryża w 1831; wkrótce też, w 1833 roku zostanie członkiem paryskiego Towarzystwa Literackiego, skupiającego najwybitniejszych polskich emigrantów. Nurtujące go do głębi poczucie oddalenia od ojczyzny, rodziny i przyjaciół, połączone z brakiem nadziei na rychłą poprawę tej sytuacji, stało się w twórczości Chopina motywem inspirującym jego jedyną 12

w swoim rodzaju, uduchowioną wizję polskości. Jak bowiem trafnie zauważa Mieczysław Tomaszewski:»Od Wiednia następuje u Chopina intensyfikacja patriotyzmu, mimo wrodzonej dyskrecji wyrazista, niemal rzucająca się w oczy. Zaangażowanie w sprawy narodowe słyszalne jest wprost w jego muzyce, lecz i widoczne w działaniach, choćby w dobrowolnym przyjęciu statusu emigranta«. Chopin tworzył muzykę pełną tęsknoty, żalu. Odczuwał pustkę w sercu i dawał to po sobie poznać. Patriota to pewien ideał, do którego należy dążyć. To wzór dla wszystkich i dla każdego z osobna. To osoba kochająca każdy skrawek ziemi, na której się urodziła. To człowiek niewyrzekający się swojego pochodzenia i języka. I wreszcie to ktoś, kto wierzy w swój kraj i w swoich rodaków. (źródło: www.chopin.info.pl) Grupa Nokturn W ramach Roku Chopinowskiego na całym świecie odbywają się liczne imprezy, konkursy, wystawy, koncerty itp. związane z kompozytorem. Wy również możecie mieć swój wkład artystyczny w to przedsięwzięcie. Przeczytajcie tekst, obejrzyjcie przykładową pracę, a następnie niech każdy z Was zaprojektuje własną wlepkę o Chopinie i umieści ją na planszy. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku c. Wlepki (vlepki) to małe samoprzylepne formy plastyczne, tworzone własnoręcznie. Należą do jednej z dziedzin graffiti, tzw. street artu, czyli sztuki ulicy. Początkowo były to naklejki zawierające rysunek, tekst albo jedno i drugie. Przyklejane były w środkach komunikacji masowej (głównie autobusach i tramwajach miejskich) oraz w innych miejscach publicznych (przejściach podziemnych itp.), w miejscu widocznym, np. przy wyjściu z pojazdu, obok tylnych drzwi, głównie w końcu lat 90. XX wieku i pierwszych latach XXI wieku. Obecnie zjawisko to powoli wychodzi z tramwajów i przenosi się w inne miejsca. Nadal jednak jest widoczne, zwłaszcza w dużych miastach. Spotyka się vlepki o tematyce filozoficznej, politycznej, religijnej, a także humorystyczne, absurdalne lub komentujące znane postaci czy aktualne wydarzenia. Istnieje też nurt dekoracyjnych vlepek o czysto użytkowych walorach. Pierwsze vlepki tworzyli już dadaiści. W Polsce historia vlepek sięga czasów II wojny światowej. Była to jedna z antyhitlerowskich akcji propagandowych, jakie prowadziła grupa»wawer«na terenie Warszawy i innych miast polskich. Występowały również w czasach PRL-u, jednak głównie były to vlepki humorystyczne. (źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/vlepka) 13

I HIP & CHOPIN 14

Załącznik C2 karty pracy do umieszczenia na planszy przy stacji C Grupa Etiuda FRYDERYK CHOPIN miejsce urodzenia początki nauki gry data urodzenia pierwsze kompozycje.. matka ojciec nauczyciele gry. siostry wzorce muzyczne.. szkoły. wakacje studia zakończenie edukacji 15

Grupa Mazurek przyjaciele Chopina kobiety ważne w życiu Chopina 16

Grupa Walc W.P. Ludwika Jędrzejewiczowa ul. Podwale 526 Warszawa 17

Grupa Preludium Patriota to człowiek, który : uczucia Chopina związane z ojczyzną 18

Grupa Nokturn Projekty wlepek 19

Załącznik D1 Zadania do stacji D Grupa Etiuda W czasach Chopina jeszcze nie stosowano aparatu fotograficznego. Dlatego też sławni ludzie zamawiali sobie portrety. Również Chopin był często portretowany. Najchętniej malował go jego przyjaciel Eugène Delacroix. Przyjrzyjcie się obrazom malarza i zastanówcie, co charakteryzowało twarz kompozytora. Delacroix pozostawił po sobie również szkice. Pomóżcie artyście dokończyć dzieła. Waszym zadaniem jest przedstawić nos kompozytora. Wykorzystajcie do tego plastelinę. Pamiętajcie, że nos Chopina był bardzo duży i garbaty. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku d. Grupa Mazurek W czasach Chopina jeszcze nie stosowano aparatu fotograficznego. Dlatego też sławni ludzie zamawiali sobie portrety. Również Chopin był często portretowany. Najchętniej malował go jego przyjaciel Eugène Delacroix. Przyjrzyjcie się obrazom malarza i zastanówcie, co charakteryzowało twarz kompozytora. Delacroix pozostawił po sobie również szkice. Pomóżcie artyście dokończyć dzieła. Waszym zadaniem jest ukazać włosy kompozytora. Wykorzystajcie do tego wełnę i taśmę dwustronną. Pamiętajcie, że włosy Chopina były bardzo bujne. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku d. Grupa Walc W czasach Chopina jeszcze nie stosowano aparatu fotograficznego. Dlatego też sławni ludzie zamawiali sobie portrety. Również Chopin był często portretowany. Najchętniej malował go jego przyjaciel Eugène Delacroix. Przyjrzyjcie się obrazom malarza i zastanówcie, co charakteryzowało twarz kompozytora. Delacroix pozostawił po sobie również szkice. Pomóżcie artyście dokończyć dzieła. Waszym zadaniem jest przedstawić twarz kompozytora. Wykorzystajcie do tego pastele. Pamiętajcie, że Chopin był chorowity, a jego twarz blada. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku d. Grupa Preludium 20

W czasach Chopina jeszcze nie stosowano aparatu fotograficznego. Dlatego też sławni ludzie zamawiali sobie portrety. Również Chopin był często portretowany. Najchętniej malował go jego przyjaciel Eugène Delacroix. Przyjrzyjcie się obrazom malarza i zastanówcie, co charakteryzowało twarz kompozytora. Delacroix pozostawił po sobie również szkice. Pomóżcie artyście dokończyć dzieła. Waszym zadaniem jest ukazać oczy i usta kompozytora. Wykorzystajcie do tego kolorowy papier. Pamiętajcie, że oczy Chopina były bardzo wyraziste. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku d. Grupa Nokturn W czasach Chopina jeszcze nie stosowano aparatu fotograficznego. Dlatego też sławni ludzie zamawiali sobie portrety. Również Chopin był często portretowany. Najchętniej malował go jego przyjaciel Eugène Delacroix. Przyjrzyjcie się obrazom malarza i zastanówcie, co charakteryzowało twarz kompozytora. Delacroix pozostawił po sobie również szkice. Pomóżcie artyście dokończyć dzieła. Waszym zadaniem jest ukazać strój kompozytora. Wykorzystajcie do tego gazety. Pamiętajcie, że artyści ubierają się zazwyczaj ekstrawagancko. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku d. 21

Załącznik D2 Szkic Eugène a Delacroix. Należy go powiększyć i przygotować planszę. Eugène Ferdinand Victor Delacroix (1798 1863) szkic ołówkiem, 1838, 243 186 mm 22

Załącznik E1 Grupa Etiuda Rodem warszawianin, sercem Polak, a talentem świata obywatel tak o Chopinie powiedział Cyprian Kamil Norwid, wielki poeta romantyczny. Rzeczywiście, Chopin tworzył i koncertował w wielu zakątkach Europy. Jak na ówczesne czasy, bardzo dużo podróżował. Wszędzie był podziwiany i przyjmowany z entuzjazmem. Na arenie europejskiej pojawił się po raz pierwszy w Wiedniu. Przeczytajcie teksty źródłowe, a następnie wykonajcie zadania. Fryderyk Chopin po raz pierwszy przybył do Wiednia w sierpniu 1829 roku. Emocje były tak wielkie, gdyż dość niespodziewanie planowana turystyczna wyprawa do Wiednia w sierpniu 1829 roku z kilkorgiem przyjaciół z Warszawy przemieniła się w koncertowy debiut Fryderyka za granicą. [ ] Chopin, zachęcony sukcesem pierwszego koncertu, zdecydował się wystąpić po raz drugi w tej samej Sali wiedeńskim Kärntnerthortheater. [ ] Drugi pobyt w Wiedniu (według planu w drodze do Paryża) był bez porównania dłuższy niż wakacyjny sprzed roku, bo trwał od 23 listopada 1830 r. do 20 lipca 1831 r. [ ] Pierwsze dni spędził tu w radosnej atmosferze, razem ze swoim najlepszym przyjacielem Tytusem Woyciechowskim, z którym przyjechał do Wiednia. Pełen planów na przyszłość, rozpoczął odnawiać kontakty towarzyskie i muzyczne, obaj z Tytusem codziennie biegali do opery. Jednak wkrótce dotarła do nich wiadomość o wybuchu powstania i dramatycznej sytuacji w ojczyźnie. [ ] Chopin był zrozpaczony, samotny, a na dodatek przestało mu dopisywać szczęście, pierwszy koncert publiczny zagrał dopiero 11 czerwca, i to po licznych zabiegach. Życie muzyczne Wiednia dostarczyło mu wówczas skrajnych emocji: z jednej strony poznał i podziwiał wielu wspaniałych wirtuozów i kompozytorów, z drugiej zaś skarżył się na brak smaku u Wiedeńczyków. W salonach, na herbatkach, wieczorach nastrajał się na dobry humor, choć na dłuższą metę męczyło go towarzystwo, w samotności wciąż rozpaczał. (źródło www.kalejdoskop-chopin.pl) 1. Zaznaczcie na mapie Europy Wiedeń. 2. Zapiszcie na planszy, kiedy przebywał w Wiedniu, jaki był cel jego podróży oraz jakie były jego wrażenia i nastroje podczas pobytu w tym mieście. 3. Wiedeńskie koncerty Chopina były wielkim wydarzeniem artystycznym w ówczesnej Europie. Napiszcie o tym notkę prasową do lokalnej gazety. Po wykonaniu zadań zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w położeniu dźwięku e. 23

Grupa Mazurek Rodem warszawianin, sercem Polak, a talentem świata obywatel tak o Chopinie powiedział Cyprian Kamil Norwid, wielki poeta romantyczny. Rzeczywiście, Chopin tworzył i koncertował w wielu zakątkach Europy. Jak na ówczesne czasy, bardzo dużo podróżował. Wszędzie był podziwiany i przyjmowany z entuzjazmem. Domem Chopina na emigracji stał się Paryż. Przeczytajcie teksty źródłowe, a następnie wykonajcie zadania. Dnia 2 XI 1830 r. Fryderyk Chopin opuścił Warszawę na zawsze, udając się najpierw do Drezna, następnie przez Pragę do Wiednia (w którym spędził osiem miesięcy), następnie przez Linz, Salzburg, Monachium, Stuttgart do Paryża, gdzie osiadł na stałe, na drugą połowę swojego życia. Od 11 września 1831 r. aż do śmierci 17 X 1849 r. jego dom był w Paryżu; wyjeżdżał wielokrotnie, często na kilka tygodni czy miesięcy, lecz zawsze powracał do swoich paryskich mieszkań. O swoich wrażeniach, atmosferze Paryża pisał w korespondencji:»jest tu największy przepych, największe świństwo, największa cnota, największy występek, co krok to afisze na wen. choroby krzyku, wrzasku, turkotu i błota więcej, niźli sobie wystawić można ginie się w tym raju i wygodnie z tego względu, że nikt nie pyta, jak kto żyje«. Euforia po pierwszych kontaktach muzycznych:»kontent jestem z tego, com tu zastał; mam pierwszych w świecie muzyków i pierwszą w świecie operę. Znam Rossiniego, Cherubiniego, Paëra itd., itd., i może dłużej tu zabawię, jak myślałem«. [Cyt. za: Tomaszewski, Chopin ]. Fryderyk mimo początkowych rozczarowań starał się rozwijać swoją działalność kompozytorską, choć wciągnięty w wir paryskiego życia salonowego, w równym stopniu koncertową.»mnie tu wiatr zapędził; oddycha się słodko ale może też dlatego więcej się wzdycha, że łatwo. Paryż jest to wszystko, co chcesz możesz się bawić, nudzić, śmiać, płakać, wszystko robić, co Ci się podoba, i nikt na Cię nie spojrzy, bo tutaj tysiące toż samo robiących co Ty i każdy swoją drogą. Jakoż nie wiem, czy gdzie więcej pianistów jak w Paryżu nie wiem, czy gdzie więcej osłów i więcej wirtuozów jak tu«. Przybywszy do Paryża, szybko zdał sobie sprawę, że nie tylko talent i umiejętności zadecydują o jego sukcesie, gdyż znaczną wagę przywiązuje się tu do indywidualności, do oryginalności stylu. Rozpoczął więc Fryderyk świadomie»kreować swą osobowość i wizerunek«, a że miał solidne podstawy intelektualne, wykształcenie i poczucie własnej wartości wyniesione z domu, to na szczęście bez uszczerbku dla własnych poglądów i charakteru udało mu się»wylansować siebie jako indywidualność«i wkrótce ugruntować swą pozycję w środowisku artystycznym.»powoli lansuję się w świat, ale tylko dukata mam w kieszeni«zwierzał się Chopin nielicznym. (źródło www.kalejdoskop-chopin.pl) 24

1. Zaznaczcie na mapie Europy Paryż. 2. Zapiszcie na planszy, kiedy artysta przebywał w Paryżu, jaki był cel jego przyjazdu oraz jakie były jego wrażenia i nastroje podczas pobytu w tym mieście. 3. Paryż był w czasach Chopina stolicą sztuki. Zaprojektujcie billboard, na którym zareklamujecie Paryż miasto artystów. Po wykonaniu zadań zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w położeniu dźwięku e. Grupa Walc Rodem warszawianin, sercem Polak, a talentem świata obywatel tak o Chopinie powiedział Cyprian Kamil Norwid, wielki poeta romantyczny. Rzeczywiście, Chopin tworzył i koncertował w wielu zakątkach Europy. Jak na ówczesne czasy, bardzo dużo podróżował. Wszędzie był podziwiany i przyjmowany z entuzjazmem. Chopin często odwiedzał uzdrowiska słynące z cudownych właściwości leczniczych wód. Przeczytajcie teksty źródłowe, a następnie wykonajcie zadania. 16 sierpnia 1835 r. pisał Mikołaj Chopin do rodziny w Warszawie:»Dowiedziawszy się z listów moich, że mam jechać do Karlsbadu (Karlový Vary), chciał nam zrobić najmilszą z niespodzianek; porzucił swe zajęcia w Paryżu i kilka nocy jechał, żeby przybyć tu przed nami. Nie zmienił się ani trochę. [ ] Wylewaliśmy łzy radości«. Fryderyk:»Nie do opisania nasza radość! [ ] żem miał tylko nadzieję zawsze, a dziś realizację tego szczęścia, i szczęścia, i szczęścia «. Od wyjazdu z Polski pod koniec 1830 r. Chopin nie widział się ani razu z rodzicami. Okazja do spotkania nadarzyła się niespodziewanie w 1835 r. Spędzili wspólnie miesiąc, częściowo w Karlsbadzie, a także w słynącym z pięknego zamku Dieczynie hr. Thun-Hohensteinów. Podczas lata w 1836 r. Chopin spędził miesiąc w Marienbadzie (Mariánské Lázně). Pomiędzy 28 lipca a 24 sierpnia 1836 r. zamieszkuje w gospodzie»pod Białym Łabędziem«. Umówione spotkanie z rodziną Wodzińskich. Józefa Wodzińska (po latach):»zjechaliśmy się prawie równocześnie, więc spędziliśmy razem blisko miesiąc«. Były to szczęśliwe tygodnie spędzone wspólnie z Wodzińskimi, po których 26-letni Chopin oświadczył się 17-letniej Marii Wodzińskiej. Zostaje przyjęty, pod warunkiem dbania o zdrowie, na czas próby. Narzeczeństwo jest potajemne. Maria wykonuje akwarelą szkice portretowe Chopina; jeden z nich w postaci litografii posyła do Warszawy ze słowami:»rodzicom jego, wdzięczna za ich łaskawą dla nas przychylność«. (źródło www.kalejdoskop-chopin.pl) 25

1. Zaznaczcie na mapie Europy Karlowe Wary i Mariańskie Łaźnie. 2. Zapiszcie na planszy, kiedy Chopin przebywał w kurortach, jaki był cel jego podróży oraz jakie były jego wrażenia i nastroje podczas pobytu w tych miastach. 3. Ze względu na kłopoty ze zdrowiem Chopin często korzystał z wód leczniczych. Napiszcie ofertę biura podróży Chopin-Tour i zachęćcie do odwiedzenia Karlowych Warów i Mariańskich Łaźni. Po wykonaniu zadań zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w położeniu dźwięku e. Grupa Preludium Rodem warszawianin, sercem Polak, a talentem świata obywatel tak o Chopinie powiedział Cyprian Kamil Norwid, wielki poeta romantyczny. Rzeczywiście, Chopin tworzył i koncertował w wielu zakątkach Europy. Jak na ówczesne czasy, bardzo dużo podróżował. Wszędzie był podziwiany i przyjmowany z entuzjazmem. Ważnym dla Chopina miejscem była Valldemossa. Przybył tu wraz ze swoją przyjaciółką George Sand, aby podratować swoje zdrowie. Przeczytajcie teksty źródłowe, a następnie wykonajcie zadania. Po długiej, kilkuetapowej podróży Chopin i George Sand z dziećmi dotarli 8 listopada 1838 r. do Palmy, gdzie zatrzymali się w oberży przy Calle de la Marina. Tydzień później byli już zakwaterowani w willi»son Vent«, w pobliżu Palmy. Chopin pisał stamtąd do Juliana Fontany:»Jestem w Palmie, między palmami, cedrami, kaktusami, pomarańczami, cytrynami, aloesami, figami, granatami itd. Co tylko Jardin des Plantes ma w swoich piecach. Niebo jak turkus, morze jak lazur, góry jak szmaragd, powietrze jak w niebie. W dzień słońce, wszyscy letnio chodzą i gorąco; w nocy gitary i śpiewy po całych godzinach«. [ ] W połowie grudnia przebywający na Majorce George Sand i Chopin z powodu choroby Fryderyka, której zakaźności bali się mieszkańcy wyspy, zmuszeni byli przenieść się z willi w okolicach Palmy do klasztoru kartuzów w Valldemossie. [ ] Mimo choroby Chopin usiłował pracować nad preludiami z op. 28, lecz oprócz złego stanu zdrowia dodatkowym utrudnieniem w komponowaniu był brak dobrego instrumentu. Fortepian wysłany przez Pleyela z Paryża na Majorkę trafił do Chopina dopiero w drugim tygodniu stycznia. Zaledwie miesiąc później, 12 lutego 1839 r., zapadła decyzja o natychmiastowym wyjeździe, Chopin i George Sand z dziećmi Maurycym i Solange, opuścili Valldemossę, a 13 lutego Majorkę. (źródło www.kalejdoskop-chopin.pl) 26

1. Zaznaczcie na mapie Europy miejscowość Valldemossa. 2. Zapiszcie na planszy, kiedy artysta przebywał w Valldemossie, jaki był cel jego podróży oraz jakie były jego wrażenia i nastroje podczas pobytu w tym miejscu. 3. Krajobrazy Majorki zrobiły na Chopinie ogromne wrażenie. Narysujcie pejzaż, jaki mógł ujrzeć kompozytor. Po wykonaniu zadań zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w położeniu dźwięku e. Grupa Nokturn Rodem warszawianin, sercem Polak, a talentem świata obywatel tak o Chopinie powiedział Cyprian Kamil Norwid, wielki poeta romantyczny. Rzeczywiście, Chopin tworzył i koncertował w wielu zakątkach Europy. Jak na ówczesne czasy, bardzo dużo podróżował. Wszędzie był podziwiany i przyjmowany z entuzjazmem. Ostatnią zagraniczną podróżą Chopina była wizyta w Londynie. Przeczytajcie teksty źródłowe, a następnie wykonajcie zadania W drugim tygodniu lipca 1837 r. Chopin przybył do Londynu, towarzysząc Camille owi Pleyelowi w jego podróży w interesach. [ ] Chopin podczas swojego pierwszego pobytu na Wyspach Brytyjskich podpisał kontrakt na 12 etiud z op. 25 z Christianem Rudolfem Wesslem, miało to miejsce 20 lipca 1837 r., prawdopodobnie przy Hanover Square w muzycznym centrum XVIII i XIX-wiecznego Londynu. [ ] Druga wizyta Chopina w Londynie rozpoczęła się 21 kwietnia 1848 r. (przy London Bridge). Jane Stirling wynajęła dla niego luksusowy apartament przy 10 Bentnick Street na Cavendish Square. [ ] Tydzień wielkanocny Chopin spędził u przyjaciół w Kingston upon Thames. Po powrocie Karol Szulczewski znalazł dla Chopina mniej ekskluzywne, za to świetnie wyposażone mieszkanie przy 48 Dover Street na Piccadilly. Chopin miał tam ze trzy fortepiany: Pleyela z Paryża, Erarda i Broadwooda. Już 15 maja odbył się koncert w Stafford House (obecnie Lancaster House) rezydencji książęcej Sutherlandów, sąsiadującej z Buckingham Palace przy Constitution Hill. Gospodynią wieczoru była księżna Harriet najbliższa przyjaciółka królowej Victorii, a honorowymi gośćmi królowa Victoria i książę Albert. Kolejny recital Chopina zorganizowany został 23 czerwca u Adelaide Sartoris przy 99 Etonplace, Belgravia. Przy 2 St. James Square 7 lipca odbył się koncert w domu Lorda Falmoutha (obecnie nie istnieje nr 2). Kolejny recital odbył się u Lady Blessington w Gore House w Kensington. W okolicach Piccadilly przy 39 Clarges Street Chopin koncertował u krewnych rodu Stirlingów, 27

w salonie Stirling-Maxwellów. W pobliżu dzisiejszego Albert s Bridge, przy 24 Cheyne Row, do dziś istnieje dom Carlyle ów, w którym gościli Chopina Thomas i Jane Carlyle. [ ] 16 listopada 1848 r. odbył się ostatni koncert w Guildhall. (źródło www.kalejdoskop-chopin.pl) 1. Zaznaczcie na mapie Europy Londyn. 2. Zapiszcie na planszy, kiedy kompozytor przebywał w Londynie, jaki był cel jego podróży oraz jakie były jego wrażenia i nastroje podczas pobytu w tym miejscu. 3. Wizyta Chopina w Londynie była bardzo ważnym wydarzeniem artystycznym. Zaprojektujecie afisz reklamujący jego koncerty. Po wykonaniu zadań zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku e. 28

Załącznik E2 Schemat planszy przy stacji E E jak Europa Termin Cel podróży Wrażenia i nastroje Wiedeń Paryż Karlowe Wary i Mariańskie Łaźnie Valldemossa Londyn 29

Załącznik F1 Grupa Etiuda Fryderyk Chopin bardzo często szukał inspiracji do swoich utworów w muzyce ludowej. Przeczytajcie teksty dotyczące mazurka i uzupełnijcie informacje na planszy. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku f. Mazurek stylizowana forma muzyczna oparta na jednym z trzech tańców: mazurze, oberku lub kujawiaku. Zwykle w formie pieśni dwuczęściowej. Metrum nieparzyste 3/4 lub 6/8. Rytm synkopowany. Silne akcenty na drugą, a niekiedy na trzecią część taktu. W formach stylizowanych, w zależności od tańca, na jakim jest oparty, tempo od wolnego (kujawiak) do szybkiego (oberek). Ludowe mazurki obecne są jeszcze w żywej tradycji niektórych wsi Mazowsza Rawskiego i Radomszczyzny. Polskim hymnem państwowym jest, wywodzący się z podlaskiej melodii ludowej,»mazurek Dąbrowskiego«. (źródło www.wikipedia.org) Mazurki słynne miniatury taneczne, to najliczniejsza grupa utworów Fryderyka Chopina (57). 41 spośród nich kompozytor opublikował w 11 opusach, ponadto jeszcze dwa zdecydował się wydać osobno (bez liczby opusowej). Kilkanaście innych pozostawił w rękopisach. Obok polonezów są to najbardziej»polskie«z utworów Chopina. Nie byłoby mazurków bez polskich tańców ludowych i bez polskiej muzyki ludowej. Swoimi mazurkami stworzył Chopin niedościgły wzorzec muzycznej stylizacji tego, co ludowe, narodowe, autentyczne. Mazurki komponował Chopin niemal przez całe życie, od około 1825 r. (miał wtedy 15 lat) aż do 1849. Miniatury te stały się wielką księgą najbardziej osobistej muzycznej wypowiedzi kompozytora, lirycznym dziennikiem jego życia. Kompozytor bezpośrednio odwoływał się do trzech ludowych tańców, które dobrze znał z licznych pobytów na polskiej wsi. Są to: mazur, kujawiak i oberek. Mazur, skoczny w charakterze i pełen temperamentu, w tempie dość żywym, z tendencją do nieregularnych akcentów, jest podstawą wielu utworów Chopina (jak Rondo à la Mazur op. 5, Mazurek B-dur op. 7 nr 1). Drugi z podstawowych dla mazurka tańców to kujawiak (nazwa pochodzi od regionu Kujawy), w tempie wolnym i o śpiewnej melodii. Stylizację kujawiaka słyszymy m.in. w Mazurku e-moll op. 17 nr 2. I wreszcie oberek skoczny taniec w tempie 30

szybkim lub bardzo szybkim, o charakterze wesołym, wręcz żywiołowym. Oberek zainspirował m.in. skrajne części Mazurka D-dur op. 33 nr 3. (źródło: www.chopin.nifc.pl, z artykułu Artura Bieleckiego) Grupa Mazurek Fryderyk Chopin bardzo często szukał inspiracji do swoich utworów w muzyce ludowej. Przeczytajcie teksty dotyczące poloneza i uzupełnijcie informacje na planszy. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedna nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku f. Polonez (fr. polonaise, la polonaise, wł. la polacca, w domyśle: taniec polski) reprezentacyjny polski taniec narodowy (dawniej dworski). Polonez jest tańcem uroczystym, w którym gracji ruchów towarzyszą posuwiste kroki. Zwykle w formie pieśni dwuczęściowej. Metrum 3/4, tempo umiarkowane, raczej powolne. (źródło: www.wikipedia.org) Polonezy Fryderyka Chopina związane są najściślej z narodowym nurtem jego muzyki. Najsławniejsze z nich trudno zrozumieć, nie pamiętając o patriotycznych uczuciach Chopina i tragicznej sytuacji Polski w jego czasach. Komponował je od lat dziecięcych do późnej twórczości, w sumie pozostawiając 18 dzieł w tym gatunku: 16 polonezów fortepianowych, jeden na fortepian z orkiestrą i jeden na fortepian i wiolonczelę. Ich styl zmieniał się w czasie, również ranga i znaczenie wzrastały stopniowo, ewoluując od konwencjonalnych miniatur salonowych do rozbudowanych poematów tanecznych. Najwcześniejsze polonezy Chopina Polonez B-dur i Polonez g-moll są dziełem siedmioletniego dziecka (1817) i mimo ich konwencjonalności ujmują dużym urokiem, odsłaniając talent cudownego dziecka. Wśród szeregu następnych dziecięco-młodzieńczych polonezów z okresu warszawskiego zauważyć można stopniowe wzbogacanie środków pianistycznych i kompozytorskich. Dopiero po wyjeździe z Polski kompozytor stworzył najdoskonalsze polonezy. Jest ich siedem: Dwa polonezy op. 26: Polonez cis-moll i Polonez es-moll (ukończone 1835, wydane 1836) Dwa polonezy op. 40: Polonez A-dur i Polonez c-moll (1838 1839, wydane 1840) Polonez fis-moll op. 44 (powstanie i publikacja 1841) Polonez As-dur op. 53 (1842 1843, wydany 1843) 31

Polonez-Fantazja As-dur op. 61 (powstanie i publikacja 1846) (źródło: www.chopin.nifc.pl, z artykułu Artura Bieleckiego) Grupa Walc Fryderyk Chopin bardzo często szukał inspiracji do swoich utworów w muzyce ludowej. Przeczytajcie teksty dotyczące taranteli i uzupełnijcie informacje na planszy. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku f. Tarantela włoski taniec ludowy, z Neapolu, w szybkim tempie, z charakterystycznym jednostajnym pochodem drobnych wartości rytmicznych. Najczęściej w formie trzyczęściowej ABA, w metrum 6/8, rzadziej 3/8. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od niebezpiecznego pająka tarantuli, z którego jadowitego ukąszenia miał właśnie leczyć taniec; inna wersja mówi, że od miejscowości Tarent. (źródło www.wikipedia.org) Tańce fortepianowe miniatury i poematy taneczne zajmują w twórczości Chopina miejsce bardzo ważne. W tej dziedzinie na czoło zdecydowanie wysuwają się takie gatunki, jak: mazurki, polonezy, walce, komponowane obficie na przestrzeni całego życia. Warto jednak pamiętać, że oprócz nich kompozytor od czasu do czasu sięgał również po inne gatunki taneczne, szukając inspiracji w modnych wówczas tańcach hiszpańskich, włoskich, francuskich, angielskich czy ukraińskich. I chociaż narodowym tańcom polskim oraz popularnym w całej Europie walcom dawał Chopin absolutny priorytet w swojej twórczości, to jednak komponując okazjonalnie inne tańce, dowiódł dobrej orientacji w repertuarze europejskich salonów, sal balowych i koncertowych. Tarantella As-dur op. 43 uchodzi za kompozycję niższych lotów, a sam Chopin traktował ją z autoironią. Sięgając do konwencji włoskiego, żywiołowego tańca w szybkim tempie i nieparzystym metrum, kompozytor stworzył dzieło pianistycznie niezwykle efektowne i trudne. Trafność stylizacji bywa jednak w przypadku Tarantelli As-dur często podważana przez komentatorów, co nie zmienia faktu, że utwór ten może podbić słuchaczy swoją niebanalną wirtuozerią, temperamentem, pełnią brzmienia i zwartością formy. (źródło: www.chopin.nifc.pl, z artykułu Artura Bieleckiego) 32

Grupa Preludium Fryderyk Chopin bardzo często szukał inspiracji do swoich utworów w muzyce ludowej. Przeczytajcie teksty dotyczące bolero i uzupełnijcie informacje na planszy. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku f. Bolero muzyczna forma taneczna i hiszpański taniec ludowy. Bolero jako taniec pochodzi z Kastylii i Andaluzji z okresu XVIII w. Wykonywany jest w tempie umiarkowanym (72 108 uderzeń na minutę), metrum 3/4, solo lub parami, przy wtórze instrumentów perkusyjnych, takich jak kastaniety i tamburyn, czy gitar. Od XIX w. zaadaptowany do muzyki operowej i instrumentalnej. Występuje także w odmianie kubańskiej. (źródło: www.wikipedia.org) Tańce fortepianowe miniatury i poematy taneczne zajmują w twórczości Chopina miejsce bardzo ważne. W tej dziedzinie na czoło zdecydowanie wysuwają się takie gatunki, jak: mazurki, polonezy, walce, komponowane obficie na przestrzeni całego życia. Warto jednak pamiętać, że oprócz nich kompozytor od czasu do czasu sięgał również po inne gatunki taneczne, szukając inspiracji w modnych wówczas tańcach hiszpańskich, włoskich, francuskich, angielskich czy ukraińskich. I chociaż narodowym tańcom polskim oraz popularnym w całej Europie walcom dawał Chopin absolutny priorytet w swojej twórczości, to jednak komponując okazjonalnie inne tańce, dowiódł dobrej orientacji w repertuarze europejskich salonów, sal balowych i koncertowych. Tworząc Bolero a-moll op. 19, Chopin zwrócił się ku tradycji tańca hiszpańskiego w metrum 3/4, z wyraźnie wyeksponowanym rytmem. Powstało dzieło znacznych rozmiarów, wielce efektowne pod względem pianistycznym, rozpoczynające się brawurową introdukcją, zwieńczone kodą. [ ] niektórzy krytycy wskazują w tym dziele analogie do poloneza. Co do trafności oddania kolorytu muzyki hiszpańskiej przez Chopina opinie są podzielone, jednak bezsporne pozostaje to, że utwór ten mieszczący się w nurcie salonowego stylu brillant niestety wykonywany jest rzadko. (źródło: www.chopin.nifc.pl, z artykułu Artura Bieleckiego) Grupa Nokturn Fryderyk Chopin bardzo często szukał inspiracji do swoich utworów w muzyce ludowej. Przeczytajcie teksty dotyczące krakowiaka i uzupełnijcie informacje na planszy. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku f. 33

Krakowiak to żywy, polski taniec ludowy z okolic Krakowa, zaliczany do polskich tańców narodowych, w metrum 2/4 i w charakterystycznym, synkopowanym rytmie. Nazwa tańca pochodzi z XVIII wieku i odnosiła się do grupy tańców mających własne lokalne nazwy: mijany, dreptany, ścigany, skalmierzak i in. Pod koniec XVIII wieku charakterystyczne synkopowane rytmy krakowiaka pojawiły się w muzyce symfonicznej, a na początku XIX w. taniec ten stał się popularny w muzyce scenicznej i instrumentalnej. (źródło www.wikipedia.org) Tańce fortepianowe miniatury i poematy taneczne zajmują w twórczości Chopina miejsce bardzo ważne. W tej dziedzinie na czoło zdecydowanie wysuwają się takie gatunki, jak: mazurki, polonezy, walce, komponowane obficie na przestrzeni całego życia. Warto jednak pamiętać, że oprócz nich kompozytor od czasu do czasu sięgał również po inne gatunki taneczne, szukając inspiracji w modnych wówczas tańcach hiszpańskich, włoskich, francuskich, angielskich czy ukraińskich. I chociaż narodowym tańcom polskim oraz popularnym w całej Europie walcom dawał Chopin absolutny priorytet w swojej twórczości, to jednak komponując okazjonalnie inne tańce, dowiódł dobrej orientacji w repertuarze europejskich salonów, sal balowych i koncertowych. Rytmy polskiego krakowiaka pojawiają się m.in. w Koncercie e-moll i w Rondzie à la Krakowiak. (źródło: www.chopin.nifc.pl, z artykułu Artura Bieleckiego) 34

Załącznik F2 Schemat planszy przy stacji F Tempo Pochodzenie Utwory Ciekawostki Mazurek Polonez Tarantela Bolero Krakowiak 35

Załącznik G1 Grupa Etiuda Panowie, czapki z głów, oto geniusz. (Robert Schumann) Jest cały oddany geniuszowi muzyki, którym tchnie, oddycha. (Maurycy Mochnacki) Nieporównany geniusz, którego niebo pozazdrościło ziemi. (Eugène Delacroix) To tylko niektóre z wielu zdań wypowiedzianych na temat geniuszu Fryderyka Chopina. Kim właściwie jest geniusz? Napiszcie krótką definicję tego słowa. Wy też na pewno jesteście geniuszami. Pogimnastykujcie więc swoje umysły i narysujcie rebus do słowa KOMPOZYTOR. Zamieśćcie wyniki swoich prac na planszy, następnie przyklejcie jedną nutę na pięciolinii w położeniu dźwięku g. Grupa Mazurek Panowie, czapki z głów, oto geniusz. (Robert Schumann) Jest cały oddany geniuszowi muzyki, którym tchnie, oddycha. (Maurycy Mochnacki) Nieporównany geniusz, którego niebo pozazdrościło ziemi. (Eugène Delacroix) To tylko niektóre z wielu zdań wypowiedzianych na temat geniuszu Fryderyka Chopina. Kim właściwie jest geniusz? Napiszcie krótką definicję tego słowa. Wy też na pewno jesteście geniuszami. Pogimnastykujcie więc swoje umysły i narysujcie rebus do słowa FORTEPIAN. Zamieśćcie wyniki swoich prac na planszy, następnie przyklejcie jedną nutę na pięciolinii w położeniu dźwięku g. Grupa Walc Panowie, czapki z głów, oto geniusz. (Robert Schumann) Jest cały oddany geniuszowi muzyki, którym tchnie, oddycha. (Maurycy Mochnacki) Nieporównany geniusz, którego niebo pozazdrościło ziemi. (Eugène Delacroix) To tylko niektóre z wielu zdań wypowiedzianych na temat geniuszu Fryderyka Chopina. Kim właściwie jest geniusz? Napiszcie krótką definicję tego słowa. Wy też na pewno jesteście geniuszami. Pogimnastykujcie więc swoje umysły i narysujcie rebus do słowa ARTYSTA. 36

Zamieśćcie wyniki swoich prac na planszy, następnie przyklejcie jedną nutę na pięciolinii w pozycji dźwięku g. Grupa Preludium Panowie, czapki z głów, oto geniusz. (Robert Schumann) Jest cały oddany geniuszowi muzyki, którym tchnie, oddycha. (Maurycy Mochnacki) Nieporównany geniusz, którego niebo pozazdrościło ziemi. (Eugène Delacroix) To tylko niektóre z wielu zdań wypowiedzianych na temat geniuszu Fryderyka Chopina. Kim właściwie jest geniusz? Napiszcie krótką definicję tego słowa. Wy też na pewno jesteście geniuszami. Pogimnastykujcie więc swoje umysły i narysujcie rebus do słowa POLONEZ. Zamieśćcie wyniki swoich prac na planszy, następnie przyklejcie jedną nutę na pięciolinii w położeniu dźwięku g. Grupa Nokturn Panowie, czapki z głów, oto geniusz. (Robert Schumann) Jest cały oddany geniuszowi muzyki, którym tchnie, oddycha. (Maurycy Mochnacki) Nieporównany geniusz, którego niebo pozazdrościło ziemi. (Eugène Delacroix) To tylko niektóre z wielu zdań wypowiedzianych na temat geniuszu Fryderyka Chopina. Kim właściwie jest geniusz? Napiszcie krótką definicję tego słowa. Wy też na pewno jesteście geniuszami. Pogimnastykujcie więc swoje umysły i narysujcie rebus do słowa KONCERT. Zamieśćcie wyniki swoich prac na planszy, następnie przyklejcie jedną nutę na pięciolinii w położeniu dźwięku g. 37

Załącznik G2 Schemat planszy przy stacji G Grupa Definicja słowa GENIUSZ Rebus Grupa Etiuda Grupa Mazurek Grupa Walc Grupa Preludium Grupa Nokturn 38

Załącznik A1 Przy tej stacji każda grupa ma takie samo zadanie, jednak należy je przygotować w pięciu egzemplarzach, oddzielnie dla każdej z grup. Zadanie Utwory Chopina są znane na całym świecie. Mimo że minęło już 200 lat od jego narodzin, nadal są popularne. A który utwór podoba się Wam najbardziej? Posłuchajcie 10 fragmentów utworów Chopina: 1. Polonez As-dur, op. 53 2. Polonez A-dur, op. 40 3. Etiuda c-moll op. 10 nr 12 4. I Koncert fortepianowy e-moll op. 11 5. II Koncert fortepianowy f-moll op. 21 6. Walc cis-moll op. 64 nr 2 7. Mazurek a-moll op.17 8. Preludium e-moll op. 28 nr 4 9. Walc Des-dur op. 64 nr 1 10. Nokturn e-moll op. 72 nr 1 Zadecydujcie w grupie, który utwór otrzyma odpowiednio: pięć, cztery, trzy, dwa i jeden klucz wiolinowy (znajdziecie je w kopercie na stoliku). Nanieście wyniki na planszę. Na koniec zajęć nauczyciel zliczy głosy i ogłosi Top 5 Fryderyka Chopina. Po zakończeniu zadania przyklejcie jedną nutę na pięciolinii w położeniu dźwięku a. 39

Załącznik A2 Schemat planszy do głosowania Nazwa utworu Oddane głosy Razem 11. Polonez As-dur op. 53 12. Polonez A-dur op. 40 13. Etiuda c-moll op. 10 nr 12 14. I Koncert fortepianowy e-moll op. 11 15. II Koncert fortepianowy f-moll op. 21 16. Walc cis-moll op. 64 nr 2 17. Mazurek a-moll op. 17 18. Preludium e-moll op. 28 nr 4 19. Walc Des-dur op. 64 nr 1 20. Nokturn e-moll op. 72 nr 1 Top 5 Fryderyka Chopina 1. 2. 3. 4. 5. 40

Załącznik A3 Klucze wiolinowe do głosowania 41

Załącznik H1 Zadania do stacji H Grupa Etiuda Geniusz Chopina od jego najmłodszych lat budził ogromne emocje u słuchaczy. Ludzie wyrażali swoje uwielbienie w listach, w prasie, na koncertach. Wyjaśnijcie znaczenie słowa hołd. Zaznaczcie przy odpowiedzi, z jakiego słownika korzystaliście. Przeczytajcie tekst i uzupełnijcie informacje na planszy. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w położeniu dźwięku h. W muzyce Chopina słuchacze znajdowali zawsze coś frapującego, nawet niechętni jej nie pozostawali zupełnie obojętni i nierzadko sięgali po pióro, by napisać, dlaczego jakiś utwór im się nie podoba. Już kilkuletni kompozytor stał się modnym w Warszawie cudownym dzieckiem, mającym jak niektórzy sądzili»zastąpić Mozarta«. Świadczy o tym to, jak około 1820 r. ówcześni mieszkańcy stolicy Królestwa Polskiego zareagowali na pojawienie się małego wirtuoza i jak wiele się spodziewali po jego niezwykłym talencie. Już w tym fakcie szukać trzeba źródeł tradycji Chopinowskiej, która kształtowała się»na żywo«, wokół osoby i muzyki artysty. Warszawa ze swoim stabilnym wtedy życiem muzycznym i wysoką kulturą, jakby na przekór politycznej niewoli Polski, okazała się w pełni przygotowana na przyjęcie i na edukowanie tak wielkiego talentu.»prawdziwy geniusz muzyczny«można było przeczytać o siedmioletnim»chopinku«w jednym z czasopism warszawskich. Kilka lat później, także w prasie, nie bez dumy porównano Fryderyka z młodziutkim Ferencem Lisztem. W 1826 r.»kurier Warszawski«odnotował występ polskiego artysty w zagranicznym uzdrowisku Reinerz (dzisiaj Duszniki Zdrój). Rosła sława młodego pianisty i kompozytora w Warszawie, Fryderyk był lubiany, podziwiany, jego publiczne koncerty w rodzinnym mieście stawały się wydarzeniami. (źródło: www.chopin.nifc.pl, z artykułu Artura Bieleckiego) Grupa Mazurek Geniusz Chopina od jego najmłodszych lat budził ogromne emocje u słuchaczy. Ludzie wyrażali swoje uwielbienie w listach, w prasie, na koncertach. Utwórzcie rodzinę wyrazów od słowa hołd. Przeczytajcie tekst i uzupełnijcie informacje na planszy. Po wykonaniu zadania zamieśćcie jedną nutę na pięciolinii w położeniu dźwięku h. [ ] Kiedy w listopadzie 1830 r. wyjeżdżał z kraju, przyjaciele pożegnali go, wykonując kantatę, skomponowaną na tę okazję przez wiernego nauczyciela Józefa Elsnera. 42