Edukacja globalna Scenariusz lekcji Gimnazjum Zambia O czym marzą młode matki mieszkające w zambijskich wioskach? Tak jak wszystkie matki: o zapewnieniu lepszej przyszłości swoim dzieciom. Organizacja społeczna COMACO pomaga spełnić to marzenie.
Dominika Kulczyk, prezes Kulczyk Foundation, dociera do najdalszych zakątków świata, by nieść pomoc ludziom, którzy żyją w tragicznych warunkach. Partner Strategiczny: Partner Logistyczny: Partnerzy Technologiczni:
Współczesny świat jest na wyciągnięcie ręki. Dziś ani odległość, ani odmienność kulturowa nie stanowią bariery nie do pokonania. Dlatego łatwiej dostrzec problemy różnych społeczności. nie powinniśmy być na nie obojętni. Kształtowanie wśród dzieci i młodzieży postawy wrażliwości na krzywdę drugiego człowieka to ważne zadanie, które mają do spełnienia dorośli. to oni dzięki dyskusjom, rozmowom i przykładowi uczą młode pokolenie otwartości na innych. nasze dzieci mają ogromne szczęście, że mogą spokojnie się uczyć w przyjaznych szkołach wykorzystujących nowoczesne źródła edukacji. Zestawienie problemów człowieka żyjącego w dostatnim świecie z problemami człowieka walczącego o przetrwanie pokazuje, jak bardzo wyolbrzymiamy własne lęki. mam nadzieję, że wspólnie, dzięki merytorycznej wartości materiałów, które kieruję do Państwa, uda się nam rozbudzić i zaszczepić wśród uczniów ideę pomagania słabszym i odpowiedzialności za nich. młodzież na pewno wiele wyniesie z tej cennej lekcji empatii. Zachęcam serdecznie do udziału w konkursie z nagrodami dla szkół i uczniów. nagranie filmu konkursowego da młodym ludziom sposobność pokazania, co naprawdę oznacza dla nich pomaganie potrzebującym. Partnerzy: Patronat Honorowy: Patronat merytoryczny: Partnerzy Edukacyjni: Wydział Studiów Edukacyjnych
Temat lekcji: Życiodajna ziemia, życiodajna edukacja w Zambii 2 jednostki lekcyjne Scenariusz lekcji wychowawczej (lub lekcji: języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, wychowania do życia w rodzinie) dla klas 1 3 gimnazjum Autorzy: Tomasz Sadowski, Katarzyna Sadowska zagadnienia przedsiębiorstwo społeczne życie społeczeństwa Zambii uprawa ziemi działania edukacyjne Community Markets for Conservation (COMACO) wczesne macierzyństwo CELE LEKCJI Po lekcji uczeń potrafi: wymienić potrzeby i możliwości zambijskiego społeczeństwa; wskazać problemy i dylematy zambijskich dziewcząt w odniesieniu do problemu wczesnego macierzyństwa; wyjaśnić, na czym polega działalność przedsiębiorstwa społecznego prowadzonego przez COMACO; ocenić pomoc udzielaną Zambijczykom przez COMACO; wyjaśnić, na czym polega wartość życiodajnej edukacji prowadzonej w ramach działalności COMACO. CELE KSZTAŁCENIA I TREŚCI NAUCZANIA WedŁUg PODSTaWY PROGRAMOWEJ Język polski. Cele kształcenia: III. Treści nauczania: III. 1. 1), 2) Wiedza o społeczeństwie. Cele kształcenia: I.; II.; III. Treści nauczania: 2. 1), 2), 3) Wychowanie do życia w rodzinie. Cele kształcenia: I. Treści nauczania: 11.; 17. METODY I FORMY PRacY analiza źródeł (reportażu filmowego, fragmentu Kołysanki Prudence, stron internetowych, wywiadu z ekspertem) praca grupowa praca indywidualna rozmowa przygotowanie tekstu bajki i nagranie go na nośniku elektronicznym ŚRODKI DYdakTYCZNE reportaż filmowy: Efekt Domina, seria II, Nowa rola Zambii fragment Kołysanki Prudence materiały pozyskane z internetu tekst wywiadu z ekspertem do spraw rolnictwa pobrany ze strony Kulczyk Foundation 20 Edukacja Globalna Efektu Domina
zambia (www.edukacjaglobalna.com) arkusze szarego papieru zdjęcia pozyskane ze strony Kulczyk Foundation sprzęt umożliwiający cyfrowy zapis dźwięku PRZEBIEG LEKCJI 1. WPROWADZENIE Nauczyciel prosi uczniów o refleksję nad wychowaniem małych dzieci w ich własnych rodzinach, sąsiedztwie, wśród znajomych. Stawia pytania ukierunkowujące rozważania uczniów. Jakie formy opieki nad małym dzieckiem obserwujecie w swoim otoczeniu? Jakie czynności podejmują opiekunowie, gdy dziecko płacze, gdy jest senne, gdy jest głodne? W jaki sposób opiekun uspokaja dziecko? W jaki sposób opiekun nawiązuje kontakt z małym dzieckiem (jak do niego mówi, co robi, żeby zwrócić jego uwagę)? Jak opiekun inicjuje zabawy z małym dzieckiem? Uczniowie wymieniają się spostrzeżeniami, następuje krótka dyskusja. ROZWINIĘCIE Nauczyciel proponuje, by uczniowie posłuchali fragmentu kołysanki, którą młode zambijskie mamy mogą śpiewać swoim dzieciom, i prezentuje (czyta) fragment Kołysanki Prudence: Zaśnij już, córeczko mała, mama pole uprawiała, Za orzechy, za bawełnę kupię Tobie mej Królewnie, Czyste płótno na sukienkę, wody świeżej choć kropelkę, Żebyś spała już, żebyś spała już Nauczyciel wyjaśnia, że w przedstawionym fragmencie kołysanki zostały poruszone trzy problemy istotne dla społeczeństwa Zambii: kwestia pracy zarobkowej i dominującego sposobu pozyskiwania środków do życia; problem trudnego i wczesnego macierzyństwa; kwestia starań mających na celu wyjście z ubóstwa i zapewnienie dzieciom lepszej przyszłości. Nauczyciel wyjaśnia, że COMACO jest przedsiębiorstwem społecznym, które zapewnia bezpieczeństwo żywnościowe mieszkańcom Zambii dzięki ich zaangażowaniu w prace. Przedstawia uczniom fotografie pobrane ze strony www.edukacjaglobalna.com, przedstawiające sceny z życia codziennego mieszkańców Zambii, w tym matki z dziećmi, matki pracujące na polach. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Dlaczego ziemia jest nazywana życiodajną? Prosi, by przedstawili swoje refleksje na ten temat. Dzieli uczniów na grupy liczące cztery pięć osób. Rozdaje im wydruki wywiadu z ekspertem do spraw rolnictwa (tekst do pobrania ze strony www.edukacjaglobalna.com). Prosi uczniów, by podczas wykonywania polecenia odwoływali się zarówno do treści wywiadu, jak i do własnej wiedzy i doświadczeń. Proponuje, by każda grupa spisała swoje przemyślenia na arkuszu szarego papieru w formie odpowiedzi na szczegółowe pytania. Jakie czynności podejmuje się podczas uprawy roli? Skąd pozyskuje się nasiona i sadzonki? Jak długo i w jaki sposób trzeba pielęgnować rośliny, by potem zebrać i sprzedać plony? Z jakich źródeł pozyskuje się wiedzę na temat uprawy roli? Jakie trudności trzeba pokonać, by zebrać plony? ZAKOŃCZENIE Po wykonaniu zadania przez grupy następuje krótka dyskusja podsumowująca. Arkusze z odpowiedziami zapisanymi przez grupy zostają umieszczone w widocznym miejscu w klasie. Kulczyk Foundation 21
PRZEBIEG LEKCJI 2. WPROWADZENIE Nauczyciel inicjuje krótką rozmowę wprowadzającą. Odwołuje się do arkuszy z odpowiedziami przygotowanych przez uczniów podczas poprzedniej lekcji. ROZWINIĘCIE Nauczyciel proponuje uczniom obejrzenie reportażu filmowego Nowa rola Zambii. Materiał filmowy trwa około 23 min. Jeżeli nauczycielowi brakuje czasu, by na lekcji zaprezentować cały film, może posłużyć się jego fragmentami. Podział reportażu na kolejne sekwencje (wraz z czasem ich trwania) został podany w sekcji Wskazówki w dalszej części scenariusza. Po projekcji następuje krótka dyskusja, podczas której nauczyciel zwraca uwagę uczniów na problem edukacji Zambijczyków w zakresie uprawy roli oraz na działalność edukacyjną na rzecz planowania rodziny. Nauczyciel podkreśla znaczenie działań prowadzonych przez COMACO. Uczniowie podczas rozmowy pod kierunkiem nauczyciela powinni dojść do wniosku, że COMACO jest przedsiębiorstwem społecznym, które: zapewnia bezpieczeństwo żywnościowe i finansowe Zambijczykom mieszkającym na wsi i borykającym się z niedostatkiem pożywienia i ubóstwem; zajmuje się ochroną środowiska i zasobów naturalnych (ziemi, lasów, wód, zwierząt) w dolinie rzeki Luangwy rejonie bardzo bogatym w różne gatunki dzikich zwierząt (np. słonie, hipopotamy, lwy, leopardy, żyrafy, bawoły). Nauczyciel wskazuje, że COMACO dąży do realizacji swoich celów dwutorowo. Uczniowie wymieniają te dwie formy działalności: Szkoli i wspiera Zambijczyków z doliny Luangwy w zakresie zakładania i prowadzenia małych, przyjaznych środowisku naturalnemu upraw i pasiek, w których są stosowane odpowiednie metody pracy. Wielu rolników COMACO zajmowało się wcześniej kłusownictwem, ale porzucili je na rzecz uprawy ziemi. Skupuje nadwyżki żywności wyprodukowane przez drobnych rolników zrzeszonych w małych grupach (spółdzielniach, kooperatywach). Nadwyżki te są przetwarzane na miejscu i sprzedawane pod marką It s Wild! Farmerzy otrzymują wynagrodzenie za swoją pracę, COMACO natomiast przeznacza zyski ze sprzedaży produktów na inwestycje (budowę studni, zakup uli), a także na rozwój małych gospodarstw i spółdzielni oraz motywowanie kolejnych mieszkańców doliny Luangwy do wprowadzania przyjaznych środowisku metod uprawy i porzucenia kłusownictwa. URUCHOMIENIE EFEKTU DOMINA POPCHNIJMY KOSTKĘ W ZAMBII Nauczyciel odwołuje się do reportażu Nowa rola Zambii i zwraca uwagę uczniów na fakt, że głównym środkiem przekazu jest tam radio, którego audycje docierają nawet do najuboższych mieszkańców. Proponuje więc, aby uczniowie wymyślili (w parach) tekst bajki edukacyjnej dla zambijskich dzieci, która mogłaby zostać wyemitowana w radiu w Zambii. Uczniowie mogą wykonywać zadanie w ramach pracy domowej albo jeśli scenariusz jest realizowany jako projekt międzyprzedmiotowy na lekcjach języka polskiego lub języka angielskiego. Bajki opracowane przez uczniów mają odpowiadać potrzebom dzieci z zambijskich wiosek. Nauczyciel proponuje wybranie najciekawszych prac, które zostaną nagrane w języku angielskim i przekazane przez szkołę do COMACO, a następnie udostępnione zambijskiej społeczności. Nauczyciel może poprosić uczniów o zadedykowanie bajki konkretnemu bohaterowi reportażu Nowa rola Zambii i takie opracowanie utworu, by odnosił się do sytuacji życiowej tego właśnie dziecka. Nauczyciel może również wskazać uczniom strony internetowe COMACO i poprosić, by przesłali bajki e-mailem bezpośrednio do tego przedsiębiorstwa, z adnotacją, że są to prace polskich uczniów, inspirowane reportażem z cyklu Efekt Domina. 22 Edukacja Globalna Efektu Domina
zambia Dominka Kulczyk rozmawia z dyrektorem COMACO o zbiorniku wodnym, który umożliwi uprawę pól także w porze suchej. Noaha Mwarego bieda zmusiła do kłusownictwa. Dzięki COMACO oddał broń i teraz uprawia bawełnę. Instruktorzy nie są w stanie dotrzeć do wszystkich wsi, dlatego ważną rolę informacyjną odgrywa radio. W dniu audycji Farm Talk ludzie gromadzą się przed odbiornikiem. Fachowa wiedza rolnicza zapewnia lepszy byt całym rodzinom. WSKAZÓWKI 1. Jeżeli nauczyciel nie ma czasu, aby na lekcji zaprezentować cały materiał filmowy, może posłużyć się jego fragmentami. Poniżej podział reportażu na części wraz ze wskazaniem czasu trwania każdej z nich (w minutach): 1) Budowa zbiornika zatrzymującego wodę (0:00 3:37) 2) Kłusownicy (3:37 5:42) 3) Ochrona przed kłusownictwem (5:42 7:38) 4) Przedsiębiorstwo społeczne COMACO (7:38 9:35) 5) Problemy społeczne Zambii (9:35 15:32) 6) Veronica członkini spółdzielni COMACO (15:32 18:56) 7) Radio Farm Talk (18:56 21:05) 8) Rolniczy potencjał Afryki (21:05 22:51) 2. Na stronie internetowej www.edukacjaglobalna.com można znaleźć ponadto: wywiad z ekspertem do spraw rolnictwa; reportaż filmowy: Efekt Domina, seria II, odcinek Nowa rola Zambii; prezentację zdjęciową do lekcji. Kulczyk Foundation 23
INSPIRACJE DO DALSZEJ PRACY WYCHOWAWCZEJ Życiodajna ziemia, życiodajna edukacja w Zambii Pytania i zadania dla uczniów do samodzielnego opracowania Autorzy: Tomasz Sadowski, Katarzyna Sadowska 1. Wyjaśnij, co oznacza termin dojrzałe macierzyństwo. 2. Zastanów się, jaką wartość ma radio (jako środek masowego przekazu) dla społeczności zambijskich rolników, a jaką dla mieszkańców Polski. 3. Poszukaj informacji na temat historii radia. 4. Zastanów się, o czym marzą młode matki mieszkające w zambijskich wioskach. 5. Porównaj marzenia młodych matek w zambii z marzeniami młodych kobiet w Polsce. 6. Poszukaj informacji i odpowiedz na pytanie, w jaki sposób można chronić przyrodę afryki (na przykładzie działalności COmaCO). 7. Sprawdź, które z gatunków roślin i zwierząt w zambii są zagrożone wyginięciem w wyniku kłusownictwa i niekontrolowanej eksploatacji. PRZYDATNE LINKI Zostań inwestorem społecznym w Zambii razem z Kulczyk Foundation: http://goo.gl/jg5ofi Nasz wpływ na zmniejszenie głodu i biedy Zambii, COMACO, It s Wild!: http://goo.gl/atlyms Raport: Bieda, kłusownictwo i handel w Afryce Subsaharyjskiej, Evidence on Demand: http://goo.gl/c0ifle Gatunki zwierząt zagrożone wyginięciem, WWF Global: http://goo.gl/hhfztq Informacje na temat Zambii, Central Intelligence Agency The World Factbook: https://goo.gl/jrsbqd Zambia dzieci i bieda, UNICEF: http://goo.gl/po2twm Głód w Zambii, World Food Programme: https://goo.gl/764lao Zambia kraj wielkiej szansy, Afryka.org: http://goo.gl/6iziab 24 Edukacja Globalna Efektu Domina
Edukacja w najlepszej formie Bogata oferta publikacji dla wszystkich segmentów edukacyjnych, również szkolnictwa zawodowego. Podręczniki ponad 1,5 tys. tytułów w ofercie, co roku kilka milionów użytkowników. Zeszyty ćwiczeń i inne pomoce dydaktyczne dla uczniów. Obudowa metodyczna dla nauczyciela na uczę.pl pełna pomoc w przygotowaniu lekcji. E-booki stale rozwijana, największa w Polsce oferta podręczników elektronicznych. Repetytoria i arkusze egzaminacyjne kompletne materiały dla uczniów przygotowujące do egzaminów szkolnych wszystkich typów. E-ćwiczenia najobszerniejszy zbiór ćwiczeń na platformie WSiPnet.pl. Ponad 500 tys. użytkowników! Zdasz.to profesjonalne zasoby i pomoce dla zdających egzaminy gimnazjalne i maturalne. Nowość! Seria repetytoriów i arkuszy ZDASZ.TO
Kulczyk Foundation niezwykle gorąco dziękuje wszystkim instytucjom i organizacjom pozarządowym za wsparcie merytoryczne, którego nam udzieliły w tym projekcie. Patronat Honorowy: Patronat merytoryczny: Partnerzy Edukacyjni: Wydział Studiów Edukacyjnych Autorzy scenariuszy: agnieszka bojarczuk, marta Kałużna, Kinga Kuszak, Katarzyna Sadowska, tomasz Sadowski, Kamila Słupska Konsultacja merytoryczna: prof. uam dr hab. Kinga Kuszak Wsparcie metodyczne: dr barbara ostrowska Redakcja: Łukasz marks, anna Wiese Projekt graficzny: marta jedlińska Opracowanie graficzne: Piotr Zalewski Koordynacja produkcji: tomasz jagodziński Produkcja: gm Records Drogowiec-Pl sp. z o.o. nc Koperty sp. z o.o. becolour sp. z o.o. Fotografie: tatiana jachyra tomasz borkowski Dariusz Szymura Zespół Kulczyk Foundation: Dominika Kulczyk marta Schmude-olczak beata Kopyt Karolina mikołajczak Paweł orzeszko małgorzata Płocka mateusz Kamil Roszak marzena Zowczak Kulczyk Foundation ul. Krucza 24/26 00-526 Warszawa www.kulczykfoundation.org.pl office@kulczykfoundation.org.pl 36 Edukacja globalna Efektu Domina
WYGRAJ IPADY DLA CAŁEJ KLASY DRUKARKI DLA NAUCZYCIELI I SZKÓŁ WEŹ UDZIAŁ W KONKURSIE EDUKACJAGLOBALNA.COM Obojętność to choroba, której musimy się wystrzegać. Konkurs filmowy Edukacji Globalnej Efektu Domina ma za zadanie uwrażliwić dzieci i młodzież na codzienne problemy obecne w otaczającej ich rzeczywistości. Młodzi ludzie mają okazję nauczyć się pomagać i angażować w pomoc innym. W ramach konkursu młodzież ma za zadanie stworzyć i przeprowadzić akcję, dzięki której zmieni świat na lepsze. Następnie uczestnicy muszą nakręcić film, w którym przedstawią swoją inicjatwę. Na młodzież, nauczycieli i szkoły, które reprezentują czekają atrakcyjne nagrody! MillionYou to najstarsza i największa w Polsce firma wykorzystująca ideę crowdsourcingu. Na swoim koncie mamy liczne innowacyjne akcje edukacyjne, w których społeczności współpracowały ze znanymi osobowościami i markami. MillionYou to również ponad 70 wyjątkowych konkursów filmowych zrealizowanych dla największych marek. MillionYou w swoich działaniach łączy społeczny potencjał i talenty współtworząc nową jakość komunikacji i treści. Dzięki nam kreatywne społeczności łączą się z wiodącymi markami, aby generować innowacyjne pomysły, współtworzyć content i realizować kampanie angażujące konsumentów. WEJDŹ NA STRONĘ EDUKACJAGLOBALNA.COM ZAPOZNAJ SIĘ Z ZASADAMI KONKUSU POMÓŻ ZMIENIĆ ŚWIAT NA LEPSZE WYGRAJ ATRAKCYJNE NAGRODY dowiedz się więcej millionyou.pl